Բարի Վերադարձ, Նիկոլ

Վահէ Յ Աբէլեան 

Հայկական հարցերու, մարդու իրաւունքներուն, ե ժողովրդավարութեան նուիրուած անկուսակցական արցանց կայքէջ  keghart.com-ին մէջ կարդացի Վահրամ Աղաջանյանի «Բարի վերադարձ, Նիկոլ» յօդուածը որ գրած կը թուի ըլլալ երեւան, 22 Սեպտեմբեր, 2020-ին։

Այդ յօդուածէն Կը մէջբերեմ առաջին երկու հատուածները որոնք առանցքը կը կազմեն յօդուածի խօսքն եւ բանին։

Վահրամ Աղաջանյան կը գրէ՝  «Ինչպես հայտնի է, ս․թ․ սեպտեմբերի 16-ին ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Ֆեյսբուքի իր էջում արված գրառմամբ շատ խիստ, նույնիսկ զայրացած տոնով խոսել է «պատմական Հայաստանի» և «իրական Հայաստանի» հայեցակարգերի մասին

Այդ հակիրճ գրառման մեջ նա փորձում է համոզել հայ հասարակությանը, թե պետք է ազգովի հրաժարվենք պատմական Հայաստանից ու համակերպվենք «իրական» Հայաստանի հետ։ Որովհետև, նրա կարծիքով, պատմական Հայաստանի հայեցակարգը, պարզվում է, վնասում է հայ ժողովրդի «բարեկեցությանը, ազատությանը, արդարությանը, անվտանգուոյանը և լավ ապրուստին»։

Ես ալ նմանապէս դիտեցի վարչապետին «պատմական Հայաստանի» և «իրական Հայաստանի» ակնարկը։ Առաջին անգամը չէր որ «իրական» եւ «պատմական»-  Հայաստաններու նման ակնարկ կ՚ընէ վարչապետը։ Բայց ես երբէք այդ տպաւորութիւնը չունեցայ եւ ոչ ալ պատկերացուցի որ Հայաստանի քաղաքացիներուն ընտրած վարչապետը, այս պարագային Նիկոլ Փաշինյանը կը փորձեր համոզել որ նոյն այդ հասարակութիւնը՝ Հայաստանի քաղաքացիները, եւ հայերը ընդհանրապէս, ազգովին հրաժարին պատմական Հայստանէն։ Բայց վարչապետը շեշտաւորուած կը յայտարէր որ պատմական Հայաստանը, Հայաստանի Հանրապետութեան քաղաքականութեան հետ առընչուած չէ եւ հետեւաբար Հայաստանի քաղաքականութեան առանցքը չի կազմեր։։ 

Կրնամ հասկնալ Վահրամ Աղաջանյանին ցասումը քանի որ կը պատկերացնեմ որ՝ տրուած ըլլալով Վահրամը Աղաջանյանը «իրական Հայաստանի» պատմաբան կը որակէ ինքզինքը, որ ան ինծի նման քաղաքագէտ չէ, եւ ոչ դիւանագէտ է եւ ոչ ալ պետական բարձր պաշտօնատար մըն է, որուն իւրաքանչիւր նախադասութիւնը եւ նոյնիսկ իւրքանչիւրը բառը քաղաքական հետեւանքներ ունի։ Բայց Վահրամը Աղաջանյանը պէտք է որ կարենայ հասկնալ ամենէն տառականը՝ որ Հայաստանի Հանրապետութեան պատմական հայաստանի ընկալումը իր արտաքին քաղաքականութեան մէջ, դրացի երկիրներէն հողային պահանջ է, եւ հետեւաբար եւ բնականաբար լուրջ մարտահրաւէր մը։

Նմանապէս եթէ վահրամ Աղաջանյանը պարզապէս պատմութիւնը սիրող մըն է, գիտակից պէտք ըլլայ որ Հայաստանի Հանրապետութիւնը՝ Մայիս 28, 1918-էն ի վեր հողային պահանջ չէ ներկայացուցած եւ ոչ ալ ցեղասպանութեան ճանաչում ներկայացուցած է, տակաւին չեմ ակնարկէր որ  ցեղասպանութեան յատուցում պահանջած չէ, սկսելով Հայաստանի Հանրապետութեան հիմնադիր Արամ Մանուկեանէն, ինչպէս նաեւ Սովետական Հայաստանի համայնաւար քոմիսարներուն շրջանին, եւ ոչ ալ ներկայիս վերանկախացած Հայաստանի Հանրապետութեան շրջանին, որուն Նախագահները՝ Լեւոն Տեր Պետրոսյան, Ռոբերտ Քոչարյան, Սերժ Սարգսյան, եւ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, հողային պահանջք չեն ներկայացուցած եւ ոչ ալ ցեղասպանութեան ճանաչում եւպահանջ ներկայացուցած չեն։ Անհաւանական է որ գալիք վարչապետը այդ քաղաքականութիւնը պիտի փոխէ եւ հողային պահանջք եւ ցեղասպանութեան յատուցումը պիտի առընչէ Հայաստանի Հանրապետութեան քաղաքանութեան մէջ։ 

Հետեւաբար ես ոչ թէ այպանած եմ հայ ղեկաւարը, այլ պարզապէս ցաւած եմ ցաւակցած եմ որ մենք ազքովին այնպիսի վիճակի մէջ ենք որ այլապէսը ընելու ուժական կարելիութիւնը չունինք որպէս պետութիւն՝  Հայաստանի Հանրապետութիւն։

Պատմական Հայասանը դժբախտաբար Հայաթափ է բայց իր հայաթափութեամբը պարտաւորած է եւ բեռնաւորած է հայ անհատը։ Հետեւաբար հետեւալը ունիմ ըսելիք Վահրամ Աղաջանյանին եւ իրմով ինծի, ինչպէս նաեւ որեւէ հայու։՝

Եթէ ամուսնացած է, թող վառ պահէ Հայոց պատմութիւնը կնոջը հետ։

Եթէ զաւակ ունին, թող վառ պահեն Հայոց Պատմութիւնը իրենց զաւակներուն մէջ։

Եթէ թոո ունին, թող վառ պահեն Հայոց Պատմութիւնը իրենց թոռներուն մէջ։

Եթէ մաս կը կազմեն հայ հաւաքանութեան մը, ինչպէս դպրոց եւ  եկեղեցի, եւ կամ այլ, թող վառ  պահեն Հայոց Պատմութիւնը հոն։

Ամէն պարագայի թող Հայաստանի Հանրապետութեան կառաւարութիւնը պատրուակ չդարձնեն այն ինչ որ իրենք անձնապէս կրնան ընել եւ պարտաւորուած են ընել։

Պատմական Հայաստանը բեռնաւորուած է հայ անհատը, այո իրական Հայաստանին մէջ, ըլլալ օրինապահ, արդիւնաբերող, գիտութեամբ լիցքաւորուած քաղաքացիներ  որոնք  քայլ կը պահեն արագընթաց աշխարհին հետ։ Թող Վահրամ Աղաջանյանին ընէ այդ գնահատանքը՝ թէ Հայաստանի քաղաքացիներ այդ պարտաւրութիւնը կը լրացնեն կամ ոչ։

ԲնականաբարւՊատմական Հայաստանը բեռնաւորած է նաեւ սփիւռքահայը պահել Հայ լեզուն, Հայ մշակոյթը եւ Հայոց Պատմութիւնը։ Քանի որ ես սփիւռքահայ եմ, կը նշեմ որ սփիւռքահայը  ոչ թէ միայն մեծապէս, այլ  ճակագագրականօրէն ցախողած է այդ կենսական առաքելութեանը մէջ։

Սփիւռքահայը եւ Հայաստանի քաղաքացին թող այդքան ալ մտահոգ չըլլան յաջորդ սերուդով։ Յաջորդ սերունդը կը ձեւակերպուի ապրելով ներկայ իրողութիւնը եւ ոչ թէ լսելով եւ կարդալով իրմէ տարեց սերունդին խօսքը։  

 Գալով վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, կը գնահատեմ  որ ան կամովին եւ ժողովուրդին ընտրութեամբ կը տանի իր վրայ բեռնաւորուած Հայաստանի Հանրապետութեան  դժուարին քաղաքականութիւնը։

Բարի վերադարձ Ամերիկայէն, Նիկոլ։

Pietro Shakarian's: “Antastas Mikoyan, An Armenian Reformer in Khruschev’s Kremlin”

Vahe H Apelian

Happenstance introduced me to Pietro Shakarian on the social media. At the time he was teaching Armenian history at the American University of Armenia (AUA). But it turned out that we also shared similar experiences. Pietro has grown up in Cleveland, the northernmost city of Ohio, while I, for the past almost a quarter of century, lived in its  southernmost city, Cincinnati.  For those who may not know, according to the late historian Garo Momjian, Ohio is where the first permanent Armenian settlement was envisioned to be, he noted in his book about Armenian history for 5^th grade U.S. Armenian students.

Pietro’s father is an Armenian immigrant from Romania who left Bucharest with his family in 1960 and came to Lebanon, and lived in Bourj Hammoud where his relatives, who had sponsored the family exit from Romania, lived. While in Lebanon, Pietro’s father Berj attended the famed Armenian Nshan Palanjian Djemaran. Subsequently, through the sponsorship of ANCHA (Armenian National Committee for Homeless Armenians), the family came to the United States, first arriving in Queens, New York, and then after a short time, settling in Cleveland. It was there that Pietro’s father met his mother, the daughter of Slovak and Hungarian parents. 

Pietro received his BA at John Carroll University in Cleveland. From there he earned a Master’s Degree in Library Science (MLIS) from Kent State University in Ohio. Subsequently he received a MA in Russian studies from the University of Michigan in Ann Arbor. And finally, he received his PhD at the Ohio State University in Columbus, OH.

When I asked him why was he named Pietro. He said as an expression of his parent’s Italophilia. His parents are art fanatics and love Renaissance art.  Later in Cleveland, his father eventually became the city architect under Mayor Carl B. Stokes, the first black mayor of a major American city.

Growing up, Pietro said, he was highly influenced by his father’s family history, as his Armenian family lived Romania. That stirred in him an interest between communism, Armenians and the United Soviet Socialist Republics (USSR). He thus ended up specializing in Soviet Armenian history. 

When I met him, he was also doing research while teaching Armenian history at the AUA. His current resume reads as follows: “"I am a historian and a postdoctoral fellow at the Centre for Historical Research at the National Research University–Higher School of Economics in St. Petersburg, Russia. I earned my PhD in History at The Ohio State University, my MA in Russian, East European, and Eurasian Studies at the University of Michigan in Ann Arbor, my MLIS at Kent State University, and my BA in History at John Carroll University in Cleveland. I previously taught at the American University of Armenia in Yerevan."

A few days ago, I received a message from Pietro from St. Petersburg, letting me that his: “book on Mikoyan will be published next year. It included excerpts from your translation of Antranig Dzarugian’s account of Mikoyan’s 1958 visit to the RA”.  In fact, our happenstance meeting was triggered by his reading of my translation of Antranig Dzarugian’s account of the Mikoyan’s 1958 visit to the Soviet Socialist Republic of Armenia.  Pietro is also a citizen of Armenia.

The link accompanying the message connected to me to the Indiana University Press, announcing that Pieto’s book on Anastas Mikoyan will be available for purchase shortly from their site and had the following introductory remark about the book:

“Veteran Soviet statesman and longtime Politburo member Anastas Ivanovich Mikoyan is perhaps best remembered in both the West and the post-Soviet space as a master political survivor who weathered every Soviet leader from Lenin to Brezhnev. Less well known is the pivotal role that Mikoyan played in dismantling and rejecting the Stalinist legacy and guiding Khrushchev's nationality policy toward greater decentralization and cultural expression for nationalities.

As the first major biographical study in English of a key figure in Soviet politics, Anastas Mikoyan focuses on the Armenian statesman's role as a reformer during the Thaw of 1953–1964, when Stalin's death and Khrushchev's ascension opened the door for greater pluralism and democratization in the Soviet Union. Mikoyan had been a loyal Stalinist, but his background as a native Armenian guided his Thaw-era reform initiatives on nationality policy and de-Stalinization. The statesman advocated a dynamic approach to governance, rejecting national nihilism and embracing a multitude of ethnicities beneath the aegis of "socialist democracy," using Armenia as his exemplar. While the Soviet government adopted most of Mikoyan's recommendations, Khrushchev's ouster in 1964 ended the prospects for political change and led to Mikoyan's own resignation the following year. Nevertheless, Mikoyan remained a prominent public figure until his death in 1978.

Following a storied statesman through his personal and professional connections within and beyond the Soviet state, Anastas Mikoyan offers important insights into nation-building, the politics of difference, and the lingering possibilities of political reform in the USSR.””

http://vhapelian.blogspot.com/2022/07/seven-who-made-history.html

Pietro Shakariian is also a master teller of history. In a series of podcasts, he captivatingly told the story of  Armenian communists who were instrumental in shaping the Soviet Socialist Republic of Armenia. Thus far he has presented the following: ALEKSANDR MYASNIKYAN, SHUSHANIK KURGHINYAN, NERSIK STEPANYAN, AGHASI KHANJYAN, STEPAN SHAHUMYAN, ANASTAS MIKOYAN.

Sometime back, I took the liberty of copying his introduction to each and linked the accompanying podcast in a blog for the interested to hear Pietro.  (http://vhapelian.blogspot.com/2022/07/seven-who-made-history.html)

  

From SACRED JUSTICE to SACRED STRUGGLE, WHAT A CHANGE!!

ՍՐԲԱԶԱՆ ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹԻՒՆից ՍՐԲԱԶԱՆ ՊԱՅՔԱՐ՝Ի~ՆՉ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ:

Vաhe Յ Աpeլեան

From SACRED JUSTICE led by ARF luminaries against the perpetrators of the Armenian Genocide, that avenged the honor of the nation, to SACRED STRUGGLE, led by a controversial cleric who said that he froze his clerical or ecclesiastical credentials, leading ARF in an extra-parliamentary opposition against the government that the Armenian citizens democratically elected. WHAT A CHANGE!

 

ՍՐԲԱԶԱՆ ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹԻՒՆ, որը ղեկավարւում էր ՀՅԴ դաշնակցական լուսատուների կողմից՝ ընդդէմ ազգի պատիւի վրէժխնդիր։ ՍՐԲԱԶԱՆ ՊԱՅՔԱՐ, որը ղեկավարւում է հակասական հոգեւորականի կողմից, ով ասում էր, որ սառեցրել է իր հոգեւոր կամ եկեղեցական հավատարմագրերը, առաջնորդելով ՀՅԴ-ին արտախորհրդարանում: ընդդիմությունն ընդդեմ իշխանության, որը Հայաստանի քաղաքացիներն ընտրել են ժողովրդավարական ճանապարհով։

Ի~ՆՉ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ: 

(Կուկըլի ԹարգմանութեամբՕ

Pietro A. Shakarian: Seven who made (Armenian) history and the one who made history.

 

Pietro A. Shakarian: Seven who made (Armenian) history 

Pietro A. Shakarian is a historian. He is hosting a very interesting and informative series of podcasts about seven Armenians who played a decisive role in the Russian Revolution and in the founding of the Soviet Socialist Republic of Armenia. The podcasts are produced by Sona Nersesyan and are posted in the EVN Report in Facebook. 

Thus far he has presented the following: ALEKSANDR MYASNIKYAN, SHUSHANIK KURGHINYAN, NERSIK STEPANYAN, AGHASI KHANJYAN, STEPAN SHAHUMYAN, ANASTAS MIKOYAN. I took the liberty of copying his introduction to each and linked the accompanying podcast in a blog for the interested to hear Pietro. 

I will be posting and linking to his podcast.

 

1. “The first episode in the series focuses on Soviet Armenian statesman ALEKSANDR MYASNIKYAN. An Armenian from Nor Nakhijevan (Rostov-on-Don), Myasnikyan was sent to Armenia by Lenin in 1921. His mission was to implement a more moderate approach toward governance, in line with Lenin’s New Economic Policy (NEP). Myasnikyan inaugurated the NEP era in Armenia, allowing the republic to rebuild and stabilize after the 1915 Genocide and the experience of the First Republic.”

Podcast: https://evnreport.com/podcasts/seven-who-made-history/seven-who-made-history-aleksandr-myasnikyan/?fbclid=IwAR0H-zHkV93BmkUoD6xdk-mFlVpwrRR3zatInBbaDtn2sCq4uPLX2v_-xzk

2. "A native of Aleksandropol (Gyumri), SHUSHANIK KURGHINYAN was a prominent Armenian writer, feminist, and social activist. Inspired by the 1905 Russian Revolution, she became a tireless advocate of the working people and advocated for their cause in her poetry. She was also a staunch advocate for women’s rights, and she cared for Armenian refugees fleeing the 1915 Genocide in Rostov-on-Don. She later returned to Armenia, at the urging of her old friend Aleksandr Myasnikyan, during the NEP period."

Podcast: https://evnreport.com/podcasts/seven-who-made-history/seven-who-made-history-shushanik-kurghinyan/?fbclid=IwAR2dIyhHt3h6XJpRIj0-_Ca7tgSMfYOg-CdO-GBIb1t_3LzYIglUQ528GKE

3. "Born in Elizavetpol (today Ganja, Azerbaijan), NERSIK STEPANYAN was an Armenian Bolshevik activist and Party theoretician. A participant in the Russian Revolution in the Caucasus, Stepanyan later became known for his sensitive approach toward national cultures and traditions. A fearless public intellectual, he was also the most vocal critic of Soviet Georgian leader Lavrentiy Beria within the Soviet Armenian political elite. Tragically, Stepanyan’s arrest by Beria’s men in the summer of 1936 set the stage for the Stalinist Purges in the republic."

Podcast: https://evnreport.com/podcasts/seven-who-made-history/seven-who-made-history-nersik-stepanyan/?fbclid=IwAR0K2T4_lsOuWhAwN_smJhdS64oucGwnea5AHVpqgMfCH8nNVda63X7idM8

 

4. "A native of Van in Ottoman Armenia, AGHASI KHANJYAN arrived in the Armenian republic as a refugee. Attending Gevorgyan Seminary at Etchmiadzin, he was quickly drawn to revolutionary activity and soon became a member of the Bolshevik Party. By the early 1930s, Khanjyan had ascended to the post of Armenia’s First Secretary and became a popular leader known for encouraging a flexible policy toward Armenian national expression. His death at the hands of Georgian leader Lavrentii Beria in 1936 became a pivotal moment for Soviet Armenia during the years of the Stalinist repressions."

Podcast: https://evnreport.com/podcasts/seven-who-made-history/seven-who-made-history-aghasi-khanjyan/?fbclid=IwAR3Ovy7S_IMO0Re52Z1ixoopt5X6dO4jHU0CJwJxvfRGon3IlbC-Sy55Tgo

5. "This episode explores the “Lenin of the Caucasus” – STEPAN SHAHUMYAN. Originally from the Georgian capital Tbilisi, Shahumyan would forge his revolutionary legacy in Baku, as the leader of the Baku Commune during the Russian Revolution and Civil War. However, the story of Shahumyan is not only the story of the Baku Commune. He also played an instrumental role in developing the Bolshevik (and later Soviet) policy on nationalities. Executed by the British-aligned Socialist Revolutionaries in the Turkmen desert, Shahumyan continues to live on in the monuments and memories of Armenia today."

Podcast: https://evnreport.com/podcasts/seven-who-made-history/seven-who-made-history-stepan-shahumyan/?fbclid=IwAR0c_uQz2jap00hAKEC-fqcJEWvB0OgXdlYdWIsl2ohNYqI1JPjNNcKd6-c

6. A disciple of Shahumyan, ANASTAS MIKOYAN was a native of the village of Sanahin, in the historical Lori region of Armenia. A survivor from Il’ich Lenin to Il’ich Brezhnev, he became renowned both in the Soviet Union and internationally for his role as a consummate diplomat and for his management of foreign trade. However, less well known has been Mikoyan’s role in Armenian affairs. Although forced by Stalin to participate in the 1930s repressions in Armenia, he would later become the major force behind de-Stalinization in his native republic. He also worked behind the scenes as an informal lobbyist for Yerevan in Moscow, securing key support for Armenia from the Kremlin.

Podcast: https://evnreport.com/podcasts/seven-who-made-history/seven-who-made-history-anastas-mikoyan/?fbclid=IwAR3s1wjCSIDhFSn_hlZOEZEo6t72FWnZtD9c2pwY02UJInibQpvWT1xe-QI. 

Updated on 7/14/2022

Catholicos Aram I’s Armenian Independence Day ecclesiastical procalamation

Բնագիրը կցուած է. I am not sure if Catholicos Aram I’s Independence Day ecclesiastical proclamation has been translated. Attached is my translation of the pontiff’s proclamation, issued today, at the Armenian Independence Day, September 21, 2024. I found it to be timid and elusive. The original is attached.  Vahe H Apelian

The Armenian Church, Holy See of Cilicia is an independent Oriental Orthodox church. Since 1930, its headquarters is located in Antelias, Lebanon and its ministry covers most of the Armenian communities in the Armenian Diaspora.

 "LET'S UNITE AROUND A UNITED ARMENIAN AGENDA" 

“Today is September 21. It is the Independence Day of the Republic of Armenia. In other words, it is not an ordinary day, and should not be an ordinary day for every Armenian and for the entire Armenian people. In the course of our history, we fought for Armenia's independence, created, and even shed blood with the deep awareness that independence is a God-given right and, therefore, a sacred value, and its safe preservation and protection is the duty of every Armenian.

Today, when we celebrate the independence of Armenia, it is necessary to reflect on what is our obligation and rights towards it. Especially today, when we look at independent Armenia, we reflect that it is surrounded by terrible troubles, internal and external, far and near. Troubles that can violate the foundations of the independence of the Motherland, even render its independent existence questionable. It is true, that we should not be hopeless and pessimistic. But the matter-of-fact appreciation of Armenia's state leads us to realism and, without a doubt, realism pushes us to defend Armenia's independence with a collective will and conscious commitment to keep it away from all kinds of approaches, concessions and agreements that undermine its territorial integrity and security.

The Church has always been on the side of independence in the life of all nations, seeing it as one of the essential areas of its mission. This is how especially the Armenian church has been during the history of our nation, actively expressing its strong position towards all the attempts that could undermine the independence of the Fatherland. Let's look at our past so that we can assess the present state of the Fatherland and adopt appropriate approaches, with the sacred zeal to put its independence on a firmer foundation.

Therefore, the unity of our people around a pan-Armenian agenda, by consolidating forces and strengthening our collective determination, is more than imperative at this milestone in our history.

This is the message on the Independence Day of the Republic of Armenia.

Catholicos Aram I

September 21, 2024”

                                    *****

Բնագիրը՝

«ՀԱՄԱԽՄԲՈՒԻ՛ՆՔ ՀԱՄԱՀԱՅԿԱԿԱՆ ՕՐԱԿԱՐԳԻ ՄԸ ՇՈՒՐՋ»

Այսօր 21 Սեպտեմբեր է. Հայաստանի Հանրապետութեան անկախութեան օրն է. այլ խօսքով, սովորական օր չէ՛, պէտք չէ՛ ըլլայ իւրաքանչիւր հայու եւ ողջ հայութեան համար։ Մեր պատմութեան ընթացքին Հայաստանի անկախութեան համար պայքարեցանք, ստեղծագործեցինք, նոյնիսկ արիւն թափեցինք այն խոր գիտակցութեամբ, որ անկախութիւնը Աստուածատուր իրաւունք է եւ, հետեւաբար, սրբազան արժէք է եւ անոր անվթար պահպանումը ու պաշտպանութիւնը պարաւորութիւնն է իւրաքանչիւր հայու։

Այսօր, երբ կը նշենք անկախութիւնը Հայաստանի, հարկ է անդրադառնալ, թէ ի՞նչ է մեր պարտաւորութիւնը ու իրաւունքը անոր նկատմամբ։ Այսօ՛ր մանաւանդ, երբ կը նայինք անկախ Հայաստանին, կ՚անդրադառնանք, որ ան ահաւոր տագնապներով է շրջապատուած, ներքին թէ արտաքին, հեռաւոր թէ մօտաւոր։ Տագնապներ, որոնք կրնան խախտել Հայրենիքին անկախութեան հիմերը, նոյնիսկ հարցականի տակ առնելով անոր ինքնանկախ գոյութիւնը։ Ճի՛շդ է, պէտք չէ յուսահատ ու յոռետես ըլլալ. սակայն, իրապաշտ արժեւորումը Հայաստանին պարզած ներկայ կացութեան մեզ կ՚առաջնորդէ իրատեսութեան եւ, անկասկած, իրատեսութիւնը մեզ պէտք է մղէ հաւաքական կամքով ու գիտակից յանձնառութեամբ պաշտպանելու Հայաստանի անկախութիւնը՝ զայն հեռու պահելով անոր հողային ամբողջականութիւնը ու անվտանգութիւնը խաթարող բոլոր տեսակի մօտեցումներէ, զիջումներէ ու համաձայնագրերէ։ 

Եկեղեցին բոլոր ազգերու կեանքին մէջ միշտ եղած է անկախութեան կողքին՝ զայն նկատելով իր առաքելութեան էական տարածքներէն մէկը։ Այսպէս եղած է մանաւանդ հայ եկեղեցին մեր ազգի պատմութեան ընթացքին՝ գործնապէս արտայայտելով իր ամուր կեցուածքը այն բոլոր փորձերուն նկատմամբ, որոնք կրնային խաթարել Հայրենիքին անկախութիւնը։ Նայինք մեր անցեալին, որպէսզի կարենանք Հայրենիքի ներկան արժեւորել եւ համապատասխան մօտեցումներ ճշդել՝ անոր անկախութիւնը աւելի ամուր հիմերու վրայ դնելու սրբազան նախանձախնդրութեամբ 

Հետեւաբար, մեր ժողովուրդին միասնակամութիւնը համահայկական օրակարգի մը շուրջ՝ ոյժերու համախմբումով եւ մեր հաւաքական վճռակամութեան ամրացումով աւելի քան հրամայական է մեր պատմութեան վճռադրոշմ այս հանգրուանին։

Ա՛յս է պատգամը Հայաստանի Հանրապետութեան անկախութեան տօնին։ 

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. ԱՐԱՄ Ա. ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ 

21 Սեպտեմբեր 2024

 

 

 

 

Was LTP the historian stateman who saw the future coming?

Vաhe Յ Աpeլեան

Levon Ter-Petrosyan, the Historian Who Saw the Future Coming: https://mirrorspectator.com/2024/06/23/levon-ter-petrossian-the-historian-who-saw-the-future-coming/

The centennial of the United Ousoumnasirats Djemaran: Stepan Apelian recalls – 2 –

 Բնագիրը կցուած է։  I have attached my abridged translation of Stepan Apelian’s recollection of his days at the Kessab United Ousoumnasirats Djemaran at its centennial. From there Stepan graduated from the School of Agriculture of the American University of Beirut, and his brother Ara Apelian M.D. graduated from the School of Medicine.  They are among the many students who attended the remarkable Kessab United Ousoumnasirats Djemaran. Vahe H Apelian

LtoR: Stepan and Ara Apelian

When the Armenian language mattered

It was the beginning of the 1959-1960 academic year. My father and I came to Kessab on the day of the registration by a new route. I had not come from Keorkeuna, where we lived, by that route before, the Gourom (Գուրօմ) route, which comprised walking through the next village Chakhaljekhժ (Չագալճըգ), to Upper Chinar (Վէրի Չինար), to Gelegen laurel trees patch (Քէլէգին Կէսլէօտ), towards  Gouron (Գուրոն), and onto Ushbaghen (Օւշպաղէն). "That's where your school is," said my father. "This should be your route to Ousoumnasertats school."

I was an eigh-years-old kid. Summer or winter, that would be my daily route. Looking around, I silently followed my father. "Today we will register you, tomorrow we will start the classes," said a man with white hair, short stature wearing thick glasses, but had a commanding posture. He was a close ideological friend of my father. He was going to be our principal. His name was Joseph Basmajian.

My mother was also had him as a teacher and principal. He was a man who dedicated his life to teaching and raising generations up to his untimely death. They would say that he died suddenly and unexpectedly. They said he still had a a lot to offer and was very active and energetic. He was barely sixty-five years old. We were shaken to our core. Kessab mourned the death of this distinguished teacher and principal.

I looked all around. There was a lage hall that had a dozen doors opening to what would be our classrooms. At the entrance, there was a big gate. I was watching from the principal’s office when the Mr. Principal announced my name and said to us, "we will admit you to the third grade".  I became emotional complaining looking at my father to see if he  would give  his consent to keep me in the same class. He was in agreement!  But I was not.  I complained looking at my father upset. "I don’t want to repeat my class", I protested. Mr. Basmajian explained to me his decision in a convincing way. He said, "here, the Armenian language we teach is at a higher level. The Armenian language you will be taught is at fifth grade level.  Do not regard yourself as a third grader. On the contrary, jump another grade and consider yourself that you are now at fifth grade!” 

Indeed, when the classes began, almost all subjects were taught in Armenian, be it science, geography, mathematics, history. Arabic was considered and aught  as another language. Along with the instruction in Armenian, the subjects, such as history, geography were also taught in Arabic, in a different context. The lessons thus were thus double, one in Armenian, one in Arabic. The principal taught English. He made the lessons interesting but was very demanding.

Books, books, and twice as many notebooks, it was a heavy load for me to carry on my eight years old frame. Rain, cold, snow, storm or blizzard should present no obstacle.  I should carry them from from Keorkiuna to Ushbaghen and back, through the Gelegen laurel trees patch, to  Keorkeuna.  A shiver went through my spine. How can I carry this burden? But the following day, I was very comforted when I learned that my classmates from Soulian neigherhood of Karadouran would be doing the same crossing twice longer than I did.  Ananother thing that worried was knowing who my classmates would be, in terms of age and height. Most of my classmates were older or the same age as me. I had classmates 4-5 years older than me. Repeating a class was a very common phenomenon.

In our days, the use of the cane in the classroom was inexhaustible, and that reality worried me but I was almost always spared, I never got hit with the cane, but some my friends did, and I would see them jump a meter, under the blows of the cane! The teachers expected the student who walked daily from Kaladouanara to Kessab/Ushbaghen would have time to read and study.

Our school day started at 8 a.m. in the hall with singing "Aravod Lousso Luson", crossing and praying. and would finish at 4 pm, with a two-hour break at noon time. The teachers and the students from Kessab would go to their homes to have lunch during the break. Those of us who came from the surrounding villages, brought our lunch with us. Every student wanted to know what  did his friend brought for lunch. Sometimes some students did not want to show their provision for the day, which would be bread, dried figs and raisins, at. times hard-boiled egg, a piece of cheese. In the spring, some freshly riped cucumbers with the bread, the sweet smell of which gathered everyone around the bundled food. During the holidays, our provisions would be a bit different.

To be continued….

Kessab United Ousoumnasirats Djemaran:
Courtesy of Kessab Educational Association of Lebanon, 1993

Բնագիրը՝

1959-1960 տարեշրջանի սկիզբն էր։ Հայրս եւ ես վերամուտի օրը Քեսապ գացինք նոր ճամբով մը։ Այդ ճամբէն բնաւ գացած չէի, Գ̈ուրօմի ճամբան, Չագ̈ալճըգ̈էն վերի Չինար, Քէլէգին Կէսլէօտին տակէն, դէպի Գ̈ուրօմ եւ Ո̈ւշբա̈ղէն։ "Հոն է ձեր դպրոցը" ըսաւ Հայրս։ "Ասիկա պիտի ըլլայ դպրոցի ճամբադ"։

Ես 8 տարեկան երեխայ, ամառ թէ ձմեռ, այդ իմ առօրեայ ճամբաս պիտի ըլլար։ Չորս կողմս դիտելով լռիկ մնջիկ քալեցի հօրս ետեւէն։ "Այսօր կ’արձանագրուիս, վաղը` արդէն դասի կը սկսինք" ըսաւ ճերմակ մազերով, կարճ հասակով, թանձր ակնոցներով, բայց տիրական կեցուածքով մարդ մը, հօրս Գաղափարի մտերիմ ընկերը, մեր

տնօրէնն էր՝ Պրն. Ժօզէֆ Պասմաճեանը։

Մօրս ալ ուսուցիչ եւ տնօրէն եղած էր։ Մարդ մը որ իր կեանքը նուիրած էր ուսուցչութեան եւ սերունդներու դաստիարակութեան մինչեւ իր մահկանացուն կնքելը: Անակնկալ եւ անսպասելի կերպով, "յանկարծամահ" եղած Է կ'ըսէին։ Տակաւին շատ աշխուժ եւ կայտառ, հազիւ թէ վաթսունհինգ տարիքին։ Ցնցուած էինք, Քեսապը ամբողջ կը սգար վաստակաւոր ուսուցիչ-տնօրէնը։

Չորս դին կը նայիմ, հսկայ սրահ մը, պարապ, ուր տասնեակ մը դռներ` դասարաններու, եւ հսկայ մուտքի դուռ մը։ Կը դիտեմ տեսչարանի բաց դռնէն, երբ Պրն Տնօրէնը անունս կու տայ ըսելով` "քեզ երրորդ դասարան կ'ընդունինք"։ Կը դժգոհիմ, կը յուզուիմ, հօրս կը նայիմ որ արդեօք հաւանութիւն պիտի տա՞յ զիս նոյն դասարանը պահելու։ Համամիտ էր, ես դժգոհեցայ եւ յուզուած հօրս մօտեցայ, "բայց ես չեմ ուզեր կրկնել դասարանս" բողոքեցի։ Պրն Պասմաճեան բացատրեց` համոզիչ եղանակով մը "հոս Հայերէն լեզուն բարձր մակարդակ ունի, այս` Հայերէնի մակարդակով հինգերորդ ես իսկութեան մէջ, այդպէս կը սեպուի, ինքզինքդ երրորդ մի սեպեր, այլ` մէկ դասարան ա'լ ցատկեցիր, հիմա հինգերորդ ես"։

Իսկապէս, երբ դասաւանդութիւնները սկսան, գրեթէ ամէն նիւթերը Հայերէն լեզուով կը դասաւանդուէին։ Գիտութիւն, աշխարհագրութիւն, թուաբանութիւն, պատմութիւն, իսկ Արաբերէնը միայն լեզուի դասը կը շեշտէին։ Անոնց զուգահեռ, Արաբերէն նիւթերը, բոլորը նմանապէս դասընթացքին մաս կը կազմէին։ Ա՛լ ինչ ըսեմ, դասերը կրկնակի էին, մէկ Հայերէն, մէկ Արաբերէն, իսկ Անգլերէնը` Պրն Տնօրէնին դասն էր եւ միշտ հետաքրքրական եւ սակայն պահանջկոտ։

Գիրքեր, գիրքեր, տետրակներ կրկնակի, այդ փոքր հասակովս բեռնակրի բեռ մը շալկած օրական Քէօրքիւնայէն Ո̈ւշբա̈ղէն պիտի երթաս ու դառնաս, Կէսլէօտի եւ Գ̈ուրոմի ճամբէն։ Անձրեւ, ցուրտ, ձիւն, փոթորիկ կամ մրրիկ արգելք ըլլալու չէին։ Մէջս սարսուռ մը կ'անցնէր, ես այս բեռը ինչպէ՞ս տանիմ։ Անշուշտ յաջորդ օրը մխիթարութիւնս մեծ էր երբ իմացայ որ դասընկերներս Սուլեան թաղէն եւ Գարատուրանի խորէն պիտի գային, իմ ճամբուս կրկինը եւ աւելին։ Իսկ` այլ անհանգստացնող զգացում մըն էր թէ արդեօք դասընկերներս ո՞վքեր պիտի ըլլան, տարիքով եւ հասակով։ Դասարանս մեծ մասով ինձմէ աւելի մեծեր էին կամ տարեկից։ Ինձմէ 4-5 տարեկան մեծ դասընկերներ ունէի։  Դասարան կրկնել շատ սովորական երեւոյթ էր։

Մեր օրերուն Դասարանին մէջ գաւազանի գործածութիւնը անպակաս էր, եւ այդ իրողութիւնը կ'անհանգստացնէր զիս եւ միշտ պրկուած էի, ո'չ թէ ինծի համար, ես բնաւ հարուած չստացայ, հապա կը մեղքանայի ընկերներս, որոնք գաւազանի հարուածներուն տակ մէկ մեթր վեր կը ցատկէին։ Ուսուցիչը կ'ակնկալէր որ Գարատուրանէն Քեսապ/Ո̈ւշբա̈ղէն օրական քալելով գացող եկող աշակերտը ժամանակ ունենայ կարդալու եւ սորվելու։

Մեր դպրոցական օրը կը սկսէր առտուան 8-ին Սրահին մէջ "Առաւօտ Լուսոն" երգելով, խաչակնքելով եւ աղօթքով։ եւ կ'աւարտէր իրիկուան 4-ին, կէսօրին երկու ժամ դադարով։ Քեսապցիք տուն կ'երթային դադարին կը ճաշէին ու կը դառնային` ուսուցիչներ եւ աշակերտներ։ Իսկ մենք՝ շրջակայ գիւղերէն յաճախողներս, կ'ունենայինք մեր պաշարները (պիշուօրը)։ Ամէն աշակերտ կ'ուզէր իմանալ ընկերոջ ծրարին մէջ ի՞նչ կայ, երբեմն ոմանք չէին ուզեր ցոյց տալ իրենց պաշարը, որ կրնար ըլլալ հաց չոր-թուզ, չամիչ, պաստեղ, խաշուած հաւկիթ, կտոր մը պանիր, երբեմն Տօնական օրերու շրջանին, թոնիրի Ձիթուօն Բիկիէղ, պիպարով հաց, Ճըֆթով հաց, իսկ գարնան՝ հացին հետ քանի մը նոր հասած վարունգ, որուն անուշ հոտը կը հաւաքէր բոլորը իր ծրարին շուրջ։