Վերջին յղումը եւ կոչը՝ Միասնաբար փրկենք հայերէնը

Վահէ Յ Աբէլեան 

Արմենակ Եղիայեանը, իր գրութիւններուն հետեւողներուն իր վերջին յղումը կատարեց Երեքշաբթի 11 Նոյեմբեր, 2025-ին։

 Այդ յղումը իր  շաբաթամէջի «Միասնաբար փրկենք Հայերէնը» շարքին, 50-րդ էր։ Յաջորդը պիտի ըլլար իր Կիրակի օրուայ յղումը որ պիտի ըլլար Ոճաբանութեան նոր շարք մը։  Նախ քան այդ շարքը սկսիլը, Կիրակի օր՝ Նոյենբեր 9, 2025-ին, հետեւեալը յղած էր իր ընթերցողներուն որոնք անձնապէս կը ստանային իր յղումները՝, «Սիրելի՛ բարեկամներ, Ոճաբանական նոր գլուխ մը սկսելէ առաջ՝ փափաքեցայ ձեր կիրակին արժեւորե Երուխանէն մէկ ուրիշ   գոհարով մը, որ «Գերագաոյն ներում»-ն է: Համոզուած եմ, որ շատ պիտի գնահատէք զայն: Բարի վայելում։»

Չկրցաւ սկսիլ այդ շարքը։ Քանի մը օր ետք՝ 12 Նոյեմբեր 2025-ին, իր տան մէջ յանկարծամահ եղաւ եւ առ յաւէտ հետը տարաւ իր հրաշալի պայծառ միտքը։

Տակաւին շատ պիտի գրուի իր մասին, ափոսալով իր կորուստը։ Այդ պիտի ընեն Նոյնիսկ մամուլի աշխատակիցներ, որոնցմէ ոմանք ֆէյսպուքի վրայ գանգատած էին՝ իրենց յաղորդակցութիւններուն Արմենակին ըրած լեզուական քննադատութիւններուն համար։

Իր վերջին յղումը հասաւ 11 Նոյեմբերին, այսինք՝ 11.11-ին, երեկոյեան գրեթէ ժամը 11-ին՝ յետ միջօրէ 10:41-ին, ճշկրիտ ըլլալու համար։

Տասնմեկերորդ ժամ արտայայտութիւնը ընդունուած է որպէս վերջին կոչը, կամ ալ վերջին հնարաւոր պահը նախ քան ուշ ըլլալը։ Թերեւս այդ ալ նախախնամութեան մէկ դասաւորումը եղաւ որ Արեւմտահայերենի պաշտպան տիտան Արմենակ Եղիյեանին վերջին յղումը ըլլայ իր հետեւորդներուն՝ տասնմեկերորդ ամսուան, տասնմեկերորդ օրուան, գրեթէ տասնմեկերորդ   ժամուն՝ արեւմտահայերէնը փրկելու իր կոչը։ 

Կը կցեմ Արմենակ Եղիայեանին «Միասնաբար փրկենք Հայերէնը» շարքին վերջինը։

***

Միասնաբար փրկենք հայերէնը (50)

1. Արգելափակել

Այս փոձանքը մեր գլուխը փաթթողը արեւելահայերը եղան՝ իրենց սխալ ու ապիկար կիրարկութեամբ:

Ստորեւ սփիւռքահայ կիրարկութիւն մը.

***Ամերիկացի գոնկրէսական Պրէտ Թըրման ...պահանջեց  արգելափակել ամերիկեան աջակցութիւնը Անքարային եւ Պաքուին, նկատի առնելով Հայաստանի շրջափակումը եւ Պաքուի մերարգելափակուած  հայ գերիներուն հարցը («Արարատ», 18/9/2025, էջ 4): 

Այս երկու կիրարկութիւններէն երկրորդը ճիշդ է, քանի արգելափակել կը նշանակէ մէկը բանտարկել  փակ եւ ըստ ամենայնի վատառողջ  միջավայրի  մէջ, ինչ որ պարագան է Պաքուի հայ գերեալներուն:

19-րդ դարուն Պոլսոյ պատրիարքները նման խուցեր ունէին իրենց պատրիարքարանի յարակից տարածութեան մէջ, ուր կ’արգելափակէին հայ խենթերը:  Չէին գոհանար միայն արգելափակելով, այլեւ կը կապէին զանոնք յատուկ սիւներու եւ օրական քանի մը անգամ... կը ծեծէին, որպէսզի «խելքը գլուխնին գար»: Մինչդեռ այդ սիւներէն աւելի ճիշդ կ’ըլլար կապել օրուան խելացի պատրիարքներըը եւ նման բուժում առաջարկող իմաստակ բժիշկները եւ կուշտուկուռ ծեծել  զանոնք: 

            Այս էր ունեցածնիս:

                                                                               *   *   *

Կոպիտ սխալ է առաջին կիրրակութիւնը՝ արգելափակել աջակցութիւնը: Աջակցութիւնը վերացական հասկացութիւն մըն է, եւ իբր այդպիսին ո՛չ կ’արգելափակուի, ո՛չ կը բանտարկուի, ոչ ալ... կը բռնուի, որ տանիս ծակ մը խոթես զայն:

Աջակութիւնը կը դադրեցուի, կը խնայուի, կը կտրուի, վերջ կը գտնէ...

                                                    *   *   *

Ճիշդ կիրարկութիւն մըն է հետեւեալը.

***Ժամեր շարունակ արգելափակուած  մնացին  ինքնաշարժներուն մէջ:

Պարզ է՝ ռմբակոծումէ խուսափելու, պաշտպանուելու  համար:                                                           

2. Սփիւռքահայ մամուլ

«Մարմարա» (14/3/2025)

***Նախարարները միասնաբար կտրեցին ժապաւէնը եւ ելոյթներ ունեցան:

            ---Նախարարները միասնաբար կտրեցին ժապաւէնը եւ ելոյթ ունեցան:

            ***Երկուքն ալ զոհուած էին երթեւեկի արկածի մը:

            ---Երկուքն ալ զոհ գացած էին երթեւեկի արկածի մը:

            ---Երկուքն ալ զոհուած էին երթեւեկի արկածով մը:

            «Հասկ» (2024, թիւ 11-12)

***Շարք  մը ծրագիրներ կարելի չեղան  իրականացնել (էջ 676):

            ---Շարք մը ծրագրեր կարելի չեղաւ իրականացնել:

                                                              *   *   *

            Շատ յատկանշական է այս սխալը, ուր  ծրագրեր-ը մտածուած կամ ընկալուած է իբրեւ ենթական  նախադասութեան էական բային, որ այստեղ տուած է չեղան՝ յոգնակի. ծրագրերը կարելի չեղան:

            Սխալ մտածողութիւն է այս:

            Նախադասութեան ենթական իրականացնել անորոշ դերբայն է:

            Նախադասութիւնը ունի բաղադրեալ դիմաւոր բայ, որ է՝ կարելի չեղաւ:

Հարցում՝

            --Ի՞նչը կարելի չեղաւ:

            --Իրականացնել կարելի չեղաւ: 

            Իսկ ծրագրեր գոյականը ուղիղ խնդիրն է իրականացնել ենթակայ դերբային.

            Հարցում՝

            --Իրականացնել ի՞նչ:

            --(Շարք մը)  ծրագրեր:

            ***Տեղի ունեցաւ յուշագիրի ստորագրութիւն  յանձինս Շահան արք. Սարգիսեանի եւ յանձինսՄայա Գրիգորեանի միջեւ (էջ 677):   

            ---Տեղի ունեցաւ յուշագիրի ստորագրութիւն  Շահան արք. Սարգիսեանի եւ    Մայա Գրիգորեանի միջեւ:            

            ***Նճէյմ  եպիսկոպոս փոխանցեց պատրիարքին մտահոգութիւնները(էջ 679):

            ---Նճէյմ եպիսկոպոս պարզեց  պատրիարքին մտահոգութիւնները:

            ---Նճէյմ եպիսկոպոս ներկայացուց պատրիարքին մտահոգութիւնները:

            ***Տոքթ.  Տաքէսեան հակիրճ կերպով ներկայացուց... ծրագիրները(անդ):

            ---Տոքթ. Տաքէսեան  հակիրճ ներկայացուց ծրագրերը:

            *** Մայրավանք այցելեց Լիբանանի մօտ  Աւստրալիոյ դեսպանը (անդ):

            ---Մայրավանք այցելեց Լիբանանի մէջ    Աւստրալիոյ դեսպանը:

 

             «Սփիւռք», թիւ 120 

***Իշխանութիւններու  տասնամեակներու վրայ գործած յանցաւոր սխալնե-րու արդիւնքով(Խմբագրական):

            ---Իշխանութիւններու  տասնամեակներու վրայ գործած յանցաւոր սխալնե-րու հետեւանքով:

            Արդիւնքով-ը ռուսաբանութիւն է:

            Որուն փոխարէն հայերէնը կ’ըսէ՝ շնորհիւ կամ  հետեւանքով ՝  նայած, թէ արդիւնքը դրակա՞ն է, թէ՞ բացասական է:

***Ինքնութեան հիմնաքարերը հանդիսացող խորհրդանիշներու (անդ):

            ---Ինքնութեան հիմնաքարերը հանդիսացող խորհրդանիշերու:

            ***Ինչպէս ցանկացած կրօնական կառոյց, Հայոց Եկեղեցին եւս ունի բազմա-թիւ խնդիրներ (անդ):

            ---Ինչպէս որեւէ կրօնական կառոյց, Հայոց եկեղեցին եւս ունի բազմաթիւ խնդիրներ:    Ցանկացած-ը ռուսաբանութիւն է :

Մրցոյթ 49

***Ո՞ր ձայնաւորին վրայ կը դնես շեշտը.

--- բոլո՛-րովին:

***Հետեւեալին ո՞ր բառին առջեւը կը դնես նաեւ շաղկապը.

---Յարգելի՛ պատուիրակներ,  մենք կոչ կ’ուղղենք ուշադրութիւն դարձնե-լու նա՛եւ Հայաստանի ներքին զարգացումներուն («Ազդակ», 30/10/2025, էջ 8):

***Կրնա՞ս հետեւեալը արտայայտել՝ պահելով միայն  մէ՛կ մէջ:

---Թրամփ Ճափոնի՝ մէջ Միացեալ Նահանգներու ռազմակայանին մէջ արտասանած խօսքովմէջ յիշատակած էր Ուաշինկթընի մէջ հանդիպումը («Ազդակ», 30/10/2025, էջ 1):

***Մէ՛կ բառով ըսէ հետեւեալին ընդգծուած հատուածը.

---Անոնց բանակցութիւններու առաջին փուլը ապարդիւն աւարտած էր առանց արդիւնքի ձեռքբերման («Ազդակ», 31/10/2025, էջ 8):

            ***Փորձէ սրբագրել հետեւեալ թերի կառոյցը.

            ---Հըզպալլան վերստին հրթիռներ, մասնաւորաբար[1] հակահրասայլային, եւ հրրետանիի ռումբեր կը պահեստաւորէ («Ազդակ», 1/11/2025, էջ 2): 

            Ճիշդ պատասխանած են՝ Ցոլակ  Ապտալեան (4), Միրնա Սիւլիւքճեան (6), Գեղամ Խաչատրեան (4), Լիզա Յովհաննէսեան (5), Պերճ Տէր Սահակեան (5), Եփրեմ Թոքճեան (5), Համբարձում Յարթունեան (7):

            Մրցոյթ 50

***Կրնա՞ս սրբագրել հետեւեալ կառոյցին զանազան թերիները եւ ստանալ գոհացուցիչ  խօսք մը.

---Հօրեղբայրս շատ ժամանակ կու տար մատենագիտական եւ մամուլի ու պատմական արխիւներ պրպտելով եւ հաւաքելով («Ազդակ», 3/11/2025, էջ 5): 

            ***Դուն ինչպէ՞ս կ’ըսէիր հետեւեալը.

---Հայերը իրենց սեփական հայրենիքին, ներառեալ Արցախի մէջ եկուորներ են (Սարգիս Մահսերեճեան):

***Հայեցի վերաշարադասէ հետեւեալները՝ առանց որեւէ բառ աւելցնելու, պակսեցնելու կամ փոփոխելու.

---Իրան Իրաքի մէջ զինեալ խումբերը պատրաստելով Իսրայէլի հետ ապագայ  դիմակայման կը պատրաստուի («Ազդակ», 5/11/2025, էջ 1):

---Իր ուժը վերականգնելու Հըզպալլայի փորձերը կրնան Իսրայէլը մղել իր  գործողութիւնները ընդլայնելու («Ազդակ», 5/11/2025, էջ 2): 

***Ընդգծուած ութ յոգնակիներէն ո՛ր մէկը կրնաս եզակի դարձնել:

---Պատուիրակութիւնը նաեւ շրջեցաւ դպրոցներուն մէջ` աւելի մօտէն ծանօթանալով անոնցանցուդարձերուն, ինչպէս նաեւ զրոյցներ ունեցաւ ուսուցիչներու եւ պաշտօնեաներու հետ, լսելով անոնց առաջարկներն ու մտահոգութիւնները («Ազդակ», 8/11/2025, էջ 8):

            armenag@gmail.com                                                               Արմենակ Եղիայեան

 

---

[1] Կամ՝ ընդ որում, կամ յատկապէս: 

Ի պէտս զարգացելոց մանկանցն Թորգոմայ` Արմենակ Եղիայեան

Արմենակ Եղիայեան

Արմենակ Եղիայեանը մեռաւ։ Շատ կը ցաւիմ։

Արեւմտահայերէնը կորսնցուց զինք պաշտպանող տիտան մը։

Կսկիծով իմացայ մահը։ Սուրբ Նշան վարժարանը շրջանաւարտութեանս տարին, 1962 ին, թուաբանութեան ուսուցիչս եղաւ։ Վերջին քանի մը տարիներուն կապի մէջ էի հետը։ Կրցած էի, աշակերտի իմ նախքին յարաբերութիւնս հետը մեկդի դնեւ եւ բարեկամացած էի առօրեայ բարեկամութեամբ մը, ինչպէս նաեւ բարեկամացած էր Գրիգոր Քրաջեանը։ Ան էր որ գուժեց մահը ինծի, անակնկալ պատահարին իմացութիւնէն անմիջապէս ետք։ Անցեալ տարիներուն օրինակելի ճշգրտութեամբ ինծի ալ կը յղէր իր շաբաթական երկու գրարութիւնները՝ մէկը Չորիքշաբթի օր իսկ միւսը Կիրակի օր։ Այնքան ճշգրտութեամբ մը որ պատահած է ինծի որ օրս ճշդեմ իր գրութիւնը ստանալէս ետք։  Իսկ ես իր գրած պտմութիւններէն եւ յիշատակագրութիւններէն ոմանք Անգլերէնի թարգմանած եւ եւ զետեղած եմ պլակիս վրայ։

