The need for PRAGMATISM

Attached is my abridged translation of a segment of an article Avo G Boghossian posted in Asbarez Daily on. May 13, 2024. He titled his article “The Need for Pragmatism” (Գործնապաշտութեան Անհրաժեշտութիւնը). The title attracted my attention. Rarely have I encountered an article in Armenian press about pragmatism, let alone the need for pragmatism that by its nature, subordinates ideology and ingrained historical aspirations to test their practical implications. I attached the original text in its entirety below. Vahe H Apelian

PRAGMTISM

 “an American movement in philosophy founded by C. S. Peirce and William James and marked by the doctrines that the meaning of conceptions is to be sought in their practical bearings, that the function of thought is to guide action, and that truth is preeminently to be tested by the practical consequences of belief.” (Merriam-Webster Diction

 

“If we were to closely observe the progress of a developing country, the daily life of its cities, the smooth daily running of people and the organization for a future full of hopes, behind that picture we will definitely see three main factors that will outline the road map of that development: natural growth comprising of  birth rate, death rate, and migration. Together, those three are the invisible architects of the country, that shape its destiny, leading it to development and prosperity or destruction and annihilation.

Unfortunately, those three factors present a sad picture in the Republic of Armenia. Natural growth has been in decline for the past three decades and according to the data of 2021, instead of the necessary 2.1 for reproduction, it is only 1.58. a very sad number. This becomes more dire when we consider the high mortality rates, which are the result of the indifferent attitude of the population towards health care, the high level of poverty, the loss of life brought about by war, and finally the human outflow created by the same: war and economic stagnation. Masses of young men migrate, which breaks the natural pairing of the males and females, negatively impacting on the formation of new families and for raising a younger generation.

Pragmatism is needed to reform this sad demographic picture. Importantly, we need a period of peace and a normal daily work to strengthen our state in Armenia. But, how to strengthen the state and the economy, with such a small population and limited labor force potential? After all, we need human working hands to develop the various sectors of the economy. But alas, these working hands are no longer available enough to reverse the decline.

Earlier we noted the need for pragmatism. For an example,  why don't we consider attracting the influx of foreign immigrants, as has been done by all the countries of the West? Let's admit that over the centuries, the Armenian nation has definitely assimilated other nations. According to Khorenatsi, even Chinese, Jews, etc. Surely, representatives of many nations that have come onto our midst, including Georgians, Kurds, Russians and Ukrainians, can still be seen in our republic and who are already productive Armenians. What is the harm if, for example, we make provision to have foreign nationals to the extent of comprising ten percent or the population of Armenia? Foreigners who find the pay scale in Armenia is higher compared to the salaries of their countries, such as Indians, Persians, Christians of Iraq and Syria, Assyrians, and in the future, along with the prospering economy, also  also Russians, Georgians, etc. which could total to approximately 300,000 people.

This policy will certainly revitalize our economy, encourage competition, innovation and rejuvenate our nation, and contribute to its prosperity. Economy is the most important guarantee for our youth to stay in the homeland and provides more incentive for Diaspora Armenians to repatriate. We need people.  As Mao Tse Tung said, the person is the most valuable asset.”

****

Բնագիրը՝ 

Եթէ մօտէն դիտելու ըլլանք զարգացող երկրի մը ընթացքը, անոր քաղաքներուն կեանքով եռունառօրեան, մարդոց հեւքոտ ամէնօրեայ վազքը եւ յոյսերով լեցուն ապագայի մը կազմակերպումը, այդ պատկերին ետին անպայման պիտի տեսնենք երեք հիմնական գործօններ, որոնքկ՛ուրուագծեն այդ զարգացման ճանապարհային քարտէզը․ բնական աճի՝ ծնելութեանմակարդակը, մահացութեան մակարդակը եւ գաղթը: Այդ երեքը միասին, երկրին անտեսանելիճարտարապետներն են, որոնք կը ձեւաւորեն անոր ճակատագիրը առաջնորդելով զայն դէպիզարգացում եւ բարգաւաճում կամ կործանում եւ անէացում:

 

Հայաստանի Հանրապետութեան մէջ դժբախտաբար այդ երեք գործօնները տխուր պատկեր մը կըներկայացնեն: Բնական աճը երեք տասնամեակէ ի վեր բացասական է եւ 2021 ի տուեալներովվերարտադրման անհրաժեշտ 2.1 ի փոխարէն կը կազմէ միայն 1.58. շատ տխուր թիւ մը: Այս մէկըաւելի աղէտալի կը դառնայ, երբ նկատի առնենք մահացութեան բարձր տուեալները, որոնքհետեւանք են, առողջապահութեան նկատմամբ ազգաբնակչութեան անտարբեր վերաբերմունքին,աղքատութեան բարձր մակարդակին, երկարատեւ պատերազմական դրութեան պատճառովմարդկային կորուստներուն եւ վերջապէս նոյն պատերազմին եւ տնտեսական թուլութեանստեղծած մարդկային արտահոսքին, որուն մէջ կարեւոր բաժին ունին երիտասարդտղամարդկանց զանգուածները, որ ինքնին կը խախտէ արական եւ իգական սեռի միջեւհաւասարակշռութեան բացը, որ բնականաբար պիտի ունենայ իր բացասական ազդեցութիւնը նորընտանիքներու հետագայ կազմաւորման վրայ:

 

Ժողովրդագրական այս տխուր պատկերը բարեփոխելու համար, անհրաժեշտ է սառըդատողութիւն եւ գործնապաշտութիւն (pragmatism)։ Ի վերջոյ, մեզի խիստ պէտք է խաղաղութեանժամանակաշրջան եւ ամէնօրեայ աշխատանք, մեր պետութիւնը հզօրացնելու համար: Սակայնինչպէ՞ս հզօրացնել պետութիւնը եւ տնտեսութիւնը, այսքան փոքրաթիւ բնակչութեամբ եւաշխատուժի սահմանափակ ներուժով: Չէ՞ որ մարդկային աշխատող ձեռքերու պէտք ունինքտնտեսութեան տարբեր բնագաւառները զարգացնելու համար, որոնք աւաղ չկան այլեւս:

 

Վերը յիշեցինք գործնապաշտութեան ազդակը: Իսկ ինչո՞ւ չմտածենք, մեր կարգին, ներգրաւելօտար գաղթականներու ներհոսքը, ինչպէս իրագործուած է Արեւմուտքի բոլոր երկիրներուն կողմէ:Եկէք ընդունինք, որ հայ ազգը դարերու ընթացքին վստահաբար իր մէջ ձուլած է այլ ազգեր՝ ինչպէս,ըստ Խորենացիի, նոյնիսկ չինացիներ, հրեաներ, եւայլն։ Վստահաբար մեր աշխարհ թափանցածշատ ազգերու ներկայացուցիչներ, որոնց շարքին վրացիներ, քիւրտեր, ռուսեր եւ յոյներ մինչեւայսօր ալ կարելի է տեսնել մեր հանրապետութեան մէջ, որոնք արդէն հայացած են: Ի՞նչ վնաս կայ,եթէ օրինակ մեր բնակչութեան համեմատ մինչեւ տաս առ հարիւրի չափով օտարներ հրաւիրենք:Օտարներ, որոնց երկիրներուն աշխատավարձերուն համեմատ Հայաստանի վճարունակութիւնըաւելի բարձր է, ինչպէս հնդիկներ, պարսիկներ, Իրաքի եւ Սուրիոյ քրիստոնեաներ, ասորիներ, իսկապագային, տնտեսութեան բարգաւաճման զուգահեռ նաեւ՝ ռուսեր, վրացիներ եւայլն.ընդհանուրը, մօտաւորապէս 300,000 հոգի:

 

Այս քաղաքականութիւնը վստահաբար պիտի աշխուժացնէ մեր տնտեսութիւնը, քաջալերէմրցակցութիւնը, նորարարութիւնը եւ երիտասարդացնէ մեր ցեղը, իսկ տնտեսութեանբարգաւաճումը ամէնէն կարեւոր գրաւականն է մեր երիտասարդութեան հայրենիքի մէջ մնալու եւաւելին՝ սփիւռքահայութեան ներհոսքին: Մենք մարդոց պէտք ունինք, իսկ մարդը, ինչպէս Մաօ ՑէԹունկ կ՛ըսէ, գերագոյն արժէք է:

 

 

Եթէ մօտէն դիտելու ըլլանք զարգացող երկրի մը ընթացքը, անոր քաղաքներուն կեանքով եռունառօրեան, մարդոց հեւքոտ ամէնօրեայ վազքը եւ յոյսերով լեցուն ապագայի մը կազմակերպումը, այդ պատկերին ետին անպայման պիտի տեսնենք երեք հիմնական գործօններ, որոնքկ՛ուրուագծեն այդ զարգացման ճանապարհային քարտէզը․ բնական աճի՝ ծնելութեանմակարդակը, մահացութեան մակարդակը եւ գաղթը: Այդ երեքը միասին, երկրին անտեսանելիճարտարապետներն են, որոնք կը ձեւաւորեն անոր ճակատագիրը առաջնորդելով զայն դէպիզարգացում եւ բարգաւաճում կամ կործանում եւ անէացում:

 

Հայաստանի Հանրապետութեան մէջ դժբախտաբար այդ երեք գործօնները տխուր պատկեր մը կըներկայացնեն: Բնական աճը երեք տասնամեակէ ի վեր բացասական է եւ 2021 ի տուեալներովվերարտադրման անհրաժեշտ 2.1 ի փոխարէն կը կազմէ միայն 1.58. շատ տխուր թիւ մը: Այս մէկըաւելի աղէտալի կը դառնայ, երբ նկատի առնենք մահացութեան բարձր տուեալները, որոնքհետեւանք են, առողջապահութեան նկատմամբ ազգաբնակչութեան անտարբեր վերաբերմունքին,աղքատութեան բարձր մակարդակին, երկարատեւ պատերազմական դրութեան պատճառովմարդկային կորուստներուն եւ վերջապէս նոյն պատերազմին եւ տնտեսական թուլութեանստեղծած մարդկային արտահոսքին, որուն մէջ կարեւոր բաժին ունին երիտասարդտղամարդկանց զանգուածները, որ ինքնին կը խախտէ արական եւ իգական սեռի միջեւհաւասարակշռութեան բացը, որ բնականաբար պիտի ունենայ իր բացասական ազդեցութիւնը նորընտանիքներու հետագայ կազմաւորման վրայ:

 

Ժողովրդագրական այս տխուր պատկերը բարեփոխելու համար, անհրաժեշտ է սառըդատողութիւն եւ գործնապաշտութիւն (pragmatism)։ Ի վերջոյ, մեզի խիստ պէտք է խաղաղութեանժամանակաշրջան եւ ամէնօրեայ աշխատանք, մեր պետութիւնը հզօրացնելու համար: Սակայնինչպէ՞ս հզօրացնել պետութիւնը եւ տնտեսութիւնը, այսքան փոքրաթիւ բնակչութեամբ եւաշխատուժի սահմանափակ ներուժով: Չէ՞ որ մարդկային աշխատող ձեռքերու պէտք ունինքտնտեսութեան տարբեր բնագաւառները զարգացնելու համար, որոնք աւաղ չկան այլեւս:

 

Վերը յիշեցինք գործնապաշտութեան ազդակը: Իսկ ինչո՞ւ չմտածենք, մեր կարգին, ներգրաւելօտար գաղթականներու ներհոսքը, ինչպէս իրագործուած է Արեւմուտքի բոլոր երկիրներուն կողմէ:Եկէք ընդունինք, որ հայ ազգը դարերու ընթացքին վստահաբար իր մէջ ձուլած է այլ ազգեր՝ ինչպէս,ըստ Խորենացիի, նոյնիսկ չինացիներ, հրեաներ, եւայլն։ Վստահաբար մեր աշխարհ թափանցածշատ ազգերու ներկայացուցիչներ, որոնց շարքին վրացիներ, քիւրտեր, ռուսեր եւ յոյներ մինչեւայսօր ալ կարելի է տեսնել մեր հանրապետութեան մէջ, որոնք արդէն հայացած են: Ի՞նչ վնաս կայ,եթէ օրինակ մեր բնակչութեան համեմատ մինչեւ տաս առ հարիւրի չափով օտարներ հրաւիրենք:Օտարներ, որոնց երկիրներուն աշխատավարձերուն համեմատ Հայաստանի վճարունակութիւնըաւելի բարձր է, ինչպէս հնդիկներ, պարսիկներ, Իրաքի եւ Սուրիոյ քրիստոնեաներ, ասորիներ, իսկապագային, տնտեսութեան բարգաւաճման զուգահեռ նաեւ՝ ռուսեր, վրացիներ եւայլն.ընդհանուրը, մօտաւորապէս 300,000 հոգի:

 

Այս քաղաքականութիւնը վստահաբար պիտի աշխուժացնէ մեր տնտեսութիւնը, քաջալերէմրցակցութիւնը, նորարարութիւնը եւ երիտասարդացնէ մեր ցեղը, իսկ տնտեսութեանբարգաւաճումը ամէնէն կարեւոր գրաւականն է մեր երիտասարդութեան հայրենիքի մէջ մնալու եւաւելին՝ սփիւռքահայութեան ներհոսքին: Մենք մարդոց պէտք ունինք, իսկ մարդը, ինչպէս Մաօ ՑէԹունկ կ՛ըսէ, գերագոյն արժէք է: