Krikor Zohrab on Simon Zavarian: Heart Breaking News:

Krikor Zohrab

Բնագիրը՝ Գրիգոր Զոհրապի Սիմոն Զաւարեանի մահուան բօթը, կցուած է։

Attached is my translation of Krikor Zohrab (1861-1915) mourning the death of Simon Zavarian (1866-1913). The eulogy is also a study in contrasts. Krikor Zohrab loved luxury and lived lavishly but obviously had remained at owe at the modesty and devotion to the Armenian Cause,  Zavarian, his junior, embodied. Vahe H. Apelian

He was one of them, one of the select group of those who stepped forward on a day, and dashed forward to realize the unrealizable.

Herein lies the Great Art – to dash forward in everything and everywhere. Therein lies the Great Honor - to walk every moment against danger, against prison, against the gallows and walk unassured of the impending.

And for the next 20 years, this became the life of these young men. They have already aged.  This became a ravishing epic, and an unbelievable novel that is called the Armenian Revolution.

Simon Zavarian was one of them. Until the very end he worshiped the Truth, the ultimate of the gods. He remained true to good Conscience, the noblest of all religions. He had the unluckiest of all loves, the Love of his nation.

We always found him on call for his duty, so much so that he did not have time to think of his rights. The rights were for others, his was the duty. This was Zavarian in a nutshell. His sacred conviction rendered him to live the life of a destitute, without complaint but with joy and died just like that too. Our age likes the opposites. Against the products of undignifying capitalism driven careerism, suddenly brings forth a Zavarian.

Also, another singular contrast was that the man with a small body was the respectful embodiment of the Great Revolution. In his simplicity and modesty, he always remained away from the limelight and commotion. Labor became his motto to the very end, to the very last moment.

At the end, this life of austerity emaciated him. Outwardly he maintained the vigor, but the fatigue was palpable on his face. The physicians prescribed him rest, but he continued his work. The signs of an imminent calamity mounted, but Zavarian was engrossed in his work. However, one day, at the very end, he felt compelled to confide to a friend.

-           I feel very weak

He was dying but he never gave in to go to bed. On his way to his work, right in front of his office building, what came to symbolize his life, he succumbed. He died much like Ceaser of Rome, on his feet.

October 19, 1913

*****

ԲՕԹ

Մին էր անոնցմէ, այն կամաւորներու պզտիկ խումբէն՝ որոնք օրին մէկը անհնարին երազ մըիրականացնելու համար առաջ նետուեցան։

Ահա մեծ Արուեստը` առաջ նետուիլ, ամեն բանի մէջ եւ ամեն տեղ։ Ահա մեծ Պատիւը՝ ամենվայրկեան վտանգի դէմ, բանտին դեմ, կախաղանին դէմ քալել եւ քալել անվստահ։

Եւ այս եղաւ քսան տարի շարունակ կեանքը այս երիտասարդներուն, այսօր ծերեր արդէն.այս եղաւ սխրալի դիւցազներգութիւնը եւ անհաւատալի վէպը՝ որ Հայկական Յեղափոխութիւն կըկոչուի։

Սիմոն Զաւարեան մին էր անոնցմէ. անիկա աստուածներու գերագոյնը՝ Ճշմարտութիւնըպաշտեց մինչեւ վերջը, կրօնքներուն ազնուագոյնին կապուած մնաց՝ Խղճմտանքին. սէրերունամենէն դժբաղդը ունեցաւ՝ Ազգի սէրը։

Միշտ իր պարտականութիւնը կատարելու զբաղած գտանք զինքը՝ այնքան որ ատենչունեցաւ իր իրաւունքին վրայ մտածելու. Իրաւունքը ուրիշներունն էր. Պարտականութիւնը՝ իրենը.ահա՛ բոլոր Զաւարեանը։ Եւ սուրբ համոզումը անիկա ընչազուրկներուն կեանքովը ապրեցաւ, առանց տրտունջի, զուարթութեամբ եւ այդպէս ալ մեռաւ։ Մեր դարը հակադրութիւնները կը սիրէ կարծես. carrierism [1] ի ստորին դրամապաշտութեան արտադրոյթներուն դէմ յանկարծ Զաւարեանմը կը հանէ։

Տարօրինակ հակադրութիւն մը նաեւ որ այս մարմնապէս վտիտ մարդը մեծՅեղափոխականութեան պատկառանքն է։ Իր պարզութիւնը եւ համեստութիւնը ցոյցէ եւ աղմուկէհեռու մնաց ամեն ատեն. աշխատիլ՝ այս եղաւ իր նշանաբանը, աշխատիլ մինչեւ վերջը, մինչեւյետին րոպէն։

Վերջը վերջը այս զրկանքի կեանքը հիւծեր, մաշեցուցեր էր զինքը. արտաքուստ իր աշխոյժըկը պահէր տակաւին, բայց իր տառապանքը երեսին վրայ կը կարդացուէր։ Բժիշկները հանգիստ կըպատուիրէին իրեն. անիկա իր գործը շարունակեց. մօտաւոր աղէտի մը կանխայայտ նշանները բազմապատկուեցաւ. Զաւարեան իր աշխատասիրութեանը մէջ էր. օր մը սակայն, էն վերջերը, ա՛լպարտաւորցաւ խոստովանիլ բարեկամի մը.

- Շատ տկար կ’զգամ ինքզինքս։

Մահամերձ էր բայց չզիջեցաւ անկողին մտնել ու նորէն աշխատութեան գացած պահուն, ճիշդԱշխատանքի տան առջեւ, որ այսպէս խորհրդանիշը եղաւ իր կեանքին, մեռաւ Հռոմէացի Կեսարինպէս, ոտքի՛ վրայ։

19 Հոկտեմբեր 1913