Remembering Varujan Pambukhchyan: Armenia is a country without forest

The attached is my abridged translation of Varujan Pambukhchyan’s posting on his Facebook page. Varujan is a native of Armenia and has his own distinctive style of narration and diction presenting a challenge to have it translated while attempting to remain true to his distinct original text,  that is why I attached the original piece in his Armenian writing style. I met and befriended Varujan on the social media and over the years I came to know him as a man who is whole-heartedly devoted to Armenia. Regretfully he unexpectedly passed away on January 15, 2022. Attached a glimpse of his varied interest and writing style. Բնագիրը՝ «Հայաստանն անտառազորկ յէրկիր է» կցուած է ներքեւը. Vahe H. Apelian

Varujan Pambukhchyan

***

Armenia is a country without forest 

Four years ago I researched about the forests in Armenia. The sources of my research made it evident that from Soviet years the most valuable  (native) trees such as Hajareni ¹and Gaghni ², growing in our forests, were being cut on a very large scale.

It is true that during the Soviet years extended forestation work was being done but even then the forests of Armenian were showing sign of being near to death. The thing is that the forest is a self-sustaining organism and everything is intimately tied together. From Soviet times, our forests already were losing their self-sustenance because, so to speak, the birthing and the dying process was forfeited in favor of the dying.

When the Artsakh movement started, the Baku-Tiflis-Yerevan railroad that brought to Armenia 75% of the goods from outside, was shut down. As an unavoidable outcome, the massive importation of timber from Russia ended.

When the Artsakh movement became Artsakh war and the encirclement became a reality, the real massacre, slaughter, butchery, and genocide (of the forests) started that continued to this day. 

As to how many Armenian sounding high placed officials from Akhalkalak, Lori, and  Artsakh, at the expense of the day by day dying forests, became millionaires, multimillionaires (of course in dollar and euro), let that remain on their conscience because I am not convinced that they should be punished.  I would only advise these people that, at the expense of the annihilation of the country’s nature and filling up their guts with money, not to give speeches about “ selfless dedication”, of “United Armenia” and things like that.

Sixty (60) years are needed to have a viable forest that is self-sustaining. For the country to be deemed to be a normal expanse, 50 (fifty) percent of the country must be forested. Our neighbor Georgia is 37% forested.

Of course, Prime Minister Pashinyan is right when he prevented the cutting down of the forests. Of course, those who raised their voices objecting were political partisans or were naïve…

Courtesy Raffi Doudaklian

Preventing (cutting down) is vital because according to official sources eight percent of our country is forested, as I said, it is devoid of being self-sustaining. However before preventing (cutting trees), first and foremost, it is important to organize the importation of timber. Winter is ahead of us and many families warm their houses by burning wood.

According to an official document from the Armenian Tree Project Jeff Masarjian: “today (that is to say in 2008 V. B.) when only 8% of Armenia has remained covered with forest and every year around 5,000 hectares is being deforested”. And according to Dr. George Nersesyan (see note 3) (դոկտօրՋօրջ ներսեսյանի) “if the deforestation continues for another twenty years, Armenia will become completely deforested”.  Dr. George Nesesyan is the coordinator of UNDP (United Nations Development Programme).

Ten years have passed since the declaration of Dr. George Nersesyan. It is entirely possible that there will not be forested covering in Armenia (in another 10 years). But already there is hardly any forest left in Armenia because a forest is a living entity; it is not only many trees. It is a living body that has already been dismembered and we are now dealing with the dismembered parts, not the organism itself.

p.s. Some sources claim that during the days of   Robert Kocharian and Serzh Sargsyan, Armenia exported timber to Iran and Germany. 

Varujan Pambukhchyan

August 8, 2019

Nor Yerznka (is a town in the Kotayk Province of Armenia)

Notes: 

1.Hajareni (Հաճարենի), (beech) is a deciduous native tree in Armenia. It grows 40 to 50 meters tall and 1.5 to 2 meters in trunk perimeter. It lives for more than 400 years. it is one of the trees that dominate the forestry in Armenia and is found mostly Lori, Tavush and rarely in Kotyak and Syunik. 

2. Gaghni (Կաղնի) (oak). There are many varieties in Armenia. It is found in Lori, Kotyak, Tavush, Gegharkunik, Vayots, Syunik and other districts. It grows 40 to 50 meters tall, ceasing to grow taller after its 80th year, henceforth its branches. it lives 500-600 years at a time over 1000 years. The tree has come to symbolize strength and longevity.

3. The only professional forester that worked with the Armenia Tree Project has been Dr. George Nercessian (from British Columbia). We worked together in 2002-2003. (Antoine S. Terjanian)

His report : George Nercesian History of forests in Armenia1

***

Բնագիրը՝ «Հայաստանն անտառազորկ յէրկիր է» կցուած է ներքեւը. 

Կից ներկայացնում եմ Վարուժան Փամբուխչյանի՝ ֆեյսբուքյան իր էջում կատարած գրառման իմ կրճատ թարգմանությունը։ Վարուժանը բնիկ հայաստանցի է և ունի իր ուրույն յուրահատուկ շարադրանքն ու շարադրանքը, որը դժվար է թարգմանել այն՝ փորձելով հավատարիմ մնալ իր հստակ բնագրին, այդ իսկ պատճառով ես կցեցի բնօրինակը նրա հայերեն գրելաոճով: Ես հանդիպեցի և ընկերացա Վարուժանի հետ սոցցանցերում և տարիների ընթացքում նրան ճանաչեցի որպես մի մարդու, ով ամբողջ սրտով նվիրված է Հայաստանին: Ցավոք, նա անսպասելիորեն մահացավ 2022 թվականի հունվարի 15-ին: Կցվեց իր տարբեր հետաքրքրությունների և գրելու ոճի մի ակնարկ: Վահէ Յ Աբէլեան

Հայաստանն անտառազորկ յէրկիրէ...

Շորջ տաս տարի առաջ, այս նոյն խօրագրօւ մի հէտազօտոթյոն արէցի Հայաստանի անտառնէրի ւէրաբէրյալ: Ոսոմնասիրածս աղբյորնէրից պարզ դարձաւ, ւօրարդէն խօրհրդային տարինէրին չափից աւէլի էին հատւէլ մէրյէրկրի անտառնէրոմ աճօղ ամէնաարժէքաւօրծառատէսակնէրը՝ կաղնին ո հաճարին: Ճիշտ է խօրհրդային տարինէրին անտառատնկման լայնածաւալ աշխատանքնէրէին տարւոմ, սակայն, Հայաստանի անտառնէրն այն ժամանակնէրից էին սկսէլ մահամէրձոթյան նշաննէրցոյց տալ: Բանն այն է, ւօրանտառն ինքնաւէրականգնւօղ օրգանիզմ է՝ համակարգ, որամէն ինչ սէրտօրէն կապակցւած է. խօրհրդային օրէրին մէրանտառնէրն արդէն սկսէլ էին կօրցնէլ այդկարօղոթյոնը, ւօրօւհէտյէւ խախտւէլ էր, այսպէս ասած, ծնէլիոթյան ո մահացոթյան հաշւէկշիռը (բալանսը)՝ հօգոտ մահացոթյան...
Յէրբ սկսւէց արցախյան շարժոմն ո փակւէց Բաքո-Թիֆլիս Յէրյէւան յէրկաթողին, որու Հայաստան էին նէրկրւոմ ո արտահանւոմ բէռնէրի 75 (յօթանասոնհ՜ինգ) տօկօսը, ւօրպէս դրա անխոսափէլի հէտյէւանք, դադարէց նայէւ հսկայածաւալ անտառափայտի նէրկրոմը Ռոսաստանյան Դաշնոթյոնից...
Յէրբ Արցախյան շարժոմը վէրածւէց Արցախյան պատէրազմի յէւ շրջափակոմը դարձաւ իրողոթյոն, սկսւէց անտառնէրի իսկական ջարդը, կօտօրածը, սպանդն ո ցէղասպանոթյոնը, ւօրը շարոնակւէց մինչյէւ ւէրջէրս՝ մինչյէւ <<իջյէւանյան ղալմաղալնէր>>...
Թէ քանի հայանոն աստիճանաւօրնէր՝ ախալքալաքցինէր, լօռէցինէր, արցախցինէր... ի հաշիւ օրաւորմէռնօղ անտառնէրի դարձան միլօնատէրէրո բազմամիլիօնատէրէր(ի հարկէ՝ դօլարօւ, յէւրօյօւ) դա թօղ մնա իրէնց խղճին, քանզի համօզւած չէմ, ւօրնրանք պատժւէլո էն: Կցանկանայի միայն խօրհորդտալ այդմարդկանց, ւօրիրէնց յէրկրի բնոթյան ւօչնչացման հաշւին <<ւաստակած>> փօղէրօւ ւօրկօրնէրը լցնէլիս, ճառէրչասէն <<անսակարկ նւիրման>>, ՙ<<Միացյալ Հայաստանի>> ո նման այլ բանէրի մասին: Արա՛, խմէք սոսոփոս... Սոսոփո՛ս խմէք, ւօրպէսզի հաջօրդառաւօտ արթնանալիս գօնէ ձէրլամոկնէրի աչքէրին կարօղանաք նայէլ...
Իսկական անտառ ոնէնալո համարանհրաժէշտ է (60) վաթսոն տարի, անտառ, ւօրն իրօ՛ք ոնակ է ինքնաւէրականգնման: Վօրպէսզի յէրկրի տարածքը համարւի նօրմալ տարածք, անհրաժէշտ է, ւօրանտառապատ լինի յէրկրի տարածքի հիսոն 50 (հիսո՜ն) տօկօսը... Մերհարյէւան Վրաստանոմ անտառապատ է տարածքի 37 տօկօսը...
Ի հարկէ՛, ւարչապէտ Փաշինյանը իրաւացի էրյէրբ արգէլոմ էրանտառահատոմնէրը, իհարկ՛, այն մարդիկ, օւքէրձայնէրը գլոխնէրն էին գցէլ, կօղմնակալ էին կամ էլ միամիտ... Արգէլէլն անհրաժէշտ է, քանի ւօր, ըստ պաշտօնական աղբյորնէրի, անտառապատ է մէրյէրկրի տարածքի մօտ ոթ տօկօսը, ւօրն էլ, ինչպէս ասացի, ինքնաւէրարտադրոթյան կարօղոթյոնից հիմնականոմ զորկ է: Սակայն արգէլէլոց առաջ նախ պէտք էրկազմակէրպէլ ՌԴ-ից անտառափայտի նէրկրոմնէրը... Դէմը ձմէռ է, իսկ շատ ընտանիքնէրիրէնց տնէրը փայտօւ էն տաքացնոմ...
Ըստ <<Հայաստանի ծառատոնկ>> առաքէլոթյան տնօրէն Ջէֆ Մասարջյանի կօղմից 2008-ին տարածած մի փաստաթղթի <<Այսօր(այսինքն՝ 2008-ին-Վ. Փ.) , երբ Հայաստանի տարածքի միայն ութ տոկոսն է մնացէլ անտառածածկ, և յորաքանչյորտարի շորջ 5,000 հա անտառ է հատվոմ՚>>: Իսկ, դոկտօրՋօրջ ներսեսյանի կարծիքօւ <<Անտառահատոմը ևս 20 տարի շարոնակվելո դեպքոմ Հայաստանի անտառածածկոյթը գրեթե ամբողջովին կվերանա>> (տէս նոյն տեղոմ): ԴօկտօրՋօրջ Ներսեյանը ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի (UNDP)-համակարգօղն էր:
ԴօկտօրՆէրսէսյանի հայտարարոթյոնից հէտօ անցէլ է տաս տարի: Դէ՛ ինչ, բան չմնաց, մի տաս տարի հէտօ, լիօւին հնարաւօրէ, ւօրՀայաստանոմ անտառաԾԱԾԿՈՅԹ չլինի: Բայց արդէն այժմ Հայաստանոմ անտառնէրգրէթէ գօյոթյոն չոնէն, քանզի անտառը կէնդանի մարմին է յէւ սօսկ ծառէրի թւաքանակ չէ, կենդանի մարմին, ւօրն արդէն քառատւէլ է...

Հ. Գ. Քառատէլիս, նախ կտրոմ էն մարդո ձէռքը, հէտօ՝ ւօտքը, այնոհէտյէւ՝ գլոխը: Արդյոնքոմ ստացւոմ է 4 կտօր, այսինքն՝ այլյէւս օրգանիզմի հէտ գօրծ չոնէնք, այլ կան առանձին օրգաննէր...

Հ. Գ-2 Ի դէպ՝ ըստ ւօրօշ աղբյորնէրի <<քաղբանտարկյալ>> Ռ. Քօչարյանի յէւ առայժմ <<ւօչքաղբանտարկյալ>> Ս. Սարգսյանի օրօք Հայաստանից անտառափայտ էրարտահանւոմ Իրան ո Գէրմանիա:

Վ. Փ.
05.08.19
ՆօրՅէրզնկա