Deciphering President Joe Biden’s April 24 Statement

Vahe H. Apelian

Հայերէն Google-ի թարգմանութիւնը կցուած է։

 

After much speculation president Joe Biden used the G-word in his April 24, 2021 proclamation. In fact the president addressed the Armenian Genocide in a much direct way that many of us thought he would.

President Joe Biden’s April 24, 2021 declaration consists of four paragraphs. He mentioned genocide in the first sentence of the first paragraph and said: “Each year on this day, we remember the lives of those who died in the Ottoman-era Armenian genocide.” He further elaborated and in the next sentence of the same paragraph noting that:  “We honor the victims of Meds Yeghern(spelled as such) so that the horrors of what happened are never lost in history.” The president concluded his statement in the fourth and last one line paragraph noting that: “The American people honor all those Armenians who perished in the genocide that began 106 years ago today.”

I am sure that the President was well aware of  the displeasure voiced in the Armenian media at the former presidents for using the Armenian term Meds Yeghern instead of the legal term genocide. Why did then President Joe Biden also use the term Meds Yeghern in the same breath when he had already used the much-coveted word genocide?

The answer may be two folds. 

Using the two terms genocide and Meds Yeghern in the same paragraph for qualifying the same event, the president equated the two terms as meaning the same. In doing so, the president sent an unmistakable message that while his predecessors used the term Meds Yeghern, they were very aware that the 1915 happening to the Armenians in the Ottoman Empire constituted genocide. If out of diplomatic considerations .his predecossers used the term Meds Yeghern, his declaration clarified that they meant genocide.

The other consideration may be his continual use of the legal word genocide during the upcoming April 24 proclamations. Unlike the first denizens representing the governments of the other countries that have recognized the genocide, the president of the U.S. by law has to issue a proclamation each year on April 24 about the Armenian genocide alone, or in context of man’s inhumanity to man. It will remain to be seen whether Joe Biden will continue on using the Latin legal term genocide or he will be content using the Armenian term Meds Yeghern having equated the two terms. After all, the April 24 declarations are intended for the courts of the public opinion and not legal.

We have an important pragmatic reason to uphold the much publicized and understood term Meds Yegharn by now to preserve the uniqueness of the genocide of the Armenians for it entailed far more than the legal understanding of genocide. The U.N. Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide defines genocide as the intent “to destroy, in whole or in part, a national, ethnical, racial, religious group”. The body count has no legal relevance for having committed genocide but it sure serves to validate the intent. The usurpation of the properties of the victims and the banishment of the survivors has no place in the legal understanding of the genocide as defined by the U.N. Convention.

Raffi K. Hovannisian, the American born and raised Armenia's first minister of foreign affairs, sums it best by noting that what happened in that period of 1915 to 1922 was “the premeditated deprivation of a people of its ancestral heartland.  And that's precisely what happened.  In what amounted to the Great Armenian Dispossession, a nation living for more than three millennia upon its historic patrimony-- at times amid its own sovereign Kingdoms and more frequently as a subject of occupying empires-- was in a matter of months brutally, literally, and completely eradicated from its land.  Unprecedented in human history, this expropriation of homes and lands, churches and monasteries, schools and colleges, libraries and hospitals, properties and infrastructures constitutes to this day a murder, not only of a people but also of a civilization, a culture, and a time-earned way of life. This is where the debate about calling it genocide or not becomes absurd, trivial, and tertiary". I am sure Raffi meant to say genocide as defined by the U.N. convention.

I was brought up in Armenian schools commemorating the Meds Yeghern (Մեծ Եղեռն), the Big Crime that befell on the Armenians. The word yeghern has an inherent sadness embedded in it and is inclusive and is meant to stir emotions and it’s not meant to imply crime in the ordinary sense for which we have the word vojir (Վոճիռ). As I have noted earlier, if Tsunami, Karaoke, Kwanzaa, Hannukah, Shoah, and Nakba have successfully made inroads in the English language lexicon and are very well understood, there is no reason for us to be concerned that our term Meds Yeghern will not be understood to mean what it is meant to convey, genocide

It was Shavarsh Missaking, the eminent editor of the famed Armenian daily "Haratch" (Forward), who first introduced to the Armenian public the newly minted word genocide, in his editorial dated December 9, 1945 and noted down its Armenian meaning is tseghasbanoutiun (Ցեղասպանութիւն) . Let us be mindful that Armenian compound words with the root word tsegh (Ցեղ) were abundant as early as 1905, as the Armenian dictionaries listed in Nayiri indicate. It is not that the survivors lacked the linguistic skills to come with the compound word tseghasbanoutiun (Ցեղասպանութիւն), but they must have felt that it did not embody what they felt and wanted to covey for the succeeding generations, that it was Meds Yeghern (Great Crime), and not only a tseghasbanoutiun (genocide). No wonder that even after Shavarsh Missakian introduced the compound word, it never replaced the sentiments the term Meds Yeghern conveys .

Consequently, I believe it behooves us to seize this moment and uphold our own term Meds Yeghern. It is one thing to continue on educating the public on the meaning of Meds Yeghern, and it is altogether another thing decrying its use by the U.S. president or any other.  Decrying the use of Meds Yeghern, in favor of genocide,  amounts denying our very own term, much “like Peter denying Jesus three times”, in the words of Vartan Matiossian.

Նախագահ Ջո Բայդենի ապրիլի 24-ի հայտարարությունը վերծանելով

Վահէ Հ.Ապելեան

Շատ շահարկումներից հետո նախագահ Ջո Բայդենը օգտագործեց G-բառը 2021 թվականի ապրիլի 24-ի իր հռչակագրում: Իրականում նախագահը անդրադարձավ Հայոց ցեղասպանությանը շատ անմիջական ձևով, որը մեզանից շատերը կարծում էին, որ դա կանի:

Նախագահ Ջո Բայդենի 2021 թվականի ապրիլի 24-ի հռչակագիրը բաղկացած է չորս պարբերությունից։ Նա հիշատակեց ցեղասպանությունը առաջին պարբերության առաջին նախադասության մեջ և ասաց.  «Ամեն տարի այս օրը մենք հիշում ենք նրանց կյանքը, ովքեր զոհվել են Օսմանյան ժամանակաշրջանի Հայոց ցեղասպանության ժամանակ: Նա այնուհետև մանրամասնեց և նույն պարբերության հաջորդ նախադասության մեջ նշելով, որ « Մենք հարգում ենք Մեծ Եղեռնի զոհերին (ուղղագրվում է որպես այդպիսին)  , որպեսզի տեղի ունեցածի սարսափները երբեք չկորչեն պատմության մեջ»:  Նախագահն իր հայտարարությունը եզրափակեց չորրորդ և վերջին մեկ տող պարբերությամբ՝ նշելով, որ « ամերիկյան ժողովուրդը հարգում է բոլոր այն հայերին, ովքեր զոհվել են 106 տարի առաջ սկսված ցեղասպանության ժամանակ այսօր »:

Վստահ եմ, որ նախագահը քաջատեղյակ էր հայկական ԶԼՄ-ների դժգոհությանը նախկին նախագահներից՝ ցեղասպանություն իրավական տերմինի փոխարեն հայկական Մեծ Եղեռն տերմինն օգտագործելու համար։ Ինչո՞ւ այն ժամանակ նախագահ Ջո Բայդենը նույն շնչով օգտագործեց նաև Մեծ եղեռն տերմինը, երբ արդեն օգտագործել էր այդքան բաղձալի ցեղասպանություն բառը։

Պատասխանը կարող է լինել երկու անգամ. 

Օգտագործելով ցեղասպանություն և Մեծ եղեռն երկու տերմինները նույն պարբերության մեջ՝ նույն իրադարձությունը որակելու համար, նախագահը հավասարեցրեց երկու տերմինները որպես նույն իմաստը։ Դրանով նախագահը անսխալ ուղերձ հղեց, որ մինչ իր նախորդներն օգտագործում էին Մեծ եղեռն տերմինը, նրանք շատ լավ գիտեին, որ 1915թ. Օսմանյան կայսրությունում հայերի հետ տեղի ունեցածը ցեղասպանություն էր: Եթե ​​դիվանագիտական ​​նկատառումներից ելնելով .նրա նախորդները օգտագործել են Մեծ եղեռն տերմինը, ապա նրա հռչակագրում պարզաբանվում է, որ նրանք նկատի ունեն ցեղասպանություն։

Մյուս նկատառումը կարող է լինել ցեղասպանություն բառի շարունակական օգտագործումը ապրիլի 24-ի հայտարարությունների ժամանակ։ Ի տարբերություն ցեղասպանությունը ճանաչած մյուս երկրների կառավարությունները ներկայացնող առաջին բնակիչների, ԱՄՆ նախագահն օրենքով ամեն տարի ապրիլի 24-ին պետք է հռչակագիր հրապարակի միայն Հայոց ցեղասպանության կամ մարդու հանդեպ մարդու անմարդկայնության համատեքստում: Մնում է սպասել, թե Ջորջ Բայդենը կշարունակի՞ օգտագործել լատիներեն ցեղասպանություն տերմինը, թե՞ կբավարարվի հայերեն «Մեծ Եղեռն» տերմինով` երկու տերմինները նույնացնելով։ Չէ՞ որ ապրիլի 24-ի հայտարարությունները նախատեսված են հասարակական կարծիքի դատարանների համար և ոչ օրինական։

Մենք ունենք կարևոր պրագմատիկ պատճառ՝ պաշտպանելու «Մեծ Եղեռն» տերմինը մինչ այժմ՝ պահպանելու հայերի ցեղասպանության եզակիությունը, քանի որ այն ենթադրում էր շատ ավելին, քան ցեղասպանության իրավական ըմբռնումը: «Ցեղասպանության հանցագործությունը կանխելու և պատժելու մասին» ՄԱԿ-ի կոնվենցիան ցեղասպանությունը սահմանում է որպես « ազգային, էթնիկական, ռասայական, կրոնական խմբին ամբողջությամբ կամ մասամբ ոչնչացնելումտադրություն »: Մարմնի հաշվարկը իրավական նշանակություն չունի ցեղասպանություն իրագործելու համար, սակայն այն անշուշտ ծառայում է հաստատելու մտադրությունը: Զոհերի ունեցվածքի յուրացումը և վերապրածների արտաքսումը տեղ չունեն ցեղասպանության իրավական ըմբռնման մեջ, ինչպես սահմանված է ՄԱԿ-ի կոնվենցիայով։

Ամերիկացի ծնված և մեծացած Հայաստանի արտաքին գործերի առաջին նախարար Րաֆֆի Կ. Հովհաննիսյանը դա լավագույնս ամփոփում է՝ նշելով, որ այն, ինչ տեղի ունեցավ 1915-1922թթ.ժողովրդի կանխամտածված զրկումն իր նախնիների սրտից: Եվ հենց այդպես էլ եղավ։ Մեծ հայաթափման ժամանակ մի ժողովուրդ, որն ապրում էր ավելի քան երեք հազարամյակ իր պատմական ժառանգության վրա, երբեմն իր ինքնիշխան թագավորությունների մեջ և ավելի հաճախ՝ որպես բռնազավթող կայսրությունների հպատակ, մի քանի ամիսների ընթացքում դաժանորեն, բառացիորեն. , և ամբողջությամբ վերացվել իր հողից։ Մարդկության պատմության մեջ աննախադեպ՝ տների ու հողերի, եկեղեցիների ու վանքերի, դպրոցների ու քոլեջների, գրադարանների ու հիվանդանոցների, գույքի և ենթակառուցվածքների այս բռնագրավումը մինչ օրս սպանություն է ոչ միայն ժողովրդի, այլև քաղաքակրթության, մշակույթի և… ժամանակով վաստակած ապրելակերպ. Այստեղ է, որ այն ցեղասպանություն կամ չանվանելու մասին բանավեճը դառնում է անհեթեթ, տրիվիալ և երրորդական.«Վստահ եմ, որ Րաֆֆին ի նկատի ուներ ասել՝ ցեղասպանություն, ինչպես սահմանված է ՄԱԿ-ի կոնվենցիայով։

Ես դաստիարակվել եմ հայկական դպրոցներում՝ ի հիշատակ Մեծ Եղեռնի՝ հայերի գլխին պատահած Մեծ ոճրագործության։ Եղեռն բառն իր մեջ ներծծված է ներհատուկ տխրություն և ընդգրկուն է և կոչված է բորբոքելու զգացմունքներ և չի նշանակում հանցագործություն այն սովորական իմաստով, որի համար մենք ունենք vojir (Վոճիռ) բառը: Ինչպես ավելի վաղ նշել եմ, եթե Ցունամին, Կարաոկեն, Կուանզաան, Հանուկան, Շոահը և Նակբան հաջողությամբ ներխուժել են անգլերեն լեզվի լեքսիկոն և շատ լավ հասկանալի են, մեզ համար անհանգստանալու պատճառ չկա, որ մեր «Մեծ Եղեռն» տերմինը չի լինի: հասկանալ, թե ինչ է նշանակում փոխանցել՝ ցեղասպանություն

Հայկական նշանավոր «Հարաչ» օրաթերթի ականավոր խմբագիր Շավարշ Միսսակինգն էր, ով առաջինը հայ հանրությանը ներկայացրեց նորահայտ ցեղասպանություն բառը 1945թ. դեկտեմբերի 9-ի իր խմբագրականում և նշեց, որ դրա հայերեն նշանակում է «Ցեղասբանություն»: Ցեղասպանութիւն) . Հիշենք, որ Ցեղ (Ցեղ) արմատով հայերեն բաղադրյալ բառերը շատ են եղել դեռևս 1905-ին, ինչպես ցույց են տալիս Նայիրիում թվարկված հայերեն բառարանները։ Այնպես չէ, որ վերապրածները լեզվական հմտություններից զուրկ են եղել բաղադրյալ ցեղասպանություն բառով բերելու համար, բայց նրանք պետք է զգային, որ այն չի մարմնավորում այն, ինչ նրանք զգում էին և ուզում էին գովաբանել հաջորդ սերունդներին, որ դա Մեծ Եղեռնն էր։ հանցագործություն), և ոչ միայն ցեղասպանություն. Զարմանալի չէ, որ նույնիսկ այն բանից հետո, երբ Շավարշ Միսաքյանը ներմուծեց բաղադրյալ բառը.

Հետևաբար, կարծում եմ, որ մեզ պետք է օգտվել այս պահից և պահպանել մեր սեփական «Մեծ Եղեռն» տերմինը: Մի բան է շարունակել հասարակությանը կրթել Մեծ եղեռնի իմաստը, և բոլորովին այլ բան է դրա օգտագործումը ԱՄՆ նախագահի կամ որևէ այլ անձի կողմից դատապարտելը։ Մեծ Եղեռնի կիրառումը ի նպաստ ցեղասպանության դատապարտելը նշանակում է ժխտել մեր տերմինը, շատ «ինչպես Պետրոսը երեք անգամ ուրացել է Հիսուսին», Վարդան Մատիոսյանի խոսքերով.