Attached is my aided translation of Tatul Hakobyan’s posting on August 1, 2025 on his Facebook page that the inaugural session of the first parliament of Armenia, took place in the hall of the Yerevan City Club on August 1, 1918. He wrote that “The honor of the first session of the first legislative body of Armenia was given to its president, Avetik Sahakyan. In deep silence, Sahakyan took the stage and delivered the opening speech, which was translated into Russian and Turkish on the spot, writes Simon Vratsyan. In addition to members of the government and representatives of the army, representatives of Germany, Austria-Hungary, Turkey, and the consul of Persia were present at the inaugural session of the Council. Avetik Sahakyan was born in 1864 in Jalaloghli (now Stepanavan). In 1920, when Armenia was Sovietized, Sahakyan moved to Tabriz. He died in 1933 in Lebanon. We present this speech in its entirety” noted Tatul Hakopyan. The original posting is embedded. Vahe H Apelian.
 |
| HAIERENIK 1890-1918, Caucasian Armenia Declares Independence. |
“Citizens, Deputies of the Council of Armenia.
On behalf of the Supreme Armenian National Council (Assembly), I have the honor today to open the inaugural session of the Council of Armenia and to announce that from now on this is the only authorized body encompassing the state powers of the Republic of Armenia.
This day will become historic for us and will open a new bright era in the life of our young state’s independent political and economic development.
This day will always be memorable and for the reason that for the first time we see realized within our narrow horizons, the beautiful dream and cherished desire for self-determination, albeit in impossibly difficult conditions.
Assuming that many of you are not well informed about the issue of our country's independence, I find it extremely important to present to this high assembly the stages through which the idea of independent states in Transcaucasia has passed from its beginning to its final formulation.
Our republic, like the others, appeared as independent states in that from the day when the Transcaucasian Sejm declared itself dissolved on May 26 [1918]. On the initiative and proposal of the Georgian Social Democratic faction, Georgia declared itself independent on the same day.
After the collapse of the whole of Transcaucasia, our country was left to its own devices, so the Armenian National Council hastened to take over all the functions of the government.
It was then that the well-known ultimatum of the Ottoman government about new land acquisitions was received and a response was required within 48 hours. The Supreme Council immediately sent a separate delegation to Batumi in the person of Hovhannes Kajaznuni, Mikael Papajanyan and Alexander Khatisyan, giving them extraordinary powers to negotiate with the Turkish delegation.
Our delegation managed to make some corrections to the borders, but was still forced to accept the ultimatum and conclude a peace alliance with Vehib Pasha and Khalil Bey. Here, for the first time, the deputies of the Armenian National Council were officially recognized as representatives of independent Armenia and signed the June 4 alliance [between the Republic of Armenia and the Ottoman Empire]. [Treaty of Peace and Friendship of the Imperial Government, 1918]:
The independence of our state is also known to the allied states of Dajgasstan (Turkey), Germany, Austria, Bulgaria. Our second delegation is in Constantinople, which includes Avetis Aharonyan, Alexander Khatisyan and Mikael Papajanyan, who went there at the invitation of the Ottoman government to conduct negotiations with Dajgastan (Turkey) and its allied states.
Thus, having comprehensively examined the country's forces and the circumstances in which the Armenian people find themselves, on the one hand, and the political and economic situation created, on the other, the Armenian National Council with heavy heart and with a brutal conscience decided to finally accept the ultimatum and recognize the independence of Armenia, submitting itself to the impartial judgment of history.
Yes, our republic is small and with narrow borders, it has been deprived of its most valuable territories and cannot accommodate within itself the entire population and, it seems, does not have the conditions for an independent existence. But I think that the borders of the country cannot remain frozen forever. I believe that the borders of the country will expand with the iron force of life, with the protection of our just and indisputable rights in relation to the occupied territories and with a new friendly alliance with Dajgastan (Turkey) and its allied states, whose representatives are present here. We have chosen the path of agreement and peace, and I want to hope that we are not mistaken.
