V.H. Apelian's Blog

V.H. Apelian's Blog

Sunday, June 26, 2022

ՀԱՒԱՏՈՅ ՀԱՆԳԱՆԱԿ

Կը կցեմ ՀՐԱՆԴ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆԻՆ  այս բանաստեղծութիւնը որ գրած եղած է երեսուն տարիներ առաջ. բայց ան կը պահէ եւ անկասկած որ միշտ ալ պիտի պահէ, իր այժմէութիւնը որեւէ հայու համար։

ՀԱՒԱՏՈՅ ՀԱՆԳԱՆԱԿ

Ձօն՝ Հաւատացեալներուն

Հաւատամք՝

Ի մի հայրենիք՝ կոչեալ Հայաստան

Եւ՝

Ի մի Հայութիւն՝ կոչումով յաւերժութիւն։

Հաւատամք՝

Ազատ եւ անկախ պետականութեան

Եւ՝

Արդար ու հաւասար ընկերութեան։

Հաւատամք՝

Բանին, ազատ եւ անկաշկանդ

Եւ՝

Կարգին ժողովրդավարական։

Հաւատամք՝

Հաւաքատիրութեան

Եւ ո՛չ մենատիրութեան

Ազգերու համակայութեան

Եւ ո՛չ գերակայութեան։

Հաւատամք՝

Հայութեան պատմական Դատին՝

Ահազանգ խղճի եւ արդարութեան։

Հաւատամք՝

Հայ Մշակոյթին՝

Խարիսխ գոյութեան

Եւ փարոս փրկութեան։

Հաւատամք՝

Հայ  Ժողովուրդի

Յամառ գոյատեւութեան

Լուռ զգաստութեան

Եւ զգաստ բնազդին։

Հաւատամք եւ հաւատամք Հայ  ժողովուրդի

Ֆիզիքական գոյութեան

Գերագոյն նպատակ բոլո՛ր ծրագիրներուն։

Հաւատամք, հաւատամք եւ հաւատամք՝

-ուղղափառօրէն եւ աներկմիտ-

ՀԱՅՐԵՆԻՔԻՆ

Անգերազանցելի, անառարկելի

Եւ

ԱՆՔՆՆԵԼԻ։

Հաւատամք եւ ԻՆՁ՝ սահմանեալիս՝

Անսակարկ նուիրեալ,

Օղա՛կ պատմութեան,

Հունտ ապագայի։

Հաւատամք եւ ՀԱՒԱՏԱՄՔին՝

Օրէնք կենաց

Կոչում քանդակեալ

Եւ անքակտելի։

Հրանդ Մարգարեան

Ապրիլ 1992

Նիւ Եորք

Եռեսուն տարի ետք, նոյն հաւատով․․․

Wednesday, June 22, 2022

Celebrate U.S. 20th Century in Philately: 1930's (No. 4)

1930’s: Depression, Dust Bowl, and a New Deal

 

By 1933 the average wage was 60 percent less than in 1929 and the unemployment had skyrocketed to 29 percent. Dust storms forced many farmers to give up their land.

Americans escaped the hard reality by playing Monopoly, reading the adventures of “Buck Rogers” and “Flash Gordon” and listening to Hoagy Carmichael’s “Stardust”.

Popular films included King Kong and It Happened One Night. For the first time African American athletes became national idols: Joe Louis in boxing, Jesse Owens in track and field. 

Prohibition was repealed in 1933.

President Franklin Roosevelt fought the Great Depression with his New Deal programs.

The “Star Spangled Banner” was chosen as the national anthem.

The Empire State building rose above the Manhattan Skyline and the Golden Gate Bridge spanned the San Francisco Bay. 

Back on the ground, the parking meter made the first appearance in 1935.

As the decade closed, many Americans were anxious about the growing war in Europe.

New words: all-star, oops, pizza, racism.

The Stamps

New Deal programs: President Franklin D. Roosevelt’s New Deal programs tried to pull the U.S. out of the Great Depression. They provided some relief and addressed the idea of a government regulated economy.

Eleanor Roosevelt: was an extremely vocal, active, and influential First Lady. During press conferences for women reporters and in her syndicated column, she championed the rights of women, youth, and minorities, and the disadvantaged.

LIFE magazine: Established on November 1936, LIFE magazine opened a new era of photojournalism. With limited text and photographs on almost every page, it expanded our awareness of current event and humanity.

Empire State Building:  Completed in 1931, New York City’s Empire State Building has 102 stories and rises 1250 feet above the ground. For more than 40 years it was the tallest building in the world.

President Franklin D. Roosevelt: Eight days after taking office, President Franklin D. Roosevelt made the first of his radio “fireside chats”. As if speaking directly to each listener, he explained complex issues and the measures being taken to deal with them.

Jesse Owens: On the afternoon on May 25, 1935, Ohio State University’s track star Jesse Owens was credited setting 5 world records and tying another. The following year he received 4 gold medals in international competition in Berlin.

Gone With the Winds: Margaret Mitchel’s 1935 novel Gone With the Wind, portrayed the Old South during the Civil War and Reconstruction. It was a number one bestseller for two years and continues to be sold throughout the world. 

Snow White and the Seven Dwarfs: In December 1937, Snow White and the Seven Dwarfs premiered as the country’s first feature-length animated film. The movie classic was comprised of 250,000 separate drawings and won a special Academy Award for Walt Disney.

Household Purchases: Showing faith in new technology household purchases focused on refrigerator, pop-up toasters, vacuum cleaners, and irons. The 1930’s also saw the spread of sliced bread and packaged frozen foods.

Superman TM: Created by Jerry Siegel and Joe Shuster, Superman TM first appeared in 1939. The Man of Steel was the world’s first comic book superhero. His sensational powers and dynamic deeds changed forever the content and the style of comic book.

Great Depression: Dorothea Lang’s 1936 photograph of of Native American Florence Owens Thompson symbolizes the courage of Americans as they tried to survive the hard times of the Great Depression.

Golden Gate Bridge: After more than four years of construction, the Golden Gate Bridge opened for traffic May 28, 1937.Boasting at 4200-foot long main span, the “International Orange” bridge carried the moderate price of $35,000,000.

Streamline Designs: Stressing efficiency and speed streamline designs were used for cars, planes, trains, buildings, and even appliances.  The New 20th Century Limited, shown on the poster at the Albany Institute, was an example of the aerodynamic style.

Monopoly TM game: Produced commercially for the first time in 1932, Monopoly TM game became the world’s most famous board game. In a period of economic depression, players enjoyed amassing fortunes and driving opponent bankrupt.

Bobby Jones: In 1930 amateur Bobby Jones became the first and the only person to win the Grand Slam of golf. The same year at the age of 28, he retired from competition.

Vahe H. Apelian

 

  

Celebrate the U.S. 20th Century: 1900's to 1990's

The USPS issued a series of 10 sets of stamps depicting the ten decades of the 20th century in the U.S. I collected them all and had them stamped at the Loveland, OH post office on the last stamping date for the century, Dec 31, 1999. I had a set prepared for each of our sons. Each decade has 15 stamps. Attached are the 10 sets.  Vahe H. Apelian


On February 3, 1998, the USPS issued the first sheet in the Celebrate the Century Series.

As America approached the end of the century, the USPS sought a way to honor the wide variety of events that had taken place. This led them to the massive 150-stamp Celebrate the Century Series.

The USPS issued the first Celebrate The Century souvenir sheet on February 3, 1998, in Washington, DC. It began one of the largest stamp series in US history. Highlighting the important events of the century, each sheet pictures subjects of a decade from the following categories: People and Events, Arts and Entertainment, Lifestyles, Sports, Politics, and Science and Technology.

The series involved 150 stamps issued over the two years leading up to the new century.   A short description of each stamp is on the back. A large photo representing the decade and a summary of events, including new words that came into use, are on the salvage of each sheet.

Starting with the 1950s pane, the public chose the subjects by voting at a post office or on the internet. Participants voted for 15 subjects from a list of 30.

A year after the first sheet was issued, the USPS inaugurated the CTC Express, a traveling railway tour. The three-car train traveled the US for 18 months, offering Americans the chance to explore the nation’s postal history. The train visited 100 cities in 42 states and saw more than 111,000 visitors. It later received awards from the Transportation Department and the Transportation Marketing and Communications Association.

The USPS also developed a Celebrate the Century Education Series with the Department of Education. Available in over 300,000 classrooms across the country, the series offered in-class lessons on the history of the 20th century. The USPS provided teacher’s guides, student activity magazines, computer activities, multimedia visuals, student and ballots, and more, all free of charge. Courtesy Mysticstamp.com.

 

1. 1900's

http://vhapelian.blogspot.com/2022/01/us-history-in-my-philately-1900s.html

2. 1910's

http://vhapelian.blogspot.com/2022/02/20th-century-us-in-philately-1910s.html

3. 1920's

http://vhapelian.blogspot.com/2022/02/20th-century-us-in-philately-1920s_7.html

4. 1930's

http://vhapelian.blogspot.com/2022/06/celebrate-century-1930s-no-4_22.html

Monday, June 20, 2022

Life in Lebanon: Elias, My Hero

Krikor Kradjian

Translated by Vahe H. Apelian

Բնագիրը կցուած է ներքեւը

Elias is a favorite name for the Lebanese Christians. Not only persons but also institutions,such as church, mall, shelter, and what not, have been christened Elias.

Elias, about whom I will write, is a modest man of very modest means. When asked what he does for a living, he rubs his thumb and index fingers together to show that he is engaged in handling money or is in cash business. He has no other way to express himself. Elias is deaf and mute but he can read lips and responds with hand movements and words that are sounds that emanate from the depths of his throat.

Every morning, with an admirable punctuality, he is in his “office” at the Credit Libanaise bank in the Antelias Square. He places his chair and adjusts the umbrella he uses against the sun and gets to work. If you wonder, why he needs an umbrella. That is because Elias's "office" is in the open-air, next to the entrance of the bank. From there, he directs the bank customers where to park their cars and looks after their cars, at times moving them here and there, until the owner is done with his banking.

But Elias’ specialty is not valet parking. It is the Automated Teller Machine, the ATM, at the entrance of the bank. Not only he knows if there is money in the device or not, but also can tell if the day’s money in the machine is in U.S. dollars or in local currency, Lebanese Liras.

Some of the bank’s customers are not that experienced using the ATM and get frustrated using it, or are too impatient to navigate through the machine. Elias assists them to correctly respond to the smart machine requests. And after helping the customer successfully respond to the machine, he puts his fingers on his mouth and gestures the customer to hold on to his or her breath, as the machine starts counting the bank notes in mechanical notes; lelelelelele...

Elias is not an official of the bank. But it has-happened that he has been the person to alert the bank officials inside about the machine’s irregular processing that needed to be corrected. It also happens, more frequently than not, that a bank-official comes out from the inside of the bank building and submits a request to Elias. In otherwords, Elias is an unofficial official of the bank.

In return for his attentiveness and help to the customers of the bank, most of whom have come to know him well, Elias receives heartfelt gifts that make up Elias's income as the unofficial employee of the bank.

Elias is married to a deaf-mute woman like him. They have two young sons who are in college. And where do you think they are studying? They study in France. Both are healthy, intelligent boys who did not inherit their parent’s disabilities.

But how can someone like Elias, without having a clear source of income but relies on the generosity of people, support two college students studying abroad in in Paris, you may rightfully wonder?

Should you ask Elias, he will put his fingers on his mouth and gnaw his teeth to gesture explaining  the difficulties and hardships he endures to pay for his two children’s college expenses. When time came, in a difficult and a decisive moment, Elias didn't hesitate to sell his car to purchase plane tickets for his boys to travel abroad to studyNowadays, Elias crosses with a gratifying gesture to the Almighty in  the sky and with a wide smile expresses that in two months time his elder son will graduate from university and will start working. He hopes and expects that with the first salary his son gets, he will send plane tickets to have his father and mother fly to Paris to visit the boys.

Every time I approach the ATM, Elias welcomes me with a military style salute and rushes to assist me do my ATM transaction. In return, I continue on gifting him knowing full that husband and wife will continue on depriving themselves of essentials for their subsistence while continuing to convert those insignificant amounts to foreign hard currency at exorbitant rates to send to the boys overseas. 

Elias is my hero.


Իլիասը

Լիբանանի քրիստոնեաներու նախասիրած անուններէն է Իլիաս։ Եկեղեցի, առեւտրական կեդրոն, պատսպարան եւ ինչե՜ր է, որ Իլիաս անունով մկրտուած չեն։

Իլիասը, որու մասին կ՛ուզեմ պատմել, նիւթական եւ այլ միջոցներէ զուրկ, համեստ մէկն է։
Եթէ հարցուի իր աշխատանքին մասին, մատները իրար շփելով կը փորձէ յայտնել, որ դրամի, կամ դրամատնային գործով կը զբաղի։ 
Այլ ձեւ չունի ինքզինքը ներկայացնելու կամ միտքը արտայայտելու։ Իլիաս ի ծնէ խուլ եւ համր է։ Դիմացինին շրթունքի շարժումներէն «կը կարդայ» ըսուածը եւ ձեռքի շարժումներով ու կոկորդի խորքէն ելած բառերով կը պատասխանէ։
Ամէն առաւօտ, ճշդապահօրէն, Անթիլիասի հրապարակը գտնուող 
Credit Libanaise-ի իր «գրասենեակը» կ՛ըլլայ, պաշտօնեաներէն առաջ։ Աթոռը եւ անոր վերեւ գտնուող արեւանոցը կը շտկրկէ եւ կ՛անցնի աշխատանքի։
Ինչո՞ւ արեւանոց, որովհետեւ Իլիասին «գրասենեակը» բացօդեայ է, դրամատան մուտքին։
Ան դրամատան յաճախորդներուն ինքնաշարժներուն տեղ եւ ուղղութիւն կ՛ուտայ, նոյնիսկ անոնց ինքնաշարժը քանի մը քայլ ետ եւ առաջ կը տանի, մինչեւ որ դրամատան իրենց գործը աւարտեն։
իլիասի « մասնագիտութիւն» դրամատան մուտքին հաստատուած 
ATM սարքն է։ Ան գիտէ թէ սարքին մէջ դրամ կա՞յ, կամ ոչ. տոլլար կա՞յ, թէ լիբանանեան թղթոսկի է միայն։ Սարքը գործածել չգիտցողներուն ցուցմունք կու տայ, թէ ինչպէ՞ս պէտք է « պատասխանել»  դրամ բաշխող խելացի գործիքին հարցումներուն։ Իսկ երբ տրուած հրահանգները աւարտած, քարտին տէրը կը սպասէ գումարը ստանալու, Էլիաս, մատները բերնին մօտեցնելով, գոհունակ ժպիտը դէմքին, սարգին մէջէն թղթադրամները հաշուող ձայները կը կապկէ՝ լը,լը,լը,լը,լը,լը,լը։ 
Էլիաս դրամատան պաշտօնեան չէ։ Պատահած է յաճախ, որ ինք ներկայանայ պաշտօնեայի մը եւ տեղեկացնէ սարգին անկանոն ընթացքը։ Ինչպէս նաեւ կը պատահի, որ ներսէն պատասխանատուն կամ պաշտօնեաներ դուրս գան եւ խնդրանք մը ներկայացնեն Իլիասին։ Մէկ խօսքով՝ Իլիաս դրամատան անպաշտօ պաշտօնեան է։
Եւ ի՞նչ կը ստանայ Էլին ( այլեւս ծանօթներ դարձած յաճախորդներուն համար) իր ծառայութիւններուն համար. սրտափուխ նուէրներ։ Այդ է Էլիասին եկամուտը։
Էլիաս ամուսնացած է իրեն նման խուլ-համրի մը հետ։ Ոնի երկու երիտասարդ տղաներ, որոնք կ՛ուսանին։ Եւ ո՞ւր կը կարծէ՛ք։ Ֆրանսա։ Երկուքն ալ առողջ են եւ իրենց ծնողներուն ֆիզիքական դերութիւնը չունին։
Բայց ինչպէ՜ս կրնայ Էլիասի նման մէկը, առանց յստակ եկամուտի, օրապահիկը սրտափուխ նուէրներով համալսարանական զաւակ պահել, այդ ալ երկրէն դուրս՝ Փարիզի մէջ։
Էլիաս մատները կը տանի բերան, ակռաներով կը խածնէ, բացատրելու համար, որ ի՜նչ դժուարութիւններով, ինքզինք ի՜նչ զրկանքներու մատնելով կրցած է երկու զաւակներուն ուսման ծախսերը հոգալ։ Անոնցմէ վերջինը՝ ինքնաշարժը ծախու կը հանէ, որպէսզի զաւակներուն օդանաւային տոմսի արժքը վճարէ։
Էլիաս, կը խաչակնգէ դէպի երկինք յարելով եւ ժպտուն կը յայտնէ, որ երկու ամիս ետք մեծ որդին համալսարանը պիտի աւարտէ եւ սկսի աշխատանքի։ Յոյս ունի, որ կինն ու ինքը, զաւկին առաջին ստացած ամսականով օդանաւի տոմս մը ստանան եւ թռչին Փարիզ։ ( եռանկիւնաձեւ ձեռքերու շարժումը այդ կը խորհրդանշէ)։
 Ամէն անգամ, որ դրամատան 
ATM սարգին մօտենամ, Էլիաս «զինուորականի» բարեւ մը կը նուիրէ, իսկ ես ալ աւելիով կը վարձատրեմ զինք, գիտակցելով, որ իր ստացած լումաները օտար դրամանիշի վերածած,  սննդեղենէն ինքզինք զրկելով գումարը պիտի ղրկէ իր աչքի լոյս՝ երկու զաւակներուն։

Էլիաս իմ հերոսս է։

Saturday, June 18, 2022

Home for the Armenian Aged: History


In 1993 I wrote the story of the founding of the Home for the Armenian Aged, in Emerson, NJ,. The Board of the Trustees had it published  as a special edition of its periodical "Haydoun", the Home's periodical. My primary sources were Home's first president Arousiag Jerahian's memoir and others such as the old editions of its periodical "Haydoun" and the Armenian press at the time

I have reproduced the entire booklet in seven segments that are attached here. Each segment was posted as a separate blog previously.

1. INCEPTION OF THE IDEA

http://vhapelian.blogspot.com/2019/08/home-for-armenian-aged-no1-inception-of.html

2. THE DEDICATION

http://vhapelian.blogspot.com/2019/08/home-for-armenian-aged-no2-dedication.html

3. THE EXPANSION

http://vhapelian.blogspot.com/2019/09/home-for-armenian-aged-no-3-expansion.html

4. THE ARMENIAN GENOCIDE MONUMENT

http://vhapelian.blogspot.com/2019/06/genocide-memorial-monument-in-new-jersey.html

5. THE FOUNDERS

http://vhapelian.blogspot.com/2019/09/home-for-armenian-aged-no5-founders.html

6. THE PRESIDENTS

http://vhapelian.blogspot.com/2019/09/home-for-armenian-aged-no6-presidents.html

7. EXTRA CURRICULAR

http://vhapelian.blogspot.com/2019/09/home-for-armenian-aged-no-77-extra.html







Friday, June 17, 2022

The Cover: Dawn of Armenian Pop Music

Vahe H. Apelian

The text of Boghos Shahmelikian’s book – “Dawn of Armenian Pop Music” - is 207 pages long, excluding the index. Thanks to Boghos’ phenomenal memory, the book makes reference to many individuals, music bands that brought about the Diaspora Armenian popular music spring.  The index is 6 and a half bi columnar pages.  Each column has 30 entries. give and take a few listing. Consequently some 400 names, overwhelmingly of persons and music bands, have been mentioned in the 207 pages long text. (https://vhapelian.blogspot.com/2022/06/translating-boghos-book.html)

To dramatize the listing let me list the names of the musical bands under the alphabetical listing "T": The Babies, The Beat-Hovens, The Black Nights, The Born Losers, The College Boys, The Congueros, The Dark Eyes, The Devils, The Dreams, The Fellows, The Five Fingers, The Flames, The Fugitives, The Heliums, The Kings, The Kozaks, The Lords, The Magic Fingers, The Moonlights, The Motions, The Nobles, The News, The Nightingale, The Piece Blind, The Sea Ders, The Shadows, The Spiders,, The Storms, and more.

Boghos prepared the book cover consisting of the pictures of 37 individuals. He told me that he simply placed the pictures of those that were readily available for him. Much like the colorful cover, the book is rich in pictures that are printed in black and while in the book to save cost. Boghos has captioned them all. 

I thought its fair to list the names of the persons whose pictures appear on the front cover.  I asked Vahig Vartabedian, a musician himself, if he could list the names. Vahig was able to identify most of them, whose names I have listed below.

Hopefully readers may be able to identify the few Vahig Vartabedian could not.  

Central picture of The Five Fingers band

1. Boghos Shahmelikian

2. Vako Delalian

3. Mimo Krouzian

4. Vazko Arisdakesian

5 Steve Fronjian

Left Side Column

6. Adiss Harmandian

7. Ara Kekejian

8 Vatche Yeramian

9; Garo Terzian

10. Boghos Shahmelikian

11. Alex Mnagian

12.

13. Karnik Sarkissian

14. Taniel (Daniel) Madzounian

15. Hratch Boyadjian

Right Side Column

16. Eddy Kev (Kevork Khacherian)

17. Georg Tutunjian

18. 

19. Manuel Menengichian

20. Vatche Meguerdichian

21. Vahig Vartabedian

22. Mimo Krouzian

23. Levon Katerjian

24. Vazko Delalian

25. Harout Balian

Central

26. Harout Pamboukjian

27. Paul Baghdadlian

28. Maxim Panossian

29. Jacques Kojian

30. Mike Postian

31.

32. 

33. Zaven Batanian

34. Hampig Jabourian

35. Koko Hayitian

36. Raffi Khardalian

37. Sam Balekian

 

  

Thursday, June 16, 2022

Translating Boghos’ Book

Vahe H. Apelian

Google-ի Հայերէն թարգմանութիւնը կցուած է ներքեւը


Dawn of Armenian Pop Music
by Boghos Shahmelikian
Translated by Vahe H. Apelian

Let me note that the text is the introduction I wrote for my translation of Boghos Shahmelikian’s book titled “Յիշատակներ եւ Անցած Օրեր – “Memories and Bygone Days”.

Sometime in 2016, I visited Abril Bookstore in Glendale, California. I can safely say that I hardly miss attending this landmark Armenian bookstore whenever I am in Los Angeles. While browsing for a few books in Western Armenian to read, Arno, the owner of the bookstore, presented me Boghos Shahmelikian’s book.

I had not hear of the book before, even though this was its second edition and had several good reviews. The book is titled ““Յիշատակներ եւ Անցած Օրեր - (Yishadagner ew Antsʿadz Ōrer) – “Memories and Bygone Days”.

The cover of the book attracted my attention. It depicted many of the popular Armenian singers I knew growing up I Lebanon. I purchased a copy. I can say that I read its 220 pages literally in one breath.

The book is fascinating account of the evolution of the post Genocide Armenian contemporary popular music in the Diaspora, commonly referred to as pop music. The Armenian term is estradayen.

Starting from early 1960’s a host of Armenian singers and musical bands appeared on stage in Lebanon. They started singing western songs such as in French, English, Italian and Spanish and ended up singing in Armenian popularizing Armenian music throughout the Diaspora. The Armenian songs they sand were not always new. However, for the first times non-traditional instruments, such as electric guitar, drum-sets, electronic organ (Keyboards), saxophone and the like accompanied the songs. The “invasion” of these musical bands lasted until the mid 1970’s and tapered off with the onset of the Lebanese Civil War. 

Boghos Shahmelikian’s narrative of the era is not exhaustive or complete. The family names of some of the musicians elude the author’s memory. There are not many resources to search about the period. The lack of material may have to do with the contemporary neglect of the budding culture. 

It would take years, if not decades, for the Armenian Diaspora institutions to realize that these young men and women revolutionized Armenian song and in doing so enormously popularized Armenian music and ushered it away from its Ottoman influences. It is this later day realization that drove Catholicos Aram I of the Great House of Cilicia to bestow upon Armenian popular singers Adiss Harmandian, Levon Katerjian, and Harout Pampoukian the ecclesiastical or of Saint Mesrob Mashdots. The order is named after the priest who invented the Armenian alphabet in the fourth century.

Boghos Shahmelikian’s narration also portrayed aspects of the dynamics of the intra communal relations of the young in Lebanon. Their cooperation transcended sectarian based political animosities inherent in the mosaic of the Lebanese social fabric, and instead coalesced in music. Finally, the narration also depicted the devastating effect of the civil war in Lebanon.

The author’s intimate knowledge of the era would have been lost had it not been for his foresight to pen his remembrances in his book. His is the only account that encapsulates the period that in hindsight was the Diaspora Armenian Musical Spring. The fact that Boghos, as a musician, was part and parcel of the period makes his narration authoritative and entertaining as well.

The book is in Western Armenian. It is composed of two parts. The first part deals mostly with the author’s personal experiences playing with the popular The Five Fingers band and with other vocalists and musicians. The second part of the book is an overview of the many, mostly Armenian singers and the music bands of the period that he personally knew. 

It is fair I thought that the book be available in English as well, primarily for the benefit of the children and the grandchildren of these young musicians who are mostly born and raised on the western shores and cannot read in Armenian anymore. The narration is also no less a primary source of information of that period. I asked and was generously given permission by the author to translate his book. Hence this translation came about.

Readers who might have read the book in Armenian may find the text expanded with footnotes. These were added to best portray the time and the era to those who did not live throught it. Boghos and his friend Vahig Vartabedian, a musician himself, reviewed and approved the accuracy of the translation in its entirety.

Last but not the least, I would like to thank my cousin Jack Chelebian M.D. for editing my translation. Jack is younger than I. He is born and raised in Lebanon. In his student days he worked as a pharmacy technician in the pharmacy oLevon Karamanoukian owned in Dhour Shoueir, where many of the singers and music bands mentioned in the book performed. He is an astute observer as well. Without his help and comments I would not have been able to adequately translate Boghos Shahmelikian’s book. The title of the book – “Dwan of Armenian Pop Music” – is Jack’s wording.

LtoR: Vahe H. Apelian, Boghos Shahmelikian, Jack Chelebian

Պօղոսի Գիրքին Թարգմանութիւնը

Նշեմ, որ տեքստը նախաբանն է, որը գրել եմ Պողոս Շահմելիքյանի «Յիշատակներ և Անցած Օրեր» գրքի իմ թարգմանության համար՝ « Հիշողություններ և  անցած օրեր» վերնագրով։ 

2016թ.-ին ես այցելեցի Կալիֆորնիա նահանգի Գլենդել քաղաքի «Աբրիլ» գրախանութը: Վստահաբար կարող եմ ասել, որ երբ Լոս Անջելեսում եմ, հազիվ թե կարոտեմ հաճախել այս նշանավոր հայկական գրախանութը: Արևմտահայերենով մի քանի գիրք կարդալու ժամանակ գրախանութի սեփականատեր Առնոն ինձ նվիրեց Պողոս Շահմելիքյանի գիրքը։

Ես նախկինում չէի լսել գրքի մասին, չնայած սա նրա երկրորդ հրատարակությունն էր և ուներ մի քանի լավ ակնարկներ: The book is titled ““ Յիշատակներ եւ Անցած Օրեր ” - (Yishadagner ew Antsʿadz Ōrer)  –  “Memories and Bygone Days”. 

Գրքի շապիկը գրավեց ուշադրությունս։ Այն պատկերում էր շատ սիրված հայ երգիչների, որոնց ճանաչում էի Լիբանանում մեծանալիս: Ես գնել եմ պատճենը: Կարող եմ ասել, որ նրա 220 էջը կարդացի բառացիորեն մեկ շնչով։

Գիրքը հետաքրքրաշարժ պատմություն է Սփյուռքում հետցեղասպանական հայկական ժամանակակից հանրաճանաչ երաժշտության էվոլյուցիայի մասին, որը սովորաբար կոչվում է փոփ երաժշտություն: Հայերեն տերմինը  էստրադային է։

1960-ականների սկզբից Լիբանանում բեմ դուրս եկան բազմաթիվ հայ երգիչներ և երաժշտական ​​խմբեր։ Նրանք սկսեցին երգել արևմտյան երգեր՝ ֆրանսերեն, անգլերեն, իտալերեն և իսպաներեն, և վերջացան երգելով հայերեն՝ հանրահռչակելով հայկական երաժշտությունը ողջ Սփյուռքում: Հայկական երգերը, որ նրանք հղում են, միշտ չէ, որ նոր էին։ Սակայն առաջին անգամ երգերին ուղեկցում էին ոչ ավանդական գործիքներ՝ էլեկտրական կիթառ, թմբուկների հավաքածու, էլեկտրոնային երգեհոն (Ստեղնաշարեր), սաքսոֆոն և այլն։ Այս երաժշտական ​​խմբերի «ներխուժումը» տևեց մինչև 1970-ականների կեսերը և կրճատվեց Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի սկսվելուն պես: 

Դարաշրջանի մասին Պողոս Շահմելիքյանի շարադրանքը սպառիչ կամ ամբողջական չէ։ Երաժիշտներից մի քանիսի ազգանունները վրիպում են հեղինակի հիշողությունից։ Ժամանակաշրջանի մասին որոնելու համար շատ ռեսուրսներ չկան: Նյութի պակասը կարող է կապված լինել նորածին մշակույթի ժամանակակից անտեսման հետ: 

Տարիներ, եթե ոչ տասնամյակներ կպահանջվեն, որպեսզի հայկական սփյուռքի կառույցները հասկանան, որ այս երիտասարդներն ու աղջիկները հեղափոխեցին հայ երգը և դրանով իսկ հսկայական տարածեցին հայ երաժշտությունը և հեռացրին այն օսմանյան ազդեցություններից: Այս վերջին օրերի գիտակցումն է, որ մղեց Մեծի Տանն Կիլիկիո Արամ Ա կաթողիկոսին հայ հանրաճանաչ երգիչներ Ադիս Հարմանդյանին, Լևոն Քաթերջյանին և Յարութ Փամպուկյանին շնորհել եկեղեցական կամ սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց: Շքանշանն անվանվել է չորրորդ դարում հայոց այբուբենը հորինած քահանայի անունով։

Պողոս Շահմելիքյանի շարադրանքը նաև պատկերում էր Լիբանանում երիտասարդների ներհամայնքային հարաբերությունների դինամիկայի կողմերը։ Նրանց համագործակցությունը գերազանցեց աղանդավորական քաղաքական թշնամանքը, որը բնորոշ է լիբանանյան սոցիալական հյուսվածքի խճանկարին, և փոխարենը միավորվեց երաժշտության մեջ: Վերջապես, շարադրանքը ներկայացնում էր նաև Լիբանանում քաղաքացիական պատերազմի կործանարար ազդեցությունը։

Դարաշրջանի մասին հեղինակի մտերիմ գիտելիքները կկորչեին, եթե նրա հեռատեսությունը չգրեր իր հիշողությունները գրքում: Նրա միակ պատմությունն է, որն ամփոփում է այն ժամանակաշրջանը, որը հետին պլանում սփյուռքահայ երաժշտական ​​գարունն էր: Այն, որ Պողոսը՝ որպես երաժիշտ, եղել է այդ ժամանակաշրջանի անբաժանելի մասը, նրա շարադրանքը դարձնում է հեղինակավոր և զվարճալի։

Գիրքը արևմտահայերեն է։ Այն կազմված է երկու մասից։ Առաջին մասը հիմնականում վերաբերում է հեղինակի անձնական փորձին, երբ նվագել է հայտնի The Five Fingers խմբի և այլ վոկալիստների և երաժիշտների հետ: Գրքի երկրորդ մասը ակնարկ է բազմաթիվ, հիմնականում հայ երգիչների և այդ ժամանակաշրջանի երաժշտական ​​խմբերի, որոնց նա անձամբ էր ճանաչում: 

Արդար է, կարծում էի, որ գիրքը հասանելի լինի նաև անգլերենով, առաջին հերթին ի շահ այս երիտասարդ երաժիշտների երեխաների և թոռների, ովքեր հիմնականում ծնվել և մեծացել են արևմտյան ափերում և այլևս հայերեն կարդալ չգիտեն։ Պատմվածքը նույնպես այդ ժամանակաշրջանի տեղեկատվության առաջնային աղբյուր չէ։ Ես խնդրեցի և հեղինակի կողմից մեծահոգաբար թույլտվություն ստացա թարգմանել իր գիրքը: Այստեղից էլ առաջացավ այս թարգմանությունը։

Ընթերցողներին, ովքեր հավանաբար կարդացել են գիրքը հայերեն, կարող են գտնել տեքստը տողատակերով ընդարձակված: Սրանք ավելացվել են ժամանակն ու դարաշրջանը լավագույնս ներկայացնելու համար նրանց, ովքեր չեն ապրել դրա միջով: Պօղոսը եւ իր ընկերը՝ Վահիկ Վարդապետեանը, որ ինքը երաժիշտ էր, վերանայեցին եւ հաստատեցին թարգմանութեան ճշգրտութիւնը ամբողջութեամբ։

Վերջին, բայց ոչ պակաս կարևորը, ես կցանկանայի շնորհակալություն հայտնել իմ զարմիկ Ջեք Չելեբյանին իմ թարգմանությունը խմբագրելու համար: Ջեքն ինձնից փոքր է: Նա ծնվել և մեծացել է Լիբանանում: Ուսանողական տարիներին աշխատել է որպես դեղատան տեխնիկ Դհուր Շուեյրում պատկանող Լևոն Կարամանուկյանի դեղատանը, որտեղ ելույթ են ունեցել գրքում նշված երգիչներից և երաժշտական ​​խմբերից շատերը: Նա նաև խելացի դիտորդ է։ Առանց նրա օգնության և մեկնաբանությունների ես չէի կարողանա պատշաճ կերպով թարգմանել Պողոս Շահմելիքյանի գիրքը։ Գրքի վերնագիրը՝ «Հայկական էստրադային երաժշտության Դվան» Ջեքի ձևակերպումն է։