Lachin Corridor, Zankezur Corridor and Russia

Vahe H. Apelian

Լաչինի միջանցք, Զանկեզուրի միջանցք և Ռուսաստան

(Հայերէն Google-ի թարգմանութիւնը կցուած է ներքեւը) – Վահէ Յ. Աբէլեան

Since the end of the Second Nagorno-Karabakh War, Azerbaijan and “Turkey have been promoting the concept of “Zangezur corridor”, which, if implemented, would connect Azerbijan to Nakhchivan and Turkey to the rest of Turkic world through Armenia’s Syunik Province.” Wikipedia.

Today, September 2, is Artsakh Independence Day. On September 2, 1991, the Nakorno Karabagh Oblast declared its independence from the Soviet Union and formed the Republic of Mountainous Karabagh. In 2017 or 2018, the republic named itself the Republic of Artsakh, which suffered a devastating loss when a coalition of forces led by Turkey, assisted Azerbaijan attacking the fledgling republic on September 27, 2020, aided by Israel, Pakistan, and mercenaries.

Presently Artsakh is in an existential state. Its only natural ally is Armenia, which in turn is in a precarious state. Recently Dan Donabedian, in a comment, summed up Armenia’s position regarding Artsakh. I quote him:

“Armenia has never signed a piece of paper recognizing Artsakh as Azerbaijan.

Instead, it said it would be willing to do so if and only if the rights and securities of Armenians had guarantees and protections under international assurances.

An if statement is a conditional. Russia is opting not to tell the truth in service of their collaboration and strategic alliance with Turkey, via Azerbaijan, its satellite and client state.

Instead of preserving the freedom of movement through the Lachin corridor as stipulated in the November 9 agreement, Russia has opted to allow NK’s Armenians to starve so that Armenia, in a hypothetical exchange for Lachin’s opening, would be forced to give Azerbaijan a Syunik corridor (note: in Azerbaijan parlance Zankezur). In other words, Russia permitted, if not directed, the Lachin corridor to be closed to punish Armenia for refusing to give the Russia and Azerbaijan full control of one of Armenia’s sovereign roads.

The promise of a Syunik corridor surely wasn’t free. We can suspect it was promised to Aliyev in exchange for billions of manats.”

I leave it to the reader to conceptualize the consequences to Armenia ceding a corridor of what constitutes its sovereignty in the historic Syunik region of Armenia. The Azerbaijanis refer to the region as  Zankezur and hence Zankezur corridor. The Armenian refer to the southernmost region of Armenia as  Meghri, meaning honey and the issue as the Meghri corridor (Մեղրիի Միջանցք).

 ****

“Ղարաբաղյան Երկրորդ պատերազմի ավարտից հետո Ադրբեջանը և «Թուրքիան առաջ են քաշում «Զանգեզուրի միջանցք» հայեցակարգը, որը կյանքի կոչելու դեպքում Հայաստանի Սյունիքի մարզով Ադրբեջանը կմիացնի Նախիջևանին, իսկ Թուրքիան՝ մնացած թյուրքական աշխարհին։” Վիքիպեդիա

Այսօր՝ սեպտեմբերի 2-ին, Արցախի անկախության օրն է։ 1991 թվականի սեպտեմբերի 2-ին Լեռնային Ղարաբաղի մարզը հռչակեց իր անկախությունը Խորհրդային Միությունից և ստեղծեց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը։ 2017 կամ 2018 թվականներին հանրապետությունն իրեն անվանեց Արցախի Հանրապետություն, որը ավերիչ կորուստ կրեց, երբ Թուրքիայի գլխավորած ուժերի կոալիցիան աջակցեց Ադրբեջանին 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին Իսրայելի, Պակիստանի և վարձկանների աջակցությամբ հարձակվելով նոր հանրապետության վրա։

Արցախը ներկայումս գտնվում է էկզիստենցիալ վիճակում։ Նրա միակ բնական դաշնակիցը Հայաստանն է, որն իր հերթին գտնվում է անորոշ վիճակում։ Օրերս Դեն Դոնաբեդյանը մեկնաբանության մեջ ամփոփել է Հայաստանի դիրքորոշումը Արցախի վերաբերյալ։ Ես մեջբերում եմ նրան.

«Հայաստանը երբեք մի թղթի տակ չի ստորագրել Արցախը որպես Ադրբեջան ճանաչող.

Փոխարենը նա ասաց, որ պատրաստ կլինի դա անել, եթե և միայն այն դեպքում, եթե հայերի իրավունքները և արժեթղթերը երաշխիքներ և պաշտպանություն ունենան միջազգային երաշխիքների ներքո:

Եթե հայտարարությունը պայմանական է: Ռուսաստանը նախընտրում է չասել ճշմարտությունը՝ ծառայելով Թուրքիայի հետ իրենց համագործակցությանը և ռազմավարական դաշինքին՝ Ադրբեջանի, նրա արբանյակի և պատվիրատու պետության միջոցով:

Նոյեմբերի 9-ի պայմանագրով նախատեսված Լաչինի միջանցքով տեղաշարժի ազատությունը պահպանելու փոխարեն՝ Ռուսաստանը նախընտրեց թույլ տալ Լեռնային Ղարաբաղի հայերին սովամահ լինել, որպեսզի Հայաստանը, Լաչինի բացման հիպոթետիկ փոխանակման դիմաց, ստիպված լինի Ադրբեջանին տալ Սյունիքի միջանցք։ Այլ կերպ ասած, Ռուսաստանը թույլատրել է, եթե ոչ ուղղորդել, փակել Լաչինի միջանցքը՝ պատժելու Հայաստանին՝ Ռուսաստանին և Ադրբեջանին Հայաստանի ինքնիշխան ճանապարհներից մեկի ամբողջական վերահսկողությունը տալուց հրաժարվելու համար:

Սյունիքի միջանցքի խոստումը, անշուշտ, անվճար չէր. Կարելի է կասկածել, որ դա խոստացվել է Ալիևին միլիարդավոր մանաթների դիմաց։»

Ընթերցողին թողնում եմ հայեցակարգել Հայաստանի պատմական Սյունիքի մարզում իր ինքնիշխանության միջանցքը զիջելու հետևանքները: Ադրբեջանցիները տարածաշրջանը անվանում են Զանկեզուր և հետևաբար՝ Զանկեզուր միջանցք, Հայերը Հայաստանի ամենահարավային շրջանը անվանում են Մեղրի, որը նշանակում է մեղր, իսկ հարցը՝ Մեղրիի միջանցք (Մեղրիի Միջանցք):