MY TAKE ON "CARTSAKH" - ԻՄ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹԻՒՆՍ

Vahe H. Apelian – Վահէ Յովհաննէսի Աբէլեան

 

It is unnatural for anyone who follows on the social media the events taking place in the world that is  Armenia, not to have thoughts of his or her own. Naturally, I also have my own thoughts or interpretation of the unfolding of the events over the past more than a quarter of a century. But I would not have touched upon on them, let alone shared them,  if I had not read the announcement that a “Cartsakh” will take place on Saturday, April 30, 2022 in Los Angeles. The participants of the rally will show their solidarity for “Support Artsakh. Protect Armenia. Remove Nikol” in a caravan of cars that will pass by the Consulate of Armenia, and the Consulates of Azerbaijan and Turkey.

As a nation, we are caught between the Azerbaijani hammer and the Turkish anvil.

During the past at least quarter of century years, the blows of that hammer had served more of a warning than for shaping the iron. The Azeris with regularity continued to gun down Armenian soldiers guarding the boarder, while negotiations, that were mostly kept secret and were not brought to the attention of the people, went on. The inevitable happened on September 27, 2020. There is no need to dwell upon  as what kind and in what capacity that well planned, well executed hammer blow was. It is only through the tenacity of the formidable Armenian combatants that Artsakh endured.

The military and political developments during the past quarter of a century, indicate the following for me:

A. Unfortunately, there is no Kosovo  like solution for Artsakh. That is to say a sovereignty. The world had made it clear since the beginning of the Artsakh conflict that that will not be a possibility.

B. The succeeding governments lead by presidents Leven Der Bedrossian, Robert Kocharian (2 terms), Serzh Sargsyan (2 terms) and subsequently PM Nikol Pachinyan (since 2018) could not annex Artsakh and make it part of Armenia. Artsakh remained with its own status. In the beginning as the Republic of Mountainous Karabagh and subsequently as the Republic of Artsakh. But Armenia did not formally recognize the republic.

C. A situation like Ossetia or Abkhazia does not exist for Artsakh either. It’s obvious that the Russians had all along agreed to dismember The Mountainous Karabagh Oblast, that the Soviet Russia carved, and offer its impregnable city Shoushi on a platter to the Azeris.

D.  It is highly unlikely that Artsakh can opt to be part of the Russian Federation (RT). I doubt that Russia will accept Artsakh in the Russian Federation, thus making the Artsakh issue a Russian issue in the Caucaus, the RT will have to contend with. The Russians are there to guarantee "peace" between Azerbaijan and Armenia over the Artsakh issue.

Armenia and Artsakh are on their own to come to terms with Azerbaijan to carve for Artakh a special self-governing status within Azerbaijani boarder. Therein is the lowering of the bar. However, Azerbaijan continues to claim that after the second Artsakh war, there is no more an Artsakh issue to have a special status. 

The struggle to have a self-governing special status for Artsakh in Azerbaijan will need the pooling of all the resources Armenia and Diaspora can muster for Artsakh. The Diaspora communities can influence their governments to support carving a self-governing special status for Artsakh on its own ancients lands. Even if such a status is achieved, there is no guarantee that it will stand the test of time as Azeris will subject the inhabitants of Artsakh to inordinate pressures. To have Artsakh remain on it ancient lands will need round the clock vigilance of the Armenians. Diaspora will have to assist to sustain the economic viability of the Artsakh Armenians to withstand the inevitable economic discrimination.

  I wish it were not so, that Armenia  and Armenians did not have to struggle to preserve what rightfully is theirs, on their ancient lands. Such is the real world. Need I recite what our eminent poet Siamanto wrote? “Oh, human justice. Let me spit at your face.” But it is, what it is.

Should we secure a special self-governing status for Artsakh in Azerbaijan, it will be subjected to numerous and repeated pressures that will threaten its existence. Russians have not made any commitment to remain in the Caucaus after their five years. This is where the Diaspora has its job cut up for it, to do all it can to ensure the physical existence of Artsakh and the people of Artsakh and the preservation of the Armenian identity of Artsakh and the people of Artsakh. There will be a great need for support and hard work to ensure the very existence of every family in Artsakh and its economic stability with the support of the Diaspora.

The Artsakh policy the government of Armenia is pursuing is out of pragmatic considerations, if not out of necessity. The opposition has not laid down any other alternative other stating that it is against the government for “having lowered the bar”. It has not spelled the policy it will pursue, other than demanding the toppling of the PM not by mobilizing the rest of the delegates in the National Assembly for their cause, but by resorting to the street.

Yes, indeed I find “CArtsakh” not only absurd but also  demeaning to the Artsakh Armenians who face an existential threat, a matter of to be or not to be. Sitting in air-conditioned cars and parading on the streets of Los Angeles to “Support Artsakh. Protect Armenia, Remove Nikol” is not the way to go, saying the least.  

*****

 

ԻՄ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹԵԱՄԲՍ՝ Անբնական է որեւէ մէկու համար որ հայ աշխարհի իրադարձութիւններուն կը հետեւի կարդալով լուրեր, յայտարարութիւններ, յօդուածներ որոնք կը տեղադրուին ընկերային ցանցերուն վրայ, որ իր համոզումը գոյացուցած չըլլայ։ 

Բնականաբար ես ալ ունիմ իմ համոզումներս։ Բայց պիտի չանդրադառնայի անոնց եթէ կարդացած չըլլայի վարը կցուած անիմաստ ձեռնարկին  յայտարարութիւնը՝ Լոս անճէլոս քաղաքին մէջ ինքնաշարժերու շրջագայութեամբ զօրակիգ կանգնիլ  Արցախի ազատագրութեան, Հայաստանի հողային անձռմխելիութեան, եւ տակաւին երկիրը սահմանադրական քաոսի մը վերածելու վճռակամութեամբ՝ երկրին Վարչապետը վար առնել արտախորհդարանական եւ արտասահմանակդրական միջոցներով։

Ազգովին կը գտնուինք Ազրպէյճանի մուրճին եւ Թուրքիոյ սալին մէջեւ։

Անցնող երեսուն տարիներուն այդ մուրճին հարուածները մեղմ եղած են եւ մեզ զգաստութեան բերող այդ հարուածները գողարկուած  եւ ծածուկ մնացած եղած են մեզմէ՝ Հայ հասարակութիւնէն կամ հանրութիւնէն մինչեւ հասաւ շիկացած երկաթը ծեծելու պահը՝ Աեպտեմբեր 27, 2020-ին։ Կրկնելու պէտք չկայ որ ինչ տեսակի եւ ինչ տարողութեամբ պատրաստուած եւ ծրագրուած մուրճի հարուածն մըն էր այդ մէկը որուն ընդիմացաււլ հայ քաջարի մարտիկը դիմադրելով անոր ահռելի հարուածները քառասուն եւ չորս օրեր։

Անցնող երեսուն տարինեը հետեւեալները կը պարզեն ինծի համար ՝

Ա. Արցախին համար դժբախտաբար Kosovo մը չկայ՝ այսինքն ինքնաւարութիւն առանց որեէ մէկու հպատակութեան։

Բ. Անցնող երեսուն տարիներուն ընթացքին հայ իշխանութիւնները՝ գլխաւորուած ԼՏՊ, Քոչարեան, Սարգսյան, Փաշինյան չկրցան Արցախը Հայաստանի կցելու կարելիութիւնը տեսնալ։ Արցախը մնաց Հայաստանացած կարգաւիճակով՝ ըլլայ որպէս անձագիր, դրամական միջոցառում եւն, բայց անկախ Հայաստանէն որուն անկախութիւնը Հայաստանի իրարայաջորդ իշխանութիւնները չկրցան ճանչնալ այլ եւ այլ պատճառներով։

Գ. Արցախի համար Օսէթեայ կամ Ապխազեա-յի դրութիւնը չկայ։ Պարզ է չէ,՞ որ Ռուսերը Արցախը անդամահատելու, չըսելու համար գլխատելու, համաձայնութիւնը կնքած եղած են վաղուց՝ զոհելու Շուշին Ազրպէյճանին։

Դ. Ամէն երեւոյթ ցոյց կուտայ որ Արցախի համար Ռուսական Դաշնակցութեան մաս կազմելու հաւանականութիւն չկայ։ Կը կասկածիմ որ ՌԴ-ը ընթացք տայ որ Արցախը ՌԴ-եան մաս կազմէ, այսպէս դարձնելով Արցախի հարցը ՌԴ-եան հարց։ Ռուսերը հոն են Ազրպէյճանի եւ Հայաստանի միջեւ Արցախի համար «խաղաղութիւն» երաշխաւորելու եւ ոչ թէ կողմնակցութիւն ընելու։

Մնացանք եք մենք մեզի՝ Հայաստանը Արցախով կարգաւորելու համար Արցախի գոյութիւնը եւ անոր հայապահպանումը մասնաւոր ինքնաւար կարգավիճակ ստեղծելով Արցախին համար։ Ամենայն հաւանութեամբ ըլլայ Ազրպէյճանի մէջ բայց Ռուսական հովանաւորութեամբ։

Երանի այդպէս չըլլար եւ մենք ունենայինք Ազատ եւ Անկախ Արցախը։ Եւ երանի որ բացառձակապէս սխալած եմ իմ մենկնաբանութեանս մէջ։

Բայց Արցախի կարգավիճակը կայուն պիտի չըլլայ, եթէ կարենանք այդ դժուար կարգաւիճակը ձեռք ձգել հաւաքական պայքարով։ Ան ենդակայ պիտի ըլլայ բազմաթիւ եւ բազմիցս ճնշումներու։ Ահաւասիկ հոն է որ աշխարաձրիւ սփիւռքը իր ընելիք ունի՝ ապահովել Արցախի եւ Արցախցիին ֆիզիքական գոյավիճակը եւ Արցախին եւ Արցախցիին Հայապահպանումը։ Աջակցութեան, զորաւիք ըլլալու աշխատանքի ահռելի կարիքը պիտի ըլլայ այդ իսկ պարագային ապահովերլու համար Արցախցի իւրաքանչիւր ընտանիքին գոյութիւնը եւ անոր տնտեսական կայութիւնը սփիւռքի աջակցութեամբ։

Այո, ինքնաշարժերով շարջագայութիւն Արցախի աազագագրութեան համար եւ Հայաստանի անձռմխելիութեան համար պարզապէս անհեթէթ է, չափազանցօրէն նօսր է  եւ անտեղի՝ մանաւանդ որ կիզակէտ ունի Հայաստանի ժողովրդական կարգերով ընտրուած վարչապետը՝ ոչ ժողովրդական կարգերով վար առնել։

 

Is Opposition & Velvet Revolution One and the Same?

Vahe H. Apelian

Google-ի Թարգմանութիւնը կցուած է ներքեւը

I read comments alleging that street protests brought Nikol Pachynian as the PM of Armenia and that street protests will topple him and hence his government.  Is this analogy justifiable?

Before I make my case against the opposition claim, I would like to give a synopsis of the turn of events and the mechanics that first brought Nikol Pachinyan to power. 

The 2017 parliamentary election in Armenia resulted in a 105-seat National Assembly.

The Republican Party of Armenia held most of the seats (58) and  became the party that would run the government, having a decisive majority. The Armenian Revolutionary Federation, which had 7 seats, opted to join the Republican Party in the governance of Armenia. Tsarukian alliance held the majority seats of the opposition (31), while Nikol. Pachinyan led Yelk Party held 9 seats.

On April 17, 2018, the National Assembly elected Serzh Sargsyan as the first PM of the now parliamentary republic. His election was widely protested as Nikol Pachinyan led “My Step” movement, that had taken its “first step” on March 31, 2018 from Gyumri, had already arrived to Yerevan and demanded Serzh Sargsyan’s resignation and the election of a new PM, ostensibly, Nikol Pachynian, the leader of what he termed as the “Velvet Revolution”. Surely, that movement was a grass root movement and had wide support nationwide.

A whirlwind of events followed Serzh Sargsyan election as the PM. On April 22, 2018, Serzh Sargsyan agreed to meet Nikol Pachinyan (NP) in the Marriott Hotel. Many reporters were also invited to attend to the public meeting, which appeared to have been orchestrated by the Nikol Pachynian movement. The disagreement between the two was obvious. Serzh Sargsyan left the meeting after a brief encounter. 

The next day, on April 23, 2018, the new elected PM Serzh Sargsyan tended his resignation from office. His tenure as PM thus lasted from April 17, 2018, to April 23, 2018.

The constitution, I believe, mandated that the National Assembly elect the next PM within the following seven days, in a snap parliamentary election, which took place on May 1, 2018, during which Nikol Pachinyan presented his candidacy and elaborated on his vision should he be elected. He could count on Tsarukian Alliance’s 31 votes, Yelk Party’s 9 votes, and also on the votes of the Armenian Revolutionary Federation, as its parliamentary leader Arsen Hamapartzouyan (Արսէն Համբարձումյան) had already announced that the party will cast its votes in favor of Nikol Pachinyan. His solid support seemed to total 47 votes. Others had to cast their votes in his favor, if he was to be elected as the PM. However, the tally indicated a total of 45 votes only. 53 votes would have constituted the majority of the 105 seat National Assembly.  The country ended up with no PM at its helm

Consequently, Nikol Pachynian was not elected on May 1 but was elected on the next constitutionally mandated snap parliamentary session, on May 8, 2018, when he received a total of 58 votes (according to other sources 59 votes)  constituting the majority of the 105 seat National Assembly. 

The “Velvet Revolution” lasted from March 31, 2018, to May 8, 2018, for a total of 38/39 days, inclusive the two dates. The change in the leadership came about constitutionally, through snap parliamentary - National Assembly - election.

 The opposition, resorting to street protests, have been ongoing with varying intensity since November 10, 2021, right after the disastrous second Artsakh war. The opposition has announced that it will be resolute this time around and will continue its street protests demanding the removal of NP from office. The ongoing demonstrations on the streets will continue disrupting life, especially in Yerevan. But that is an inconvenience to what may ensue, as the opposition has not presented to the public how the country will cope with the constitutional crisis that will surely arise as the opposition will not accept the present Civil Contract party dominated National Assembly to elect a new PM from their ranks. 

Without the ARF casting its 7 votes in favor of Nikol Pachinyan, NP would not have been elected as the PM. Paradoxically for ARF that had broken rank with Republican Party and cast its votes in favor of Nikol Pachinyan's during the parliamentary snap election, now sides with the Republican Party and the rest of the opposition resorting to topple the PM out of parliamentary means, by street protests, thus contributing to the undermining the democratic process of the fledgling Republic of Armenia.   

                                             *****

Ես կարդացի մեկնաբանություններ, որոնցում ասվում էր, որ փողոցային բողոքի ակցիաները բերել են Նիկոլ Պաչինյանին Հայաստանի վարչապետի պաշտոնում, և որ փողոցային բողոքի ակցիան տապալելու է նրան և, հետևաբար, կառավարությանը: Արդյո՞ք այս անալոգիան արդարացվա՞ծ է:

Մինչ ընդդիմության հայցադիմումս ներկայացնելը, ես կցանկանայի մի փոքրիկ ակնարկ տալ իրադարձությունների զարգացմանը և այն մեխանիզմներին, որոնք առաջին անգամ իշխանության բերեցին Նիկոլ Պաչինյանին: 

2017 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքում Հայաստանի Ազգային ժողովը 105 մանդատ ունի։

Հայաստանի հանրապետական ​​կուսակցությունն ինքնին զբաղեցրեց մանդատների մեծ մասը (58) և դե դարձավ կառավարությունը, որը կղեկավարի կառավարությունը՝ ունենալով որոշիչ մեծամասնություն։ Հայ Յեղափոխական Դաշնակցությունը, որն ուներ 7 մանդատ, ընտրեց Հայաստանի կառավարման մեջ միանալ Հանրապետական ​​կուսակցությանը։ Ընդդիմության մեծամասնությունը (31) զբաղեցրել է Ծառուկյան դաշինքը, իսկ Նիկոլը. Փաշինյանի գլխավորած «Ելք» կուսակցությունը 9 մանդատ է ունեցել.

2018 թվականի ապրիլի 17-ին Ազգային ժողովը Սերժ Սարգսյանին ընտրեց այժմ խորհրդարանական հանրապետության առաջին վարչապետ։ Նրա ընտրությունը բուռն բողոքի ալիք բարձրացավ, քանի որ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորած «Իմ քայլը» շարժումը, որն իր «առաջին քայլն» էր արել 2018 թվականի մարտի 31-ին Գյումրիից, արդեն ժամանել էր Երևան և պահանջում էր Սերժ Սարգսյանի հրաժարականը և իբրևէ նոր վարչապետի ընտրություն։ «Թավշյա հեղափոխության» առաջնորդ Նիկոլ Պաչինյանը. Անշուշտ, այդ շարժումը լայնածավալ շարժում էր և ուներ համազգային լայն աջակցություն։

Սերժ Սարգսյանի վարչապետ ընտրվելուն հաջորդել է իրադարձությունների պտտահողմ. 2018 թվականի ապրիլի 22-ին Սերժ Սարգսյանը համաձայնել է հանդիպել Նիկոլ Փաշինյանին Մարիոթ հյուրանոցի բակում։ Բազմաթիվ լրագրողներ նույնպես հրավիրվել էին մասնակցելու հանրային հանդիպմանը, որը, ըստ երևույթին, կազմակերպվել էր Նիկոլ Պաչինյան շարժման կողմից: Երկուսի տարաձայնությունն ակնհայտ էր. Սերժ Սարգսյանը կարճատև հանդիպումից հետո լքել է հանդիպումը. 

Հաջորդ օրը՝ 2018 թվականի ապրիլի 23-ին, նորընտիր վարչապետ Սերժ Սարգսյանը հրաժարական տվեց։ Այսպիսով, վարչապետի պաշտոնում նրա պաշտոնավարումը տևեց 2018 թվականի ապրիլի 17-ից մինչև 2018 թվականի ապրիլի 23-ը։

Սահմանադրությունը, կարծում եմ, հանձնարարել է, որ հաջորդ յոթ օրվա ընթացքում Ազգային ժողովը ընտրի հաջորդ վարչապետին, կարծում եմ՝ արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում, որը տեղի ունեցավ 2018 թվականի մայիսի 1-ին, որի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը ներկայացրեց իր թեկնածությունը և մանրամասնեց իր թեկնածությունը։ տեսլականը, եթե նա ընտրվի: Նա կարող էր հույս դնել «Ծառուկյան» դաշինքի 31 և «Ելք» կուսակցության 9 ձայների, ինչպես նաև ՀՅԴ-ի ձայների վրա՝ որպես խորհրդարանական առաջնորդ Արսեն Համապարձույան ( Արսէն Համբարձումյան) արդեն հայտարարել էր, որ կուսակցությունն իր ձայնը տալու է Նիկոլ Փաշինյանի օգտին։ Նրա ամուր աջակցությունը թվաց ընդհանուր 47 ձայն: Մյուսները պետք է իրենց ձայնը տային նրա օգտին, եթե նա ընտրվեր վարչապետ։ Այդուհանդերձ, հաշվարկը ցույց տվեց ընդամենը 45 ձայն: 53 ձայնը կկազմի 105 մանդատ ունեցող Ազգային ժողովի մեծամասնությունը։ Երկիրն ավարտվեց առանց վարչապետի իր ղեկին

Հետևաբար, Նիկոլ Փաչինյանը չի ընտրվել մայիսի 1-ին, այլ ընտրվել է 2018 թվականի մայիսի 8-ին կայանալիք ԱԺ հաջորդ արտահերթ նստաշրջանում, երբ ստացել է ընդհանուր 58 ձայն (այլ աղբիւրների համաձայն 59 ձայն)։

«Թավշյա հեղափոխությունը» տևեց 2018 թվականի մարտի 31-ից մինչև 2018 թվականի մայիսի 8-ը երկու ամսաթվերը ներառյալ՝ ընդհանուր առմամբ 40 օր։ Ղեկավարության փոփոխությունը տեղի ունեցավ սահմանադրորեն՝ արտահերթ խորհրդարանական-ԱԺ- ընտրությունների միջոցով։

 Ընդդիմությունը, դիմելով փողոցային բողոքի ցույցերին, տարբեր ինտենսիվությամբ շարունակվում է ավելի քան մեկ տարի: Ընդդիմությունը հայտարարել է, որ այս անգամ վճռական է լինելու և շարունակելու է փողոցային բողոքի ցույցերը՝ պահանջելով հեռացնել ՆՊ-ին պաշտոնից։ Փողոցներում շարունակվող ցույցերը կշարունակեն խաթարել կյանքը հատկապես Երևանում։ Բայց դա անհարմարություն է դրանից, քանի որ ընդդիմությունը հանրությանը չի ներկայացրել, թե ինչպես է երկիրը հաղթահարելու սահմանադրական ճգնաժամը, որն անպայման կծագի, քանի որ ընդդիմությունը չի ընդունի ներկայիս Քաղաքացիական պայմանագիր կուսակցության գերիշխող Ազգային ժողովը՝ ընտրելու նոր վարչապետ իրենց շարքերից.

ռանց ՀՅԴ-ի 7 ձայնը Նիկոլ Փաշինյանի օգտին ԱԺ-ն չէր ընտրվի վարչապետ. Պարադոքսալ է, որ ՀՅԴ-ն, որը խզել էր Հանրապետական ​​կուսակցության շարքերը և իր ձայները տվել Նիկոլ Փաշինյանի օգտին ԱԺ արտահերթ ընտրությունների ժամանակ, այժմ կողմ է ՀՀԿ-ին և ընդդիմության մնացած հատվածին, որոնք դիմում են վարչապետին տապալելու խորհրդարանական միջոցներից՝ փողոցային բողոքի ակցիաներով։ , դրանով իսկ նպաստելով նորաստեղծ Հայաստանի Հանրապետության ժողովրդավարական գործընթացի խարխլմանը։

(Թարգմանութիւն Google-ի)

 

 

Genocide Recognition: What a Hollow Victory it Was !

Հայերէն  Google-ի թարգմանութիւնը կցուած է։

Vahe H. Apelian

“On April 24, U.S. President Joseph R. Biden, Jr. recognized the 1915 mass killing and deportation of an estimated one million Armenians in Turkey as genocide. Through a press statement issued on Armenian Genocide Remembrance Day, the president righted a historical wrong — failure by past U.S. presidents to recognize the crimes perpetrated against the Armenians as a genocide — and underscored the U.S. commitment to preventing future instances of genocide and mass atrocities.” (United States Institute of Peace, April 29, 2021).

From the get-go I was engaged in the debate in favor of using our own term for genocide - Meds Yeghern -, instead of genocide. President George W. Bush used the term Meds Yeghern for the very first time. I even remember well the article and the author who titled his article rebutting President Bush for using the term Meds Yeghern and not genocide. In bold letter he had titled his article: “It Was Not Meds Yeghern, Mr. President. It was Genocide!”. I knew the writer was an Armenian American and I attributed his characterization of Meds Yeghern not meaning the genocide of the Armenians to his lack of Armenian schooling.

I have been in favor of the use of the term Meds Yeghern because, let us face it, the term genocide has been degutted of its true meaning and has been trivialized; and also because the term Meds Yeghern imparts the uniqueness to the Armenian existential experience that had not a parallel. 

Raffi K. Hovannisian, the American born and raised Armenia's first minister of foreign affairs, sums it best by noting that what happened in that period of 1915 to 1922 was “the premeditated deprivation of a people of its ancestral heartland.  And that's precisely what happened.  In what amounted to the Great Armenian Dispossession, a nation living for more than three millennia upon its historic patrimony-- at times amid its own sovereign Kingdoms and more frequently as a subject of occupying empires-- was in a matter of months brutally, literally, and completely eradicated from its land.  Unprecedented in human history, this expropriation of homes and lands, churches and monasteries, schools and colleges, libraries and hospitals, properties and infrastructures constitutes to this day a murder, not only of a people but also of a civilization, a culture, and a time-earned way of life. This is where the debate about calling it genocide or not becomes absurd, trivial, and tertiary". 

From President George W. Bush and on, the presidents used the term Meds Yeghern but their use of our own term for genocide turned into a charade in the Armenian press. Instead of seizing the golden opportunity to educate the public on that unique term of ours the presidents are using, our pundits denounced the presidents for using our own term for genocide !

Eventually, “use of Genocide instead of Meds Yeghern camp” carried the day when President Biden used the coveted term genocide.  

Meds Yeghern is not a terribly difficult term to sound and use. Every year the USPS issues a stamp celebrating Kwanzaa and Hanukkah. Every time I record the year’s Kwanzaa stamp in my album (I have complete collection U.S. commemorative stamps since 1972), I make sure it ends in double “aa” and not in an “a” to vocalize it correctly in my mind. I also make sure that I also write Hanukkah correctly that it has two k’s, emphasizing the sound “k” and that it ends in h, and not in an abrupt a, to sound it properly. 

Yes, with a bit of effort and after having Presidents George W. Bush, (2 terms), President Obama (2 terms), and President Trump (1 term), use the term Meds Yeghern, we had the unique opportunity of entering the term Meds Yeghern in American lexicon and maybe even having USPS issue a Meds Yeghern commemorative stamp.

Yes, the term Meds Yeghern did not make it in American lexicon; nor there is any USPS stamp commemorating Meds Yeghern or hope that we may have or have the term in in an American dictionary.

But hey, finally we had a president who used the "coveted" term genocide the world, I should say the Western World, understands. Poor Armenians suffered the same fate the Ukrainians are suffering nowadays as the Russians are committing genocide in Ukraine. After all it was the President Biden, who acknowledged ours being genocide, also claimed, with the same solemnity, that Ukrainians are being also subjected to genocide.

                                                ****

«Ապրիլի 24-ին ԱՄՆ նախագահ Ջոզեֆ Ռ. Բայդեն կրտսերը ճանաչեց 1915 թվականին Թուրքիայում մոտ մեկ միլիոն հայերի զանգվածային սպանությունը և տեղահանությունը որպես ցեղասպանություն: Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օրը հրապարակված մամուլի հայտարարության միջոցով նախագահը ուղղեց պատմական սխալը` ԱՄՆ նախկին նախագահների կողմից հայերի դեմ իրականացված հանցագործությունները որպես ցեղասպանություն չճանաչելը և ընդգծեց ԱՄՆ հանձնառությունը կանխելու ցեղասպանության և զանգվածային վայրագությունների ապագա դեպքերը: » (Միացյալ Նահանգների Խաղաղության ինստիտուտ):

 

Ի սկզբանե ես զբաղված էի բանավեճով` ցեղասպանության փոխարեն ցեղասպանություն օգտագործելու մեր տերմինը` Մեծ Եղեռնը: Նախագահ Ջորջ Բուշն առաջին անգամ օգտագործեց Մեծ եղեռն տերմինը։ Ես նույնիսկ լավ հիշում եմ հոդվածը և հեղինակին, ով վերնագրել է իր հոդվածը, որտեղ հերքում է նախագահ Բուշին՝ Մեծ Եղեռն տերմինն օգտագործելու համար և ոչ թե ցեղասպանություն: Թավատառով նա իր հոդվածը վերնագրել էր. «Մեծ Եղեռնը չէր, պարոն նախագահ։ Դա ցեղասպանություն էր»: Ես գիտեի, որ գրողը ամերիկահայ է, և նրա բնութագրումը Մեծ Եղեռնի մասին, որը չի նշանակում հայերի ցեղասպանությունը, վերագրում էի նրա հայկական դպրոցի բացակայությանը:

 

Ես կողմ եմ եղել Մեծ Եղեռն տերմինի օգտագործմանը, քանի որ, եկեք հասկանանք, որ ցեղասպանություն տերմինը հանվել է իր իրական իմաստից և մանրացվել է, ինչպես նաև Մեծ եղեռն տերմինը տալիս է հայկական փորձի եզակիությունը։ ա ուներ զուգահեռ. 

 

Ամերիկայում ծնված և մեծացած Հայաստանի արտաքին գործերի առաջին նախարար Րաֆֆի Կ. Հովհաննիսյանը դա լավագույնս ամփոփում է՝ նշելով, որ այն, ինչ տեղի ունեցավ 1915-1922թթ. «Ժողովրդի կանխամտածված զրկումն իր նախնիների հայրենիքից. Եվ հենց այդպես էլ եղավ։ Մեծ հայաթափման ժամանակ մի ժողովուրդ, որն ապրում էր ավելի քան երեք հազարամյակ իր պատմական ժառանգության վրա, երբեմն իր ինքնիշխան թագավորությունների մեջ և ավելի հաճախ՝ որպես բռնազավթող կայսրությունների հպատակ, մի քանի ամիսների ընթացքում դաժանորեն, բառացիորեն. , և ամբողջությամբ վերացվել իր հողից։ Մարդկության պատմության մեջ աննախադեպ՝ տների ու հողերի, եկեղեցիների ու վանքերի, դպրոցների ու քոլեջների, գրադարանների ու հիվանդանոցների, գույքի և ենթակառուցվածքների այս բռնագրավումը մինչ օրս սպանություն է ոչ միայն ժողովրդի, այլև քաղաքակրթության, մշակույթի և… ժամանակով վաստակած ապրելակերպ. Այստեղ է, որ այն ցեղասպանություն կամ չանվանելու մասին բանավեճը դառնում է անհեթեթ, տրիվիալ և երրորդական »: 

 

Նախագահ Ջորջ Բուշից սկսած նախագահներն օգտագործում էին Մեծ եղեռն տերմինը, բայց ցեղասպանություն համարվող մեր տերմինի օգտագործումը հայկական մամուլում վերածվեց շառադի: Հանրությանը մեր այս եզակի տերմինը կրթելու ոսկե հնարավորությունից օգտվելու փոխարեն, մեր փորձագետները դատապարտեցին նախագահներին ցեղասպանության համար մեր տերմինն օգտագործելու համար:

 

Ի վերջո, «Ցեղասպանության օգտագործումը Մեծ Եղեռն ճամբարի փոխարեն» դարձավ այն օրը, երբ նախագահ Բայդենը օգտագործեց բաղձալի ցեղասպանություն եզրույթը։  

 

«Մեծ եղեռն» ահավոր բարդ տերմին չէ հնչելու և օգտագործելու համար: Ամեն տարի USPS-ը թողարկում է նամականիշ՝ նշելով Կվանզա և Հանուկա: Ամեն անգամ, երբ ես ձայնագրում եմ տարվա Կվանզաայի նամականիշն իմ ալբոմում (1972 թվականից ի վեր ԱՄՆ-ի հուշամրցաշարերի ամբողջական հավաքածու ունեմ), ես համոզված եմ, որ այն ավարտվում է կրկնակի «aa»-ով և ոչ թե «a»-ով, որպեսզի այն ճիշտ ձայնագրեմ իմ մտքում: Նաև հետևում եմ, որ ճիշտ գրեմ նաև Հանուկա, որ այն ունենա երկու կ՝ շեշտելով «կ» հնչյունը և վերջանա հով, այլ ոչ թե կտրուկ ա, որպեսզի ճիշտ հնչի։ 

 

Այո, մի փոքր ջանք գործադրելով և այն բանից հետո, երբ նախագահներ Ջորջ Բուշը (2 ժամկետ), նախագահ Օբաման (2 ժամկետ) և նախագահ Թրամփը (1 ժամկետ) օգտագործեն Մեծ Եղեռն տերմինը, մենք բացառիկ հնարավորություն ունեցանք մտնելու «Մեծ Եղեռն» տերմինն ամերիկյան բառապաշարում և, հնարավոր է, նույնիսկ USPS-ի թողարկումը Մեծ Եղեռնի հուշադրոշմ է:

 

Այո՛, Մեծ եղեռն տերմինն այն չի տեղավորվել ամերիկյան բառապաշարում. ոչ էլ Մեծ Եղեռնի հիշատակին նվիրված USPS նամականիշ կա կամ հույս կա, որ մենք կարող ենք ունենալ կամ ունենալ այդ տերմինը ամերիկյան բառարանում:

 

Բայց հե՜յ, վերջապես մենք ունեցանք նախագահ, ով օգտագործեց «բաղձալի» ցեղասպանություն տերմինը, որն աշխարհը, ես պետք է ասեմ, որ Արևմտյան աշխարհը հասկանում է: Խեղճ հայերն արժանացան նույն ճակատագրին, ինչ որ ուկրաինացիներն են մեր օրերում, ինչպես ռուսներն են ցեղասպանություն իրականացնում Ուկրաինայում։ Ի վերջո, նախագահ Բայդենն էր, ով ընդունեց մեր ցեղասպանությունը, նույն հանդիսավորությամբ հայտարարեց, որ ցեղասպանության են ենթարկվում նաև ուկրաինացիները։

 

 

 

 

 

Children of Martyrs

This poignant story, I titled here as "Children of Martyrs" is an excerpt from Philip Zakarian’s book titled “The Vigil of the Last Orphans” (Beirut, 1974). He is a superb story teller and his mostly associated with the title of his sequel “The Orphans Built a House” (1972). Vahe H. Apelian

 

The “I” has filled the living room. I want to tell him that it is not necessary to talk that loud and that his latest fashion wear, the expensive ring glittering on his finger, his plump neck are convincing testaments that whatever he says are true. I want to tell him other things as well but consideration won’t let me. He is the teacher of my children who by his presence graces us in our humble dwelling. I feel obliged to be a gracious host. 

“I do not accept a salary of two thousand pounds,” –the words of the young teacher slap me. “I teach in two other schools and have refused another one. I hardly have time for private lessons that cost twenty pounds per lesson. During the summers I make much more. Next year I will give classes in two other odar (non-Armenian) schools.  My salary will top three thousand pounds, three thousand…!” 

He is an Armenian teacher who knows the value of money better than a money exchanger. He will continue to talk. You may not listen to him, you may be immersed in your thoughts or you may leave your body in the living room and make a mental leap to forgotten worlds. 

The teacher’s abundantly flowing golden words eventually push me back, further back all the way to my childhood years in the tin hut of our camp. 

The hot weather of July bakes the tin roofs that start crackling. Rust flakes fall on our heads. The tin rooftops of the other huts seem to be evaporating in a white ‘flame’ snaking upward. My eyes glare from the reflecting lights. I take a towel, wet it with cold water from the jar, lie over the sofa and cover my face with the damp cloth. Having taken refuge under its refreshing coolness, I try to sleep. 

I hear my elder brother, the “father” of our family commanding me: “Go to the pharmacy and bring the money.” 

I do not move. The eyes of the pharmacist grill my heart much worse than the hot rays of the July sun. 

“Did you not hear? Bring some money,” repeats the command. 

“Why don’t you go?” I murmur wiping out the sweat off my face. 

“You go, my son,” intervenes my mother. “Your brother will go to look for a job and you know well that he is not the type to ask for money.”

 Reluctantly I get off of the sofa and slowly put on my pants. “Five piasters are mine,” I shout as I hurl myself to the street. The baked soil broils the soles of my feet. Hopping, I make it to the pharmacy. 

“Again. What is that you want? Get out,” angrily bellows the pharmacist.

“Some money from my brother’s salary, if possible,” I murmur.

“Oho, you are way too much.” The eyes of the pharmacist grow red in anger.

“Don’t you people have shame? Did I not give you two gold pounds last week? Is it heard to be asking for money every day? Why, do you think that I have opened a bank here?” 

The Mr. Pharmacist is the treasurer of the board of the trustees of the school where my brother teaches. Every summer, piece by piece, he hands in their remaining salary to the teachers, much like throwing bones to a dog.

I return home. “There is no money,” I say. I wet the towel again, wrap it around my head, and crouch in my former place. I do not pay attention to the conversation between my brother and my mother. I know the script by heart to its minutest detail.

My mother will say: “My son, you have a university education. How many do you think have the diploma you have? There are a thousand jobs for you to find. Why don’t you leave teaching? 

My brother will answer: “Mother, for the love of God; do not start over again. I will die as a teacher.” 

“Hungry like this?”

My brother will answer: “Yes, hungry like this”.

****

The next evening a tenacious, depressing darkness had descended over the camp but an early spring-like jubilant and nourishing sun was shining in our hut. An engineer had entrusted my brother to supervise the construction of a road between Maameltein and Ghazir (approximately 4 miles apart). It’s a two-month long job with triple the salary my brother earns. My brother had rented a room in Ghazir and my mother, exuding the exuberance of a young girl, is engaged in the preparation for the trip.

In the morning, way before the sunrise, a mule-driven cart stood in front of our small home. It’s a cart that hauls sand and gravel. Beds, a table, three chairs and few kitchen utensils fill the vehicle to capacity. My mother situates herself next to the driver. I climb over the bundles and my brother treads along. We hit the road towards Ghazir.  

The weather was cool and pleasant. I felt myself closer to heaven than ever. My brother walked by my side. The light from the lanterns hanging by the spokes of the wheel cast different images of him. At times the shadow would get longer, at times rounder. Other times it would climb up the trees or lie full length on the road. The leaves of the trees were so low that at times they hit my face. “Stay still, do not fall,” says my brother gently hitting my bare feet with his stick. The only person who felt uneasy was mother. Had she not felt ashamed from the coachman, she would have been crying. Every now and then she would lean towards my brother and would plead like a guilty person.

“You got tired my son; come and take my place. Let me walk a bit too.”

“Enjoy yourself,” would answer my brother. “Mother, I am a man who has walked five times from Jbeil to Beirut [approximately 24 miles. Birds' Nest Armenian orphanage is in Jbeil].”

Our first stop was at Nahr-El-Kalb. When the mule immersed its muzzle into the clear water and started drinking, the rays of the sun started falling on the treetops. After half an hour we resumed our journey. The coachman forced my brother next to my mother, took the reins of the mule speeding up its pace while whistling an old tune.

At noon the mule was grazing under the shades of the Maalmtein trees and we were hungrily munching the boiled potatoes.

After a long recess, when the sun started leaning towards west, we began the hardest part of our journey. Because the road became very steep, the mule was bending forward at a sharp angle. We thought the beast might fall at any moment. Every now and then the coachman and my brother would help the mule to turn the wheels of the cart with less stress. I also descended from the cart. I would watch in bewilderment their toil unable to decide who was perspiring more–the mule, the coachman, or my brother?

At dusk, when we reached Ghazir, an argument broke between the coachman and my brother.

“I do not take money from the teacher of my children,” insisted the coachman.

My mother intervened to no avail. My brother got angry. The coachman, without uttering a word, brought down the load. “May God protect you,” said the coachman and rapidly drove the cart down the hill.

*****

A caricature of Philip Zakarian by Massis Araratian

My brother did not get used to his new job. In the evening he would return home tired. He would throw his body over the bed and stay still for a long time.

“What is ailing you, my son?” my mother would reproach my brother.

“I cannot; I cannot stand it,” would lament my brother. “I get tormented watching them work. I am simply consumed. I take refuge under the shade of a tree and supervise them toil under the scorching sun, cutting stones for long hours. They take the sharp-edged stones with their bare hands and hammer them into pieces. I feel as if they  hammer my heart.”

“They are used to it, son. In time you will get used it,” my mother tries to console him. 

“Not all of them are laborers, mother. They come and ask for a job. There is a story to tell from the gaze of each one of them. I cannot refuse them. Had you been there today you would have seen the two young ones bleeding profusely from their nostrils. Yesterday one of the elder workers was taken away dazed from sunstroke. Where do these Armenians come from? Who has told them that there is an Armenian supervisor? I don’t know but every day I see new faces asking for a job.” 

Those were gloomy days. My brother’s expression bore a stark resemblance to someone nailed on a cross. 

One day we had an unexpected visitor. He was the colleague of my brother, Mr. Mihran. Our gloomy faces brightened. Mr. Mihran was my hero. More than being a teacher, he was our playmate. He would lock his fingers behind his neck and would stand in the middle of the school’s yard looking at us. Six of us would hang from his arms. He would start twirling around speeding his pace. We would get dizzier and dizzier and each one of us one by one would fall from his arms on the soft sand much like ripe fruits. Other times he would wrap a rope around his waist and challenge the students to pull from the other end. Most of the times, he would be the winner. The sound of his voice would echo louder than the school bell. Wherever he was, there would be laughter and joy.

My brother had forgotten his sorrows and giggled like a child until that very moment when Mr. Mihran assumed a solemn look and turned to my brother and said: 

“I have come here to ask you to give a job.” 

“What job?” asked my brother.

“A laborer’s job,” answered Mr. Mihran

“I hope you are not serious,” said my brother his voice buried deep in his throat.

“I am all too serious,” said Mr. Mihran

“Mihran, do not be a fool,” said my brother angrily. “You cannot do a laborer’s job. You cannot even watch them work.”

“It would be easier than watching a hungry wife and children,” murmured Mr. Mihran.

My brother could not convince him otherwise.

“I am not like you, a mom’s boy,” said Mr. Mihran. “I am much like the trunk of an old oak tree. I can do the job of ten laborers. Besides, I cannot return home empty-handed.”

“Like Pontius Pilate, I wash my hands,” said my brother with his former somber expression covering his face even more than before.

***** 

The next evening my brother entered the room with his head down.

“Where is Mr. Mihran?” asked my mother. 

My brother looked towards the door and signaled with his head. I followed my mother. I saw Mr. Mihran. My youthful soul cried. In ten hours, the man who projected vitality had crumbled into ruins. His face looked as if it was set ablaze. His hair was covered with dust. Bloody kneecaps were visible from his pants. He entered in and sat besides my brother. They did not speak. Time went by and the dinner was waiting for them on the table. My brother held Mr. Mihran from his arms and supported him to the table. Both sat still for a long time with their heads bowed. Every now and then my brother would put something into his mouth and chew with the stubbornness of a camel. Mr. Mihran’s gaze was focused on a distant object as he stood still like a statue. 

“My son, why don’t you eat?” asked my mother, placing her hand on Mr. Mihran’s shoulder.

The silence became more pressing.

“Mihran, my son, why don’t you eat something?” The question was repeated more softly and more earnestly.

“Look at his hands,” said my brother and left the room in a hurry.

Mr. Mihran hid his hands in his pocket like a student caught in mischief.

“Open your hands,” said my mother and knelt next to him to see closely.

The fingers of Mr. Mihran had frozen stiff onto the palms of his hands. 

They would not open. My mother gently tried to open them. I was following my mother with apprehension. As soon as the fingers opened, my mother let go of Mr. Mihran’s hands with horror. She covered her face with her palms and bemoaned “My God, My God.” The palms of Mr. Mihran had cuts in every way. The flesh threatened to come out from the bloody cuts.

My mother’s life had been a series of sorrows. Sorrow had forged her and had made her indestructible. For a brief moment she looked at Mr. Mihran with compassion and pity. Then she pulled her strength together and sat next to him. She took a morsel from the dinner and said: “Mihran, my son. Open your mouth; you have to eat. I am your mother as well. You will obey me. After your dinner I will wash your face and hair. I will mend your pants. Open your mouth again and turn your face towards me. It’s better this way. I have something to tell you. God sent you here to help my son. He cannot handle the demands of his job by himself. You will have to share his burden and his work. He cannot shoulder all his responsibilities by himself, and I do not want him to bear it all by himself. You two are brothers. You will not refuse me. Tomorrow you will have to work together, laugh together and weep together. Of what use is your friendship if you are unable to halve bread between you? Both of you are children of martyrs.” 

***** 

“Dad, your coffee is getting cold.”

The voice of my daughter interrupted my moving screen. For a second different pictures cluttered my mind in rapid succession and then came the light of our living room. 

The teacher of my children was continuing his talk with increasing animation. 

“Last summer, my tour of Europe cost me six thousand pounds. Next year…”

 

Note:

Posted in Keghart.com on August 8, 2015

Pound - Refers to Lebanese Lira

Piaster - 100 piasters equal to one Lira (Pound)

 

Turkish Media: During and After Artsakh War.

 Հայերէն բնագիրը կցուածէ է Անգլերէն թարգմանութեան։

Recalling my translations of Levon Sharoyan's posting from Aleppo about Turkish media's treatment of the Artsakh war, as the war was being waged  and right after the cessation of the war on November 9/10, 2020.  The links to the two postings by Levon Sharoyan are posted below. Vahe H. Apelian

During the War

http://vhapelian.blogspot.com/2020/10/what-does-turkish-media-say.html

After the Cessation of the War:

https://vhapelian.blogspot.com/2021/05/let-me-ease-you-pain-dear-artsakh.html