V.H. Apelian's Blog: All about the famed song “Cilicia”

Dr. Armenag Yeghiayan’s, Sunday April 21, 2024, mailing was labeled “Frédéric Bérat, "Ma Normandie”. But I labeled my translation as noted in the title “All about the famed song “Cilicia”, and attached the original to the translation. Բնագիրը կգուած է։ Vahe H Apelian

Frédéric Bérat՝ (1801-1855) was a contemporary of the previous two writers, Arvers and Lamartine, and is immortalized for his lyrics of one song, Ma Normandie, which under the pen of Mgrditch Beshigtashlian / Mkrtich Peshiktashlian would become "Homeland’s Song" («Երգ հայրենի») and under the pen of Nahabed Rusinian / Nahapet Rusinian, " Cilicia" («Կիլիկիա»).

Frédéric Bérat was one of the sought-after songwriters of his time, almost like today's Aznavour. He wrote his songs, arranged the music and sang them. At the same time, he was a much sought-after comedian who graced the stages of France and brought warmth at his social meetings.

He died of a spinal cord infection, just like Arvers, having been born and lived almost the same years as Arvers’.

"Ma Normandie" survived from his numerous productions. That is how he is remembered, not only in his birthplace, Normandy, but also throughout France as well as elsewhere.

* * *

Ma Normandie

Quand tout renaît à l'espérance, When everything is reborn in hope,

Et que l'hiver fuit loin de nous, And winter flees far from us,

Sous le beau ciel de notre France, Under the beautiful sky of our France

Quand le soleil revient plus doux, When the sun returns gentler,

Quand la nature est reverdie, When nature has turned green again,

Quand l'hirondelle est de retour, When the swallow has returned,

J'aime à revoir ma Normandie, I like to see again my Normandy,

C'est le pays qui m'a donné le jour. It’s the country where I was born.

J'ai vu les lacs de l'Helvétie I have seen the fields of Helvetia,

Et ses chalets et ses glaciers, And its chalets and its glaciers,

J'ai vu le ciel de l'Italie, I have seen the sky of Italy,

Et Venise et ses gondoliers. And Venice and its gondoliers.

En saluant chaque patrie, Greeting each homeland,

Je me disais : «Aucun séjour I told myself that no stand

N'est plus beau que ma Normandie, Is finer than my Normandy,

C'est le pays qui m'a donné le jour». It’s the country where I was born.

Il est un âge dans la vie, There comes a time of life,

Où chaque rêve doit finir, When every dream must end,

Un âge où l'âme recueillie A time when the restful soul

A besoin de se souvenir. Needs to remember,

Lorsque ma muse refroidie When my chilled muse

Aura fini ses chants d'amour, Makes its way back to the past,

J'irai revoir ma Normandie, I’ll go see again my Normandy,

C'est le pays qui m'a donné le jour. It’s the country where I was born.

The English translation is almost literal, nowhere did the translator depart from the original. While a couple of the "translations" to Armenian are quite far from the original. They may be considered literary works of their own to be called translation. In other words, they are faithful to the original, in general terms.

* * *

Mkrtich Beshiktashlian (Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան) - 1828-1868 -, learned about 'Ma Normandie ' poem when the Mkhitarian order was educating him as one of their students from 1839-1845. The date of his penning the poem is not known. It was published for the first time in "Pazmaveb" in 1850 (number 14), under the title "Homeland's Song" («Երգ հայրենի»). The editors noted the following in a comment «when everything is reborn with hope".

Despite it being one of the best examples of Armenian lyric poetry, "Homelan's Song" is not sufficiently read in Armenian. It is written in a simple and clear style. I have reworded it in current vernacular (see attached), and presented it to the readers along the original as my modest tribute to this gifted poet and patriotic Armenian.

* * *

«Երգ հայրենի»,

Մինչդեռ յուսով խայտայ բնութիւն Մինչ յոյսով կը խայտայ բնութիւնը

Յետ դառնաշունչ ձմերայնւոյն Դառնաշունչ ձմեռէն ետք,

Եւ ի գաւառն իմ հայրենի Եւ դէպի իմ հայրենի գաւառս

Գեղածիծաղ դառնայ գարուն, Կը դառնայ գեղածիծաղ գարունը,

Մինչ բոյր ի բոյր փթթին ծաղկունք Մինչ բոյր ի բոյր կը փթթին ծաղիկները

Եւ ճռուողեն նորեկ ծիծռունք,− Եւ կը ճռուողեն նորեկ ծիծեռնակները,−

Ի քեզ ես դարձ առնեմ յայնժամ, Քեզի կը դառնամ այն ատեն,

Ո՛վ ցանկալիդ իմ Հայաստան: Ո՛վ ցանկալիդ իմ Հայաստան:

Ո՛չ հելվետեան ինձ դաշտավայրք Ո՛չ զուիցերիական դաշտավայրերը

Կամ թէ զուարթ մարգագետինք, Կամ թէ զուարթ մարգագետինները,

Ո՛չ քան զքեզ չքնաղագեղ Ո՛չ ալ քեզմէ աւելի չքնաղագեղ է

Իտալական պայծառ երկինք. Իտալական պայծառ երկինքը.

Հեռի քեզմէ պանդուխտ գոլով՝ Քեզմէ հեռու պանդուխտ դարձած՝

Քոյովդ յար տապիմ անձկով,− Քու կարօտովըդ կ’այրիմ յար,−

Ի խանձարուրդ իմոց կենաց, Քեզի՝ կեանքիս խանձարուրիդ,

Ո՛վ Հայաստան, առնեմ ես դարձ: Ո՛վ Հայաստան, ես կը դառնամ:

Գայցեն աւուրք, ուր մանկութեան Պիտի գայ այն օրն, ուր մատղաշ

Անկցի տիոցս իմ գեղ դալար, Հասակիս դալար գեղը խամրի,

Եւ յինէն խոյս տացեն վայելք Եւ ինձմէ խոյս պիտի տան կեանքի

Կենաց թեթեւ ի գարշապար, Վայելքները ՝ թեթեւ ոտքերով,

Ուր հէգ մուսայս մատն ի յերեր Երբ հէգ մուսաս, երերուն մատով,

Մոռանայցէ երգել զսէր,− Պիտի մոռնայ սէրը երգել,−

Զնինջ ի ծոցդ առնում յայնժամ, Այն ատեն ծոցիդ մէջ պիտի ննջեմ,

Ո՛վ ցանկալիդ իմ Հայաստան: Ո՜վ ցանկալիդ իմ Հայաստան:

***

Nahabed Rusinian (Նահապետ Ռուսինեան) - 1819-1876 - came across Ma Normandie in 1850s, when he was a medical student in Paris, and was very enthused about the 1848 French Revolution. However, his translation under the title "Cilicia" took place due to other circumstances.

In 1858-59, another series of bloody Christian-Islamic clashes flared up in Lebanon and Syria with an unprecedented ferocity. It first flared up on Mount Lebanonn, between Maronites and Druze, then in Damascus, between Christians and Muslim and Druze combined forces. In view of the growing losses of the Christians, Napoleon III had the French fleet anchored off the coast of Lebanon and demanded the Sultan intervene in Mount Lebanon and grant the Christians an autonous rule.

The Sultan complied with all the demands of the emperor and appointed an Armenian governor by the name Daoud Pasha (1861-68). The sultan also sent a medical team to treat the wounded. Nahabed Rusinian was among them. The team left Constantinople, crossed Aleppo, entered Syria, arrived to Damascus and reached Mount Lebanon. Nahabed Rusinian probably seperated from the group and went to Cyprus and from there to Cilicia.

It is under the impression of his medical mission and experiences that Rusinian wrote this poem in 1860 and titled it «Cilicia». The second stanza of the lyrics is a faithful to the original, while the rest is elaboration by the author. In the same year or the following, Gabriel Yeranian (1827-1862), who died prematurely, composed the music of the well known song «Ciliicia».