Քանի մը օր առաջ՝ Նոյեմբեր 9, 2025, գրած էր` «Սիրելի՛ բարեկամներ, Ոճաբանական նոր գլուխ մը սկսելէ առաջ՝ փափաքեցայ ձեր կիրակին արժեւորե Երուխանէն մէկ ուրիշ   գոհարով մը, որ «Գերագաոյն ներում»-ն է: Համոզուած եմ, որ շատ պիտի գնահատէք զայն: Բարի վայելում։» 

Չկրցաւ սկսիլ այդ շարքը։

վահէ Յ Աբէլեան

***

Օրինակ մը իր յղումներէն եւ մրցոյթներէն (10.10.2025)

Միասնաբար փրկենք հայերէնը (45)

(Հոկտեմբեր 8, 2025 - 10.10.2025)

1. Շանբերան[1]

 

2. Գործակցութիւն եւ...

***Շեշտը [դրուած է] առեւտրական համագործակցութեան  եւ փոխադարձ գործակցութեանվրայ («Ազդակ», 12/8/2025, էջ 8):

Ոմանք չեն կրնար ձերբազատիլ հայերէնի բառերը անմիտ ու  ախտագին աւելորդաբանութիւններով  օժտելու, այսինքն՝ ծանրաբեռնելու մոլորութենէն, դուք հասկցէք՝ մոլուցքէն:

Նման մոլուցքի մը թելադրանքով է, որ կազմուած են  համագործակցութիւն բառը եւ փոխադարձ գործակցութիւն  բառակապակցութիւնը:

Համա-   նախածանցը կը նշանակէ  միասին, նոյն. օրինակ՝ «համակարծիք» կը նշանակէ նոյն կարծիքը ունեցող, համատեղ՝ նոյն տեղը ունեցող, այսինքն՝ նոյն տեղը միասնաբար գրաւած, նոյն տեղը միասնաբար գտնուող: 

Հետեւաբար՝ համագործակցութիւն պիտի նշանակէ նոյն... գործակցութիւնը ունեցող, նոյն գործը ընող: Արդ, գործակցութիւն-ը առանձին արդէն կը նշանակէ նոյն գործի կատարումը, նոյն գործին նուիրիումը: Ասոր վրայ համա- նախածանցի յաւելումը այլեւս ոչ զարդ է, ոչ զարդարանք, այլ անմիտ կրկնաբանութիւն մը:

Նոյնքան, եթէ ոչ աւելի զազրելի կրկնաբանութիւն մըն է փոխադարձ գործակցութիւնբառակապակցութիւնը: 

Քանի որ հոն ուր գործակցութիւն կայ, ինքնաբերաբար կայ նաեւ փոխադարձութիւն, որովհետեւ գործակցութիւնը չի կրնար ինքնագլուխ ըլլալ, ան անպայման  ներդաշնակ պիտի ըլլայ երկու իրարու հետ գործողներու:

Առնենք օրինակի համար կօշիկ արտադրող վարպետ մը եւ անոր աշկերտը:

Պարզ է, որ ասոնք  երկուքը պիտի աշխատին նոյն կօշիկին զանազան մասերը արարելու, ստեղծելու ուղղութեամբ. վարպետը պիտի ընէ բան մը կամ բաներ,  աշկերտը իր կողմէ պիտի ընէ ուրիշ բան մը կամ ուրիշ բաներ, որոնց բոլորին գումարը պիտի յանգի կօշիկի ամբողջացումին, կօշիկի ու կօշիկներու արտադրութեան:

Այսպիսին է ամէն գործակցութիւն  եւ  բոլոր...  գործակցութիւնները: 

Գործակցելու ուրիշ ձեւ չկայ:

Ուստի փոխադարձ ածականը  մտային  ապուշ ու անիմաստ բեռ մըն է:

3. Ենթակայ/բայ համաձայնութիւն

Ըսել կ’ուզեմ... անհամաձայնութիւն:

Կարդանք հետեւեալ օրինակը, որ իր տեսակին մէջ բաւական իւրայատուկ է.

***«Իրական Հայաստանի» քաղաքական, տնտեսական եւ ընկերային կեն-սունակութիւնը կը շարունակեն մնալ հարցականի տակ («Ազդակ», 13/8/2025, էջ 3):

Ուր՝ 

Եզակի ենթակային՝ կենսունակութիւնը, տրուած է յոգնակի ստորոգիչ կամ դիմաւոր բայ՝ կը շարունակեն:

Ինչպէ՞ս,－ պիտի առարկէք իրաւամբ,－ կարելի է այսքան դիւրաւ սխալիլ:

                                                       *   *   *

Լուսահոգի Շաւարշ Նարդունի կը սիրէր ըսել. «Ամէն սխալ կը հիմնուի “տրամաբանութեան” մը վրայ»: Եւ ամէն սխալող ունի իր «տրամաբանութիւնը»:

Նոյնիսկ... «Ազդակ»-ի քաղաքական էջը:

Արդ, ո՞ւր է այս սխալին տրամաբանութիւնը:

Անուշադիր գրողը «մտածած է», որ խնդրոյ առարկայ են մէկէ աւելի շարունակողներ՝ քաղաքական, տնտեսական եւ ընկերային բնոյթի, սակայն, ասոնք գոյական չեն, ենթակայ չեն, այլ, ածականներ են, որոնք կը բնութագրեն մէկ ու միասնական գոյական-ենթական, որ է կենսունակութիւնը եզակի բառը:

Այսլ խօսքով՝ ենթական ինքը՝ կենսունակութիւնը, կը մնայ եզակի:

Եւ կը պահանջէ եզակի ստորոգիչ՝ կը շարունակէ: 

Կենսունակութիւնը կը շարունակէ...

Մրցոյթ 44.

            ***Դուն ինչպէ՞ս պիտի գրէիր հետեւեալը.

---Ինտրան մնաց հայ գրականութեան մէկ առանձնայատուկ ու  բացառիկ   ձայնը  մը:

            ***Վերաշարադասէ հետեւեալը.

            ---Ան բոլոր կողմերուն կոչ կ’ուղղէ՝ խուսափելու (համար) ապահովական հետագայ սրումէն: 

            ***Ո՞ր  դերանուն կը դնես կէտերուն տեղը՝  իր   թէ՞ անոր:

            ---Կը գնահատենք լիբանանեան կառավարութեան պետութեան գերիշխա-նութիւնը տարածելու եւ զէնքը իր մենաշնորհը դարձնելու ջանքերը («Ազդակ», 29/9/2025, էջ 1):

            ***Դուն ինչպէ՞ս կը գրէիէր հետեւեալ նախադասութիւնը.

            ---Որևէ գործնական նախաձեռնութիւններ մէջտեղ չէր բերած երեսուն տա-րուայ ընթացքին:

            ***Հետեւեալին բառային եւ շարադասական ի՞նչ բարեփոխում կը բերես:

            ---Վարչապետը իր սուր կեցուածքովներով  հաւաքին աւելի մեծ խթան տուաւ  հանդիսացաւ  հաւաքին: 

            Ճիշդ պատասխանած են՝ Արթուր Խաչատրեան (6), Համբարձում Յարթունեան (5), Դանիէլ Թիւֆենքճեան (7), Վահէ Աբէլեան (8), Պերճ Տէր Սահակեան (7), Եփրեմ Թոքճեան (10), Միրնա Սիւլիւքճեան (3):

            Մրցոյթ 45.

            ***Դուն ինչպէ՞ս  կը գրէիր հետեւեալ նախադասութիւնը.

---Թերթի այդ թիւին մէջ ընդգծելի է գրող տիկին Սի­մոնեանի ծրագրի մը բացայայտումը («Նոր Յառաջ», 2/10/2025, էջ 5):

***Դարմանէ՛ հետեւեալին  անհամասեռութիւնը.

---Նախագիծը կը վերաբերի... յան­ցա­գոր­ծու­թիւն­նե­րու հեր­քու­մին, ար­դա­րա-­ցու­մին կամ ա­նոնց վտան­գա­ւոր ըլ­լա­լը նսե­մաց­նե­լուն («Ազատ օր», 2/10/2025, էջ 2):

***Կէտերը փոխարինել հետեւեալներէն մէկով՝ առողջական, առողջարար, առողջապահական :

---Թարմ բանջարեղէնը ............. յատկութիւններ ունի: 

***Փորձէ  հայեցի շարադասել հետեւեալը՝ առանց որեւէ բառ փոփոխելու.

---Թրամփի ծրագիրի որեւէ բարեփոխում զայն մերժել կը նշանակէ: 

***Երկու բառով ըսէ ընդգծուած հատուածը:

---Տեղացած է երկու ամսուան  համարժէք անձրեւ՝ խուճապահար վիճակի մատնելով բնակչութիւնը («Արարատ», 2/10/2025, էջ 1):

armenag@gmail.com                                            Արմենակ Եղիայեան

---Նախագիծը կը վերաբերի... յան­ցա­գոր­ծու­թիւն­նե­րու հեր­քու­մին, ար­դա­րա-­ցու­մին կամ ա­նոնց վտան­գա­ւոր ըլ­լա­լը նսե­մաց­նե­լուն («Ազատ օր», 2/10/2025, էջ 2):

---Նախագիծը կը վերաբերի... յան­ցա­գոր­ծու­թիւն­նե­րու արդարացումին, նսեմացումին,  հեր­քու­մին, ար­դա­րա-­ցու­մին,եւ անոնց վտանգը նսե­մաց­նե­լուն («Ազատ օր», 2/10/2025, էջ 2):

 

 

 

 

 

---

[1] Նաեւ՝ ցռկածաղիկ, եզնացռուկ, առիւծաբերան. նկատել, որ այս երեք անուննհերուն մէջ ներկայ է լատիներէն rhinos “ցռուկ, դունչ  կամ  բերան” արմատի թելադրանքը:

We must engage in a long and patient work

The attached is my AI aided translation of Dikran Jinbashian’s article in Aztag Daily titled “Waiting for Blessed Days - Երանելի Օրերու Սպասումով”, yesterday November 12, 2025. Vaհe H Apelian

Upper row: An Armenian cultural event.
Lower row, LtoR: Southern border, Dikran Jinabashian, Lebanese president Aoun meeting press representatives

A pre-war atmosphere in Lebanon is gradually becoming more and more palpable. Israel, under the pretext of Hezbollah rearming, carries out daily strikes, murders, and destruction. Not agreed upon observation posts in the border zone are multiplying. Israel has not even allowed the residents of the pacified villages to repair their destroyed homes.

Hezbollah boasts that it is now stronger and more organized than before the war. It refuses to disarm, arguing that its weapons serve to defend Lebanon. It has not responded to Israeli attacks, upholding the ceasefire agreement with Israel.

US-led International Monitoring and Implementation Mechanism (IMIM) is responsible for monitoring the ceasefire, with the participation of Lebanon, France, and the UN Interim Force in Lebanon (UNIFIL). A key part of monitoring involves the Lebanese army and UNIFIL peacekeepers jointly patrolling the border to ensure compliance. The IMIM receives reports of alleged violations from both Lebanon and Israel. We hear and learn that the committee meets periodically, but we know nothing of the result, or rather, of the lack of result.

The Lebanese government assures that it has adopted the presidential promise to reserve the possessing of weapons only by the state. This promise was made by the newly elected president in his inauguration speech. The implementation is entrusted to the army, which has even been ordered to counter Israeli military operations. The army is clearly unable to carry out the order. The army has neither a sufficient number of soldiers, nor the appropriate weapons, nor the necessary armament. 

The Lebanese government is looking for a solution. Envoys come, they talk, sometimes they threaten, other times they inspire hope, they pretend to negotiate, but to no avail. The President of the Republic of Lebanon even shows a willingness to negotiate directly with Israel, to which the Speaker of the Parliament opposes, but Israel does not respond. Israel demands, before any negotiations, the complete disarmament of Hezbollah and the creation of a demilitarized zone on the southern border.

How do the Lebanese live in such a hostile atmosphere? 

Human nature seems to be able to adapt to the worst that comes after the worst. The Lebanese pound has depreciated. The economic crisis has intensified. There is no electricity. There is a shortage of water. Enemy planes are circling overhead. Here and there missiles are hitting cars; houses are being destroyed. But life goes on. We use Lebanese pound, but the basis of the economy is measured in dollars. The Lebanese have managed to invent a new facade. The traffic jams and crowded cafes and restaurants create the illusion of a normal life, a new way of life.

When I started the article, I had intended reflecting on our intra-communal life. After the school reopening in mid-September, we witness a surge of cultural activities, the intensity of which is astonishing. Theatrical performances, musical auditions, dance group events, book exhibitions, book presentations, art exhibitions and other events that had been forgotten, are in display. All this is done in the space of one and a half to two months. Are we witnessing a cultural reawakening?

Unfortunately, many of these events are held with a small number of participants. We have turned our backs to the crisis and are trying to revive our communal activity. However, the main consequence of the prolonged crisis is the deculturalization of our community. This barbaric word means that our communal society, lacks the desire to uphold our culture, to live by it and to make do with it for the long haul.

We must engage in a long and patient work to bring back the days when more than one performance was held in the same evening, in halls  full to capacity, and the organizers did not need to worry about selling out tickets for performances, which were repeated dozens of times.

Those blessed days must return.

 

 

Farewell penny

Vaհe H Apelian 

Farewell penny.

 Today Wednesday November 12, 2025, by the order of president Trump, the U.S Treasury stopped minting the iconic penny and thus deprived us ordinary folks, from earning a penny more by saving a penny.

Several years ago, I wrote a blog post about seigniorage, which, is the profit made by a government by issuing currency. Notably, the difference between the face value of coins and their production costs. At the present U.S. Treasury said, rising production costs and rapidly changing consumer habits and technology had made production of pennies "financially untenable" and unnecessary, noting that it costs 3.69 cents to make each penny. 

Let us face it. The “lowly penny” is not only a monetary tender. It also evokes tender sentiments. I bet many of us have picked a penny we have come across somewhere and have set it aside or collected pennies in a jar. I have. Penny has its honored place in American culture. A penny left on the headstone lets the deceased soldier's family know that someone stopped by to pay respect. There are so many sayings referencing penny, such as “penny saved is penny earned”, “penny-wise, dollar-foolish”, and many, many and many more. 

The penny will not be minted any longer. But that does not mean that it will just disappear from our hearts and minds. Saving a penny is the hallmark of American saving. Just the other day, the groceries we purchased ended in 9s, because of the penny we saved on each item. Here are the actual prices: 7.29, 4,49, 299, 5.59, 6.99, 9,89, 3,49, 9.99, 4.99, 17.99,, 18,99, 8,99.

President Trump phasing the penny, is a double jeopardy for shoppers like us. Not only the prices of the groceries are escalating under his watch, he has the audacity of taking away from us the penny we were saving and depriving us from having an earned a penny by simply having saved a penny.

It was not only the groceries we were saving, but we also were saving on hardware items. The hardware stores had been promoting that they were helping us save a penny. Check the snap shots of some items I saw the other day. They attest to our saving. I am counting on them to continue of saving us a penny.

So long penny. While these Christmas decorations are all smiles because of the penny they are saving us, but this president has even snatched that innocent pleasure away from us, while he has his "Domus Aurea" constructed and maintained at  our expense. 

So long penny and thank you for your service.