The rebellious poet of the orphan generation, Antranig Zarougian

Բնագիրը կցուած է։ Jemaran’s 95^th anniversary is being celebrated. Its official founding date is March 3, 1930.  The celebration reminds me of what would have been, one of its first generation’s most prominent student, Antranig Zarougian. But he was expelled from the school ostensibly because of his rebellious and unruly nature. The attached is my translation of Garo Armenian’s posting about Antranig Zarougian he posted on his Facebook page on November 22, 2015. Vaհe H Apelian

“Antranig Zarougian – Antranik Tsarukian -  was the rebellious poet of the orphan generation, whose entire poetic legacy is summarized today in two thin poetry collections: the first, "Sails - Arakastner" (1939), and the other, "Letter to Yerevan – Tought ar Yerevan" (1945). Both were published in Aleppo, and both radiated poetic ferver. Zarougian also had a number of unpublished poems left out of "Sails" that never saw the light of day. At the time, he also began writing a long poem entitled "Saint Mesrop", only one part of which was published in the Aleppo "Arevelk" yearbook (I think in 1947).

His "Letter to Yerevan" was an unprecedented phenomenon in our literature. Hagop Oshagan ranked it on a par with Shahan Shahnour’s novel “The Retreat Without Song” and just as unprecedented. ​​Oshagan wrote a 120-page long monograph by, in his customary clustered hand writing, dedicated to this powerful literary work by the young poet. Oshagan titled his work “A Testimony” and wrote it in Jerusalem in November 1945, immediately after the reading “Letter to Yerevan”. Both, Zarougian’s work and Oshagan’s analysis are very relevant today from the perspective of understanding the evolution and destiny of the Armenian letter in the Diaspora and in interpretating  for crystallizing the imperatives of our future.

In the fifties, Andranik Zarougian had already settled in Beirut and began publishing the weekly "Nayiri", continueing the literary legacy of the monthly "Nayiri", which Zarougian had founded in Aleppo with the collaboration of a group of like-minded friends. During the monthly’s post-war years, it became the literary guiding pole for an entire generation. 

The weekly "Nayiri" was naturally different from its predecessor. Its connection with our people was more direct and more frequent. The intricate problems of our public life were summarized in its pages, often with great outbursts.

The editorial office of "Nayiri" was a beehive of writers and book lovers. Yetvart Boyadjian, Boghos Snabian, Jirair Attarian and many others were always there. Those informal gatherings were unparalleled moments of heated discussions around Antranig Zarougian’s editorial desk and under his inimitable "chairmanship." And for us, still freshmen from Jemaran, those meetings were a second school. There we would discover the active instincts of literary inclination. 

Zarougian’s words, seasoned with his witty stories, were always magical and educational. 

It is now that I realize that an entire culture that, the power of the living word, was being thrusted onto our growing consciousness day by day, and it was the Diaspora that was being perpetuated with its intricately woven forms and with a wonderful fatherhood. "

Garo Armenian fondly remembers Antranig Zarougian, who was expelled from Jemaran, the same school Garo Armenian attended. In his book “The Greats and the Others”, Zarougian has made a point that one day he may write about the reason/s as to why he was expelled from Jemaran after attending it for a good number of years as the promising lad from Aleppo. He apparently never wrote about it. There seems to be no record as to why Antranig Zarougian was expelled.

Those interested to read about Antranig Zarougian meeting his teacher Nigol Aghpalian for the last time, as he was being told to leave the school, may read Antranig Zarougian reminiscing his last meeting in the attached link (note 2).

                                             ***

Note 1. The picture of Antranig Zarougian is from Tzolag Hovsepian’s album “Familiar Faces” (page 83). Tzolag Hovsepian was a professional photographer but he did not claim ownership of the pictures of the “familiar faces” he took, claiming that they belong to the Armenian nation. The picture is taken along the Mediterranean coast in Beirut.

Note 2. Segment 5: Levon Shant and Nigol Agphalian: Ideology

http://vhapelian.blogspot.com/2020/03/levon-shant-and-nigol-aghpalian-ideolgy.html

                                                        *****

Բնագիրը՝  " Որբերու սերունդին ըմբոստ բանաստե՛ղծն էր ան, որուն քերթողական ողջ աւանդը այսօր կ՚ամփոփուի երկու վտիտ քերթողագրքերու մէջ. առաջինը՝ «Առագաստներ» (1939), իսկ երկրորդը՝ «Թուղթ առ Երևան» (1945)։ Երկուքն ալ լոյս տեսած՝ Հալէպի մէջ և երկուքն ալ բանաստեղծական խօսքի թէժ հուրերո՛վ ճառագայթող։ Ծառուկեան ունէր նաև շարք մը անտիպներ «Առագաստներ»էն դուրս մնացած, որոնք երբեք լոյս չտեսան, և սկսեր էր գրել երկարաշունչ բանաստեղծութիւն մը՝ «Սուրբ Մեսրոպ» խորագրով, որուն մէկ հատուածը միայն հրատարակուեցաւ Հալէպի «Արևելք» տարեգրքին մէջ (կարծեմ 1947-ին)։ 

Իր «Թուղթ առ Երևան»ը աննախընթաց երևոյթ էր մեր գրականութեան մէջ։ Յակոբ Օշական զայն դասեց Շահան Շահնուրի «Նահանջը Առանց Երգի» վէպին համահաւասար և -- նոյնքան աննախընթա՛ց – ան գրեց 120 օշականեան խիտ էջերու ծաւալով մենագրութիւն մը նուիրուած՝ երիտասարդ բանաստեղծի այս հզօր երկին։ Օշականի այս գործը կը կրէ «Վկայութիւն Մը» խորագիրը և գրուած է Երուսաղէմի մէջ 1945-ի նոյեմբերին, «Թուղթ առ Երևան»ի ընթերցումէն անմիջապէս ետք։ Թէ՛ Ծառուկեանի երկը և թէ՛ Օշականի վերլուծականը մեծ այժմէութիւն ունին այսօր Սփիւռքի գիրն ու ճակատագիրը հասկնալու, զանոնք ճիշտ մեկնելու և մեր վաղուան հրամայականները բիւրեղացնելու տեսակէտէն։ 

Յիսունական թուականներուն, Անդրանիկ Ծառուկեան արդէն հաստատուեր էր Պէյրութ և սկսեր էր հրատարակել «Նայիրի» շաբաթաթերթը, որ կը շարունակէր գրական աւանդը «Նայիրի» ամսագրին։ Այս վերջինը ինք հիմնեց Հալէպի մէջ խումբ մը գաղափարակից ընկերներու գործակցութեամբ և յետ-պատերազմեան այդ տարիներուն ան դարձաւ գրական խօսքի քաշողական բևեռը ամբողջ սերունդի մը։ Շաբաթաթերթ «Նայիրի»ն բնականաբար տարբեր էր իր նախորդէն։ Անոր կապը մեր ժողովուրդին հետ աւելի անմիջական էր և աւելի յաճախակի։ Անոր էջերուն մէջ հանրագումարի կու գային մեր հասարակական կեանքի կնճռոտ խնդիրները յաճախ մեծ պոռթկումներով։ 

«Նայիրի»ի խմբագրատունը մեղուաբոյնն էր գրողներու և գրասէրներու։ Հոն էին միշտ Եդուարդ Պոյաճեանը, Պօղոս Սնապեանը, Ժիրայր Աթթարեանը և շատ ուրիշներ։ Անպաշտօն այդ հաւաքները բուռն քննարկումներու անզուգական պահեր էին Անդրանիկ Ծառուկեանի խմբագրական գրասեղանին շուրջ և իր անկրկնելի «ատենապետութեամբ»։ Իսկ մեզի՝ դեռ ճեմարանական նորերուս համար այդ հանդիպումները երկրորդ դպրոց մըն էին։ Հոն մենք գիւտը կ՚ընէինք գրական բեմի գործօն բնազդներուն։ Ծառուկեանի խօսքը իր սրամիտ պատումներով համեմուած՝ միշտ մոգական էր և դաստիարակիչ։ Հիմա կ՚անդրադառնամ, որ ամբողջ մշակոյթ մըն էր, որ ապրող խօսքի ուժականութեամբ օրը-օրին կը յանձնուէր մեր աճող գիտակցութեան և Սփիւռքն էր, որ ինքզինք կը մշտնջենաւորէր իր մանուածապատ ձևերով և հրաշալի հայրութեամբ մը։ "

Կարօ Արմենեան

Նոյեմբեր 22, 2015