V.H. Apelian's Blog

V.H. Apelian's Blog

Thursday, July 30, 2020

Will it be a Victory or Ongoing Skirmishes?

Vahe H. Apelian

 

Sometimes in my childhood, most likely in the 1950’s, I remember that the beaches in Lebanon closed and swimming was not allowed due to fear of polio virus. Apparently people could contract the virus swimming.

It was during the summer of 1921, when Franklin Delano Roosevelt (FDR) was enjoying sailing and swimming at their lake cottage his wealthy parents had bought in New Brunswick, Canada when he manifested symptoms and could no longer hold himself in water. He was diagnosed having been afflicted with the debilitating  “infantile paralysis”, i.e. polio.

At the time, FDR was dashingly handsome 39 years old upcoming politician. Polio virus , which affected mostly children, had not spared him. He removed himself from politics and immersed in rehabilitation believing that by strenuous exercise he will overcome his paralysis. He never did and remained dependent on others for his basic needs.

Resolute, determined, he had a heavy iron support fabricated that clenched his legs up to his waist and when locked, it would hold his body erect and he could manage taking a few steps aided, especially by his son. The rest is one of the greatest achievements of human spirit.  Historians regard him as one of the great U.S. presidents.

Polio is a highly infectious virus that mainly affects children. It was one the world’s most feared disease in the early 20th century. It is reported that in the U.S alone, it paralyzed 15,000 persons every year, until Dr. Jonas Salk discovered and had the polio vaccine approved for use in 1955, a decade after FDR’s death. The vaccine lead to 99% decrease in the polio worldwide. A decade letter Dr. Albert Sabin discovered the oral version of the polio vaccine. 

For all practical purposes human endeavor vanquished the polio virus.

Will Covid-19 vaccine vanquish the virus?

Viruses are living things. Two properties characterize them. Their antigenic properties, that is to say the armor they wear; and their virulence, the genetic material the armor protects that causes the havoc. Our bodies recognize the armor as foreign and attack it ferociously. That is what the vaccines do. They help our bodies set up its defenses against that particular armor in advance. In case of polio virus, the armor remains the same. But in case of influenza virus, the armor undergoes changes. Hence we are advised to have influenza virus vaccine every year to prepare our bodies to fight the possible new armored influenza virus, but with polio virus, we need not.

It remains for science to find out in more details about Covid-19 and the way it works. Will it be polio like or influenza virus like? Our vaccination frequency will change accordingly. Scientific understanding and the discovery of an appropriate cure naturally take time and do not lend themselves to fast solution we seem to have grown expecting. Our impatience for fast solutions and resolutions just do not cut it. And we should beware of those who “promise the moon”. 

Having said so, it appears that we are making progress on the Covid-19 vaccine front. Moderna labs, initiated by Noubar Efeyan, is reported to be on the front line and is reported making progress. He is an entrepreneur who hold a PhD degree in biomedical engineering from MIT and is a graduate of the Armenian Evangelical College high school in Beirut.

Vaccines are not the only arsenal we have. HIV (Human Immunodeficiency Virus), causing AIDS (Acquired Immunodeficient Disease Syndrome),was recognized in 1981. There is no HIV vaccine yet. It is estimated that 32 million people have died of the HIV/AIDS related diseases. But also, about 38 million people live with the disease and maintain a productive life thanks to advances in medications and their use.

It will not surprise me that along with vaccine, medical science will discover medications that will help us fight the Covid-19 virus. In the end our salvation is science and in the scientists who mostly remain away from the limelight and toil in the laboratory which, by the way, stresses labor and not oratory.

 

Wednesday, July 29, 2020

Armenian Evangelical College: a Tribute

Vahan Zanoyan



In a personal email, Vahan Zanoyan had voiced his tribute to the Armenian Evangelical College we both attended. Vahan is younger than I and was in the lower classes. I took the liberty of translating and attaching it  along with his tribute in Armenian. 

 

Our class in the Armenian Evangelical College was an admirable mix. Among my classmates were Norayr Eblighatian, the son of a prominent A.R.F.-er; there was also Yessai Aghbashian, the son of a known communist. There were Evangelical, Apostolic and Catholic students. There was one Greek. We studied and grew up with an Armenian spirit with the full sense of the word. The Armenian Evangelical college had found a way teaching Armenian language, literature and history without arousing ideological and parochial issues among the students.”

