A LABOR OF LOVE: TRANSLATING “THE LAST SCION OF THE MOUNTAINEERS”

Vahe H. Apelian

Google-Ի Հայերէն թարգմանութիւնը կցուած է ներքեւը։

  LRADOU, the newsletter  of the Armenian Evangelical College:

"Vahe Apelian has translated to English about Simon Simonian

by  Levon Sharoyan as "The Last Scion of the Mountaineers".

The original work and the English translation of Levon Sharoyan’s book about the eminent writer Simon Simonian are labors of love by a few.

It started amidst war and destruction in Aleppo when Levon Sharoyan wrote a very personal monograph about the eminent man of letters, Simon Simonian. He published it in installments first on his Facebook page, later on in a more expanded version in “Kantsasar” Weekly, the official newsletter of the Prelacy of the Armenian Apostolic Church in Aleppo. Levon’s monograph was his tribute to his elder compatriot. Levon’s grandfather, much like Simon Simonian’s father, hailed from Sassoun and was depicted among the stories Simon Simonian’s wrote about the struggles of the Sassountsi mountaineers on the plains of Aleppo.

 The monograph, which since then has been published as a book in Armenia, made for a fascinating reading. I thought that it would be unfair for those who do not read Armenian to remain deprived of such a reading. Consequently I asked Levon’s permission to have it translated to English. He readily gave it.

I then contacted Sassoun Simonian, who resides in Beirut, for the same purpose. It turned out that Sassoun had also thought of the same. Not only that, coincidentally, having read my published translation of one of Simon Simonian’s most endearing stories titled, “He Was Different”, he had me in mind for the task for a fee. Naturally, I categorically declined the monetary offer while appreciating his trust. Hence the draft of my translation of Levon Sharoyan’s monograph came about. 

Upon Sassoun’s recommendation I sent a copy of my draft to Maria-Eleni Simonian, Simon Simonian’s granddaughter, who read the monograph and pointed out typos and offered suggestions. At the end of her review she added the following note, I included in my preface of the translated book. 

Her note, addressed to me, validated the undertaking of this task. It read; "It was a great pleasure to be able to read and learn more about my grandfather. It is one of my aspirations to learn Armenian and read his work to get a small picture of who he was. I believe you brought justice to your endeavor. Thank you for your time and contribution."

I also sent a copy to my maternal cousin Jack Chelebian M.D. who lives on Padre Island, Texas. Jack graciously and ably edited the draft manuscript by painstakingly comparing my translation, line by line, to the original text. Jack spent no less time than I did in finalizing the translation. I can certainly attest that this translated piece is true to the original thanks greatly to Jack’s efforts as well.

It is also fair to note here that the late Simon Simonian and Jack’s father, Dr. Antranig Chalabian were friends. It was Simon Simonian who made possible the publication of Henry Glockler’s memoir titled “Interred in Turkey” for a nominal fee the author had sent to Dr. Antranig Chalabian to help him publish his memoirs that Chalabian had edited. 

Sassoun Simonian also read the draft translation and offered valuable suggestions in presenting the titles of Simon Simonian’s books as well as the personal names. The Simon Simonian Family Foundation undertook the expenses for publishing the translated book.

Transliteration is an inherent part of translations. There arises a challenging situation because Eastern Armenians and Western Armenians do not necessarily transliterate similarly. Whenever possible I resorted to the Internet search engines to check on the common English transliteration of names and their sounding in Western Armenian. 

I pray that readers find the translated piece as enjoyable to read as I did.

Last but not the least, the following individuals are acknowledged in the book for their labors of love.

Vahe H. Apelian, Ph.D.  (Loveland, OH)                            Translator

Jack Chelebian, M.D. (Padre Island, TX)                           Editor

Maria-Ellen Simonian (Huddersfield, England)                   Reviewer

Sassoun Simonian (Antelias, Lebanon)                             Proof Reader

Hrach Kalsahakian (Dubai, UAE)                                        Publisher

******

Լևոն Շառոյանի՝ ականավոր գրող Սիմոն Սիմոնյանի մասին գրքի բնօրինակը և անգլերեն թարգմանությունը սիրո աշխատանք են մի քանիսի կողմից։

Այն սկսվեց Հալեպում պատերազմի ու ավերածությունների ֆոնին, երբ Լևոն Շառոյանը մի շատ անձնական մենագրություն գրեց ականավոր գրագետ Սիմոն Սիմոնյանի մասին։ Նա այն մաս-մաս հրապարակեց սկզբում ֆեյսբուքյան իր էջում, ապա ավելի ընդլայնված տարբերակով՝ Հալեպում Հայ Առաքելական Եկեղեցու Առաջնորդարանի պաշտոնական տեղեկագրում՝ «Կանցասար» շաբաթաթերթում։ Լեւոնի մենագրությունը նրա հարգանքի տուրքն էր ավագ հայրենակցին։ Լևոնի պապը, ինչպես Սիմոն Սիմոնյանի հայրը, ծագումով Սասունից էր և պատկերված էր Սիմոն Սիմոնյանի՝ Հալեպի դաշտերում սասունցի լեռնականների կռիվների մասին պատմվածքների շարքում։

 Մենագրությունը, որն այդ ժամանակից ի վեր Հայաստանում հրատարակվում է որպես գիրք, հետաքրքրաշարժ ընթերցանություն է ստացել։ Մտածեցի, որ անարդար կլինի, որ հայերեն չկարդացողները զրկված մնան նման ընթերցանությունից։ Հետևաբար ես Լեւոնից թույլտվություն խնդրեցի, որ այն թարգմանվի անգլերեն։ Նա պատրաստակամորեն տվեց այն:

Նույն նպատակով ես կապ հաստատեցի Բեյրութում բնակվող Սասուն Սիմոնյանի հետ։ Պարզվեց, որ նույնը մտածել էր նաև Սասունը։ Ոչ միայն դա, զուգադիպությամբ, կարդալով Սիմոն Սիմոնյանի ամենահիասքանչ պատմվածքներից մեկի՝ «Նա ուրիշ էր» իմ հրատարակած թարգմանությունը, նա նկատի ուներ ինձ վճարովի առաջադրանքի համար: Բնականաբար, ես կտրականապես մերժեցի դրամական առաջարկը՝ գնահատելով նրա վստահությունը։ Այստեղից էլ առաջացավ Լևոն Շառոյանի մենագրության իմ թարգմանության նախագիծը։ 

Սասունի հանձնարարությամբ ես իմ նախագծի պատճենն ուղարկեցի Մարիա-Էլենի Սիմոնյանին՝ Սիմոն Սիմոնյանի թոռնուհուն, ով կարդաց մենագրությունը և մատնանշեց տառասխալներն ու առաջարկություններ արեց։ Իր գրախոսության վերջում նա ավելացրեց հետևյալ գրառումը, որը ես ներառեցի թարգմանված գրքի իմ առաջաբանում։ 

Նրա գրությունը՝ ուղղված ինձ, հաստատում էր այս առաջադրանքի ստանձնումը։ Այն կարդում էր; «Մեծ հաճույք էր, որ կարողացա կարդալ և ավելին իմանալ պապիկիս մասին: Իմ ձգտումներից մեկն է սովորել հայերեն և կարդալ նրա ստեղծագործությունը՝ փոքրիկ պատկերացում կազմելու համար, թե ով է նա: Կարծում եմ, դուք արդարություն բերեցիք ձեր գործին: Շնորհակալություն ձեր ժամանակի և ներդրման համար»:

Ես նաև պատճեն եմ ուղարկել մորական հորեղբորս՝ Ջեք Չելեբիանի բժիշկին, ով ապրում է Տեխասի Պադրե կղզում: Ջեքը բարեհաճորեն և հմուտ կերպով խմբագրեց ձեռագրի նախագիծը՝ տող առ տող տող առ տող իմ թարգմանությունը ջանասիրաբար համեմատելով բնագրի հետ: Ջեքը ոչ պակաս ժամանակ է ծախսել, քան ես՝ թարգմանությունը վերջնական տեսքի բերելու համար: Անշուշտ կարող եմ հաստատել, որ այս թարգմանված ստեղծագործությունը համապատասխանում է բնօրինակին նաև Ջեքի ջանքերի շնորհիվ:

Այստեղ արդարացի է նաև նշել, որ հանգուցյալ Սիմոն Սիմոնյանը և Ջեքի հայրը՝ դոկտոր Անտրանիկ Չալաբյանը ընկերներ էին: Հենց Սիմոն Սիմոնյանն էր, որ հնարավոր դարձրեց Հենրի Գլոքլերի «Թաղված Թուրքիայում» հուշագրության հրատարակումը անվանական վճարի դիմաց, որը հեղինակն ուղարկել էր դոկտոր Անտրանիկ Չալաբյանին՝ օգնելու նրան հրատարակել Չալաբյանի խմբագրած հուշերը: 

Սասուն Սիմոնյանը ընթերցեց նաև թարգմանության նախագիծը և արժեքավոր առաջարկություններ արեց Սիմոն Սիմոնյանի գրքերի վերնագրերը, ինչպես նաև անձնանունները ներկայացնելու համար։ Թարգմանված գրքի հրատարակման ծախսերը ստանձնել է Սիմոն Սիմոնյան ընտանիքի հիմնադրամը։

Տառադարձությունը թարգմանությունների անբաժանելի մասն է: Դժվար իրավիճակ է ստեղծվում, քանի որ արևելահայերն ու արևմտահայերը պարտադիր չէ, որ տառադարձվեն նույն ձևով: Հնարավորության դեպքում դիմում էի համացանցային որոնողական համակարգերին՝ ստուգելու անունների անգլերեն տառադարձությունը և արևմտահայերեն հնչողությունը: 

Ես աղոթում եմ, որ ընթերցողները թարգմանված ստեղծագործությունը նույնքան հաճելի համարեն, որքան ես: