Hagop Kalleshian and "Our 'Boys" in Aleppo

Manuel Keshishian, Aleppo, 16 May 2016

Translated by Vahe H. Apelian.

Note: I read today in “Kantsasar”, the official newspaper of the Prelacy of Aleppo the obituary of a dedicated community member named Hagop Kalleshian (Յակոբ Քալլէշեան) who passed away yesterday, on June 1, 2019. Furthermore, the deceased’s brief obituary noted that Hagop Keleshian, along with the “boys of Nor Kyugh” had assumed overseeing the safety of the Armenian inhabited neighborhoods of Aleppo and came to the aid of the needy even during the most dangerous times during the war, driving the very same red colored Volkswagen that served as Armenian community’s emergency vehicle. Manuel Keshishian had alluded to the “boys” and the same bus in an article I translated. I attached the obituary to my translated article as a tribute to the deceased and changed the title of the translated article.  Manuel Keshishian had  posted the article on his Facebook page on May 16, 2016 titling it “Testimonial for the Sake of History” (ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ ՀԱՄԱՐ, ՎԿԱՅՈՒԹԻԻՆ). The original article is attached.

On the evening of May 16, 2016, around 7 o’clock, I passed by the Mazloumin Hospital, where a short while ago someone had fallen victim to an exploding rocket. Crossing the street, known for its many garages, next to the Saint Holy Mother Of God Church (Ս. Աստուածածին), I arrived to the entry of Haj Habib Avenue. At the corner two Armenian boys were talking about a fallen gas canister that had not exploded.

“Where did it fall?” I asked.

“There,” they said pointing towards the "Tetten" gas station.

I saw it. The gas canister lay on the ground some 200 feet from us. “God saved us," I thought as I entered the Haj Habib Avenue. I had barely taken ten steps when I turned towards the boys and asked if they had the telephone number of someone I wanted to contact.

“My brother might have his number. I'll call him,” said one of them.

“Please try to locate him. I will be at Ardo’s shop,” I said, although I doubted the shop would still be open.

I had barely uttered the words when I heard a huge explosion some 50 feet away as pieces of stone started showering on us. A huge cloud of dust, covering an area of 150 feet, descended and engulfed us. Our nostrils were filled with the pungent smell of the exploded chemicals. We hurried to the site of the explosion. From terror-ridden voice of a woman on a balcony, we learned that the demolished house was not inhabited.

I need to tell this to testify for what transpired after the explosion.


Barely five minutes after the explosion, Armenian boys in an old  red Volkswagen station wagon, were at the scene. Among them was Ardo, whose shop I had intended to stop by. The young men headed to the nearby buildings. 


“Ardo,” I said pointing the unexploded gas canister, “there is an unexploded gas canister”.

Ardo stood in the middle of the road that lead towards the canister and stopped cars from entering the road. At the same time he dialed a number and in Arabic demanded experts to defuse the canister which was tied to an explosive device.

“At times these canisters explode after 30 to 40 minutes,” he said.

Two boys in their mid- teens approached Ardo. “Uncle, permit us to man the road instead of you,” one of them said. Ardo relented. The boys brought two huge slabs and tires from the nearby garages and barricaded the road.

“What grade are you in?” Ardo asked.

“Few days ago we finished tenth grade (junior year),” they replied.

Hardly fifteen minutes had elapsed when the other young men returned and said they had checked the adjacent buildings and learned there were no casualties. The damage was material only.

Ardo dialed once again and spoke in Arabic. This time I could not hear what he was saying but I noticed that he was getting agitated. After ending the call, he redialed but this time he spoke in Armenian. Not long after, a car stopped by; two young men got off the car and headed towards the gas canister. They picked it, put it in their car and sped away. I asked

Ardo: “Who were they?”

“They are our boys,” he said with a sad smile.

Then the young Armenian boys manning the road carried the tires and the heavy slabs back where they had picked them. The road was reopened and traffic resumed. More than half-an-hour had passed by and not a single government official or soldier had arrived.

By now I have lost the count of times I have been close to an explosion. Every time I only saw Armenian young men and boys who arrived in their now-familiar old Volkswagen.

I wanted to record the facts, and as an eyewitness I wanted to tell the truth and vouch for the whole truth and nothing but the truth.

ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ ՀԱՄԱՐ ՎԿԱՅՈՒԹԻԻՆ16 Մայիս 2016 

Երկուշաբթի երեկոյեան ժամը եօթի մօտ անցայ Մազլումեան հիւանդանոցին կողքով, ուր քիչ առաջ հրթիռ մը մարդկային զոհեր խլած էր, եւ Ս. Աստուածածին եկեղեցիին քովէն կարաժներու փողոցը կտրելով հասայ «Հաճ Հապիպ« փողոցին սկիզբը: Անկիւնը երկու հայ տղաք կեցած կը խօսէին չպայթած փութակազի թիւպի մասին:

-Ո՞ւր ինկաւ,- հարցուցի:

 -Հո՛ն,-մատով ցոյց տուին դէպի «Թէթթէն» պէնզինի կայան:

Տեսայ մեզմէ 60-.70 մեթր հեռաւորութեան գետնին վրայ պառկած շիշը:

 -Աստուած փրկած է ,մտածեցի եւ մտայ «Հաճ Հապիպ»: Տասը քայլ չհեռացած, շրջուեցայ տղոց կողմ.- Հայ տղոցմէ մէկուն թիւը ունի՞ք ,-հարցուցի:

-Թերեւս եղբայրս ունի, հիմա կը հեռաձայնեմ,- ըսաւ մէկը:

-Փորձեցէք գտնել,- ըսի,- Ես ալ Արտոյին խանութը կը հանդիպիմ,- կ'ըսեմ, թէեւ շատ յոյս չունիմ, որ բաց ըլլայ: 

Ըսի եւ.... Զօրաւոր շատ զօրաւոր պայթիւնն մը լսուեցաւ. մեզմէ ամենաշատը 15 մեթր անդին քարերու տարափ կը տեղար եւ քառասուն-յիսուն մեթր տարածութեամբ փոշիի ծածկոյթ մը պատեր մեզ. Իսկ մեր քիթերը կը լեցուէին պայթուցիկ նիւթի շատ անախորժ հոտով:

Երեքնէս երկուքը վազեցինք դէպի պայթիւնի վայր: Շատ շուտով պատշգամբէ մը կնոջ մը սարսափած եւ լացակումած ձայնէն գիտցանք թէ քանդուած տան մէջ բնակիչներ չկան...

Այս ամէնը պէտք է պատմէի որպէսզի կարենամ վկայութիւն ընել.

Կը վկայեմ.

Պայթիւնէն ՀԻՆԳ վայրկեան ետք ՀԱՅ ՏՂԱՔԸ իրենց հին Վոկըզվակըն միքրոյով պայթիւնին վայրն էին արդէն: Անոնց մէջ էր նաեւ Արտոն, որուն խանութը երթալ որոշած էի քիչ առաջ: Տղաքը երկուական հոգիով ուղղուեցան տարբեր շէնքեր: 

-Արտօ,-ըսի.- չպայթած կազի շիշ մը կայ, եւ ցոյց տուի շիշը:

Արտոն կեցաւ դէպի կազի շիշ տանող ճամբուն մէջտեղ եւ արգիլեց ինքնաշարժերուն այդ ուղղութեամբ երթալ: Նոյն ատեն ան հեռաձայնեց եւ արաբերէնով մասնագէտներ խումբ մը պահանջեց, վտանգազերծելու պայթուցիկով լեցուն շիշը:

-Երբեմն այսպիսի շիշերը 30-40 վայրկեան ետք ալ կրնան պայթիլ,-ըսաւ ան:

Արտոյին մօտեցան երկու պատնիներ.-Քեռի արտօնէ որ մենք կենանք քու տեղդ,- ըսին անոնք: 

Արտոն արտօնեց: Պատանիները կարաժներու քովէն հին անիւ մը բերին, նաեւ երկու մեծ քարակտորներ եւ փակեցին ճամբան:

-Քանի՞ երորդ էք,- հարցուցի պատանիներուն:

-Քանի մը օր առաջ տասերորդը վերջացուցինք,-պատասխանեցին:

Քառորդ ժամ չէր անցած, տղաքը արդէն ստուգած էին՝ դրացի շէնքերուն մէջ զոհեր չկային, վնասները միայն նիւթական էին: 

Արտոն դարձեալ հեռաձայնեց, արաբերէն խօսեցաւ: Չլսեցի խօսակցութիւնը, բայց նկատեցի, որ ջղայնացած կ'երեւէր:

Կրկին հեռաձայնեց. հայերէնով խօսեցաւ: Շատ չանցած ինքնաշարժ մը կանգ առաւ չպայթած կազի թիւպին քով, երկու երիտասարդներ իջան, շիշը վերցուցին, դրին ինքնաշարժին մէջ եւ սուռալով հեռացան:

-Արտոյին դէմքին նայեցայ.- Ասո՞նք.... ,. Ըսի:

-Ասոնք մեր տղաքն են,- ըսաւ տխուր ժպիտով:

Այս մանրապատումը իր աւարտին չի հասնիր եթէ չըսեմ, որ պատանիներն ալ իրենց բերած ծանր քարերն ու անիւները տարին հոն ուրտեղէն բերած էին: Ճամբան բաց էր հիմա:

Կէս ժամէն աւելի անցած էր: Պետական կամ զինուորական ոեւէ մէկը չհասաւ դէպքի վայր:

Այս քանիերո՞րդ անգամն է որ ես մօտիկ կը գտնուիմ պայթիւններու վայրերուն, եւ ամէն անգամ միայն հայ տղոց հանրածանօթ Վոկըզվակընը կը տեսնեմ օգնութեան հասնող:

Որպէս վկայ ես գրի առի ճշմարտութիւնը, միայն ճշմարտութիւնը եւ իմ ականատես եղած ամբողջ ճշմարտութիւնը: