V.H. Apelian's Blog

V.H. Apelian's Blog

Wednesday, October 23, 2024

“War or peace, time to get serious” -: A historical document in translation – Part 1 – The subject of the debate

 Բնագիրը կցուած է։“War or peace, time to get serious" - "Պատերազմ թէ՞ խաղաղութիւն՝ լրջանալու պահը" - is president Levon Ter-Petrosyan’s (LTP) position paper for the resolution of the Karabagh conflict, he published on November 1, 1997, where he advocated concessions for resolving the lingering Karabagh conflict. This is the first segment of my translation of the document. For introduction read the note. Vahe H Աpelian


“My press conference on September 26, more precisely, the part of the press conference dedicated to Karabakh, gave rise to intense passions in the press and in the gatherings organized by the opposition. It was not a surprise for me, and to some extent I expected even stronger opposition.

The surprise was the quality of the debate, or simply put, the complete lack of debate. I confess, I did not achieve my goal, which is to start a serious debate in the press and in public meetings about the most delicate problem facing the Armenian people, the possible ways of settling the Nagorno Karabakh conflict.

The reaction of the opposition did not go beyond cursing, attributions, labels and distortions. Not a single logical proposal was made, not a single alternative program was presented, not a single valid counter-argument was presented. Two conclusions can be drawn from this. Either the opposition does not have any plan for the Karabakh settlement, or if it has, but hides it, and is not engaged in pro-national work. I refrain from a stricter qualification.

What did the people understand from the noise made by the opposition? That we have shed blood for Artsakh, that by returning the occupied territories the existence of Artsakh is threatened, that for the sake of Artsakh, the Armenian people are ready to shed blood again, that we do not care about world opinion, that we will bring both Azerbaijan and the international community to their knees, that as a nation we become freedom fighters (fedayees). And then? No one tried to answer the following simple questions.

- After doing all this, will we reach our desired goal or not? 

- When we spit on the face of the world, how will the world react?

 - Will the 500 people gathered in the movie theater shed their blood? Or will it be the innocent people’s blood?

At least the last question can be answered unequivocally. Not even a hair will be missing from the heads of the five hundred people gathered, regardless of what kind of sacrifices they claim they are willing to make today. When Artsakh was in danger, when the enemy came close to Kantsasar, none of them responded to Vazgen Sargsyan's call and did not join the band of martyrs (մահապարտ). Our people must be fed up with those who seek glory and pretend to be heroes at the cost of someone else's blood.

The confusion of the opposition, apart from political considerations, may be partially explained by ignorance, which is natural, because only six people have expert knowledge of the conflict settlement process in Karabakh and Armenia: Arkady Ghukasyan, Robert Kocharyan, Alexander Arzumanyan, Vartan Oskanyan, Gerard Libaridian, and I.

The subject of the debate

Anyways, the debate was not successful, but that should not disappoint me or our society. All the same, any politician or intellectual who aspires to administer the fate of the nation will have to give up swearing sooner or later - (I'm not talking about the psychologically ill patients) - and stand in front of the people with concretely calculated plan.

Without waiting for that, today I am ready to seriously discuss any rational proposal for the settlement of the Nagorno-Karabakh conflict, I agree with any level of public debate.

However, the debate can be objective only by prioritizing several starting points, namely:

- Should the Nagorno-Karabakh question be resolved through war or peaceful negotiations?

- Is it possible to maintain the status quo and the unresolved state of the Karabakh problem forever or even for a long time?

- Is the beneficial for Karabakh and Armenia to have the issue settled or have it unsettled?

- Should the issue be resolved by compromise or by the defeat of one of the parties, and in that case, who will be the losing party?

I have expressed myself clearly about these provisions many times and I still insist today that:

- War should be excluded. Therefore, the Karabakh question should be resolved only through peaceful negotiations.

- It is not possible to maintain the status quo for a long time, because neither the international community nor Armenia's economic capabilities will allow it.

- The unsettled state of the issue is not beneficial to Karabakh and to Armenia, because it significantly hinders the economic development of Armenia and, therefore, Karabakh, creates complications in relations with the international community and especially neighboring countries, which can be fatal.

- The only option for solving the Karabakh question is compromise, which does not mean victory for one side and defeat for the other but by possible agreement reached through conflict resolution. Let them not try to mislead the people by saying that there is an alternative to compromise. The alternative to compromise is war.

Rejection of compromise and maximalism (striving to achieve the maximum and not the possible) is the shortest way to the complete destruction of Karabakh and deterioration of the situation in Armenia.

It is not about giving or not giving Karabakh. It is about keeping Karabakh Armenian. It was inhabited by Armenians for 3000 years and it should be inhabited by Armenians after 3000 years."

NOTE: War or peace, time to get serious” - "Պատերազմ թէ՞ խաղաղութիւն՝ լրջանալու պահը": A historical document introduction – 1 –: http://vhapelian.blogspot.com/2024/10/a-document-for-history-war-or-peace_20.html

                            TO BE CONTINUED

Բնագիրը՝ 

ՊԱՏԵՐԱԶՄ, ԹԵ՞ ԽԱՂԱՂՈՒԹՅՈՒՆ. ԼՐՋԱՆԱԼՈՒ ՊԱՀԸ

(1 նոյեմբերի, 1997 թ.)

Սեպտեմբերի 26-ի իմ մամլո ասուլիսը, ավելի ճիշտ՝ ասուլիսի Ղարաբաղին նվիրված հատվածը մամուլում եւ ընդդիմության կազմակերպած հավաքներում բուռն կրքերի բորբոքման առիթ տվեց։ Ինձ համար դա անակնկալ չէր, եւ ինչ-որ չափով ես նույնիսկ ավելի խիստ հակազդեցություն էի սպասում։

Անակնկալը բանավեճի որակն էր, իսկ պարզ ասած՝ բանավեճի իսպառ բացակայությունը։ Խոստովանում եմ, ես չհասա իմ նպատակին, այն է՝ մամուլում եւ հրապարակային ժողովներում լուրջ բանավեճ ծավալել հայ ժողովրդի առջեւ ծառացած ամենակնճռոտ խնդրի՝ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման հնարավոր ուղիների շուրջ։

Ընդդիմության արձագանքը դուրս չեկավ հայհոյանքի, վերագրումների, պիտակավորումների ու խեղաթյուրումների շրջանակից։ Չարվեց ոչ մի բանական առաջարկ, չներկայացվեց ոչ մի այլընտրանքային ծրագիր, չբերվեց ոչ մի հիմնավոր հակափաստարկ։ Սրանից կարելի է անել երկու հետեւություն. կա՛մ ընդդիմությունը չունի ղարաբաղյան կարգավորման որեւէ ծրագիր, կա՛մ եթե ունի, բայց թաքցնում է, այնքան էլ ազգանպաստ գործով չի զբաղված. ավելի խիստ որակումից ես զերծ եմ մնում։

Ի՞նչ հասկացավ ժողովուրդն ընդդիմության հանած աղմուկից. Որ Արցախի համար մենք արյուն ենք թափել, որ գրավված տարածքները վերադարձնելով վտանգվում է Արցախի գոյությունը, որ հանուն Արցախի հայ ժողովուրդը նորից պատրաստ է արյուն թափելու, որ մենք թքած ունենք համաշխարհային կարծիքի վրա, որ մենք ծնկի կբերենք ե՛ւ Ադրբեջանը, ե՛ւ միջազգային հանրությունը, որ մենք «ազգովի կդառնանք ֆիդայի»։

Իսկ հետո՞։ Ոչ ոք չփորձեց պատասխանել հետեւյալ պարզ հարցերին.

- այս ամենն անելուց հետո մենք կհասնե՞նք մեր բաղձալի նպատակին, թե ոչ. - երբ մենք թքենք աշխարհի երեսին, նա մեզ ինչո՞վ կպատասխանի. - թափվելու է Կինոյի տանը հավաքված 500 հոգու, թե՞ մեր ժողովրդի անմեղ արյունը։

Առնվազն վերջին հարցին կարելի է միանշանակ պատասխան տալ. հինգհարյուրի գլխից մի մազ անգամ չի պակասի, անկախ այն բանից, թե նրանք այսօր ինչպիսի զոհողությունների գնալու պատրաստակամություն են հայտնում։ Երբ Արցախը վտանգի մեջ էր, երբ հակառակորդն ընդհուպ մոտեցել էր Գանձասարին, նրանցից ոչ ոք չարձագանքեց Վազգեն Սարգսյանի կոչին ու չմիացավ մահապարտների գնդին։ Ուրիշի արյան գնով փառք որոնողներից ու հերոս ձեւացողներից մեր ժողովուրդը պետք է որ կուշտ լինի։

Ընդդիմության շփոթը, բացի քաղաքական նկատառումներից, գուցեեւ մասամբ բացատրվում է անտեղյակությամբ, որ բնական է, քանի որ Ղարաբաղում եւ Հայաստանում հակամարտության կարգավորման գործընթացին փորձագիտական մակարդակով տիրապետում են ընդամենը վեց հոգի՝ Արկադի Ղուկասյանը, Ռոբերտ Քոչարյանը, Ալեքսանդր Արզումանյանը, Վարդան Օսկանյանը, Ժիրայր Լիպարիտյանը եւ ես։

 

Բանավեճի առարկան

Ինչեւէ, բանավեճ չստացվեց, բայց դա ոչ ինձ, ոչ էլ մեր հասարակությանը չպետք է հիասթափեցնի։ Միեւնույն է, ազգի ճակատագիրը տնօրինելու հավակնող ցանկացած քաղաքական գործիչ կամ մտավորական վաղ թե ուշ ստիպված է լինելու հրաժարվել հայհոյախոսությունից (խոսքս հոգեկան հիվանդների մասին չէ) եւ ժողովրդի առջեւ հանդես գալ կոնկրետ հաշվարկված ծրագրով։

Չսպասելով դրան, ես այսօր էլ պատրաստ եմ լրջորեն քննարկել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման ցանկացած բանական առաջարկ, համաձայն եմ ցանկացած մակարդակի հրապարակային բանավեճի։

Սակայն բանավեճը կարող է առարկայական լինել միայն նախապես կողմնորոշվելով մի քանի ելակետային դրույթների շուրջ, այն է.

- Լեռնային Ղարաբաղի հարցը պետք է լուծվի պատերազմի, թե՞ խաղաղ բանակցությունների միջոցով.

- հնարավո՞ր է, արդյոք, հավերժորեն կամ թեկուզ երկար ժամանակով պահպանել ստատուս-քվոն եւ Ղարաբաղի խնդրի չկարգավորված վիճակը.

- Ղարաբաղին եւ Հայաստանին ձեռնտու է հարցի կարգավորված, թե՞ չկարգավորված վիճակը.

-        Հարցը պետք է լուծվի փոխզիջումով, թե՞ կողմերից մեկի պարտությամբ, եւ այդ դեպքում ո՞վ է լինելու պարտվող կողմը։

Այս դրույթների շուրջ ես հստակ կերպով արտահայտվել եմ բազմիցս եւ այսօր էլ պնդում եմ, որ՝

- Պատերազմը պետք է բացառվի, ուստիեւ Ղարաբաղի հարցը պետք է լուծվի միայնումիայն խաղաղ բանակցությունների միջոցով.

- Ստատուս-քվոն երկար ժամանակով պահպանել հնարավոր չէ, որովհետեւ դա թույլ չեն տա ո՛չ միջազգային հանրությունը, ո՛չ էլ Հայաստանի տնտեսական կարողությունները.

- Ղարաբաղին եւ Հայաստանին ձեռնտու չէ հարցի չկարգավորված վիճակը, որովհետեւ դա զգալիորեն խոչընդոտում է Հայաստանի, հետեւաբար նաեւ Ղարաբաղի տնտեսական զարգացմանը, բարդություններ ստեղծում միջազգային հանրության եւ մանավանդ հարեւան երկրների հետ հարաբերություններում, որոնք կարող են ճակատագրական նշանակություն ունենալ.

- Ղարաբաղի հարցի լուծման միակ տարբերակը փոխզիջումն է, որը նշանակում է ոչ թե մի կողմի հաղթանակ եւ մյուսի պարտություն, այլ հակամարտության հագեցման վիճակում ձեռքբերված հնարավոր համաձայնություն։

Թող չփորձեն ժողովրդին մոլորեցնել, ասելով, թե փոխզիջումն այլընտրանք ունի. փոխզիջման այլընտրանքը պատերազմն է։

Փոխզիջման մերժումը եւ մաքսիմալիզմը (առավելագույնը եւ ոչ թե հնարավորը ձեռքբերելու ձգտումը) Ղարաբաղի իսպառ կործանման եւ Հայաստանի վիճակի վատթարացման ամենակարճ ճանապարհն է։

Խոսքը չի վերաբերում Ղարաբաղը տալուն կամ չտալուն։ Խոսքը վերաբերում է Ղարաբաղը հայկական պահելուն. 3000 տարի այն բնակեցված է եղել հայերով եւ 3000 տարի հետո էլ պետք է բնակեցված լինի հայերով։

 


No comments:

Post a Comment