V.H. Apelian's Blog

V.H. Apelian's Blog

Saturday, November 23, 2024

INDEPENDENCE DAY MESSAGE:UNITY, SOLIDARITY AND RESTORATION

Բնագիրը կցուած է ներքեւը։ Aharon Shekerdemian 's take on the Lebanese Independence Day is a somber reflection especially for Armenia. I do not know what lays ahead for Lebanon. But I do not discount the possibility that, after much agony, one day Lebanon may emerge another Switzerland in the Middle East. Howver, for Armenia, on the verge of being devided amongst itself, there cannot be the prospect of another landlocked Switzerland in the Caucasus, but a country, irreperably devided, over a drop of honey, as the All Armenian Poet Hovhannes Toumanian reflected in his famous poem.  Attached is my translation of Aharon Shekerdimeian’s reflection on Lebanese Independence Day. Vahe H Apelian

“Today, only a symbol remains, in a divided, fragmented, deprived and a lawless country, where independence is no longer a dream, a longing and finally a hope, attractive and irresistible, to which all the inhabitants of the state, at least the absolute majority of the people aspire, after losing it. Or after being the cause of its loss, because of their egocentric and self-interested character that unwisely sacrifices the whole for the love of the sectarian.

The Lebanese are currently striving hard to regain their independence, when they were the first to disrespect it with their disunity, inability to live a just and homogeneous life and not hesitating, even to seek foreign intervention to maintain their own monopolies to the detriment of their compatriots.

To others relying on themselves, unleashed an obsession of imposing their own monopolistic claims on the rest of its compatriots. This is where this beautiful country, both the claimant and its victim, have dragged by surrendering the prosperous and beautiful Lebanon to fire, ashes and blood, and by turning the land into a hunting ground for foreign raiders who want to take the land and turn it into an untouchable hunting ground.

Safeguarding independence is often more difficult than gaining it. The Lebanese lacked the wisdom to anchor the independence achieved in 1943 on the foundation of just laws. The constitution inherited from the colonizer was a time bomb with its articles sowing inequality, discord and resentment among the children of the same country. That unfortunate constitution divided and deepened hatred between different segments of the people. Instead of uniting the citizens and granting them a peaceful and harmonious existence, the constituion set communities against each other. In the end turning everything upside down.

Lebanon's current situation is a tragedy. Defusing that conspiratorial bomb, and establishing a system that allows the children of the same homeland to live with legislation that establishes equality, would have been the first duty of the leaders of independent Lebanon.

The terrible mistake of our predecessors led us to the current crisis, giving rise to foreigners who rushed to take advantage of the reckless course of the Lebanese. A situation was imposed on us from which we cannot escape. But we still blame others, newcomers, for our current sad state, when the first culprit are the Lebanese. Instead of correcting the mistake they made, they are already in the process of making another mistake as if the past was not enough of a lesson.

What kind of independence are we talking about when the existence of the homeland and the identity of the Lebanese are endangered today? A country with independent borders without a state, independence cannot exist for its people with a collective life. Every step begins with preserving the unity of the people and the state, with national cooperation, creating a central credible authority that gradually extends its authority over the entire national territory, with the power of a united army. Bringing to life state institutions that become the organs that operate under one flag and  under one government that demonstrates a credible authority of a single and a complete state to bring the statehood and its citizenship onto the fold of the international family.

From here begins the reconstruction of independence, not by pushing the Lebanese to open new fronts against each other further dividing the country, and by creating new divisions, not only among the Lebanese communities, but also in the communities that were considered united. Those who have shown compassion for Lebanon have begun to show disgust against the stubborn and the stubborn attitudes they exhibit, which will push the country to suicide.

 Nothing is gained by throwing glittering slogans into the air. What is the use of nurturing premature ambitions when we will not implement them at all? Union, coexistence and restoration – they are the only and the correct path that will lead Lebanon, step by step to true independence and revive its national and state life. Correcting the mistakes of the past, on the condition of not repeating them.  Adopting a constitution that is based on the just coexistence of the Lebanese, will be the way to build a true sovereignty, independence, and not a facade and a form, as it has been so far.

Sad but true, when has Lebanon ever been truly independent and sovereign?

Note: The concluding four lines of Hovhannes Toumanian’s poem, “A Drop of Honey”.

And the rest of the people

Asked each other in horror,

From where came about,

this great general disaster?

 

Իսկ մնացած մարդիկ իրար

Հարցնում էին սարսափահար,

Թե ո՞րտեղից արդյոք ծագեց

Էս ընդհանուր աղետը մեծ։

*****

Բնագիրը՝

ԱՆԿԱԽՈՒԹԵԱՆ  ՕՐՈՒԱՆ ՊԱՏԳԱՄԸ՝ ՄԻՈՒԹԻՒՆ, ՀԱՄԱԿԵՑՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՈՒՄ

ԱՀԱՐՈՆ  ՇԽՐՏԸՄԵԱՆ

Լիբանանի անկախութենէն   միայն խորհրդանիշ մը մնացած է այսօրմասնատուածպառակտեալազատազուրկ եւ անօրէն  երկրին մէջուր անկախութիւնը  երազտենչ ու յետին յոյս  է այլեւս,հրապուրիչ  եւ անդիմադրելի սակայնորուն կը ձգտին  բոլոր  բնակիչները պետութեան,  գէթ  բացարձակ մեծամասնութիւնը  ժողովուրդինզայն կորսնցնելէ ետքկամ պատճառ ըլլալէ  ետքանոր  կորուստինիրենց եսակեդրոն ու շահատենչ  նկարագրով որ,  ինչ անխոհեմութի՜ւն,հատուածականին սիրոյն  ընդհանրականը կը զոհէ:

 Ի զո՜ւր լիբանանցիք  ներկայիս կը  ձգտին  վերատիրանալ     իրենց անկախութեաներբ  իրենքեղած  են առաջինը անոր յարգը  չգիտցող,  իրենց անմիաբանութեամբարդար  ու միատարրկեանք մը   բոլորելու անկարողութեամբ  եւ չվարանելովմինչեւ  իսկ,  օտարի   միջամտութիւնըհայցելուոր  սեփական   մենաշնորհները պահեն  ի վնաս   իրենց  հայրենակիցին:

 Ուրիշին  ապաւինելով   ինքզինք,  իր  մենատիրական յաւակնութիւնները իր հայրենակիցին  պարտադրելու  մոլուցքը սանձազերծահա՝  թէ  ուր  հասցուց  չքնաղ այս  երկիրը  ե՛ւ յաւակնորդն եւ իր զոհը  միաժամանակբարգաւաճ  ու գեղեցիկ  Լիբանանը մատնելով կրակիմոխիրի  ուարիւնիհողամասը դարձնելով  ձիարձակարանի  օտար արշաւներու առջեւոր  տրորեն   հողը  եւզայն սեպեն  որսադաշտ անձեռնմխելի:

Անկախութեան  տէր  կենալը զայն նուաճելէն աւելի դժուար  է յաճախ:  Լիբանանցիներուն  պակսեցաւ   իմաստութիւնը 1943-ին   ձեռքբերուած անկախութիւնը արդար  օրէնքներու պատուանդանին վրայ խարսխելուԳաղութարարէն   ժառանգուած սահմանադրութիւնը  յապաղիչ  ռումբ  մըն էր  նոյն   երկրին  զաւակներուն  միջեւ անհաւասարութիւնխտիր  ուգժտութիւն սերմանող իր յօդուածներով:  Նոյն տէրութեան   քաղաքացիները  միասնացնելովանոնց  խաղաղ  ու  համերաշխ  կեցութեան  շնորհելու  փոխարէնայդ ախտաւորսահմանադրութիւնը բաժանում  եւ ոխ  խորացուց ժողովուրդին  տարբեր   հատուածներուն  միջեւՀամայնքները   հակադրեց  իրարու:  Ի վերջոյ պայթելով ամէն  ինչ տակն ու վրայ  ընելու համար

Լիբանանը իր ներկայ վիճակը ողբերգութիւն մըն է:  Երբ  այդ դաւադիր  ռումբը վնասազերծելընոյն  հայրենիքի զաւակներուն  միջեւ  հաւասարութիւն հաստատող  օրէնսդրութեամբ ապրելու  հնարաւորութիւն  ընծայող կարգ հաստատելըանկախ   Լիբանանի ղեկավարներուն առաջին  պարտականութիւնը պիտի ըլլար:

 Ահաւոր սխալը մեր  նախորդներուն մեզ ներկայի  ճգնաժամին հասցուցառիթ տալով օտարներունորոնք շտապեցին օգտուելու  լիբանանցիին  անխոհեմ ընթացքէն:  Մեզի  պարտադրուեցաւ կեցութիւն մըորմէ չենք  կրնար  ձերբազատուիլ:  Եւ մենք տակաւին կը  մեղադրենք ուրիշըեկուորը,  մեր ներկայի տխուր վիճակին  համարՄինչդեռ  առաջին  մեղաւորըլիբանանցին էոր  իր  կատարած սխալը դարմանելու  փոխարէն այլ  սխալ ընթացքի մէջ է արդէն:Անցեալը   բաւարար  դաս եղած չըլլար կարծես:

 Ի՜նչ անկախութեան մասին է խօսքըերբ հայրենիքին  ու լիբանանցիին  ինքնութեան  գոյութիւնն էոր վտանգուած է այսօրԱռանց  պետութեանինքնուրոյն սահմաններով երկրի ու ժողովուրդիհամախումբ կեանքի,  չի կրնար գոյութիւն ունենալ  անկախութիւնԱմէն  քայլ կը սկսի ժողովուրդիեւ  պետութեան միութեան պահպանումովազգային  համագործակցութեամբգոյացնելովկեդրոնական   իշխանութիւնոր  իր հակակշիռը աստիճանաբար  տարածէ  ազգային   հողամասինամբողջութեանը վրայմիաւորուած բանակի մը ուժովԿեանքի կոչելով  պետական անգոյ  եւ  «խանութ»ի վերածուած   հաստատութիւններըոր գործեն մէկ դրօշի եւ կառավարութեան մըներքեւՄէկ  եւ ամբողջական  պետութեանպետկանութեանժողովուրդի  եւ քաղաքացիութեան   վարկ եւ հեղինակութիւն   ցուցադրելով   միջազգային  ընտանիքին:

Այստեղէն կը սկսի անկախութեան վերակառուցումը  եւ ոչ թէ երկիրը աւելի մասնատելով,  նոր ճեղք  գոյացնելով  ոչ միայն  լիբանանցիներու  ընդհանրութեանայլեւ  մինչեւ երէկ  միասնական  նկատուող  համայնքներէն ներսկամ մղելովոր լիբանանցիները նոր  ճակատ բանան  իրարուդէմ:  Լիբանանի հանդէպ որղորմածներն անգամ սկսած են զզուիլ իրմէ,  ցուցադրուող  կամակոր եւպնդաճակատ  վերաբերումներէնորոնք  ինքնասպանութեան  պիտի  մղեն երկիրըՇողշողուն  լոզունգներ   օդին նետելով    բան չի շահուիրԻ՜նչ օգուտ  կանխահաս  յաւակնութիւններսնուցանելէերբ զանոնք  գործադրելու չենք    ընդհանրապէս:

 Միութիւն,   համակեցութիւն  եւ  վերականգնումահա՛   միակ եւ  ճշգրիտ  ուղինոր Լիբանանը քայլառ քայլ   իրաւ անկախութեան պիտի տանիիր ազգային ու պետական կեանքի  վերակենդանացումով:  Սրբագրելով  անցեալի սխալներըզանոնք չկրկնելու պայմանա՛ւ:Որդեգրելով  սահմանադրութիւն մըոր   լիբանանցիներու արդար   համակեցութեան վրայ կերտէ  ճշմարիտ  գերիշխանութիւնանկախութիւնոր  չըլլայ շպար ու ձեւինչպէս եղած է  ցարդ:

Ցաւալի բայց իրաւ...ե՞րբ   իսկապէս անկախ եւ  գե

In Lebanon, a theater of the absurd

The death of human empathy is one of the earlies and most telling 

signs of a culture about to fall into barbarism”

Hannah Arendt (1906-1975)


Բնագիրը կցուած է ներքեւը - Yesterday Hagop K Havatian described a surreal scene he watched on television. Reporters, firefighters, medics, and everyday folks with their cell phones, had gathered not far from a building to capture the moment Israel would bomb the building it had announced that it will. Attached is my translation of his post Vahe H Apelian.

 


This morning, the scene was once again inexplicable and terrifying. In the southern suburbs of Beirut, Israel had warned the residents of a building to evacuate their apartments. Reporters had gathered at the designated location. Camera crews were ready to capture the moment. Civil defense and fire departments, with their equipment and ambulances had all arrived at the designated location, and a crowd of residents, with their cell phones raised had taken various positions, and were anxiously waiting for the “0” hour to film and immediately share on the social media, the bombing. Is it a theater of the absurd or what? But everything was not imaginary, it was real.

The first explosion on the roof of the building was seen. The correspondent immediately commented that this was a harmless target as the last warning and that we would soon see the explosion. I thought that the film was about to start and the last bell had been given. And suddenly there was a terrible sound, smoke and the building collapsed, its stone fragments spread over a large area.

Frozen in front of the television, I was lost in the incident for a moment. Tragedy, poverty, insensitive situation, modern rationality, I could not find a suitable synonym for the episode and the psychological state of the participants in that episode.

Yes, it is tragic that everything that people have built in the course of their lives is destroyed in an instant. But what is even more tragic is that we all have become viewers of a film series and then naturally continue our work. The harsh reality of life. We were the observers and not the ones who felt it on our skin.

People die, but the living try to neutralize humanity. All this is happening when the human mind in the modern century makes unprecedented scientific discoveries, inventions and record achievements. The same minds have become like robots.  Has artificial intelligence (AI) taken over the emotional cells in the brains? If we live long enough, we will find out. But the inhabitants of that building today are homeless and wandering. Who knows where, will they mourn the loss of their roofs.

«Մարդկային կարեկցութեան մահը ամէնախօսուն օրինակն է 

մշակոյթի մը որ բարբարոսութեան սեմին է։»


Բնագիրը

Այսօր առաւօտեան պատկերը դարձեալ անբացատրելի ու սահմռկեցնող էր: Պէյրութի հարաւային արուարձանին մէջ, Իսրայէլ զգուշացուցած էր շէնքի մը բնակիչները՝ պարպելու իրենց բնակարանները: Սահմանուած վայրին մէջ հաւաքուած էին թղթակիցները, լուսանկարչական մեքենաները լարուած էին որպէսզի ճիշդ ակնթարթին նկարահանումը կատարեն: Քաղաքացիական պաշտպանութեան եւ հրշէջներու ջոկատները՝ իրենց գործիքակազմերով, շտապ օգնութեան աշխատակիցները եւ փոխադրակառքերը բոլորը ժամանած էին ճշդուած վայրը եւ բնակիչներու բազմութիւն մը իր բջիջային հեռաձայները վեր բարձրացուցած եւ նաեւ տարբեր դիրքեր գրաւած՝ անձկութեամբ կսպասէր «0» ժամին, որպէսզի նկարահանեն եւ անմիջապէս ընկերային ցանցերու վրայ տարածեն պայթումը: Անհեթեթի թատրո՞ն թէ ի՞նչ: Բայց ամէն ինչ ո՛չ երեւակայական այլ իրակա՛ն:  

Առաջին պայթումը շէնքին տանիքը տեսնուեցաւ: Թղթակիցը անմիջապէս մեկնաբանեց, որ այդ մէկը վերջին զգուշացման անվնաս թիրախաւորում է  եւ շուտով պիտի տեսնենք պայթումը: Խորհեցայ, որ ֆիլմը պիտի սկսի եւ վերջին զանգը տրուած է: Եւ յանկարծ ահաւոր ձայն, ծուխ եւ շէնքը փուլ եկաւ, անոր քարէ փշրանքները տարածուելով մեծ տարածութեան վրայ:

Հեռատեսիլին դիմաց քարացած, պահ մը կորսուեցայ պատահարին մէջ: Ողբերգութի՞ւն, խեղճութի՞ւն, անզգայ վիճա՞կ, նորօրեայ բանականութի՞ւն, չկրցայ հարազատ հոմանիշ մը գտնել դիպաշարին եւ այդ դիպաշարի մասնակիցներու ապրած հոգեվիճակին:

Այո՛, ողբերգական է կեանքի ընթացքին մարդոց ամբողջ կառուցածը մէկ ակնթարթի մէջ ոչնչանայ, բայց աւելի ողբերգականը մեր բոլորին ֆիլմաշարի մը դիտող  դառնալն է ու յետոյ բնական կերպով մեր աշխատանքը շարունակելը: Կեանքի չոր իրականութիւն... մենք դիտող եւ ոչ թէ մեր մորթին վրայ զգացողն են:

Մարդիք կը մեռնին, սակայն մեր՝ ողջերուս մէջ՝ մարդկայնութիւնը կը փորձեն չէզոքացնել եւ այս բոլորը տեղի կ՛ունենայ, երբ մարդկային միտքը ժամանակակից դարու մէջ աննախընթաց գիտական յայնաբերումներ կը կատարէ, գիւտեր կը հնարէ ու նուաճումներ կ՛արձանագրէ: Արդեօ՞ք միտքերը այլեւս րոպոթանման դարձած են եւ զգացմունքային բջիջները ուղեղներու մէջ իրենց տեղը զիջած են արհեստական բանականութեան մասնիկներու յաւելման: Ապրինք եւ տեսնենք, բայց այդ շէնքի բնակիչները այսօր անտուն ու թափառական ո՛վ գիտէ ուր ապաստանած՝ կ՛ողբան իրենց երդիքի կորուստը:

Յակոբ Գղ Հաւաթեան..

Thursday, November 21, 2024

Հռչակագիրը մերժուեցաւ իր ծնունդէն եւ կրնայ փոխուիլ

Վահէ Յ Աբէլեան

Կարդացի Տիգրան ճինպաշեանին՝ «Անկախութեան Հռչակագիրը փոփոխելի չէ» յօդուածը, «Հորիզոն» Շաբաթաթերթին ՝ 20 Նոյեմբեր, 2024 թիւին մէջ։ Զանց կ՚առնեմ Հայաստանի Հայաստանի վարչապետին հեծանիւ վարելը որպէս ժամանց եւ ոչ ալ իր մօրուքը սափրելը։ Կը կեդրոնանամ Հայաստանի Հռչակագիրի բարդ հարցին։

Հռչակագիրին շարադրութիւնը  ողբերգական եղաւ իր ծնունդէն։ Կը մէջբերեմ Charles անունով մէկու մը տեղադրութիւնը Armenian Weekly- ին մէջ, պարզապէս որպէսզի այդ միտքերուն ծանրութիւնը միայն ուսերուս վրայ չբարդուի։ կը գրէ՝ «It was always a tragedy alluding to unification in the constitution yet never seeing it through to its logical conclusion after 1994»։ Կը յենիմ Google-ի թարգմանութեանը նուազագոյն չափով միջամուխ չըլլալու համար Հայերէն թարգմանութեանը ՝ «Դա միշտ էլ ողբերգություն էր՝ ակնարկելով միավորման սահմանադրության մէջ, սակայն երբեք չհասցնել իր տրամաբանական ավարտին 1994 թվականից հետո։»

Հռչակագիրը կը բաղկանայ երկու մասերէ։ Ներածական մը որ Անգլերէնով ճանցուած է որպէս preamble որ պարզապէս կը նշանակէ նախաբան։  Որուն կը յաջորդեն պետութեան հիմնական հռչակները։ Մեր հռչակագիրին պարագային նախաբանը կը բաղկանայ քանի մը նախադասութիւններէն որուն կը յաջորդեն  տասներկու հռչակներ։ կարդացէք հռչակագիրը եւ հոն պիտի գտնէք որ  նախաբանին մէջ կայ երկչոտ եւ տարտամ ակնարկ մը Հայաստանի եւ Լեռնային Ղարաբաղի վերամիաւորման մասին։ Նախաբանին մէջ ցեղասպանութեան ակնարկ չկայ, ցեղասպանութեան բառ չկայ։

Սակայն Նախաբանին յաջորդող տասներկու հռչակներուն մէջ Լեռնային Ղարաբաղը Հայաստանի հետ միաւորման հռչակ չկայ։ Գալով ցեղասպանութեանթիւ տասնըմեկ հռչակը կը նշէ՝ հետեւեալը « Հայաստանի Հանրապետությունը սատար է կանգնում 1915 թվականին Օսմանյան Թուրքիայում և Արևմտյան Հայաստանում հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործին:»

Սահմանադրական Դատարանը՝ կառաւարութեան սահմանագծումին եւ սահմանազատումին որոշումը նկատեց սահմանադրական եւ յայտարարեց որ կառաւարութեան ներկայացոցած նախագիծը սահմանադրական է։ Սահմանադրական Դատարանը ուշադրութեան յանձնեց որ Հռչակագիրը վաւերցուած էր տակաւին Սովետական Հայաստանի  իշխանութեան օրով 23 Օգոստոս 1990-ին, նախքան որ Հայաստանը ինքզինք հռչակէ 21 Սեպտեմբեր 1991-ին որպէս անկախ եւ ազատ պետութիւն։ Իսկ Հայաստանի քաղաքացիները նորանկախ Հայաստանի Հանրապետութեան սահմանդրութիւնը ընդունեցին 1995-ին, Հռչակագիրէն շուրջ վեց տարիներ ետք եւ հոն՝ սահմանադրութեան մէջ, որեւէ ակնարկ չկայ որ կրնայ կասեցնել խաղաութեան խաչմերուկին քաղաքական ընթացքը։

Իսկ Վարչապետը, Ազգային ժողովին վերջին նիստին յայտարարեց որ Հայաստանի կառաւարութիւնը Ազրպէյճանի կառաւարութիւնէն  չէ պահանչած փոփոխութեան ենթարկել իրենց սահմանդրութիւնը, քանի որ խաղաղութեան Խաչմերուկին վաւերացումը նման փոփոխութեան կարիք չստեղծեր եւ հետեւաբար Հայաստանն ալ իր Սահմանադրութիւնը եւ Հռչակագիրը փոխելու կարիք չունի, շեշտեց Վարչապետը։

Ընդիմադրութիւնը կը մեղադրէր պարոն վարչապետը որ  Ազրպէյճանի ճնշումներուն տակ կ՚ուզէ փոփոխութեան ենթարկել ՀՀ սահմանադկրութիւնը։ Երբ վարչապետը այդ մտահոգութիւնը փարատեց, այս անգամ ընդիմադրութիւնը սկսաւ դատապարտել ոչ թէ միայն կառաւարութիւնը այլ նաւե Սահմանդրական Դատարանը Հռչակագիրը  ենթադրաբար խախտած ըլլալնուն համար՝ երբ ընդիմադրութեան  ղեկաւարները - Քոչարյան եւ Սարգսյան - իրենք չճանցան Լեռնային Ղարաբաղը եւ ո՛չ ալ կցեցին Լեռնային Ղարաբաղը Հայաստանին։ Առաւել, ո՛չ ալ ցեղասպանութեան ճանաչումը չ՚ընդգրկեցին իրենց վարած արտաքին քաղաքանութեան։ Այդ քաղաքականութեան հետ համընթաց մնաց իրենց գործակից եւ ապա դաշնակից Հայաստանի Հայ Յեաափոխական Դաշնակցութիւնը ներկայացնող Հայաստանի Գերագոյն Մարմինը։ 

Այս ընթացքով ես ոչ թէ միայն կը ձայնակցիմ վարչապետին այլ կ՚եզրակացնեմ որ Հայաստնաի Հանրապետութիւնը իր իսկ Հռչակագիրով ինք զինք դրժող հանրապետութիւնը մըն է եւ հետեւաբար անօրինական։

Հռչակագիրը պատմական գրութիւն մըն է ուր ակնարկ կայ ՝ «համայն հայության իղձերի իրականացման և պատմական արդարության վերականգնման»։ Հռչակագիրը կրնար պահուիլ որպէս պատմական թուղթ մը եթէ Հայաստանի քաղաքական կուսակցութիւնները զայն չվերածեն ներքին քաղաքական գնդակի։ Չեմ ըսեր ոտնագնդակի։ Այլ կ՚ըսեմ գնդակի քանի որ անոր հետ խաղը մահացու է հայ պետականութեան։ 

Բայց անհաւանական է որ այդպէս կրնայ ըլլալ։ Այսօրուան ընդիմադութեան ըրածը պիտի ըլլայ գալիք ընդիմադրութեանը։ Հետեւաբար անհրաժեշտ է որ Լեռնային Ղարաբաղի հետ միացման այդ պատմական ակնարկը վերցուի Հռռչակագիրէն։ Վերջին հաշուով Հայաստանի քաղաքացիները իրենց զաւակներուն սիրոյն, կուսակցութիւններուն յատուածական քաղաքականութեան զոհ չեն կրնար ըլլալ։

Այո, սիրելի Տիգրան, Հռչակագիրը փոփոխելի է։

Տիգրանին՝ Հռչակագիրը մերժուեցաւ իր ծնունդէն եւ կրնայ փոխուիլ

Վահէ Յ Աբէլեան

Կարդացի Տիգրան ճինպաշեանին՝ «Անկախութեան Հռչակագիրը փոփոխելի չէ» յօդուածը, «Հորիզոն» Շաբաթաթերթին ՝ 20 Նոյեմբեր, 2024 թիւին մէջ։ Զանց կ՚առնեմ Հայաստանի Հայաստանի վարչապետին հեծանիւ վարելը որպէս ժամանց եւ ոչ ալ իր մորուքը սափրելը։ Կը կեդրոնանամ Հայաստանի Հռչակագիրի բարդ հարցին։

Հռչակագիրին շարադրութիւնը  ողբերգական եղաւ իր ծնունդէն։ Կը մէջբերեմ Charles անունով մէկու մը տեղադրութիւնը Armenian Weekly- ին մէջ, պարզապէս որպէսզի այդ միտքերուն ծանրութիւնը միայն ուսերուս վրայ չբարդուի։ կը գրէ՝ «It was always a tragedy alluding to unification in the constitution yet never seeing it through to its logical conclusion after 1994»։ Կը յենիմ Google-ի թարգմանութեանը նուազագոյն չափով միջամուխ չըլլալու համար Հայերէն թարգմանութեանը ՝ «Դա միշտ էլ ողբերգություն էր՝ ակնարկելով միավորման սահմանադրության մէջ, սակայն երբեք չհասցնել իր տրամաբանական ավարտին 1994 թվականից հետո։»

