Vahe H. Apelian
“On April 24, U.S. President Joseph R. Biden, Jr. recognized the 1915 mass killing and deportation of an estimated one million Armenians in Turkey as genocide. Through a press statement issued on Armenian Genocide Remembrance Day, the president righted a historical wrong — failure by past U.S. presidents to recognize the crimes perpetrated against the Armenians as a genocide — and underscored the U.S. commitment to preventing future instances of genocide and mass atrocities.” (United States Institute of Peace, April 29, 2021).
From the get-go I was engaged in the debate in favor of using our own term for genocide - Meds Yeghern -, instead of genocide. President George W. Bush used the term Meds Yeghern for the very first time. I even remember well the article and the author who titled his article rebutting President Bush for using the term Meds Yeghern and not genocide. In bold letter he had titled his article: “It Was Not Meds Yeghern, Mr. President. It was Genocide!”. I knew the writer was an Armenian American and I attributed his characterization of Meds Yeghern not meaning the genocide of the Armenians to his lack of Armenian schooling.
I have been in favor of the use of the term Meds Yeghern because, let us face it, the term genocide has been degutted of its true meaning and has been trivialized; and also because the term Meds Yeghern imparts the uniqueness to the Armenian existential experience that had not a parallel.
Raffi K. Hovannisian, the American born and raised Armenia's first minister of foreign affairs, sums it best by noting that what happened in that period of 1915 to 1922 was “the premeditated deprivation of a people of its ancestral heartland. And that's precisely what happened. In what amounted to the Great Armenian Dispossession, a nation living for more than three millennia upon its historic patrimony-- at times amid its own sovereign Kingdoms and more frequently as a subject of occupying empires-- was in a matter of months brutally, literally, and completely eradicated from its land. Unprecedented in human history, this expropriation of homes and lands, churches and monasteries, schools and colleges, libraries and hospitals, properties and infrastructures constitutes to this day a murder, not only of a people but also of a civilization, a culture, and a time-earned way of life. This is where the debate about calling it genocide or not becomes absurd, trivial, and tertiary".
From President George W. Bush and on, the presidents used the term Meds Yeghern but their use of our own term for genocide turned into a charade in the Armenian press. Instead of seizing the golden opportunity to educate the public on that unique term of ours the presidents are using, our pundits denounced the presidents for using our own term for genocide !
Eventually, “use of Genocide instead of Meds Yeghern camp” carried the day when President Biden used the coveted term genocide.
Meds Yeghern is not a terribly difficult term to sound and use. Every year the USPS issues a stamp celebrating Kwanzaa and Hanukkah. Every time I record the year’s Kwanzaa stamp in my album (I have complete collection U.S. commemorative stamps since 1972), I make sure it ends in double “aa” and not in an “a” to vocalize it correctly in my mind. I also make sure that I also write Hanukkah correctly that it has two k’s, emphasizing the sound “k” and that it ends in h, and not in an abrupt a, to sound it properly.
Yes, with a bit of effort and after having Presidents George W. Bush, (2 terms), President Obama (2 terms), and President Trump (1 term), use the term Meds Yeghern, we had the unique opportunity of entering the term Meds Yeghern in American lexicon and maybe even having USPS issue a Meds Yeghern commemorative stamp.
Yes, the term Meds Yeghern did not make it in American lexicon; nor there is any USPS stamp commemorating Meds Yeghern or hope that we may have or have the term in in an American dictionary.
But hey, finally we had a president who used the "coveted" term genocide the world, I should say the Western World, understands. Poor Armenians suffered the same fate the Ukrainians are suffering nowadays as the Russians are committing genocide in Ukraine. After all it was the President Biden, who acknowledged ours being genocide, also claimed, with the same solemnity, that Ukrainians are being also subjected to genocide.
****
«Ապրիլի 24-ին ԱՄՆ նախագահ Ջոզեֆ Ռ. Բայդեն կրտսերը ճանաչեց 1915 թվականին Թուրքիայում մոտ մեկ միլիոն հայերի զանգվածային սպանությունը և տեղահանությունը որպես ցեղասպանություն: Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օրը հրապարակված մամուլի հայտարարության միջոցով նախագահը ուղղեց պատմական սխալը` ԱՄՆ նախկին նախագահների կողմից հայերի դեմ իրականացված հանցագործությունները որպես ցեղասպանություն չճանաչելը և ընդգծեց ԱՄՆ հանձնառությունը կանխելու ցեղասպանության և զանգվածային վայրագությունների ապագա դեպքերը: » (Միացյալ Նահանգների Խաղաղության ինստիտուտ):
Ի սկզբանե ես զբաղված էի բանավեճով` ցեղասպանության փոխարեն ցեղասպանություն օգտագործելու մեր տերմինը` Մեծ Եղեռնը: Նախագահ Ջորջ Բուշն առաջին անգամ օգտագործեց Մեծ եղեռն տերմինը։ Ես նույնիսկ լավ հիշում եմ հոդվածը և հեղինակին, ով վերնագրել է իր հոդվածը, որտեղ հերքում է նախագահ Բուշին՝ Մեծ Եղեռն տերմինն օգտագործելու համար և ոչ թե ցեղասպանություն: Թավատառով նա իր հոդվածը վերնագրել էր. «Մեծ Եղեռնը չէր, պարոն նախագահ։ Դա ցեղասպանություն էր»: Ես գիտեի, որ գրողը ամերիկահայ է, և նրա բնութագրումը Մեծ Եղեռնի մասին, որը չի նշանակում հայերի ցեղասպանությունը, վերագրում էի նրա հայկական դպրոցի բացակայությանը:
Ես կողմ եմ եղել Մեծ Եղեռն տերմինի օգտագործմանը, քանի որ, եկեք հասկանանք, որ ցեղասպանություն տերմինը հանվել է իր իրական իմաստից և մանրացվել է, ինչպես նաև Մեծ եղեռն տերմինը տալիս է հայկական փորձի եզակիությունը։ ա ուներ զուգահեռ.
Ամերիկայում ծնված և մեծացած Հայաստանի արտաքին գործերի առաջին նախարար Րաֆֆի Կ. Հովհաննիսյանը դա լավագույնս ամփոփում է՝ նշելով, որ այն, ինչ տեղի ունեցավ 1915-1922թթ. «Ժողովրդի կանխամտածված զրկումն իր նախնիների հայրենիքից. Եվ հենց այդպես էլ եղավ։ Մեծ հայաթափման ժամանակ մի ժողովուրդ, որն ապրում էր ավելի քան երեք հազարամյակ իր պատմական ժառանգության վրա, երբեմն իր ինքնիշխան թագավորությունների մեջ և ավելի հաճախ՝ որպես բռնազավթող կայսրությունների հպատակ, մի քանի ամիսների ընթացքում դաժանորեն, բառացիորեն. , և ամբողջությամբ վերացվել իր հողից։ Մարդկության պատմության մեջ աննախադեպ՝ տների ու հողերի, եկեղեցիների ու վանքերի, դպրոցների ու քոլեջների, գրադարանների ու հիվանդանոցների, գույքի և ենթակառուցվածքների այս բռնագրավումը մինչ օրս սպանություն է ոչ միայն ժողովրդի, այլև քաղաքակրթության, մշակույթի և… ժամանակով վաստակած ապրելակերպ. Այստեղ է, որ այն ցեղասպանություն կամ չանվանելու մասին բանավեճը դառնում է անհեթեթ, տրիվիալ և երրորդական »:
Նախագահ Ջորջ Բուշից սկսած նախագահներն օգտագործում էին Մեծ եղեռն տերմինը, բայց ցեղասպանություն համարվող մեր տերմինի օգտագործումը հայկական մամուլում վերածվեց շառադի: Հանրությանը մեր այս եզակի տերմինը կրթելու ոսկե հնարավորությունից օգտվելու փոխարեն, մեր փորձագետները դատապարտեցին նախագահներին ցեղասպանության համար մեր տերմինն օգտագործելու համար:
Ի վերջո, «Ցեղասպանության օգտագործումը Մեծ Եղեռն ճամբարի փոխարեն» դարձավ այն օրը, երբ նախագահ Բայդենը օգտագործեց բաղձալի ցեղասպանություն եզրույթը։
«Մեծ եղեռն» ահավոր բարդ տերմին չէ հնչելու և օգտագործելու համար: Ամեն տարի USPS-ը թողարկում է նամականիշ՝ նշելով Կվանզա և Հանուկա: Ամեն անգամ, երբ ես ձայնագրում եմ տարվա Կվանզաայի նամականիշն իմ ալբոմում (1972 թվականից ի վեր ԱՄՆ-ի հուշամրցաշարերի ամբողջական հավաքածու ունեմ), ես համոզված եմ, որ այն ավարտվում է կրկնակի «aa»-ով և ոչ թե «a»-ով, որպեսզի այն ճիշտ ձայնագրեմ իմ մտքում: Նաև հետևում եմ, որ ճիշտ գրեմ նաև Հանուկա, որ այն ունենա երկու կ՝ շեշտելով «կ» հնչյունը և վերջանա հով, այլ ոչ թե կտրուկ ա, որպեսզի ճիշտ հնչի։
Այո, մի փոքր ջանք գործադրելով և այն բանից հետո, երբ նախագահներ Ջորջ Բուշը (2 ժամկետ), նախագահ Օբաման (2 ժամկետ) և նախագահ Թրամփը (1 ժամկետ) օգտագործեն Մեծ Եղեռն տերմինը, մենք բացառիկ հնարավորություն ունեցանք մտնելու «Մեծ Եղեռն» տերմինն ամերիկյան բառապաշարում և, հնարավոր է, նույնիսկ USPS-ի թողարկումը Մեծ Եղեռնի հուշադրոշմ է:
Այո՛, Մեծ եղեռն տերմինն այն չի տեղավորվել ամերիկյան բառապաշարում. ոչ էլ Մեծ Եղեռնի հիշատակին նվիրված USPS նամականիշ կա կամ հույս կա, որ մենք կարող ենք ունենալ կամ ունենալ այդ տերմինը ամերիկյան բառարանում:
Բայց հե՜յ, վերջապես մենք ունեցանք նախագահ, ով օգտագործեց «բաղձալի» ցեղասպանություն տերմինը, որն աշխարհը, ես պետք է ասեմ, որ Արևմտյան աշխարհը հասկանում է: Խեղճ հայերն արժանացան նույն ճակատագրին, ինչ որ ուկրաինացիներն են մեր օրերում, ինչպես ռուսներն են ցեղասպանություն իրականացնում Ուկրաինայում։ Ի վերջո, նախագահ Բայդենն էր, ով ընդունեց մեր ցեղասպանությունը, նույն հանդիսավորությամբ հայտարարեց, որ ցեղասպանության են ենթարկվում նաև ուկրաինացիները։
No comments:
Post a Comment