* * *

Կիլիկիա

1. Երբոր բացուին դռներն յուսոյ 2. Տեսի դաշտերն Սուրիոյ,

Եւ մեր երկրէն փախ տայ ձմեռ, Լեառն Լիբանան եւ իւր մայրեր¹,

Չքնաղ երկիրն մեր Արմէնիոյ, Տեսի զերկիրն Իտալիոյ,

Երբ փայլէ իւր քաղցրիկ օրեր. Վենետիկ եւ իւր կոնտոլներ.

Երբոր ծիծառն ի բոյն դառնայ, Կղզու նման չիք մեր Կիպրեայ,

Երբոր ծառերն հագնին տերեւ,— Եւ ոչ մէկ վայր է արդարեւ

Ցանկամ տեսնել զիմ Կիլիկիա, Գեղեցիկ, քան զիմ Կիլիկիա,—

Աշխարհ, որ ինձ ետուր արեւ: Աշխարհ, որ ինձ ետուր արեւ:

3. Հասակ մը² կայ մեր կենաց մէջ, Յորժամ քնարն իմ ցրտանայ՝

Ուր ամենայն իղձ կ’աւարտի. Սիրոյն տալով վերջին բարեւ,—

Հասակ մը, ուր հոգին ի տենչ ` Երթամ ննջել յիմ Կիլիկիա³,

Յիշատակաց իւր կարօտի. Աշխարհ, որ ինձ ետուր արեւ:

1. Մայրիները 2. Տարիք մը 3. Կիլիկիոյ մէջ (ներգոյական հոլով)

Unofficial hymn of the Catholicosate of Antelias

(I quote from my blog dated April 14, 2020)

I became reflective as to when the song - Cilicia - became a trademark of the Catholicosate of Cilicia, if not its accepted hymn?

I inquired with Der Torkom Chorbajian, who is the priest of the Holy Trinity Armenian Apostolic Church in Worcester, MA and with my friend Sarkis Mahserejian who, for many years, was the secretary at the West Coast Prelacy. Upon confirmation with the Prelate Archbishop Moushegh Mardirossian, Sarkis as well as Der Torkom claimed that the tradition of singing the song Giligia / Cilicia, at the end of the mass in the Cathedral of St. Gregory Illuminator in Antelias - began with Catholicos Zareh I Payasilian, of blessed memory (1956-1963) who loved the song.

Since then singing Cilicia-Giligia, has become a trademark of sorts or an unofficial hymn of the Catholicosate of Cilicia in Antelias whose seat for centuries was in Sis, in the historic Armenian Cilicia.

The hymn sung by the talented Stepan Frounjian in Racine, WI.

Բնագիրը՝

Frédéric Bérat՝ Ma Normandie

Պերա ժամանակակից է (1801—1855) նախորդ երկուքին՝ Առվերին եւ Լամարթինին, եւ իր կարգին անմահացած է իր մէ՛կ երգովը՝ Ma Normandie-ով, որ Մկրտիչ Պեշիկթաշլեանի գրիչին տակ պիտի դառնար «Երգ հայրենի», իսկ Նահապետ Ռուսինեանի գրիչին տակ՝ «Կիլիկիա»:

Պերա եղած է իր ժամանակի փնտռուած երգահաններէն, մօտաւորապէս մերօրեայ Ազնաւուրը. ան կը գրէր իր երգերը, կը յօրինէր երաժշտութիւնն ու կ’երգէր զանոնք: Այս բոլորին հետ միաժամանակ եղած է շատ փնտռուած զուարթաբան մը, որ զարդարած է Ֆրանսայի բեմերը եւ ջերմութիւն բերած է անոր ընկերական հանդիպումներուն:

Մեռած է ողնածուծային վարակէ մը՝ ճիշդ Առվերին պէս, մօտաւորապէս անոր հետ ալ ծնած ու ապրած ըլլալով նո՛յն տարիներուն:

Անոր բազմաթիւ արտադրութիւններէն ապրեցաւ Ma Normandie-ն: Ասով է որ կը յիշուի ան՝ ի մասնաւորի ծննդավայրին՝ Նորմանտիի, բայց նաեւ ամբողջ Ֆրանսայի մէջ: Ինչու չէ նաեւ անկէ դուրս: