Teachers and Kessab Education Association of Beirut Committee Members |
V.H. Apelian's Blog
Saturday, April 27, 2019
The KEA Evening School Gabriel Injejikian Founded - 2/2
Monday, April 15, 2019
In memory of Gabriel Injejikian: "Gossip or It is What It Is"
1974 in Beirut, with dignitaries when the Community Honoring Gabriel |
Yervant Barsoumian being honored by the Catholicos for his support as the Chairman of the committee for assisting Gabriel Injejikian |
1974 in Beirut, the community honoring Gabriel Injejikian for his pioneering work. |
Sunday, April 14, 2019
Գաբրիէլը Ղափանի Մէջ
Զուարթ Աբէլեան
Զուարթ Աբէլեանի այս գրութիւնը լոյս տեսաւ 2008-ին Գաբրիէլ Ինճեճիկեանին ի պատիւ կազմակերպուած հանդիսութեան մը առիթով՝ կազմակերպուած Գալիֆորնիոյ առաջին դպրոցին՝ Սրբոց Նահատակաց Ֆերահեան Երկրորդական Վարժարանի շրջանաւարտներուն կողմէ: Նոյն վարժարանին մէջ Տիկին Աբէլեան շրջան մը պաշտօնկիցը եղած էր Գաբրիէլ Ինճեճիկեանին:
Ծանօթ - «ԿԱՊԱՆ (19-րդ դարի 50-ական թվականներից մինչև Հայաստանի անկախացում քաղաքը կոչվել է ՂԱՓԱՆ), այն գտնվում է Հայաստանի Սյունիքի մարզում, ինչպես նաև հանդիսանում է նրա մարզկենտրոնը։» (Վիքիպեդիա)
***
Այն օրերուն Քեսապը սոսկ գաւառ մըն էր, ու գաւառի պարզ, անպաճոյճ լեզուով հաղորդուող տղայ մըն էր Գաբին: Պատահական ոեւէ անհատի հետ հարազատ ազգականի նման խօսելու յատկութիւնը ունէր: Քեսապի ու համայն շրջաններու միակ բժիշկ, Տոքթոր Աւետիսի Ինճէճիկեանին տղան էր: Դժուար թէ մէկը համարձակէրիրեն պարոն Գաբրիէլ ըսել: «Ծօ՛, այդ “պարոնը” ուրկէ՞ եկաւ. “Շպէն” (քեսապերէն ընկեր) ըսէ՛, վերջացաւ»:
Այդպէս ալ մնաց միշտ, համեստ ու ամէնուն բարեկամը։
Եղաւ շրջան մը որ զանազան երկիրներէ ու վարժարաններէ միախումբ դասատուներ Հայաստան հրաւիրուեցան, ինչ որ ուսումնական վերապատրաստման ծրագիրներու հաղորդ դառնալու համար: Լիբանանի որոշ վարժարաններ ալ օգտուեցան վերոյիշեալ ծրագրումներէն: Հայ Աւետարանական վարժարանները հրաւէր չստացան:
1970 թուին անձնապէս ռուսական դեսպանատուն գացի:
«Ի՞նչ հարց ունէք, խնդրեմ», հարցուց պարոն մը խիստ կենցաղավարի:
«Կը փափաքիմ Պրն. Յակոբեանը տեսնել» (ամէն կարգի հարցերու պատասխանատուն):
«Մի վայրկեան», ըսաւ երիտասարդը ու հանդէպակաց դռնէն ներս մտաւ: Շտապ դուրս գալով «Հրամեցէք, Տիկին», ըսաւ ու հանդիպակաց դուռը ցոյց տուաւ: Հազիւ ներս մտած՝
«Ի՞նչ հարց ունէք, Տիկին», հարցուց ու հրաւիրեց որ նստիմ: Ապա՝
«Պարոն Յակոբեան» ըսի, «Պէյրութի մէջ շատ վարժարաններէն ուսուցիչներ Հայաստան ղրկուեցան, իսկ մեր վարժարանէն մէկը չգնաց, արդեօք ինչո՞ւ...: Մենք ունինք շուրջ 1000 աշակերտ ու 70-ի շուրջ դասատուներ»:
«Ճիշտը՝ չգիտեմ, իսկ դո՞ւք էլ դասատու էք հայկական նիւթերի»:
«Այո՛, Պրն Յակոբեան, սակայն ինձմէ անջատ այլ դասատուներ ալ կան նոյն նիւթերով զբաղող»: Լռեց: Ապա՝ «Ինչ էլ լինի պարագան, եթէ նոյնիսկ մէկ վիզա ստանանք՝ էդ վիզայով դուք պիտի գնաք, վստահ եղէք»: Այդպէսով, անձնապէս խումբին միանալով գացի Հայաստան: Ամերիկայէն Գաբին ալ մեցի միացաւ Երեւան:
Հայաստանի մէջ հօրաքրոջս աղջկան ընտանիքը կը բնակէրՂափանի շրջան. ընտաիքին մինուճար որդին կը գործէր օդանաւին մէջ, Երեւանէն Ղափան զբոսաշրջիկներ տանելու ու վերադարձնելու գործով: Ամէն պարագայի, մեզի համար արգիլուած շըջան մըն էր այդ: Հօրաքրոջս մանչը յատկապէս եկաւ զիս հոն տանելու:
«Կը ցաւիմ, տղաս, չեմ կրնար երթալ, մեզի համար արգիլուած շրջան է», ըսի: Ճիշդ այդ միջոցին, Գաբին վերէն վար կ՛իջնէր, երբ իմացաւ թէ հարցը ինչումն է՝ «Տղա՛ս, ես ալ ուսուցիչ եմ, քեսապցի եմ, Զուարթին ալ ազգական եմ: Ինք չ՛երթար, ե՛ս կ՛երթամ, զիս կը տանի՞ս...»
«Շա՛տլաւ», ըսաւ երիտասարդը:
Հինգ վայրկեանը բաւեց Գաբիին. 2 շապիկ, մէկ ժագէթ ու գիշերազգեստ մը շալկած վար իջնելն ու անհետանալը մէկ եղաւ տղուն հետ:
Երկու օր ետք, երեկոյեան, պանդոկ կը մտնէ, հազիւ թէ անկողնին վրայ ընկողմանած՝ հեռախօսը կը ձայնէ. «Գաբրիէլ ջա՛ն, լաւ ժամանակ անցկացրի՞ր...» Եւ՝ լռութին... Ըսելու համար՝ իրենց խօսքով, «Գաբրիէլ ջան, դուք Սովետական Հայաստանում էք գտնւում, մենք տեղեակ ենք Ձեր իւրաքանչիւր քայլափոխին...»:
Անկասկած որ իրենք գիտէին Գաբիին իւրաքանչիւր քայլափոխը, սակայն շատ հաւանաբար չէին գիտեր որ իրենց գործը ամէն պարագաներու, ամէն պայմաններու տակ, խիզախ ու յանդուգն մէկու մը հետ էր, որոնք եղան յատկանիշները արտաքնապէս հանդարտ, բայց ներքնապէս աննկուն քեսապցիներուն հարազատ Գաբիին:
Պատալ Մուրատեանի հետ, Երեւան, 1970,
Wednesday, April 10, 2019
The Sad Odyssey of a Historic Manuscript
Wednesday, April 3, 2019
Once an American Orphanage Now Catholicosate of Cilicia Seat
Friday, March 22, 2019
How Did Ohio Recognize the Armenian Genocide?
David Krikorian in Fountain Square, Cincinnati, Ohio, on April 24, 2007 |
Bogosian, an early settler in Cincinnati, OH |
Google-ի Հայերէն թարգմանութիւնը
Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախումբը (ANCA) հայտնել է, որ 2019 թվականի մարտի 20-ին Ալաբամա նահանգի նահանգապետ Քեյ Այվին ստորագրել է Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող հռչակագիր։ Ավելի քան մեկ տասնամյակ առաջ, 2007թ. ապրիլի 17-ին, Օհայոյի նահանգապետ Թեդ Սթրիքլենդը նույն կերպ ճանաչեց հռչակագիր:
Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող պետություն ունենալու ջանքերը զանգվածային աշխատանք են: Ես պատկերացնում եմ, որ յուրաքանչյուր պետություն ուներ մարդկանց իր ընտրյալ խումբը, ովքեր ձգտում էին, որպեսզի իրենց պետությունը ճանաչի Ցեղասպանությունը: Ինչպես շատ, եթե ոչ բոլոր ջանքերում, կա «հավասարների մեջ առաջինը», ով մղում է ջանքերը: Դեպքը ոչնչով չէր տարբերվում Բաքի նահանգում, և ANCA-ի անունից ճանաչում բերած անձը Դավիթ Գրիգորյանն է, ով շարունակում է իր ընտանիքի հետ ապրել Ցինցինատիում։
Դեյվիդն իր նախաձեռնությամբ մեկնել է Վաշինգտոն և հանդիպել Օհայոյի Կոնգրեսի ներկայացուցիչների հետ։ Նա նաև կոչ արեց իր ընկերակից «Օ-Հե-Օյան»-ներին, ինչպես ինքն էր անվանում, մեզ ուղարկած բազմաթիվ նամակների միջոցով՝ խնդրելով մեր օգնությունը՝ կապվելով մեր տեղական ընտրված պաշտոնյաների հետ՝ աջակցելու իր ջանքերին: Համոզված եմ, որ նրա կոչին արձագանքել են շատերը, եթե ոչ շատերը: Այնուամենայնիվ, չեմ կարծում, որ մեզանից որևէ մեկն ավելի օգնեց նրան, քան երկար ժամանակ թաղված Գրիգոր Գայջիկյանը:
Օհայոյում Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչելու իր արշավի ժամանակ Դեյվիդը պատահաբար հայտնվեց Օքլիի հին գրքերի խանութում, որը կարելի է համարել մեծ Ցինցինատիի յուրօրինակ քաղաք: Այնտեղ նա գտավ Գրիգոր Գայջիկյանի կողմից գրված «Նահատակված Հայաստանը և իմ կյանքի պատմությունը» գիրքը, որի ինքնակենսագրական ուրվագիծը ցույց տվեց, որ նա ծնվել է Անատոլիայի Գաբան քաղաքում և վերապրել 1894-1896 թվականների Համիդյան ջարդերը, սակայն որբ է մնացել վաղ տարիքում: Գրիգորը վերապրեց կոտորածը և կարողացավ գալ Ցինցինատի 1911-ին, քանի որ Պողոսյան անունով մի զարմիկ ուներ, ով ուներ և աշխատեց այնտեղ քաղցրավենիքի խանութ:
Գրիգորի գիրքը պատմում է իր գոյատևման պատմության, Ամերիկայում ունեցած իր փորձառությունների և Ցեղասպանության ժամանակագրության մասին: Գիրքը տպագրվել է 1920 թվականին God's Revivalist Press-ի կողմից, որը կապված է Ցինցինատիի ավելի քան 100 տարեկան Աստծո Աստվածաշնչի դպրոցի հետ: Այսպիսով, Օհայոն, անկասկած, ընդունել էր հայերի կոտորածներից փրկված մի մարդու, ով չգիտեր անգլերեն և ծանոթ չէր ամերիկյան կենսակերպին, և նրան բոլոր հնարավորությունները տվեց իր որդեգրած երկրում բարգավաճելու, լեզուն սովորելու և դառնալու։ տիրապետում է Հայոց ցեղասպանության մասին գիրք գրելուն և այն հրատարակելու Ցինցինատիում տեղական աջակցությամբ:
Գիրքը հայտնություն էր Դավիթ Գրիգորյանի համար։ Շուտով նա լրացրեց իր ջանքերը՝ գրքի էլեկտրոնային օրինակներ ուղարկելով պետական ընտրված պաշտոնյաներին։ Իսկ ապրիլի 24-ին, նահանգապետի հայտարարությունից յոթ օր անց, Դավիթ Գրիգորյանը մամուլի ասուլիս հրավիրեց Ցինցինատիի կենտրոնում՝ նրա հայտնի Շատրվանների հրապարակում։ Նա նաև ֆինանսավորել է շենքում տեղադրված գովազդային վահանակը և դրա վրա ցուցադրել հետևյալ հաղորդագրությունը. (տես նկարը):
Ինչ վերաբերում է Գրիգոր Գայջիկյանին, ապա նրա թոռնուհի Սինդի Հելթոն-Քեմփբելը փոխանցել է իր մորական պապի մասին հետևյալ անձնական տվյալները. Ցինցինատիում հաստատվելուց հետո Գայջիկյանն ամուսնացել է քեսաբցի Օսաննա Գարպուշյանի հետ պայմանավորված ամուսնության միջոցով։ Օսաննան ծնվել է 1892 թվականի մարտի 10-ին Քեսաբում։ Նա ուսուցչուհի էր։ Նրա հոր անունը Գաբրիել էր։ Նրա մայրը Քեսաբի Արսլանյան ընտանիքից էր։ Նա ժամանել է Ցինցինատի 1921 թվականի մայիսի 2-ին, և երեք օր անց նրանք ամուսնացել են։ Գայջիկյանները մեծացրել են չորս երեխաների՝ Սեմին, Ջոնին, Լյուսին և Ռոուզին՝ Սինդիի մորը, ով նույնպես մահացել է։
Գրիգոր Գայճիկյանի կոչումը միսիոներական աշխատանք էր և Աստծո Աստվածաշնչի դպրոցի ողջ կյանքի ընթացքում միսիոներ էր: 1929-1938 թվականներին Գրիգորը իր կնոջ և երեք երեխաների հետ միասին միսիոներական աշխատանք է կատարել Անտիոքում, Քեսաբում և Բեյրութում, որտեղ ծնվել է նրանց դուստրը՝ Լյուսին։ Նրանց վերադարձից հետո Կրիկորը շարունակեց իր առաքելությունը Ցինցինատիի կենտրոնում, Օհ, որտեղ նա նաև ուներ տնտեսության խանութ իր կյանքի վերջին տարիներին:
Գրիգորը գրել է նաև երկու լրացուցիչ գիրք՝ «Հրաշքներով լի կյանք» և «Քսաներորդ դարի հրաշքներ» վերնագրերով։ «Նահատակված Հայաստանը և իմ կյանքի պատմությունը» 308 էջ է և տեղադրված է առցանց և հնարավոր է գտնել որոնման համակարգերից մեկի միջոցով: