Let Me Ease You Pain, Dear Artsakh

The attached is my translation of Levon Sharoyan’s posting on his Facebook page on November 12, 2020. I copied his original posting and posted below. Vahe H. Apelian

 

"As a nation, we live in one of the saddest, most frustrating, and most dangerous periods of our history in the last hundred years. Artsakh is almost emptied of Armenians. It seems it has irreversibly become a foothold for Turks and Azeris. Already everyone knows that during the past weeks, perhaps months, a terrible conspiracy was “cooked” by the Baku-Ankara-Moscow trio and imposed on Armenia on November 10. Turkey and Azerbaijan are jubilant.

About an hour ago (November 12, 2020), the Arabic section of the Turkish state-run broadcaster covered the recent events in Karabakh. The three participants analyzed the situation and clarified Turkey's views, which clearly showed what a long and consistent diplomatic and military efforts Turkey had vested to “swallow” Artsakh. I present to my readers a bunch of confirmations made from the media.

- “Turkey's role in this victory was simply the key. We were the ones who trained the Azeri army. We were the ones who equipped it with modern equipment. We will no longer feel the need to keep this a secret.”

- “In this glorious victory by Azerbaijan, we can say that President Putin also stood by the Azeris. We are thankful for his fair role.”

- “According to the agreement on November 10, in a few days, the Armenian occupation forces will leave the Agdam region forever. Soon 150 thousand former residents of Agdam will return to their homes and thus the region will regain its native Azeri character.”

- “Nakhichevan will take a deep breath henceforth! From now on, Turkey will have a land connection and a bridge with its brother Azerbaijan from Kars and Nakhichevan. This vital corridor will open the way we longed for to reach to our Turkic-speaking countries of Central Asia.”

- “If Armenia tries not to implement the signed agreement, it will be hit very hard on the head with a joint Russian-Turkish fist. Let them have no doubt about this.”

- “Tomorrow, Friday, a large Russian military delegation will arrive in Ankara to discuss with us the details of the unwavering application of the November 10 agreement. Already yesterday, the defense ministers of our two friendly countries signed a memorandum (via an internet meeting), according to which Turkey is setting up a joint monitoring body with Russia to monitor the security situation in Karabakh. We will be allowed to have drones to curb possible illegal movements of the Armenians.” 

- "Pashinyan will most likely leave his seat. The new Armenian government must be a government "sponsored" by Turkey."

- “Karabakh must be rebuilt by Turkish businessmen. We have developed serious programs in this regard. Of course, Karabakh Armenians will also be allowed to come and live there as full citizens of Azerbaijan. They will see that under the auspices of the Azeri state, they will feel much calmer and happier than under the shadow of Yerevan.”

*****

I will not continue quoting anymore. Does the Armenian diplomacy or even the Armenian public have lessons to learn from all this, from all that has happened and will happen? »

L. SHAROYAN

ՑԱ՛ՒԴ ՏԱՆԵՄ, ԱՐՑԱ՛Խ ՍԻՐԵԼԻ…

Ազգովին կ՛ապրինք վերջին հարիւր տարիներու մեր պատմութեան ամէնէն տխուր, ամէնէն յուսալքիչ եւ գոյութենական իմաստով՝ ամէնէն վտանգաւոր մէկ շրջանը։

Արցախը հայաթափուած է գրեթէ, Արցախը ոտքի կոխան է թուրքին եւ ազերիին։ Ու կը թուի՝ անդառնալիօրէն։

Արդէն յայտնի է բոլորին, թէ ի՛նչ «ապուր» եփուեցաւ անցնող շաբաթներու (թերեւս՝ ամիսներու) երկայնքին՝ Պաքու-Անգարա-Մոսկուա եռանկիւնին վրայ՝ Նոյեմբեր 10-ի ահաւոր դաւադրութիւնը Հայաստանի պարտադրելու համար։

Թուրքիա եւ Ատրպէյճան ցնծութեան մէջ են։ 

Մօտ ժամ մը առաջ (12.11.2020), Թուրքիոյ պետական ԹԷ-ՐԷ-ԹԷ  պատկերասփիւռի կայանին արաբերէն բաժնէն լայնօրէն անդրադարձ կատարուեցաւ Ղարաբաղի վերջին իրադարձութիւններուն։ Երեք մասնակիցներ վերլուծեցին իրավիճակը ու պարզեցին Թուրքիոյ տեսակէտները, որոնք յստակօրէն ցոյց կու տային, թէ դիւանագիտական եւ ռազմական ինչպիսի՜ երկարատեւ ու հետեւողական ճիգեր թափեր էր Թուրքիան՝ Արցախը կուլ տալու համար…։ Իմ ընթերցողներուն կը ներկայացնեմ պատկերասփիւռէն կատարուած հաստատումներէն փունջ մը.

 -Այս յաղթանակին մէջ Թուրքիոյ դերը ուղղակի առանցքային եղաւ։ Մե՛նք է որ մարզեցինք ազերի բանակը, մե՛նք է որ արդի սարքերով զինեցինք զայն։ Ասիկա գաղտնի պահելու պէտքը չենք զգար այլեւս։

-Ատրպէյճանի տարած այս փառաւոր յաղթանակին մէջ՝ կրնանք ըսել որ ազերիներու կողքին կեցաւ նաեւ նախագահ Փութին։ Շնորհակալ ենք իր արդարամիտ կեցուածքին համար։

-Քանի մը օր ետք՝ Աղտամի շրջանէն ընդմիշտ պիտի հեռանան հայ գրաւեալ ուժերը, ըստ Նոյ. 10-ի համաձայնագրին։ Շուտով 150 հազար նախկին աղտամցիներ պիտի վերադառնան իրենց բնակավայրերը ու այդպիսով՝ շրջանը պիտի վերստանայ իր ազերիական հարազատ դիմագիծը։

-Նախիջեւանը այլեւս լա՜յն շունչ պիտի առնէ։ Թուրքիա Կարսի ու Նախիջեւանի վրայով այսուհետեւ ցամաքային կապ ու կամուրջ պիտի ունենայ եղբայր Ատրպէյճանի հետ։ Այս կենսական միջանցքով՝ մեր առջեւ բացուած պիտի ըլլայ Կեդրոնական Ասիոյ թրքացեղ երկիրներու կարօտի ճամբան… ։ 

-Եթէ Հայաստան փորձէ չգործադրել ստորագրուած համաձայնագիրը, շա՛տ ծանր հարուած մը պիտի տրուի անոր գլխուն՝ ռուս-թուրք միացեալ բռունցքով։ Այս մասին թող կասկած չունենան։

-Վաղը՝ Ուրբաթ օր, ռուս զինուորական բազմանդամ պատուիրակութիւն մը Անգարա պիտի ժամանէ՝ մեզի հետ միասնաբար քննարկելու համար Նոյ. 10-ի համաձայնագրին անշեղ գործադրութեան մանրամասնութիւնները։ Արդէն երէկ մեր երկու բարեկամ երկիրներու պաշտպանութեան նախարարները ստորագրեցին յուշագիր մը (համացանցային հանդիպումով), որով՝ Թուրքիա դիտորդական միացեալ մարմին մը կը կազմէ Ռուսիոյ հետ՝ Ղարաբաղի ապահովական կացութիւնը վերահսկելու համար։ Մեզի պիտի արտօնուի ունենալ անօդաչու օդանաւեր՝ հայերու ապօրինի հաւանական շարժումները սանձելու համար…։

-Փաշինեան ամենայն հաւանականութեամբ պիտի հեռանայ իր աթոռէն։ Հայկական նոր կառավարութիւնը պէտք է ըլլայ Թուրքիոյ կողմէ «հովանաւորեալ» իշխանութիւն մը…։

-Ղարաբաղը պիտի վերաշինուի թուրք գործարարներու կողմէ։ Լուրջ ծրագրեր մշակած ենք այս առնչութեամբ։ Ի հարկէ՝ ղարաբաղցի հայերո՛ւն ալ պիտի արտօնուի գալ ու ապրիլ այնտեղ՝ իբրեւ Ատրպէյճանի լիիրաւ քաղաքացի։ Անոնք պիտի տեսնեն, թէ ազերի պետութեան հովանիին տակ՝ շա՛տ աւելի հանգստաւէտ եւ ուրախ պիտի զգան իրենք զիրենք, քան Երեւանի շուքին տակ…։

   Չեմ շարունակեր իմ մէջբերումները։ 

   Հայկական դիւանագիտութիւնը կամ նոյնիսկ՝ հայ հանրութիւնը, դասեր ունի՞ քաղելիք այս բոլորէն, բոլո՛ր պատահածներէն ու բոլո՛ր պատահելիքներէն…։

Լ. ՇԱՌՈՅԵԱՆ

ՀԱՍՏԱԲՈՒՆ ԿԱՂՆԻ ՄԸ ևՍ ԻՆԿԱՒ

Ստեփան Աբէլեան

Յովհաննէս Խաչեր Չէլէպեան

 

"Չէլէպեան"ը այս անունով կը ճանչնային զինք Քէսապցիները ։

Անուն մը որուն ետին կար անձ մը որ եզակի էր բառին բուն իմաստով։ Ծնած էր Քէօրքիւնէ ,այդ համեստ,խոնարհ և աննշան գիւղը քարտէզին վրայ։

ՉԷԼԷՊԵԱՆին կենսագրութեան ծաւալին նման շատ հազուագիւտ կրնաս հանդիպիլ։ Մարդ մը որ` կեանքի բազում հանգրուաններէն ամէն բան ճաշակած  էր և մնացած աննկուն։

Պողպատեայ կամքի տէր մարդ մըն էր որ ընկրկիլ չգիտցաւ։ Որքան ալ դաժան եղան օրերը և պայմանները, ինք ա'լ աւելի զօրացաւ և շուրջիններուն դիմաց պահեց իր ազնուական և աննկուն անձնաւորութիւնը։

Մէքանիքի մէջ իր հանճարը զինք տարած էր յաջողութեանց գագաթները։

Ամառ է ։ Գիւղը իր պանդուխտ զաւակներով լեցուած է որոնք եկած են հարազատներ տեսնելու , վայելելու և իրենց կարօտի ծառաւը յագեցնելու։

Դրացի Մէնըշ նանարին Թթենիին շուքը և շուքին առթած զով օդը կ'ըլլար գիւղի մարդոց ժամադրավայրը առաւոտեան ժամերուն։

Հոն են Դանիէլ Ամմին եւԵղբայրը Յակոբը, հոն է Ճրճօ Չէլէպեանը, Ժոզէֆ Պետիրեան(Աբէլեանը)ը եււեղբայրը Ճէյմսը. Ենովքը, Հայրս`Ժոզէֆ Աբէլեանը, կը լսուի Չէլէպեանին ՁԱՅՆԸ ,զուարթախօս այս մարդուն ձայնը կը բնորոշուի ձայներուն մէջէն։ Կատակասէր և լա'ւ պատմութիւն պատմող չկար իրեն նման։ Մենք Փոքր տղաք, մեծերուն շուրջը բոլորած մտիկ կ'ընենք թարմ թարմ գիւղ հասած տեսակաւոր պատմութիւններ։

Չէլէպեանը սիկարէթ սիկարէթի ետևէն կը վառէր, պարծենալով որ ինք "օրական չորս "Փաքէթ" կը ծխեմ, բայց բնաւ ներս չեմ քաշեր մուխը" կ'ըսէր ընկերներուն ,և կաւելցնէր ըսելով որ` անպայման օր մը պիտի թողում այս անիծեալ սովորութիւնը ու` բարձրաձայն խնդուքը հարիւր մեթր անդին կը լսուեր։ Շատ չանցած արդէն դադրած էր ծխելէն և ա'լ անգամ մը ալ չսկսաւ ծխել, իր պողպատեայ կամքով կրնար պարտադրել ինքզինք որևէ որոշում ի գործ դնելու։

Այդպէս ալ ըրաւ ,երբ որոշեց իր ձեռքերով կառուցած գործարանը լքել որը`երբ յեղափոխականներ Սուրիոյ ղեկը ձեռք առին և` իր, ու հազարաւոր մարդոց սեփականութիւնները պետականացուցին։ Մերժեց իր կառուցած գործարանին մէջ որպէս պաշտօնեայ աշխատիլ։ Հրաժարեցաւ և իր հրաժարականը բնաւ ետ չքաշեց սեղանէն։

Մինչև որ իշխանութիւնները ընդունեցին իր հրաժարականը և ազատ արձակեցին զինք ։ "Արժանապատւութեան հարց է" կըսէր,սիրտը խոցուած և խեղդուած ձայնով։

Անշուշտ մէկ չէր իր պատուհասը ։ Դամասկոսի մէջ կինը և աներձագը գրեթէ մահացու` ինքնաշարժի արկած մը ունեցան, ֆիզիքական ծանր վնասներ ունեցան։

Այս դէպքէն ետք որոշած էր Քէսապ_Լաթաքիա փոխադրուիլ և հոն գործ հաստատել։

Այդպէս ալ ըրաւ։

Կ՚այցելէինք զինք յաճախ ,կը սիրէինք իր ներկայութիւնը և միշտ նոր, ճոխ պատմութիւններ ունէր պատմելիք։Կը խնդար լիաթոք, և բարձրաձայն, մանաւանդ երբ յիշէր իր պատանեկութեան հերոսութիւնները,թէ` ինչպէս պատերուն մէջէն օձերը պոչէն բռնած դուրս կը քաշէր, զօրաւոր կը թոթուէր անդամալուծելով թշնամին։ "Օձերը ինձմէ կը վախնային" Կ'ըսէր։

Ազգային և գաղափարական թունդ հաւատացեալ մըն էր, և իր պարտականութեան գիտակից, նոյնիսկ` ձեռբակալուեցաւ և բանտարկուեցաւ, ականատէս ըլլալով իր գաղափարի ընկերներուն չարչարանքին, և մնաց միշտ հաստատակամ։

Բանտը և բանտի ծանր օրերը իրենց դրոշմը ձգեցին Չէլապեանին վրայ։

Իր ձեռնարկած ծրագիրները լիովին ինք կը կազմէր, ինչպէս ըրած էր իր քաուչուկի գործարանը։ կը ծրագրէր, գաղափարը կը յղանար, և իսկոյն կը գործադրէր ։

Փոքր տարիքին` որբացած և մօրը խնամքով հասակ առած կեանքի ասպարէզ նետուած էր փոքր հասակէն։

Իր գործին մէջ շուրջը հաւաքած էր իր գիւղի զաւակներէն մի քանին և ստեղծած էին իրենց յատուկ շրջանակ Դամասկոսի մէջ։

Քէօրքիւնէի մէջ առաջինն էր որ անձնական ինքնաշարժ ունեցաւ, ամառները ընտանեոք Դամասկոսէն կու գային որ ամատը գիւղին մէջ անցնեն։

Մենք փոքր տղաք կը հաւաքուէինք իր տան բակը որ մեր տարեկից` Նորային և ՚Խաչիկին հետ իրենց` նորոյթ խաղալիքներով խաղանք։

Դամասկոս հաստատուած ըլլալով հանդերձ,Քեսապը և իր գիւղը պահելու ռահվիրան եղաւ,պարտէզ մշակել տուաւ, տուն կառուցեց և իր վաստակը իր հարազատ գիւղին մէջ շահարկեց։ Իրեն մեծ վարկ էր գիւղին ձաղկումն ու զարգացումը։ 1965ին Քէօրքիւնայի չափահասները ծրագրած էին գիւղին ջուրի մատակարարման աննախընթաց գործը ,որուն յաջողութեան մէջ թէքնիք բաժինը անվիճելիօրէն Չէլէպեանինն էր , որ յաջողութեամբ իրագործուեցաւ ,ջուրը գիւղի իւրաքանչիւր տան մէջ ծորակով հոսեցաւ։

Որսը սիրող էր և բան խնայած չէր, լաւագոյն որսի հրացանները տան մէջ հաւաքածոյի վերածած էր։ Տեսակաւոր զէնքեր, ոթօմաթիկ զէնքը առաջին անգամ ինք բերաւ գիւղ։ Աշնան երբ մեղուաքհաւերը խումբ խումբ անցնէին գիւղէն ,Չէլէպեանը օթօմաթիկով բոլորէն առաջ կը հնձեր տասնեակ մը թռչուն։

Այս բոլորին մէջ, իր պարտէզը մեծագոյն գուռգուրանքի առարկան էր։ Առաւօտ կանուխ արդէն մէջն էր, արագ արագ շարժումներով պարտէզին լայնքն ու երկայնքը ակնթարթի մէջ կը հասնէր։

Դանդաղ աշխատիլ ինչ է չէր գիտէր։

Խնձորները սնտուկներու մէջ լեցնելու յատուկ սարք մը պատրաստած էր որ առաւելագոյնը ընէ կարճ ժամանակի մէջ։

Այսպէս հնարքներ և գործնական գործիքներ, գիշեր ու ցերեկ մտքին մէջ կը յղանար և թուղթի վրայ գծելով կ'իրագործէր։

Միշտ ալ ուրախ չեղան իր օրերը այս գործերուն մէջ , երբ օր մը կազի շիշը պայթելով աշխատած պահուն զինք բոցերու մէջ առած էր ծանր այրուածքներով` հազիւ կրցան օգնութեան հասնողները կեանքը փրկել։

Ես ուշ հասա արկածին վայրը և զինք գտայ ուղղակի խանձուած վիճակի մէջ, մարմնին 40% տոկոսը այրած էր։

Անտանելի ցաւ, այրուածքի ցաւ որ միայն Չէլէպեանին նման զօրաւոր անձ մը կրնար տոկալ։ Այրած էր մազ, դէմք, յոնքեր, ձեռքեր պարզապէս սահմրկեցուցիչ էր վիճակը։ Այս ցաւերուն ալ դիմացաւ տոկունութեամբ։

Կը սիրէր ընկերային յցելութիւնները։ Ամէն գիշեր տիկնոջ Գոհարիկին հետ կ'այցելէին դրացիներ ,ազգականներ , "Թաւլի" մը խաղալու և յաղթական տուն վերադառնալու տրամադրութեամբ։

Ցերեկին երբ օդը տաք էր և պարտէզի մէջ աշխատիլը դժուար, կանուխ տուն կը վերդառնար, կը լուացուէր` զովանալու և ձայն կու տար թաղին տղոց որ "թաւլի" մը խաղան։

Մեծագոյն ցաւերէն եղան իր երկու զաւակներուն ֆիզիքական տկարութիւնները և ատոր պատճառով անոնց կրած տառապանքն ու ցաւը ։ Իսկ այդ ցաւը իր գագաթնակէտին էր երբ իր դուստրը Նորան` երկար տառապանքէ ետք մահանայ։

"Զաւկի մահը շատ ծանր է" կ'ըսէր խոցուած ու յուզմունքով։

Այս բոլորը կարծես բաւական չըլլային, երբ ծայր տուաւ Սուրիոյ Տասնամեայ պատերազմը։ Ինք հոն էր և ինչպէս` Լիբանանի պատերամին, նոյնպէս հիմա քովը կ'երթայի որ միասին խօսինք կացութեան շուրջ։

"Լիբանանը քանդեցին, հիմա ալ Սուրիան պիտի քանդեն" կ'ըսէր մտահոգ և սրտնեղ։

Պատերազմի առաջին իսկ ամիսներուն, դարձեալ չար դիպուածը իրեն պատահեցաւ։

Գիշերով գողեր բաղնիքի պատուհանէն մտնելով,պառկած անկողնին մէջ մուրճով հարուածներ տուած էին իրեն և Գոհարիկին մինչև` ուշակորյս ընելով զիրենք ու կողոպտելով ոսկի դրամ և այլ արժէքաւոր իրեր ապա փախուստ էին տուած։

Գացի այցելութեան, գլուխնին կապոյտցած, ուռած և մարնին վրայ զանազան հետքեր մուրճի հարուածներէն։

Այս` ցաւերուն գլուխ գործոցը եղաւ։Մեկնեցաւ Ամերիկա ։

Քէսապի աղէտը և տեղահանութիւնը բնաւ չէր հանդուրժէր։

"Կեանքիս բոլոր ցաւերը գումարած այս մէկը մեծագոյնն է" կ'ըսէր անմխիթար։

Յաճախ, ընկերային և Քէսապցիական հաւաքներու հանդիպեցանք, սեղանակից եղանք և խօսեցանք ։ 

Այս վիթխարի մարդը անկրկնելի անձնաւորութիւն էր Քէսապի պատմութեան մէջ, իր ուրոյն նկարագրով, մտքով, գործով և կեանքով։

Յարգանք իր յիշատակին , որ սատարեց մեր գիւղի պահպանման, բարգաւաճման` իր ձեռներեցութեամբ և շահարկումներով, գետնի վրայ իր ներկայութեամբ։

Սիրեց Քէսապը, Սիրեց Քէօրքիւնան և ամբողջ կեանք մը ապրեցաւ անոնց Սիրով։

Այսօր ան հսկայ ժառանգ թողած` հեռացաւ որ սերունդներ իր ջահը վեր բռնած շարունակեն իր աւանդը։

Հողը Թեթև ըլլայ վրադ "Չէլէպեան" Ամմի։

Աստուած Ողորմի Հոգւոյդ։

Ցաւակցութիւններս Խաչիկին, Հայկին և ընտանիքին, իր հարազատներուն և բոլոր Քէօրքիւնացիներուն։

Հաստաբուն պաղնի մը ևս ինկաւ օտար Ափերուն ,Հանգչելու բայց` մեր Գիւղի Կաղնիի շուքէն հեռու։

Ստեփան Աբէլեան

Քօրօնա 

Մայիս 14/2021

 

 

Hovhannes: The Last Among the Chelebian Siblings

Vahe H. Apelian

LtoR: Back row, Hovhannes Chelebian, Zvart Chelebian (Apelian)
Hovhannes Apelian, Antranig Chelebian.
Fron Row: Kohar (Apelian) Chelebian, Vahe H. Apelian, Karoun (Apelian) Chelebian, 
Siranoush (Tootikian) Chelebian

 

My maternal uncle Hovhannes Chelebian passed away peacefully in his sleep during his late afternoon nap on Wednesday 5/12/2021, after being bathed and groomed thanks to the round the clock service he received in the Ararat Nursing Facility in Los Angeles. Four years ago, on January 31, 2007,  his sister, my mother Zvart Apelian, passed away while on her chair attending the day's social for the residents of the same exemplary institution for the care of the elderly.  Hovhannes was born in Keurkune, Kessab in 1926. He lived a long productive life overcoming inordinate challenges all along. He was named after his maternal grandfather who had died during their genocidal exile.

Unlike his brother Antranig and his sister Zvart, my mother; Hovhannes had no formal education having attended school only for a few years in Keurkune, Kessab and hence had ventured into life early on. 

He was tall, handsome, athletic and was extraordinarily gifted mechanic. If the unschooled Ramanujan became a world class mathematician, Hovhannes was the unschooled mechanical genius. In his early youth, orphaned without means, he had fashioned for him a hunting gun and by the age of 25 had convinced a few Syrians to partner by investing for him and had opened the first tennis shoe factory in Damascus having designed all the pieces of the manufacturing equipment himself.  By the age of thirty the company he was instrumental in its founding was overseeing a few hundred employees. He used to tell me in a nonchalant manner but without a hint of being boastful that he does not recall having been employed by anyone or apprenticed with anyone. 

He was also an ardent nationalist and had joined the Armenian Revolutionary Federation early on and had assumed leadership position in Damascus in charge of community security, that suited his temperament. In 1961/1962, during the upheaval the Armenian community experienced in Syria, he was charged with treason and was jailed. After a long imprisonment he was acquitted of all charges and was released. That was an intense period in our family as my mother regularly went to Damascus to attend to his trial and lend her support to him and his family. Although he was not mistreated during his imprisonment but had witness the mistreatment of his friends who were jailed with him. A few of those who were imprisoned with him were sentenced for long term imprisonment or died in prison. The traumatic experience left an indelible mark on him.

Subsequent to his release there came a period of nationalization in Syria, including the factory he had brought about. Rebellious from his youth he refused to report to the Syrian government placed party official in charge of the factory and opted to resign but was not allowed. He eventually had his way but at a great financial cost. It took him a few years until the governed released him from duty upon him relinquishing his claims to the factory he had built from the ground up.

He returned to Latakia and set up a manufacturing shop. His specialty was in designing and fabricating mechanical presses for the large-scale manufacture of pickaxes, spades, and other farming implements. He also purchased properties in keurkune and set up his apple orchard. He came up in innovative way of digging a deep well for irrigating his orchard and designed a method of watering the trees by a network of pipes that dripped water at the base of the trees. He also fabricated a machine that sorted different size apples and lastly, he fabricated his own pistol which to his great regret was stolen from his house during the past civil war unrest in Syria. Previously, he fabricated a larger than life size April 24 memorial for the Armenian community in Latakia in the form of a decapitated tree trunk, with the axe embedded in it, having a branch rise from the periphery. The trunk consisted of 12 leaning panels, much like the number of stone slabs of the Genocide memorial in Armenia, but covered at the top to give the shape of a decapitated tree trunk flattened on top.

He married young, when he was in his early twenties to Kohar Apelian, also from Keurkune . They became parents to Nora, Khachig and Haig. Nora passed away a few years ago and his wife a little bit more than a year ago before his admission to the nursing home after incurring a stroke. For all practical purpose he became handicapped without his wife. Brilliant with machines but he could not fix a cup of coffee for him and relied on his wife. They were inseparable. 

He was the exact opposite to his brother Antranig who was fastidious and not impulsive. But both were talented. Antranig, a historian, cartographer, calligrapher, and a medical illustrator, was a long-time instructor of physiology for the medical, pharmacy and nursing students in the American university of Beirut. In his youth, Antranig had assumed a leadership role helping organize the great repatriation to Armenia in 1947. He believed that the security and the viability of Armenia was better assured in the Soviet Union and hence he supported Soviet Armenia, while his brother Hovhannes opposed it on ideological ground. During my childhood and early youth, I experienced intense debates in our household. Both in their own ways were resolute and firm believers in what they advocated and stood firm. During those years, many families split apart because of their opposing views. But the Chelebian siblings, who had lost their father very early on and had grown up as driven orphans, remained a family to the end, with my mother acting as the peacekeeper between her two brothers. The sons and surviving daughter of the Khatcher and Karoun (Apelian) Chelebian, Antranig, Hovhannes and Zvart, enriched my life beyond measure. I would not have wanted my life otherwise and it would have been much poorer without them.

Hovhannes kept his creative streak to the very end. During my last visit to him he showed me a support he had fabricated that he dragged behind him while working in the backyard. Time had ravaged his body and he had tripped and fallen a few times while doing gardening in his home in Los Angeles where they had moved to be close to their son. The wooden structure he had fabricated was a combination of stepstool in a frame that he said would help him crawl into it and step by step enable him to sit on a step at a time and thus  help him rise on his feet. 

He was also tinkering to build a mechanical perpetual wheel that would turn around on its own with ball bearing falling on levels he explained to me. He was still figuring the intricacies of the design in his mind, he said.  After long and productive years, he now has the time at his hand to see his device come to fruition. I am sure, in one way or another, he will accomplish it in heaven what physics on earth claims that it is a mechanical impossibility 

I take comfort knowing that the sons and daughters of Khatcher and Karoun Chelebian, Antranig, Zvart, Hovhannes, and Anna, the youngest child whom the family lost at young age due to illness, are now united in eternity. 

LtoR: Hovhannes, Khatcher, Zvart, Antranig, Karoun, Anna Chelebian.

Hovhannes and Kohar Chelebian family, Haig, Khatchig, Nora in Keurkune

 

Diaspora Secret Army.....that never was....

Dr. Armenag Yeghiyan 

The attached is my translation of two segments from Dr. Armenag Yeghiyan’s ongoing remembrances (numbered 6 and 17) - (Հայրենի Յուշեր 6, 17) - that are being reproduced in Diaspora newspapers and journals.  The original is attached. Vahe H. Apelian 

 “It was in 1989, during an intense period of the Lebanese Civil War, when Hamazkayin (Համազգային) received an invitation from the (Soviet) Armenia Diaspora Cultural Relations Committee - (հայրենի Կապի կոմիտէութեան) - to attend a conference.

            The central Committee enthusiastically received the invitation and right away assigned a four member delegation to attend the conference, consisting of Keghani Etyemezian (Գեղանի Էթիեմեզեան),  Garbis Harboyan (Կարպիս Հարպոյեան), Hagop Yapoujian  (Յակոբ Եափուճեան) and the author of this memoir Armenag Yeghiayan (Արմենակ Եղիայեան): 

            The airport was closed and therefore we were to leave by boat from the Bay of Jounieh to Cyprus, from there to Moscow and then to Yerevan.

*****

The general meeting ended, and the delegates started returning. Those from the United States and Europe were in a hurry to get back, while those of us from the Middle East were taking our time but those from Lebanon were caught in a dilemma.  We learned that the airport had ust opened and the flights to Lebanon from Armenia had resumed. But as I had noted earlier, our passports were not official but were issued for us from the offices of General Michel Aoun who had rebelled against the central authority and bore his signature. Rumors were flying that those who had left with these passports were being detained in the airport by the security officers.  

No one knew how the information was gathered and who was spreading it. But it was being said.

But I decided to board the flight to Lebanon on the assumption that the Lebanese security officers would understand the situation that had compelled the travelers to secure passports the way we had and would not detain us. I was not wrong. After coming off the plane, I presented my passport to the security officer who welcomed me with a smile and advised me to change it for use for my future travels. That was all to it.

As to my friends; Hagop Yapoujian had already made plans to return to this employment office in Cyprus. As to the other two, I do not remember how they returned. 

*****

It was during those uncertain days that the Garbis Harboyan suggested that we meet Karlin Dallakian ¹ (Կարլէն Դալլաքեան), who was the Soviet Armenia commissioner of Diaspora affairs and take leave of him.  

That is what we did.

His office was very close to the hotel. Our meeting was very friendly. We took leave of him promising to further cement our ties now that had come about thanks to the conference we had.

We had reached the exit door when on the right-hand side, in a narrow office we saw sitting at a desk Romen Gozmoyan (Ռոմէն Կոզմոյեան). He was not there when we came in.  He was the executive director of the Armenian section of the Soviet Embassy in Lebanon. He held that position for a considerable period during which he established a cordial relation with all the segments of the Armenian community and merited the unreserved esteem by all. 

I had known him beforehand, but it was obvious that Harboyan had known him intimately. That was the impression I was left with as I saw them greeting each other warmly having unexpectedly met. 

Our meeting was very short. As we were taking leave of him, Harobyan asked him if the wanted anything he can send to him from Lebanon. Gozmoyian’s answer caught me by surprise and has kept be bewildered to this day.

- “I beg you to continue doing so that we (those residing in Armenia) continue on believing that the Diaspora with its 70,000 combatants is ready to come in defense of Armenia against any danger.”

I could not believe my ears. When we left, I asked my friend: 

- “What kind of story is this Garbis? Where are the combatants he is talking about?”

- “An incomprehensible misconception has come about in Armenia that Diaspora has a 70,000 strong secret army that is armed to its teeth and is ready to intervene against any danger that threatens the physical security of Armenia.”

Gozmoyan understood well to heed to such rumors and yet he was asking that Diaspora continue to rock Armenia with such frivolous myth. 

But why? God only knows.” 

1.      Karlen L. Dallakyan (June 3, 1929, Alaverdi, USSR - October 13, 2008, Yerevan, Armenia), Armenian Soviet party and state employee, literary critic, journalist, translator. Candidate of Philological Sciences (1964). Member of the Communist Party since 1952. (Wikipedia). Note his first name is said to be composed of the first three letters of Karl Max and Lenin.

 

 

 

Հայրենի Յուշեր (6)

1989-ին, Լիբանանի քաղաքացիական բախումներու թէժ օրերուն էր, երբ Համազգայինը հրաւէր ստացաւ  հայրենի Կապի կոմիտէութեան կողմէ՝ մասնակցելու համասփիւռքեան  մշակութային միութեանց  մէկ խորհրդաժողովին։

Կեդրոնական վարչութիւնը  գոհունակութեամբ ընդունեց հրաւէրը եւ սիրալիր ընդառաջեց անոր եւ առ այդ նշանակեց քառանդամ պատուիրակութիւն  մը, որուն մաս կը կազմէին Գեղանի Էթիեմեզեանը, Կարպիս Հարպոյեանը, Յակոբ Եափուճեանը եւ տողերս գրողը։

 Օդակայանը փակ ըլլալուն՝ պիտի նաւով  ճամբայ ելլէինք  Ճունիէն դէպի Կիպրոս, անկէ Մոսկուա  ու ապա Երեւան[1]:

*****

Հայրենի յուշեր (17)

Համագումարը աւարտած էր, եւ պատգամաւորները կամաց-կամաց կը վերադառնային, որքան ալ մասնաւոր  սահմանափակում  նշանակուած չըլլար անոնց կեցութեան: Աւելի կ’աճապարէին Միացեալ Նահանգներէն ու Եւրոպայէն եկողները, մինչ արեւելքցիներս  քիչ մը կը տնտնայինք: Իսկ լիբանանցիներս կը գտնուէինք երկընտրանքի մը առջեւ. իմացանք, որ Լիբանանի օդակայանը վերաբացուած էր, եւ վերահաստատուած էր օդանաւային կապը Հայաստանի ու Լիբանանի միջեւ, սակայն, ինչպէս նկատել տուած եմ նախապէս, մեր անցագրերը պաշտօնական չէին, այլ  տրուած էին   կեդրոնական իշխանութեան դէմ ըմբոստացած զօր. Միշել Աունի գրասենեակէն եւ կը կրէին անոր ստորագրութիւնը, եւ ահա տարածուած էր ըսի-ըսաւ մը, թէ Պեյրութի օդակայանով վերադարձող ճամբորդողները վար կը դրուէին ներքին ապահովութեան ուժերու կողմէ: 

Ո՞վ եւ ինչպէ՞ս քաղած էր այս տեղեկութիւնը,-- յայտնի չէր,  բայց կ’ըսէին...

Յամենայն դէպս, կանխելու ի գին ըսեմ ինքս ալ, որ ես որոշեցի Պեյրութի վրայով վերադառնալ՝ այն  տրամաբանութեամբ, որ մեր պետութիւնը չէր կրնար ըլլալ այնքան մը դաժան, որ այդ անցագիրին պատճառով  հալածէր իր քաղաքացիները, որոնք յառաջացած կացութեան մէջ որեւէ յանցանք չունէին: Եւ չէի խաբուած. երբ օդանաւէն իջնելով ուղղուեցայ դէպի մաքսատան պաշտօնեան, այս վերջինը լայն ժպիտով մը եւ շատ քաղաքավար կնքեց անցագիրս եւ թելադրեց, որ փոխեմ զայն հետագայ ճամբորդութեան նախօրեակին: Այսքան միայն:

Գալով ընկերներուս, Եափուճեան արդէն պիտի Կիպրոս՝ իր գործատեղին երթար, իսկ թէ ճիշդ ինչպէ՛ս վերադարձան միւս երկուքը,-- չեմ յիշեր, որեւէ տպաւորութիւն չեմ պահած:

                                                           *   *   *

Այդ անորոշ օրերուն էր, երբ Հարպոյեան առաջարկեց հանդիպիլ Կապի կոմիտէութեան գրասենեակը եւ հրաժեշտ  տալ  Կարլէն Դալլաքեանին: 

Ու այդպէս ալ ըրինք:

Գրասենեակը շատ մօտ էր պանդոկին, հանդիպումը շատ սիրալիր անցաւ, եւ բաժնուեցանք՝ խոստանալով ամրապնդել այս առիթով հաստատուած կապերը:

Ելքի դռան հասեր էինք, երբ աջին, շատ նեղ տարածութեան մը վրայ, սեղանին շուրջ նստած տեսանք Ռոմէն Կոզմոյեանը, որ մեր եկած ատեն այնտեղ չէր գտնուեր: Մօտիկ անցեալին ան Լիբանանի խորհրդային դեսպանատան հայկական բաժանմունքի գործավարն էր: Ունեցաւ բաւական երկար պաշտօնավարութիւն մը՝ շատ սիրալիր յարաբերութիւններ հաստատելով գաղութի բոլոր խաւերուն հետ անխտիր եւ  արդարօրէն գնահատուելով բոլորէն: 

Ես զինք չէի ճանչցած նախապէս, սակայն Հարպոյեան կը թուէր բաւական մտերմացած ըլլալ հետը, այդպէս կը թելադրէր անոնց անակնկալ հանդիպումին եւ ողջագուրումին որակը: 

Շատ կարճ տեւեց այդ հանդիպումը, ու երբ կը բաժնուէինք, Հարպոյեան հարցուց, թէ որեւէ բան կ’ուզէ յղել Լիբանան կամ ստանալ անկէ...եւ ահա Կոզմոյեան տուաւ պատասխան մը, որ օրին ափ ի բերան ձգեց  զիս ու կը շարունակէ ապշեցնել մինչեւ  այսօր ալ.

--Կը խնդրեմ, որ շարունակէք  ընել այնպէս, որ մերոնք (իմա՝ հայաստանաբնակները—ԱԵ) շարունակեն հաւատալ, թէ սփիւռքը իր 70.000 զինեալներով միշտ պատրաստ է պաշտպանել հայրենիքը ամէն վտանգի դէմ...

Ականջներուս չէի հաւատար, ու երբ դուրս ելանք՝ դիմեցի  ընկերոջս.

--Այս ի՞նչ պատմութիւն է, Կարպի՛ս, ո՞ր զինեալներուն մասին կը խօսի:

--Այստեղ տարածուած է   անըմբռնելի  թիւրիմացութիւն մը, թէ սփիւռքը կը պահէ մինչեւ ատամները զինուած 70.000 հաշուող գաղտնի բանակ մը՝ Հայաստանի ֆիզիքական գոյութեան սպառնացող որեւէ վտանգի առթիւ միջամտելու համար:

Ուրեմն Կոզմոյեան շատ լաւ կը ճանչնար  նման ըսի-ըսաւի մը էութիւնը, այսուհանդերձ կը խնդրէր, որ սփիւռքը շարունակէ օրօրել  Հայաստանը այդ սին  առասպելով: Ինչո՞ւ եւ ինչպէ՞ս,-- Աստուած գիտէ:

                                                          *   *   *

Հայրենիք այդ այցելութեանս ունէի սրտի պարտք մը, որ չէի կրցած հատուցել՝ միշտ փնտռելով աւելի յարմար առիթը, որ մինչեւ վերջ ալ չներկայացաւ: Որոշած էի անպայման հանդիպիլ հայրենի լեզուաբան Վարագ Առաքելեանին, որուն աշխատութիւնները յափշտակեր էի, մասնաւորաբար «Հայերէնի շարահիւսութիւնը»-ի երկու ստուար հատորները, որոնք բարձի գիրքս եղած էին եւ որոնց բովանդակած գիտելիքներուն մէջ հեշտագին կը դեգերէի ընդերկար ու պիտի շարունակէի դեգերիլ, որովհետեւ այնքան  ճոխ է ան ու այնքան առինքնող: Իմ ինքնուս գիտելիքներուս համեստ օժիտի ձեւաւորումին մէջ շատ բան կը պարտիմ անոր բոլոր գործերուն ու յատկապէս «Շարահիւսութիւն»-ին: Եւ հիմա առիթը կը ներկայանար անձամբ ճանչնալու հեղինակը:

Առաւօտ մըն էր, երբ ուղղուեցայ  անոր աշխատավայրը, որ Լեզուի ինստիտուտն (հիմնարկ) էր, Անի հիւրանոցէն քանի մը քայլ անդին,  Աբովեանի եւ Սայաթ-Նովայի հատման անկիւնին վրայ: Բաւական ընդարձակ ու բազմայարկ կառոյց մը, որուն  մուտքին  հաստատուած մետաղեայ ցուցանակը օգնեց,  որ կողմնորոշուիմ, ու մտայ ներս: Հազիւ մտած՝ պէտք է բարձրանայի երկար սանդուղ մը, որուն աջին, ընդարձակ բացատի մը կեդրոնը կը գտնուէր փոքրիկ տաճար մը, մօտաւորապէս 5,5մ x 7,5մ չափերով միջնադարեան գողտրիկ մատուռ մը, որ ունէր իր պատմութիւնը:

Ուրեմն ան կը կոչուէր  ս. Կաթողիկէ, որ վերապրած էր 1930-ական թու- ականներուն տեղի ունեցած համատարած նախճիրէն, որուն զոհ գացած էին  բազմատասնեակ  աղօթատեղիներ,-- որոնց  կարգին այս նոյն մատուռին կից գտնուող աւելի ծաւալուն  ս. Աստուածածին եկեղեցին,-- համայնավարութեան հակակրօն պայքարի ծիրէն ներս: Կառոյցին  ճարտարապետը իր նախաձեռնութեամբ  յաջողած էր բարձրադիր պարիսպներով աչքերէ հեռու պահել  յարակից  տարածքը ու խնայել մատուռի գոյութեան:

                                                             *   *   *

Անկախութենէն ետք Լեզուի ինստիտուտը հիմնայատակ  քանդուեցաւ   պարիսպներով մէկտեղ, ու իր լման ծաւալով ի յայտ եկաւ ս. Կաթողիկէն, որուն գոյութեան շատեր անտեղեակ եղած են նախապէս, այնքան լաւ թաքնուած էր ան: 

Այդ կալուածը հետագային դարձաւ սեփականութիւնը Ամենայն հայոց կաթողիկոսին,  որ մատուռին կից 2014-ին կառուցել տուաւ շքեղ  տաճար մը՝ ս. Աննան, «արդեամբ եւ ծախիւք» Հրայր Յովնանեանի, որուն կնոջ անունը կը կրէր ան: Նոյն տեղը կառուցուեցաւ նաեւ էջմիածնապատկան գեղակերտ շէնք մը, որ ենթադրուած էր իբրեւ  նստավայր ծառայել կաթողիկոսին  եւ ուր  կը նախատեսուէր կազմակերպել հոգեւոր դասընթացքի լսարաններ: 

Այս առթիւ  Աբովեանի ու Սայաթ-Նովայի եզերած տարածքները, որոնք հարաւէն ու արեւելքէն մօտիկ անցեալին  պարսպապատուած էին, ճիշդ որոշումով  մը՝  մնացին բոլորովին ազատ, որով  զոյգ եկեղեցիները իրենց լման ծաւալով կը դառնային  տեսանելի ու մատչելի  քովնտի մայթերէն քալողներուն: 

2017-ին աւելի քան ժամ մը անցուցի այնտեղ:

Ոչ մէկ հոգեւորական տեսայ ու ոչ մէկ հոգեւոր լսարանի ականատես եղայ:

Նորակերտ եկեղեցին իր ծաւալով կլանած էր ս. Կաթողիկէն, որ լքուած ըլալ կը թուէր, մինչ ինքը՝ ս. Աննան, բաւական բանուկ էր, մնայուն ելեւմուտք ունէր. հաւատացեալներ կը մտնէին, մոմ կը վառէին, ծունկ մը աղօթք կ’ընէին ու կ’ելլէին:  

Ճարտարապետական սխալ յղացումի զոհ գացած էր մատուռը, որովհետեւ ս. Աննան բոլորովին մօտիկ, համարեա կից կառուցուած ըլլալով  անոր՝  իր զանգուածով ճզմած էր զայն, որով ան կորսնցուցած է իր ինքնութիւնը, ձեւով մը նսեմացած, լուծուած, վէրքի մը պէս խրած էր   անոր կողին: Թող որ ս. Աննան,  այլապէս  գեղեցիկ կառոյց մը, իր կարգին  նսեմացած էր: Մինչդեռ եթէ բաւարար միջոց տրուէր  անոնց միջեւ, մեկուսի՝ ան  շատ աւելի գրաւիչ ու ինքնուրոյն պիտի դառնար ու պահէր այն վաղեմի  խորհուրդն ու հմայքը, որ ունեցած էր, թէկուզ քողածածուկ ու  քիչերուն ծանօթ շրջապատին մէջ, ուր ինք առանձին   կ’իշխէր իր հնութեամբ՝ իբրեւ հայ ճարտարապետական  արուեստի գոհարներէն մէկը: 

 Այդպէսով պիտի փրկուած ըլլային երկու կառոյցներն ալ:

armenag@gmail.com

 Արմենակ Եղիայեան

 

Zvart Apelian: Limericks for Feast of Ascension

Vahe H. Apelian

 

Recently I came across a booklet among my mother’s files. The cover of the notebook reads in Armenian “Shamlian-Tatigian Armenian Evangelical High School-Bourj Hammoud”. On the very top of the cover in an ornate Arabic script “Armenian Evangelical Secondary School, Bourj Hamoud, Lebanon” is noted. On the lower part of the front cover, in a square, the following is noted in Armenian for filling in: “Name, Class, Notebook, Scholastic year.”

Obviously, it is a notebook that was once prepared for use by the students of the Armenian Evangelical Shamlian-Tatigian High School in Nor Marash, to write down their class notes or assignments. My mother taught there Armenian language, history and also Bible for a quarter of century. During different periods of her teaching career she taught the elementary as well as the senior class students. In that section where the student noted his or her name, class, notebook subject and the scholastic year, she has noted her name and the following notation “Limerics for drawing lots during Hampartsoum festivity”. Incidentally Nor (New) Marash is a suburb of the Bourj Hamoud Municipality in Lebanon, which not far in too distant past was exclusively Armenian populated.

In the notebook she has jotted down in her beautiful handwriting one hundred and five (105) limericks, for lack of a better wording because mostly they are stanzas; that is to day they are mostly quatrains, consisting of four lines that rhyme in a poetic verse conveying a massage of, longing, of wisdom but overwhelmingly of love. Regretfully she has not noted the year she collected them. But it is not hard to surmise that the collection dates at least some forty years as she, by law, retired in from Shamlian-Tatigian School in early 1980’s after having taught there for 25 years and joined the rest of the family in the U.S., where she continued teaching.

My mother used to tell me that on the Armenian Highland Hamartsoum was celebrated with much more festivity than the previous major holidays, namely the New Year, the Christmas, and the Easter. Traditionally the Armenians called the Christmas and Easter, Zadig with Christmas designated as Sourp Zadig (Saint Zadig), at times also as Bzdig Zadig (Litter Zadig) while Easter is designated as Meds Zadig (Great Zadig). 

Hampartsoum is the Feast of the Ascension that biblically comes after forty days of the Resurrection of Jesus Christ. The reason the Feast of Ascension was celebrated in a much more festive mood was the weather, which was severe on the Armenian Highland but mellowed down and started getting warmer by the Feast Ascension enabling people to venture out of their homes after winter long hibernation of sort. It was during the Feast Ascension, she would further elaborate and say that the young brides paid their first visit to their parental homes and the young came onto to open and socialized and celebrate the feast during which love blossomed among the young. It might be worth noting that months that did not contain the letter “r” were considered the most temperate and enjoyable on the Armenian Highland. Those four months are May (Mayis), the month the Feast of Ascension is celebrated, June (Hounis), July (Houlis), and August (Ocostos).

The Feast of Ascension ambiance is best captured by the famous opera “Anoush”. The plot of the opera centers and stems from Hampartoum celebration where the famous quadrant is song “Hampartoum yayla, yayla jan yayla, happy days yayla”. The limericks she has collected were sung or recited or might have been used as  lots for drawing during the Hampartsoum festivity games. It was during such a game that Anoush drew her ominous lot that turned out to be true as tragedy struck her. Her brother and her lover Saro engaged in show of prowess. Tradition dictated that it would end in a draw but this time, enthused by the presence of her lover Anoush, Saro scored an outright win enraging Anoush’s brother who fatally shot Saro driving Anoush to madness. 

The four lined stanzas in her collection, as noted, are mostly expressions of love and naturally it was the young men who expressed their love and longing. They are not literary works but mundane compositions. What is interesting is that some draw parallels to a long lost Armenian world. I quote two lines from a stanza that cites two Armenian Highland landmarks, Lake Van and Massis that are no more part of the lives of Armenians who once lived around the Lake Van and at the foot of Massis. In that limerick, the lover proclaims:

“I am a rainbow for you bridging Lake of Van

To quench your burning heart, I fetch snow for you from Massis.”

Such and similar expressions of love abound in the limericks or the stanzas, she jotted down. Naturally most, if not almost all are expressions of a young man’s Love or longing for his love praising her beauty.

As to the women, I came across one quatrain where she lamented her luck and noted saying:

“What should I tell to my father and to my mother?

They married me off to a gharib.”

The word “gharib” is a word that is fairly well known and used in conversation but appears not to have made inroad in Armenian dictionaries because it is not an Armenian adjective. It means foreign, emotionally distant.

There were a few limericks that are councils as how to best behave by being attentive to what one utters, or being compassionate or knowing many languages but especially Armenian and so forth.

I came across a few words that I did not know, although they are Armenian words that seemed were used in conversation but seemed to have been discontinued, such as կարեվեր (garever), which means deep wound,  Խալ (khal), which means beauty spot. Another word  was Ժանիք (janik), meaning canine tooth. It is a word I have no recollection of having heard in conversation although I knew what it meant.

My mother’s collection in her beautiful handwriting also became a source of reflection for me on this upcoming mothers’ day. She taught mostly Armenian language and history and Bible for some five decades in Armenian schools in Kessab, Beirut and in Los Angeles. She loved poetry and recited poetry well. She had an uncanny ability to memorize them and recited them at will until age ravaged her mind. She surely had deemed worthwhile to have these mundane quatrains preserved and so she jotted them down. In four installments I posted them on my blog for all those interested to read the limericks that were once song or recited during Feast of Ascension festivity, a tradition that seems understandably lost in the Diaspora, far from the Armenian Highland.