Հռչակագիրը կը բաղկանայ երկու մասերէ։ Ներածական մը որ Անգլերէնով ճանցուած է որպէս preamble որ պարզապէս կը նշանակէ նախաբան։  Որուն կը յաջորդեն պետութեան հիմնական հռչակները։ Մեր հռչակագիրին պարագային նախաբանը կը բաղկանայ քանի մը նախադասութիւններէն որուն կը յաջորդեն  տասներկու հռչակներ։ կարդացէք հռչակագիրը եւ հոն պիտի գտնէք որ  նախաբանին մէջ կայ երկչոտ եւ տարտամ ակնարկ մը Հայաստանի եւ Լեռնային Ղարաբաղի վերամիաւորման մասին։ Նախաբանին մէջ ցեղասպանութեան ակնարկ չկայ, ցեղասպանութեան բառ չկայ։

Սակայն Նախաբանին յաջորդող տասներկու հռչակներուն մէջ Լեռնային Ղարաբաղը Հայաստանի հետ միաւորման հռչակ չկայ։ Գալով ցեղասպանութեանթիւ տասնըմեկ հռչակը կը նշէ՝ հետեւեալը « Հայաստանի Հանրապետությունը սատար է կանգնում 1915 թվականին Օսմանյան Թուրքիայում և Արևմտյան Հայաստանում հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործին:»

Սահմանադրական Դատարանը՝ կառաւարութեան սահմանագծումին եւ սահմանազատումին որոշումը նկատեց սահմանադրական եւ յայտարարեց որ կառաւարութեան ներկայացոցած նախագիծը սահմանադրական է։ Սահմանադրական Դատարանը ուշադրութեան յանձնեց որ Հռչակագիրը վաւերցուած էր տակաւին Սովետական Հայաստանի  իշխանութեան օրով 23 Օգոստոս 1990-ին, նախքան որ Հայաստանը ինքզինք հռչակէ 21 Սեպտեմբեր 1991-ին որպէս անկախ եւ ազատ պետութիւն։ Իսկ Հայաստանի քաղաքացիները նորանկախ Հայաստանի Հանրապետութեան սահմանդրութիւնը ընդունեցին 1995-ին, Հռչակագիրէն շուրջ վեց տարիներ ետք եւ հոն՝ սահմանադրութեան մէջ, որեւէ ակնարկ չկայ որ կրնայ կասեցնել խաղաութեան խաչմերուկին քաղաքական ընթացքը։

Իսկ Վարչապետը, Ազգային ժողովին վերջին նիստին յայտարարեց որ Հայաստանի կառաւարութիւնը Ազրպէյճանի կառաւարութիւնէն  չէ պահանչած փոփոխութեան ենթարկել իրենց սահմանդրութիւնը, քանի որ խաղաղութեան Խաչմերուկին վաւերացումը նման փոփոխութեան կարիք չստեղծեր եւ հետեւաբար Հայաստանն ալ իր Սահմանադրութիւնը եւ Հռչակագիրը փոխելու կարիք չունի, շեշտեց Վարչապետը։

Ընդիմադրութիւնը կը մեղադրէր պարոն վարչապետը որ  Ազրպէյճանի ճնշումներուն տակ կ՚ուզէ փոփոխութեան ենթարկել ՀՀ սահմանադկրութիւնը։ Երբ վարչապետը այդ մտահոգութիւնը փարատեց, այս անգամ ընդիմադրութիւնը սկսաւ դատապարտել ոչ թէ միայն կառաւարութիւնը այլ նաւե Սահմանդրական Դատարանը Հռչակագիրը  ենթադրաբար խախտած ըլլալնուն համար՝ երբ ընդիմադրութեան  ղեկաւարները - Քոչարյան եւ Սարգսյան - իրենք չճանցան Լեռնային Ղարաբաղը եւ ո՛չ ալ կցեցին Լեռնային Ղարաբաղը Հայաստանին։ Առաւել, ո՛չ ալ ցեղասպանութեան ճանաչումը չ՚ընդգրկեցին իրենց վարած արտաքին քաղաքանութեան։ Այդ քաղաքականութեան հետ համընթաց մնաց իրենց գործակից եւ ապա դաշնակից Հայաստանի Հայ Յեաափոխական Դաշնակցութիւնը ներկայացնող Հայաստանի Գերագոյն Մարմինը։ 

Այս ընթացքով ես ոչ թէ միայն կը ձայնակցիմ վարչապետին այլ կ՚եզրակացնեմ որ Հայաստնաի Հանրապետութիւնը իր իսկ Հռչակագիրով ինք զինք դրժող հանրապետութիւնը մըն է եւ հետեւաբար անօրինական։

Հռչակագիրը պատմական գրութիւն մըն է ուր ակնարկ կայ ՝ «համայն հայության իղձերի իրականացման և պատմական արդարության վերականգնման»։ Հռչակագիրը կրնար պահուիլ որպէս պատմական թուղթ մը եթէ Հայաստանի քաղաքական կուսակցութիւնները զայն չվերածեն ներքին քաղաքական գնդակի։ Չեմ ըսեր ոտնագնդակի։ Այլ կ՚ըսեմ գնդակի քանի որ անոր հետ խաղը մահացու է հայ պետականութեան։ 

Բայց անհաւանական է որ այդպէս կրնայ ըլլալ։ Այսօրուան ընդիմադութեան ըրածը պիտի ըլլայ գալիք ընդիմադրութեանը։ Հետեւաբար անհրաժեշտ է որ Լեռնային Ղարաբաղի հետ միացման այդ պատմական ակնարկը վերցուի Հռռչակագիրէն։ Վերջին հաշուով Հայաստանի քաղաքացիները իրենց զաւակներուն սիրոյն, կուսակցութիւններուն յատուածական քաղաքականութեան զոհ չեն կրնար ըլլալ։

Այո, սիրելի Տիգրան, Հռչակագիրը փոփոխելի է։

 

Wednesday, November 20, 2024

Some of the well-known Car Brands and Their Brief History

I copied this piece from Facebook MRHYDRO. Vahe H Apelian

 


1. Cadillac:

Cadillac Motor Car Division, or simply Cadillac, is a division of the American automobile manufacturer General Motors (GM) that designs and builds luxury vehicles. Its major markets are the United States, Canada, and China. Cadillac models are distributed in 34 additional markets worldwide.

 

2. Chevrolet:

Chevrolet, colloquially referred to as Chevy, is an American automobile division of the manufacturer General Motors (GM). Louis Chevrolet (1878–1941), Arthur Chevrolet (1884–1946), and ousted General Motors founder William C. Durant (1861–1947) started the company on November 3, 1911[3] as the Chevrolet Motor Car Company. 


3. Chrysler:

FCA US, LLC, doing business as Stellantis North America and known historically as Chrysler, is one of the "Big Three" automobile manufacturers in the United States, headquartered in Auburn Hills, Michigan. It is the American subsidiary of the multinational automotive company Stellantis.


4. Citroën:

Citroën is a French automobile brand. The "Automobiles Citroën" manufacturing company was founded on 4 June 1919 by André Citroën. Citroën has been owned by Stellantis since 2021 and previously was part of the PSA Group after Peugeot acquired 89.95% share in 1976.


5. Honda:

Honda has been the world's largest motorcycle manufacturer since 1959, reaching a production of 400 million by 19 December 2019. It is also the world's largest manufacturer of internal combustion engines measured by volume, producing more than 14 million internal combustion engines each year


6. Hyundai:

Hyundai operates the second largest automobile manufacturing facility in Ulsan, South Korea which has an annual production capacity of 1.6 million units. The company employs approximately 75,000 people worldwide.


7. Infiniti:

Infiniti is the luxury vehicle division of the Japanese automaker Nissan, marketing began on November 8, 1989, in North America. The marketing network for Infiniti vehicles included dealers in over 50 countries in the 2010s. 


8. Jaguar:

Jaguar Cars was the company that was responsible for the production of Jaguar cars until its operations were fully merged with those of Land Rover to form Jaguar Land Rover on 1 January 2013. 


9. Lincoln:

Lincoln Motor Company, or simply Lincoln, is the luxury vehicle division of American automobile manufacturer Ford Motor Company. Marketed among the top luxury vehicle brands in the United States, Lincoln is positioned closely against its General Motors counterpart Cadillac.


10. Mazda:

Mazda is known for its innovative technologies, such as the Wankel engine, the SkyActiv platform, and the Kodo Design language. It also has a long history of motorsport involvement, winning the 24 Hours of Le Mans in 1991 with the rotary-powered Mazda 787B. 


11. Mercedes-Benz:

Mercedes-Benz, commonly referred to simply as Mercedes and occasionally as Benz, is a German luxury and commercial vehicle brand that was founded in 1926.


12. Mitsubishi Motors:

Mitsubishi Motors was the sixth-largest Japanese automaker and the 19th-largest worldwide by production. Since October 2016, Mitsubishi has been one-third (34%) owned by Nissan, and included in the Renault–Nissan–Mitsubishi Alliance.



13. Suzuki:

Suzuki was the eleventh biggest automaker by production worldwide. Suzuki has over 45,000 employees and has 35 production facilities in 23 countries, and 133 distributors in 192 countries.


14. Tesla:

Tesla was founded in July 2003 by Martin Eberhard and Marc Tarpenning as Tesla Motors. Its name is a tribute to inventor and electrical engineer Nikola Tesla. In February 2004, Elon Musk joined as Tesla's largest shareholder; in 2008, he was named chief executive officer.


15. Toyota:

It was founded by Kiichiro Toyoda and incorporated on August 28, 1937. Toyota is the largest automobile manufacturer in the world, producing about 10 million vehicles per year.


16. Volkswagen:

Volkswagen was founded in Berlin in 1937 and incorporated in Wolfsburg to manufacture the car that would become known as the Beetle. The company's production grew rapidly in the 1950s and 1960s.


 


Armenian Greats - Known and Unknown

Vahe H Apelian

Recently Jirair Tutunjian gifted me a copy of his latest book ““Armenian Greats - Known and Unknown”. In fact, I can tell you the exact date I received the copy. It was on November 7, 2024. There is a reason I am pin pointing the date. I do not recall of ever writing about a book, a few days after having received the book. But, this book is not an ordinary book. It is a collection of highly readable forty stories that have to do with Armenians. 

Donald Rumsfeld once famously said: “We also know there are known unknowns; that is to say we know there are some things we do not know. But there are also unknown unknowns—the ones we don't know we don't know. And if one looks throughout the history of our country and other free countries, it is the latter category that tends to be the difficult ones.”

 Jirair has made a going to uncover the unknowns we did know that we do not know, and offers their stories to the interested reader along with some we knew, but we did not know that their stories could be revealed and told the way Jirair has captivatingly captured them. Jirair, who continues to be affiliated with Keghart.com on line journal, is, an experienced journalist and a master of the English language.

In the preface, Jirair wrote: “The Armenian nation is blessed with countless greats who have made a name in innumerable fields. These forty profiles are overwhelmingly about remarkable but often unsung Armenians whose Armenian identity is not known even to Armenians. They are often people who had humble beginnings but who rose to the top through hard work, talent, brains, pride, and ambition.” David Boyajian, in his foreword, rightfully noted that we owe the unearthing the stories of these Armenians to “Jirair Tutunjian's insatiable drive to investigate all things related to Armenians and Armenia.”

I invite the readers to watch this clip

You may wonder what this chess game has to do with Armenians and Armenia. You will most likely remain wondering the same reading the titles of the forty stories Jirair has pianistically researched. Citing a story in increments of five -  you will wonder what titles such as – citing the first after five stories – has to do with Armenians and Armenia. Story no 1: “Meeting World’s Top Color Photographer”; no 6: “The Talented Mr. Sheybal”;  no, 11, “Finding the Elusive Roy Tash”; no.16: “The Fixer who deffused the Cuban Missile Crisis”;  no. 21: “A Jesuit of Remarkable Acuity”;  no. 26: “Literature the “Homeland” of Prolific Writer”; no. 31, “Prominent British Writers and Michael Arlen”; no, 36: “Adrift in War” and the last story, no. 40: “Famous Armenians…Insufficiently Verified.”

Do not get discouraged. These forty stories are told in 100 pages. You may read the first and continue reading with an insatiable appetite to get to the next. The book including the foreword, preface and Jirair’s biography is 107 pages long. The book retails for $20 plus $12 for shipping and handling and maybe purchased by contacting him: Jirair Tutunjian, Toronto, jerry_travel@hotmail.com.



 

 

 

 

 

Tuesday, November 19, 2024

Diplomacy at the Brink of Nuclear War

Vahe H Apelian

 

I googled and found out that October 16, 1962 was a Tuesday when we were in our classroom in the Armenian Evangelical College in Beirut Lebanon. We were 9th grade students, that may be equivalent to high school soghomore or maybe Junior given that we graduated at 11th grade.. Mr. Zaven Messerlian – who had not yet become the principal of the school, nor had he received his doctorate degree in. history - was our homeroom teacher and led the short general knowledge session in the morning before the class resumed its studies. We would be sitting in the same classroom and on the same desks, as teachers came for the different subjects. I remember distinctly when he told us that morning in a very solemn voice that the world is at the brink of nuclear war.

That was over 60 years ago. For many of my younger readers, the date may not say anything. It was the start of the Cuban Missile Crisis. The Soviet Union had stockpiled nuclear war heads in Cuba that was only 90 miles away from the United States at its closest point. President Kennedy had given an ultimatum to have the war heads removed from Cuba.  The Cuban Missile Crisis became a 13-day confrontation between the United States and the Soviet Union and brought the world to the brink of nuclear war at no time closer after president Truman had authorized dropping nuclear bombs on Hiroshima, Japan and changed the reality of how deadly coming wars will be.

Today, a headline in NY times read that “Ukraine fired U.S. made missile into Russia for First Time,” and that the president Putin lowered the threshold of Russia using its nuclear might. (you may read the links below). These are not developments that can be taken lightly and gamble on who is going to blink first, Russia or Ukraine, the latter having received missiles from U.S. that can hit further into the Russia and Ukraine has hit further into Russia.

I do not want to hint to the internal politics whether it is the democrat Biden who is war mongering as he transfers power to republican Trump. In my book the war mongering countries are Russia and Ukraine. Let us face it, as saying goes in the U.S., “guns do not kill, people do.” It is Ukraine that used the deadlier weapons U.S. supplied. It did not have to, and could have resorted to diplomacy.

This brings me to Armenia caught in a region not far from Ukraine that is another tinder box for international conflict, South Caucasus. And when I compare the posturing of  Ukraine’s  president Zelenskyy, to that of Nikol Pashinyan, the prime minister  of the  tiny Republic of Armenia, I see more of reason to support Armenia’s prime minister’s policy of charting peaceful relations with its neighbors, than Ukraine’s president Zelenskyy’s militaristic stand.   “As has become something of a trademark for the 44-year-old Ukrainian leader, Zelenskyy wore his green military fatigues to meet the president at the White House Wednesday” said a report almost two years ago, on December 22, 2022. 

Let us not kid ourselves. No one among us is far away from dealing with the consequences of the nuclear was, as the doctor who worked in Kansas City was not in the movie “The Day After”.

It is a MAD, MAD, MAD world and I mean to say it is Mutually Assured Destruction world

Hope for the best, but prepare for the worst. 

                                                ***

Notes:

1.  Ukraine Fired U.S.-Made Missiles Into Russia for First Time, Officials Say; https://www.nytimes.com/2024/11/19/world/europe/ukraine-russia-atacms-missiles.html

2. Putin Lowers Russia’s Threshold for Using Nuclear Arms; https://www.nytimes.com/2024/11/19/world/europe/putin-russia-nuclear-weapons-missiles.html