Until then, we will sacredly and unswervingly fulfill our duties that stem from the peace alliance. Let us leave the future prospects, at least, today here without hesitation and with full determination we are laying anchor to our statesmanship and laying the foundation of the state building, striving to always improve it for the benefit of all nationalities of the Republic of Armenia, as children of one dear motherland.
I declare the session of the Council of Armenia open.”
 |
| Courtesy Tatul Hakobyan |
Բնագիրը՝
1918 թվականի օգոստոսի 1-ին Երևանի քաղաքային ակումբի դահլիճում բացվեց Հայաստանի առաջին խորհրդարանի՝ Խորհրդի, անդրանիկ նիստը: Հայաստանի անդրանիկ օրենսդիր մարմնի առաջին նիստի պատիվը տրվեց նրա նախագահ Ավետիք Սահակյանին: Խորին լռության մեջ բեմ ելավ Սահակյանը և արտասանեց բացման ճառը, որը տեղում թարգմանվեց ռուսերեն և թուրքերեն, գրում է Սիմոն Վրացյանը:
Բացի կառավարության անդամների ու բանակի ներկայացուցիչների, Խորհրդի անդրանիկ նիստին ներկա են եղել Գերմանիայի, Ավստրո-Հունգարիայի, Թուրքիայի ներկայացուցիչները, Պարսկաստանի հյուպատոսը:
Ավետիք Սահակյանը ծնվել է 1864-ին՝ Ջալալօղլիում (այժմ՝ Ստեփանավան): 1920 թվականին, երբ Հայաստանը խորհրդայնացվեց, Սահակյանն անցավ Թավրիզ։ Մահացել է 1933 թվականին Լիբանանում։
Ներկայացնում ենք այդ ճառը ամբողջությամբ:
ԱՆԻ կենտրոն
Քաղաքացինե՛ր, պատգամավորներ Հայաստանի խորհրդի:
Գերագույն Հայոց ազգային խորհրդի կողմից ես պատիվ ունեմ այսօր բաց անել անդրանիկ նիստը Հայաստանի խորհրդի և հայտարարել, որ այսուհետև սա՛ է միակ լիազոր մարմինը՝ ամփոփող իր մեջ Հայաստանի Հանրապետության պետական իշխանությունը:
Այս օրը կդառնա մեզ համար պատմական և կբանա մի նոր լուսավոր դարաշրջան մեր երիտասարդ պետության կյանքում, ինքնուրույն քաղաքական և տնտեսական զարգացման:
Այս օրը կմնա միշտ հիշատակելի և ա՜յն պատճառով, որ առաջին անգամ իրականացած ենք տեսնում մեր նեղ հորիզոնի սահմաններում գեղեցիկ երազանքն ու նվիրական տենչը ինքնորոշման, թեև անհնարին դժվարին պայմաններում:
Ենթադրելով, որ մեր երկրի անկախութեան հարցին շատերը ձեզանից լավատեղյակ չեն՝ ես հույժ կարևոր եմ գտնում այս բարձր ժողովին ներկայացնել այն փուլերը, որոնցով անցել է սկզբից մինչեւ իր վերջին ձևակերպումը անկախ պետությունների գաղափարը Անդրկովկասում:
Մեր հանրապետությունը, ինչպես և մյուսները, հանդես եկան իբրեւ անկախ պետություններ ա՛յն օրից, երբ Անդրկովկասյան սեյմը [1918թ.] մայիսի 26-ին իրեն հայտարարեց կազմալուծված. վրաց սոցիալ-դեմոկրատ ֆրակցիայի նախաձեռնությամբ և առաջարկությամբ նույն օրն իսկ Վրաստանը հայտարարեց իրեն անկախ:
Անդրկովկասի ամբողջությունը փլվելուց հետո մեր երկիրը թողնված էր իր բախտին, ուստի Հայոց ազգային խորհուրդը շտապեց իր վրա վերցնել կառավարության բոլոր ֆունկցիաները:
Հենց այդ ժամանակ էր, որ ստացվեց Օսմանյան կառավարության բոլորին հայտնի վերջնագիրը նոր հողային գրավումների մասին և պահանջվում էր պատասխան 48 ժամվա ընթացքում: Գերագույն խորհրդի կողմից անմիջապես առանձին պատվիրակություն ուղարկվեց Բաթում հանձինս Հովհաննես Քաջազնունու, Միքայել Պապաջանյանի և Ալեքսանդր Խատիսյանի՝ տալով նրան արտակարգ լիազորություններ բանակցություններ վարելու թուրք պատվիրակության հետ:
Մեր պատվիրակությունը հաջողեցրեց որոշ ուղղումներ մտցնել սահմանների մեջ, բայց և այնպես ստիպված էր ընդունել վերջնագիրը և խաղաղության դաշինք կնքել Վեհիբ փաշայի և Խալիլ բեյի հետ: Այստեղ առաջին անգամ Հայոց ազգային խորհրդի պատգամավորները պաշտոնապես ճանաչվեցին իբրեւ ներկայացուցիչներ անկախ Հայաստանի և ստորագրեցին հունիսի 4-ի դաշինքը [Հայաստանի Հանրապետության և Օսմանյան կայսերական կառավարության Հաշտության և բարեկամության պայմանագիրը, 1918թ.]:
Մեր պետության անկախության մասին հայտնի է նույնպես Տաճկաստանի (Թուրքիայի) դաշնակից պետություններին՝ Գերմանիային, Ավստրիային, Բուլղարիային: Պոլսում է մեր երկրորդ պատվիրակությունը, որի մեջ մտնում են Ավետիս Ահարոնյանը, Ալեքսանդր Խատիսյանը և Միքայել Պապաջանյանը, որոնք ուղևորվել են այնտեղ Օսմանյան կառավարության հրավերով, բանակցություններ վարելու Տաճկաստանի և նրա դաշնակից պետությունների հետ:
Այսպիսով, բազմակողմանի քննելով մի կողմից երկրի ուժերը և այն հանգամանքները, որոնց մեջ գտնվում է հայ ժողովուրդը, և մյուս կողմից՝ քաղաքական և տնտեսական ստեղծված դրությունը, Հայոց ազգային խորհուրդը սեղմեց իր սիրտը և անողոք գիտակցությամբ որոշեց վերջնականապես ընդունել վերջնագիրը և ճանաչել Հայաստանի անկախությունը՝ իրեն հանձնելով պատմության անաչառ դատաստանին:
Այո՛, մեր հանրապետությունը փոքր է ու նեղ սահմաններով, նա զրկվել է իր ամենագնահատելի երկրամասերից ու չի կարող իր մեջ տեղավորել ամբողջ ազգաբնակչությունը և, կարծես թե, պայմաններ չունի անկախ գոյության համար: Բայց ես կարծում եմ, որ երկրի սահմանները քարացած չեն կարող մնալ միշտ. ես հավատում եմ, որ երկրի սահմանները կընդարձակվեն կյանքի երկաթե ուժով, մեր արդար և անվիճելի իրավունքների պաշտպանությամբ գրավված հողամասերի վերաբերմամբ և նոր բարեկամական դաշինքով Տաճկաստանի և նրա դաշնակից պետությունների հետ, որոնց ներկայացուցիչները ներկա են այստեղ: Մենք ընտրել ենք համաձայնության և խաղաղության ուղին, և ուզում եմ հուսալ, որ չենք սխալվում:
Մինչ այդ մենք կկատարենք սրբությամբ և անշեղ կերպով մեր այն պարտականությունները, որոնք բխում են խաղաղության դաշինքից: Թողնե՛նք ապագա հեռանկարները, համենայն դեպս, այսօր այստեղ առանց տատանումների և լիակատար վճռականությամբ մենք գցում ենք խարիսխը մեր պետական նավի և դնում ենք հիմքը պետական շենքի՝ ձգտելով միշտ կատարելագործել նրան ի բարօրություն Հայաստանի Հանրապետության բոլոր ազգությունների, իբրեւ զավակների մեկ հարազատ մայր հայրենիքի:
Հայտարարում եմ Հայաստանի Խորհրդի նիստը բացված:
No comments:
Post a Comment