 

ՀԱԳ-ի մեր դասարանը հիանալիօրէն խառն էր։ Դասընկերներուս մէջ էին Նորայր Էպլիղաթեանը, յայտնի դաշնակցականի որդի, ինչպէս նաեւ Եսայի Աղպաշեանը, յայտնի համայնավարի որդի։ Կային Աւետարանական, Առաքելական եւ Կաթողիկէ աշակերտներ։ Կար մէկ Յոյն։ Եւ մենք ուսանեցանք եւ մեծցանք հայկական ոգիիով, բառին բւին առումով։ ՀԱԳ-ը ձեւը գտած էր հայոց պատմութիւն եւ հայ լեզու եւ գրականութիւն ուսուցանելու առանց  կուսակցական կամ յարամւանական հարցեր ծագեցնելու աշակերտներուն մտքին մէջ։” 


*****

 

The Armenian Evangelical College was established in 1923 as the first post genocide Armenian high school in the diaspora. Its mission has been to  impart to the students an Armenian Christian education. For the next two decades or more it remained the only Armenian academic institution whose students were right away accepted to the American University of Beirut to further their education. 

The high school is nowadays known as “TheArmenian:Հայ Աւետարանական Գոլէճ,Arabic:المدرسة الأرمنية الانجيلية العالية) was founded in 1923 in Beirut, Lebanon. There are three sections to the school: a kindergarten for children aged 4–6 years, a primary section for children 6–12 years and a secondary level for those aged 12–18 years.” (Wikipedia)

Dr. Zaven Messerlian, who is a graduate of the AEC was the principal of the school since June 17, 1967 for the next 50 years, until his retirement in May 2017. He continues his affiliation with our beloved AEC.

 

 

Tuesday, July 28, 2020

«Զաւարեան» Ճեմարանի եւ Հայսքուլի Աշակերնտներ

Վահէ Յ. Աբէլեան

«Ազդակ» օրաթերթի 27Յունիս 2020-ի թիւին մէջ կարդացի Տարօն Տէր Խաչատուրեանի գրութիւնը, ուր կը խօսէր Ճեմարանի եւ «Քաղաքի  Հայ Սքուլ»ի՝ այսինքն Հայ Աւետարանական Գոլէճի (ՀԱԳ)  աշակերտներուն՝ իրարու հանդէպ ունեցած տպաւորութիւններուն  եւ յարաբերութիւններուն մասին։

Տարօնին գրածը յուշերէս դուրս բերաւ ճեմարանականներու եւ հայ-սքուլականներու յարաբերութեան մէկ այլ դրուագը, որ մաս կազմած է կեանքիս:

Վիգէն Յուվսէփեան (այժմ Մոնթրէալ), Օհան Արմէնեան (այժմ Լոս Անճէլոս) եւ ես (այժմ Ուսթըր՝ Ամերիկահայ առաջին գաղութը), ՀԱԳ-ի աշակերտներ էինք, նաեւ՝ դասընկերներ եւ ընկերներ։ Մեր բարեկամութիւնը կը պարտէինք նաեւ այն իրողութեան, որ Հ.Յ.Դ. «Զաւարեան» աշակերտական միւթեան անդամ էինք։ Չեմ յիշեր թէ Վիգէնը եւ Օհանը ե՞րբ անդամակցած էին աշակերտական միւթեան։ Ես անդամակցած էի սկիզբէն: Պատանի տարիքիս, հայրս զիս «Բաբգէն Սիւնի» պաանեկան միւթեան անդամ արձանագրած էր եւ ապա, անոր շրջանը աւարտելէ ետք, աշակերտական միութեան անդամակցած էի։ Վիգէնը կու գար Քեսապէն, իսկ Օհանը շրջան մը Այնթուրա դպրոց գացած էր։ Անոնց անդամակցութիւնը՝ «Զաւարեան» աշակերտական միութեան, ինձմէ համեմատաբար աւելի ուշ ըլլալու էր։  Բայց երեքս ալ  Ճեմարանի աշակերտներուն հետ բարեկամութիւն ունէինք, միութեան ճամբով։ Ճեմարականի աշակերտներուն համար «Զաւարեան»ը իրենց աշակերտական միւթենական հետաքրքրութեան բնավայրն էր։  Այդպէս չէր պարագան հայսքուլականներուն պարագային։ ՀԱԳ-էն  քիչ աշակերտներ անդամակցած էին միւթեան։

Այսպէս՝բոլորս ալ ընդունած էինք, որ  Հ.Յ.Դ. «Զաւարեան» աշակերտական միւթեան վարչութեան անդամները միշտ ճեմարականներ կ՚ըլլան։ Ասիկա անխախտ վիճակ մըն էր, որը արմատացած էր «Զաւարեան» աշակերտական միւթեան մէջ, մինչեւ այն օրը, երբ մենք՝ երեք ՀԱԳ անդամներս եւ դասընկերներ՝ Վիգէնը, Օհանը եւ ես, որոշեցինք խախտել այդ վիճակը եւ ընտրուինլ վարչական։

Ընդունինք, որ ժողովրդաւարական կեանքի մէջ կայ անխախտ իրողութիւն մը՝ քուէն։  Քուէ ունենալու համար՝ քուէարկողներ պէտք է ունենալ, իսկ այդ ունենալու համար, համակիր շրջանակ պէտք է ունենալ։ Կար անշուշտ յաճախած դպրոցիդ աշակերտին հանդէպ սպասելի հաւատարմութիւնը։ Հետեւաբար, որքան ալ որ մենք մեզ սիրցուցած էինք միութենական մեր աշխատանքներով, աննկատ չէինք կրնար ձգել որ վարչական ընտրուելու մեր կարելիութիւնը այդքան ալ ապահով չէր, քանի որ ՀԱԳ-էն պէտք եղած թիւով անդամներ չկային, որոնք բնականաբար մեզի համակիր պիտի ըլլային եւ պիտի քուէարկէին ի նպաստ մեզի, մանաւանդ որ եթէ մենք է որ զիրենք համոզած ըլլայինք անդամակցել։

Հետեւաբար, տարի մը առաջ սկսանք պատրաստուիլ ընտրապայքարի։ Այո՛, ինչպէս գերպետութիւններու մէջ,  ընտրապայքար կ'ըլլար նաեւ «Զաւարեան» աշակերտական միւթեան մէջ ալ։ Ընտրապայքարի համար, մեր հիմնական նպատակակէտը եղաւ ՀԱԳ աշակերտներուն թիւը բարձրացնել «Զաւարեան» աշակերտական միւթեան մէջ։ Եւ իրապէս, բաւական թիւով ՀԱԳ աշակերտներ կրցանք անդամակագրել։ Եւ այդ տարին՝ ՀԱԳ-ի մեր տասներորդ դասարանի տարին էր, երեքս ընտրուեցանք  հինգ հոգինոց վարչական կազմին անդամ։ Նման բան չէր պատահած նախապէս։ Մնացեալ երկուքը Ճեմարանէն էին. անոնց անունները չեմ յիշեր այժմ։

Վարչական կազմին մեծամասնութիւնը մենք՝ երեք ՀԱԳ-ի դասընկերներս եղանք։ Օհանը ընտրեցինք ատենապետ, Վիգէնը՝ գանձապահ իսկ ես ընտրուեցայ քարտուղար։ Ճեմարանակները  ընտրեցիք խորհրդականներ։

ՀԱԳ-ի մեր ուսուցիչներէն ոմանք իմացան «Զաւարեան» աշակերտական միութեան վարչութեան անդամ մեր ընտրութիւնը եւ չգնահատեցին մեր ըրածը, ո՛չ թէ որովհետեւ հոն կար գաղափարական տառակարծութիւն, այլ պարզապէս՝ դպրոցական մտահոգութիւն։ Իններորդ կարգի վերջաւորութեան, մեր դասարանը բաժնուեցաւ երեք մասերու։ Շուրջ երեսուն հինգ աշակերտներէն 8-ը ընտրուեցան պաքալօրիայի դասարանի աշակերտ, պատրաստուելու համար պաքալօրիայի քննութիւններուն։  Երեքս այդ ութ աշակերտներէն էինք։ Ուսուցիչներուն մտահոգութի՞ւնը. միութենական աշխատանքներու հետեւանքով՝ պաքալօրիայի պատրաստուելու դասերուն համար պէտք եղած ժամանակը չկարենալ տրամադրելն էր։

Չեմ գիտեր թէ մեզմէ ետք վարչական նման կազմ անգամ մըն ալ եղա՞ւ «Զաւարեան» աշակերտական միւթեան մէջ։ Իսկ մենք երեքս աշակերտական միութիւնէն անցանք «Զաւարարեան» ուսանողական միութեան եւ հոն երկու տարի իբր օժանդակ անդամ մնալէ ետք, անցանք կուսակցութեան շարքերը, երբ արդէն համալսարանի երկրորդ տարուան ուսանող էինք։ Երկու տարի ետք, Օհանը ստացաւ իր B.S. վկայականը՝ բնագիտութեան մէջ, եւ մեկնեցաւ Ամերիկա, շարունակելու իր ուսումը։ Վիգէնը ստացաւ իր B.A. վկայականը՝ հաշուապահութեան մէջ եւ քանի մը տարի ետք փոխադրուեցաւ Քանատա տիկնոջը հետ, իսկ ես դեղագործութեան ուսումս աւարտելէ քանի մը տարի ետք ես ալ գաղթեցի Ամերիկա եւ հոն, առաջին այցելութիւնս տուի Պոսթոն ուր կը բնակէր նաեւ Օհանը՝ ընտանիքով։ Իսկ տարի մը ետք՝ Օհանը, Կասիան եւ իրենց դուստր Կարինը մաս կազմեցին,իմ եւ Մարիին ամուսնութեան շքախումբին։ 

 

Sunday, July 26, 2020

SEIGNIORAGE

Vahe H. Apelian

 

According to Wikipedia, seigniorage is the “the profit made by a government by issuing currency, especially the difference between the face value of coins and their production costs.”

But not all currencies make a profit to the government.

According to an article in the Smithsonian Magazine, dated May 18, 2016 by Mitchell Z. Donahue, it cost 1.66 cents in 2014 to mint that “Lowly penny, the one-cent coin graced by Lincoln face: fountain fodder, lounge chair lint, tollbooth reject and city litter. Kids love to fill their piggy banks with them, and untold billions are parked in collection jars and other dark, forgotten places.”

According to a more recent report in Coinnews.net, dated February 7, 2020 by Mike Unser, “in FY 2019 the price of producing U.S. coins for circulation climbed again last year, the U.S. Mint disclosed in its 2019 report…..in FY 2019 the to make, administer and distribute the 1-cent coin eased to 1.99 cents form 2.06 cents.”

There is also not profit from seigniorage of 5-cents. But the same report noted that the U.S. Mint realized $138.8 million for minting the dime and $285.2 million form minting the quarter. It turns out that the U.S. Mint transfers seigniorage to a Treasury General Fund that helps finance the national debt. I wonder if the same fund subsidizes the mining of the penny. FY is the acronym for fiscal year.

Other interesting tid-bits about the penny:

- Lincoln cents are composed of 2.5% copper. The rest is zinc.

- Pennies have an estimated 25-year life span.

- Coistar, the green-and-white coin collecting kiosk in supermarkets has processed18.5 million pennies in 2015.

Obviously the cost of minting penny varies depending on the cost of the metals involved. Copper is pretty much sought metal. Along with the cost, there is also the impact on the environment. No wonder, our northern neighbor Canada ceased minting penny in 2019. Bills have been introduced in the U.S. congress to phase out minting the costly penny to no avail thus far.

Let us face it. The “lowly penny” evokes sentimental feeling. I bet many of us have picked a penny somewhere and have set aside pennies in a jar. I have. Penny has its honored place in our language. There are so many saying referencing penny, such as “penny saved is penny earned”, “penny-wise, pound-foolish”, and many more. It appears that the costly penny will remain with us for the foreseeable future.

Learning about seigniorage, I was remined of the fate of the early 50 Lebanese piasters, i.e. the Lebanese “50-cents”. Sometimes in the 1960’s the 50 piasters disappeared from circulation in Lebanon. It turned out that tis silver content was for more valuable than its trading face value. Surely there remained 50 piasters already in circulation.

Lebanon being Lebanon, it would not surprise me a bit if those in the higher up bought all the available piasters from the banks at their face value and had them processed for their silver content. It even would not surprise me, Lebanese officials being Lebanese officials, had the government continue on minting the silver containing piasters while they hoarded the mint, until legislation was passed banning the minting of silver containing 50 piaster and have its composition changed to what it is now.

After the news, or should I say after the rumors became widely known, I too kept the few silver-containing 50 piasters I laid my hands on. They surely felt different in the pocket. They were heavier than the 50 piasters that replaced them.

I do not know what happened to my few silver-containing 50 piasters. Recently I checked on line about them and found out that they are available for purchase by those interested, especially for those to whom the silver-containing 50 piasters evoke memories of the bygone days in Lebanon.

It turns out that in good condition each is retailed up to $38 U.S. dollars. The current official exchange rate is 1512.92 Lebanese liras for a dollar. Consequently, $38 is worth 57,491 liras at the listed official exchange rate. I was told that the banks in Lebanon are exchanging the $ for more than liras knowing full well that even at the higher than the official listed exchange rate, the real value of the lira is further de-valued on the market where it is being traded 5 to 6 times its official exchange rate.  

The 50 Lebanese piasters are now worthless. There as a time when a 50-piaster coin is all you needed to secure a seating in the circulating taxicabs in the city or have a tasty manaesh from the baker across the American University of Beirut.

It is very likely that 50-piaster coins are not minted in Lebanon any more. 

 

 

Thursday, July 23, 2020

Բացառձակ Ճշմարտութիւնը՝ «Աշխարհը Դմակ, Մարդիկ Դանակ»

Վահէ Աբէլեան
Նախապէս տեղադրած էի «Հայերէն blog»-ին մէջ, October 16, 2016

Որպէս ներածական ըսեմ որ վերջէրս հանդիպեցայ Ռուբէն Փաշային վերը զետեղուած դիմանկարին։ Նաեւ, եթէ կան ոմանք, որոնք չեն գիտեր, թէ «դմակ» ի՞նչ կը նշանակէ, ըսեմ ՝ ոչխարին իւղով պոչն է, որ դիւրութեամբ կրնայ յօշոտուիլ։
Ռուբէն Տէր Մինասեանը երիտասարդ տղայ մըն էր, թերեւս ալ, մեր ժողովրդական երգին բառերով՝ աղուամազ իսկ բուսած չէր իր երեսին եւ ծնօտին, երբ նետուեցաւ յեղափոխութեան հնոցը եւ իր «կրակէ» մկրտութիւնը ստացաւ առասպելական դարձած, երբեմնի մեծն յեղափոխական՝ Նիկոլ Դումանին խումբին մասնակցութեամբը։
Կը գրեմ յիշողութեանս վրայ հիմնուած։ Տասնեակ տարիներ անցած են Ռուբէնի յուշերուն ընթերցանութեանս վրայ։ Տարիներու ընթացքին ալ, գիրքերէս ոմանք հոս եւ հոն պահ մնացին։ Նոյն այդ յուշերուն մէջ ըլլալու է Նիկոլ Դումանին խմբանկարը ։ Եթէ այդ խմբանկար ձեր ձեռքը անցնի, նկարին մէջ պիտի հանդիպիք երիտասարդի մը որ ծունկի եկած է, հայացքը սեւերած է անդին, եւ թեւը բարձրացուած է այնպէս մը որ պիտի ընէր եթէ պատերազմի մը ընթացքին ձեռնառումբ նետելու ըլլար։ Ահաւասիկ այդ խմբանկարէն է որ տեղադրուած է վերի նկաըր։ Այդ երիտասարդին փաշա մակդիրը տուին քանի որ սրտով, անկասկած ոչ նիւթական ունեւորութեամբ, փաշայի նման մարդ մըն էր, որ իր յուշագրութեան թուղթերը պիտի թոյլատրեր որ իր զինուորները սիկարէթ փաթթելու գործածենմեղմացնելու համար իրենց անօթութեան խիթերը։ Որպէսզի կարենայ Նիկոլ Դումանին խումբին մաս կազմել՝ երիտասարդ Ռուբէնը ինքզինք զանազան կացութիւններու մէջ ալ դրած էր, կարծրացնելու համար իր մարմինը որպէս արժանի ըլլայ Դումանին  յեղափոխականներու խումբին մասնակցութեան։
Օր մը երբ կը ճամբորդէր Նիկոլ Դումանին հետ, իւրաքանչիւրը ձիու մը վրայ հեծած, կը սկսի պարզաբանել ընկերային կեանքի անարդարութիւնները Նիկոլ Դումանին։ Իսկ այս վերջինը ամենայն հանդարտութեամբ կը շարունակէ մտիկ ընել իր երիտասարդ ընկերակիցին։ Ռուբէնի երկար վերլուծումները լսելէ ետք, ղարաբաղցի Նիկոլ Դումանը կը պարզաբանէ  իր տեսութիւնը ըսելով՝ «աշխարհը դմակ, մարդիկ դանակ» որպէս կեանքի չոր իրողութիւնը։
Յաճախ կը կարդամ Թուրք Ազըրպէյճանի ըրած սանձարձակութիւններուն զանազան մեկնաբանութիւնները, վերլուծումներ, ընդվզումներ, բայց միշտ միտքս կու գայ Նիկոլ Դումանին ըսածը՝ «Աշխարհը դմակ, մարդիկը դանակ»։ Կարենանք պահել եւ պաշտպանել մեր նիհարցած դմակը որ զոհ չըլլայ ուրիշին դանակին։ Վերջին հաշուով այդ է բացարձակ ճշմարտութիւնը։
Յ.Գ. Յունուար 29.2024. 
Երիտասարդ Ռուբէն Փաշան Նիկոլ Դուման-ի խումբին հետ, ծունկի եկած է ձեռնառումբ նետելու կացքը առած է։





Ուսուցչուհիին Պատգամը Մանկամարդ Աշակերտուհիին

Այսօր Տիկ. Արփի Մինասեանէն ստացայ իր երեմնի ուսուցչուհի՝ Տիկ. ԶուարԹ Աբէլեանին յուշագրութեան լուսանկարը Արփի-ին յուշատետրին մէջ երբ Արփինէն մանկամարդ աշակերտուհի էր եւ կ՚աշակերտեր Սուրբ Նշան Վարժարանին մէջ։

 

 

 

12-15-1960, Պէյրութ

Սիրելի՛ Արփի

1.   Մնայ միշտ պարզ. քանզի պարզութիւնը առաքինի աղջկայ մը լաւագոյն յատկանիշ է։

2.   Նպատակ ըրէ ունենալու ամէն բանի համար տեղ մը եւ դնել ամէն բան իր տեղը։

3.   Ջանայ իւրաքանչիւր անհատի մէջ տեսնել բարի յատկութիւն մը. քանզի ամէն մարդ ալ թերութիւն ունի։

4.   Մնայ միշտ հեզահամբոյր եւ քաղցրաբարոյ։

5.   Որքան բարձրանաս, ջանայ պահել համեստութիւնդ. իսկ եթէ բաղդը քեզ նուազ աստիճանի վրայ դնէ, ջանայ պատշաճիլ շրջանակիդ։

6.   Հաճոյակատար եղի՛ր առանց ամէնադոյզն ակնկալութեան մը. վստահ ըլլալով որ գործուած բարի գործը անպտուղ չի մնար։

7.   Մի գանգատիր կեանքի անակնկալ դժուարութիւնները, անոնք կ՚օգնեն կազմելու ամրապինդ նկարագիր մը։

Տակաւին շատ փոքր ես ըմբռնելու այս ըսուածներուն իմաստն ու կառեւորութիւնը. սակայն քիչ ուշ ապագային պիտի ըմբռնես զանոնք իբրեւ ճշմարտութիւն, ինչպէս ըրած է  քու ուսուցչուհիդ։

Զ. Աբէլեան


Mrs. Zvart Apelian portrait by her niece Annie Hoglind

 

Wednesday, July 22, 2020

Պանդոկի Առօրեայէն

Ստեփան Ժ. Աբէլեան

 

-- «Զուարթ մի ուշանար ճաշը կը պաղի», զգուշացուց Հօրեղբայրս ,մինչ տան մէջի հանգիստ զգեստները հագած անցքին մէջ Հօթէլի յաճախորդներէն մէկուն հետ խօսքի բռնուած է Աղբրկէնը և պարապ "Ստամոքսը" մոռցած ,

--«կու գամ Յովհաննէս», կը պատասխանէ և կը շարունակէ խօսակցութիւնը ...մարդիկ և իրենց արօրեայ հարցերը այնքան իրեն համար կենսական կարծես ըսել կուզէր ամուսնոյն որ "մարդ միայն հացով չապրիր" ...

Սեղանին շուրջ ,հօրեղբայրս աթոռը կը մօտեցնէ և ժպիտով մը որ գգուանքի և փաղաքշական արտայայտութիւն մըն է խորքին մէջ կը հարցնէ .-- «Սիրեցիր ճաշը, Համով է՞» 

---«Գիտես ես այս ճաշը շատ կը սիրեմ...այսօր ալ աւելի համեղ կը թուի որովհետև սոված եմ։»

Ցած ձայնով օրուան անցուդարձերուն շուրջ կը խօսին կը բաժնեկցին, իսկ կողքի սեղանին վրայ Հրանդ Գէւորգեանը և "Բանաստեղծ" Խաչիկը քիչ մը բարձր ձայնով տարակարծիք են բանաստեղծութեան մը ԻՄԱՍՏԱԼԻՑ կամ ոչ ըլլալուն շուրջ ,Խաչիկը իր բանաստեղծութիւններէն մէկը կարդացած է Գէւորգեանին ...

Վերնագիր.--''ԵՐԿՈՒՆՔ"

ԿՈՒՏ ...ԿՈՒՏ...ԿԱՐԿՈՒՏ:

«Այսքան...յետոյ» կը հարցնէ Գէւորգեանը

--«Վերջացաւ այսքան է»

..."Եղբայր, այս ի՞նչ բանաստեղծութիւն է"կըսէ Գէւորգեանը....

Հարցնենք Տիկին Աբէլեանին կըսէ Խաչիկը ...

Մինչ այդ ամուլ խօսակցութեան մը մասնակից չըլլալու պատրուակով, Տիկին Զուարթը ...
--- 
«Շատ համով էր ճաշը Յովհաննէս կըսէ» և կելլէ ճաշասրահէն աճապարանօք:

Նստասենեակին մէջ բազկաթոռի մը վրայ հանգիստ նստած օրուան ԱԶԴԱԿԸ 
կը կարդայ . 

---«Գրական էջին մէջ հետաքրքրական գրութիւն մը կայ, անպայման կարդայ» Կըսէ Հօրեղբայրս որ առտուն անպայման առաջին էջէն մինչև վէրջին էջը ուշի ուշով պարտաճանաչ դաշնակցականի բծախնդրութեամբ կը կարդար օրաթերթը և կրնար պանդոկի մտաւորական յաճախորդներուն հետ բաժնեկցիլ լուրեր և գրական նիւթեր ,ազգային հասարակական,կուսակցական բոլոր զարգացումներոյն լաւատեղեակ էր և ինքնազարգացումը շատ բարձր:

Քիչ ետք , ներս կը մտնէ Հալէպէն ժամանած Տիկին մը որ Լիբանան եկած էր իր պատանի աղջկան հետ Ամերիկեան Հիւանդանոց ,այդ օրերուն շատ հազուադէպ և վտանգաւոր նկատուած գործողութիւն մը ընել տալ իր մէկ հատիկ աղջկան ի ծնէ սրտի բարդութեան մը : Կը մօտենար Տիկին Զուարթին քաջալերական և ամրապնդող խօսքերը և Աստուծոյ վրայ յուսադրիչ խրատները լսելու : 

Անշուշտ այսպիսի պարագաներու Տիկին Զուարթին հմտութիւնը ոչ ոք ունէր ,իր սիրալիր խօսելու եղանակը ,սրտակից հոգածու կեցուածքը ,կը տեսնուէր այս խոր յուզմունքի մէջ թաղուած տիկնոջ նայուածքներուն մէջ, որ թաց աչքերով հիացած մտիկ կընէր Լայնախոհ ուսուցչուհիին ,աչքերը աչքերուն սևերած: 

Խեղճ կին ինչ իմանար որ մէկ շաբաթ ետք ,ձախող գործողութեան մը որպէս հետևանք պիտի կորսնցնէր իր Սրտի հատոր ՆՈՒԷՐԸ...և ՊԻՏԻ ՈՂԲԱՐ ԸՍԵԼՈՎ
"Վարդի պէս աղջիկ բերի և ձեռքով յանձնեցի բժիշկներուն և հիմա Ափ մը մոխիր պիտի տանիմ Հալէպ" 

Անմխիթար մնաց և վերադարձաւ Հալէպ յուզելով բոլոր պանդոկին յաճախորդները և մեր տնեցիները ..:

Տիկին Զուարթ և բժիշկներ ու գիտութիւն բոլորն ալ անզօր էին պատահածին առջև։

*****


--- «Ճաշէն ետք քիչ մը հանգստանալ չես ուզեր Զուարթ» .կը հարցնէ Հօրեղբայրս Յովհաննէս ..

---«Չեմ կրնար , այսօր բաւական սրբագրութիւններ ունիմ ,առաւել վաղուան դասերս պիտի պատրաստեմ.»

---«Լաւ խմորուած պարսկական թէյ պատրաստած եմ ,գաւաթ մը բերեմ կը խմե՞ս»  

----«Անպայման ,անպայման միայն շատ մութ չըլլայ գոյնը ,շաքարն ալ քիչ հաճիս, Յովհաննէս.»

Արդէն ափսէն շուտով կը զետեղուի առջևը և Տիկին Զուարթ գոյնին նայած կը զմայլի ,իսկ բոյրը գոյնէն աւելի պատուական և համով..

Հօրեղբայրս միշտ կը ջանար իր պատրաստութիւնները իր ձեռքով մատակարարել Աղբրկէնին . Աղբրկէնն ալ բնաւ չէր զլանար իր գովասանքի խօսքերը լսելի բոլորին...

---«Յովհաննէսին պատրաստած թէյը ոչ մէկը կրնայ պատրաստել...»

Ես վկայ եմ այս իրողութեան. Այն օրը որ Հօթէլ Լիւքսը ձգած եմ այդ անուշ բոյրով թէյը բնաւ համտեսած չեմ ,թէև շատ փորձեցի անձամբ պատրաստել ,գիտցած ու չգիտցած "Թէքնիքները" Փորձեցի բայց իզուր ,Հօրեղբօրս թէյը մնաց անզուգական և անհասանելի .

Կը յիշեմ Դամասկոսի բարեկամս և եզակի անձնաւորութիւն մը Զօհրապ Սեմերճեանը ,պատահեցաւ օր մը իր այլազգ դրացիին քովէն գաւաթ մը թէյ հրամցնելը ,երբ բացականչեցի ըսելով ,ասիկա ճիշտ Հօրեղբօրս Հօթէլ Լիւքսի թէյին կը նմանի ..Մարդը զարմացաւ ,"ինչու այդ թէյը անզուգական և անգտանելի էր " Ըսաւ...

Այո այդպէս էր.

Պատահեցաւ օր մը երբ թէյը պատրաստողը գործաւորներէն մէկն էր ,
և շատ տկար պատրաստութիւն...յաճախորդները գանգատեցան..բայց մանաւանդ Պարսկահայ Արամը որ ծուռ նայուածքով, քթին տակէն գործաւորին ըսաւ ,այս թէյը թէյ չէ ,ասիկա մամայիդ չիշին կը նմանի"

Ասիկա կը յիշեմ որ կարդացողը իմանայ թէ որքան պատրաստութեան վարպետութիւն է պէտք.

ԱՅԴ օր ուշ գիշերին երբ յաճախորդներէն մէկը ,կէս գիշերէն ետք զիս արթնցուց ,Տիկին Զուարթը տակաւին արթուն էր և կաշխատէր ..յաջորդ առաւօտ ուրիշներ տակաւին քնացած ինք դարձեալ մեկնած պիտի ըլլար արդէն սկսելու նոր օր մը, և կրնամ հարիւր տոկոս վստահեցնել որ ալդքան ուշ աշխատած և առտուան այդքան կանուխ արթնցած կրնայիր տեսնել զինք միշտ կատարեալ շիկութեամբ, հագուածը պատշաճ , մազերը անթերի հարթարուած։ կոշիկն ու հագուստը անսխալօրէն համադրուած գոյներով և օրուան վէրջին նորոյթով .Ան կը ներկայանար իր աշակերտներուն արտաքինով և հոգիով ու ներքինով որպէս կատարեալ ուսուցչուհին, անթերի և պարտաճանաչ։

Ան ուսուցչուհի մը չէր լոկ ,այլ կատարեալ ապրող տիպար օրինակ մը ապացուցելու բոլորին որ խօսք չէր միայն իր սորվեցուցածը ,այլ իսկական կեանք .