V.H. Apelian's Blog

V.H. Apelian's Blog

Monday, February 26, 2024

ԱրմենակԵղիայեան ՝ Ճանչնանք մեր բառերը (15) - կարենալ

 


Ճանչնանք մեր բառերը (15)

            Ի մտի ունիմ... չարաշուք կարենալ բայըորունանցնոշ  երկու շաբաթներունյատկացուցի քանի մը յօդուած՝ կանխազգուշական ցանկերովեւ որըսակայնանարգել կը շարունակէ իր «յաղթական» երթըամօթալի՜ երթը:

            Ան է՛ր եւ կը մնա՛յ համազգային խարան մը արեւմտահայուն ճակատին:

            Եւ միայն արեւմտահայը կրնար այսքան հպարտութեամբ ցուցադրել իր խարանը:

            Կու տամ մեր ամբողջ պատմութիւնը աղարտող հարիւրաւոր  օրինակներէն 40-ը ՝ իրենց սրբագրութեամբ:

                                                                         *   *   *

         1. Գատըգիւղ չկրնալ երթալուն... համար (Արփիար Արփիարեան): 

          --երթալ չկրնալուն համար  կամ երթալ չկարենալուն համար      

         2. Կուզէ զայն ջախջախել՝ կարենալ տօնելու համար... (Սիամանթօ, «Կովկաս»):

         --տօնել կարենալու համար                                                                             

         3. Մայրը մեռած է... առանց կարենալ սնուցանելու  իր երախան (ԵրունդՕտեան, «Ընկեր Բանջունի»,  նախաբան):  

         --սնուցանել կարենալու

         4. Ազատօրէն կարենալ խօսելու համար... (Ռուբէն Սեւակ):

         --խօսիլ կարենալու համար

         5. Գիտե՞ս ցաւը որ կայ՝ գրել ուզածը չկարենալ գրելուն մէջ (Վահէ-Վահեան):

         --գրել չկարենալուն

         6. Աղէտը չկարենալ կանխելուս համար զիս պիտի մեղադրէր (Արամ Հայկազ): 

         --կանխել չկարենալուս համար

         7. Ամբողջ ազգ մը կրնալ տեսնելու համար... (Յակոբ Օշական): 

         --տեսնել կրնալու   կամ տեսնել կարենալու

         8. Պիտի տառապինք անոնց չկրնալ իջնալնուս (Յակոբ Օշական): 

         --իջնել չկրնալնուս  կամ իջնել չկարենալնուս

         9. Մտիկ կընէր՝ առանց կարենալ ձեռք մը երկարելու (Վահէ Օշական):  

         --ձեռք մը երկարել կարենալու

         10. Չունիմ բնագիրը՝ կարենալ լուծելու համար այս հանելուկը (ԲենիամինԹաշեան):

         --լուծել կարենալու

         11. Մարդոց    մեծամասնութիւնը կը քնանայ կամ չկարենալ քնանալու  տառապանքը կապրի (Ռոպեր  Հատտեճեան):

         --քնանալ չկարենալու

         12. Ջուրերըդիւրաւ անցք չկրնար գտնելունկը պտուտկին (Յակոբ Մնձուրի):

         --գտնել չկրնալնուն  կամ գտնել չկարենալնուն

         13. Փաստաբան չկրցող եղողները՝ վաճառական կըլլաննպարավաճառ չկրցող եղողները՝ մանրավաճառ կըլլանմանրավաճառ չկրցող եղողները քահանայ կըլլան (Նշան Պեշիկթաշլեան):

          --ըլլալ չկրցողները

         14. Իր ուսերուն վրայ առաւ՝ առանց թեւերուն  մէջ կարենալ ամփոփելու (Գրիգոր Զոհրապ):

         --ամփոփել կարենալու

         15.Այդ գործը չկրցող հասկցող մէկ քանի հոգի հեղինակի համբաւ շինեցին (Գրիգոր Զոհրապ):

         --հասկնալ չկրցող

         16.Այնքան անարատօրէն  չկարենալ ապրելուն կափսոսար (Երուխան):

         --ապրիլ չկարենալուն

         17. Համիտին այնչափ մեծ ճիգերով  չկրցած փճացուցած  հայ ազգը (Քասիմ): 

         --փճացնել չկրցած

         18. Ձեռքս ետ կը քաշեմ՝ առանց կարենալ ծածկելու զարմանքս (ԱնդրանիկԾառուկեան):

          --ծածկել կարենալու

         19. Սրածուածներուն  ցաւը չկարենալ մեր տրամաբանութեան հետ հաշտեցնելէ ետք... (Պօղոս Սնապեան):

         --հաշտեցնել չկարենալէ ետք

         20. Ուրիշ մը չկարենալ սիրելու տառապանքը (Պօղոս Սնապեան):

         --սիրել չկարենալու  տառապանքը

         21. Իր պաշտելի հերոսները չկարենալ մեծարելու բռնութեանենթակայ մարդը չի կրնար (Պօղոս Սնապեան):

         --մեծարել չկարենալու   

         22. Ոտանաւոր չկարենալ հրատարակելու ցաւս ատով կը սփոփէի (Արշակ Չոպանեան):

         --հրատարակել չկարենալու

         23. Յիշում է՝ առանց նշանակութիւնը կարողանալ որոշելու (ՀրաչեայԱճառեան): 

         --որոշել կարողանալու

         24. Ինք անձամբ չկարենալ մեկնելով՝ իր պատուիրակները նշանակած է (Յակոբ Սիրունի):

         --մեկնիլ չկարենալով

         25. Չկարենալ ապրելու եւ չկարենալ մեռնելու պէս բան մը ուրեմն (ԵդուարդՊոյաճեան): 

         --ապրիլ չկարենալու եւ մեռնիլ չկարենալու

         26. Բանաստեղծը կը մնայ  իր ցաւին հետ հաշտ ու իր չկարենալ հասնելու ճակատագրին  գիտակ սիրահարը... Կեանքը չկարենալ ապրելու հրայրքին կըհակադրէ...» (Մինաս Թէօլէօլեան):

         --հասնիլ չկարենալու... ապրիլ չկարենալու

         27.Շատեր կը նայէին աւերածութեան վրայ՝ առանց կարենալ որոշելու... (ԱրամՀայկազ):

         --որոշել կարենալու

         28. Որչափ պիտի սպասենք նոր Զոհրապ մը կարենալ ողջունելու  համար (Վազգէն Այգունի):

         --ողջունել կարենալու համար

         29. Հետագային կարենալ ըմբռնելի կերպով ընդունելու համար՝ յաջորդական բոլոր ժայթքերը (Գրիգոր Շահինեան):

         --ընդունիլ կարենալու համար

         30. Լայն պիտի բանալ կարկինը՝ կարենալ մօտենալու համար ճշմարտութեան (Երուանդ Քասունի):

         --մօտենալ կարենալու համար

         31. Ամեն մարդ վազքի մէջ է... կարենալ ձեռք բերելու համար  անթացուպ մը(Երուանդ Քասունի):

         --ձեռք բերել կարենալու

         32.Անթիքա... աղջիկը չկարենալ փրկելուն մեղքը  կողբայ (Գրիգոր Պըլտեան):

         --փրկել չկարենալուն

         33. [ՆԱղբալեանկը խօսի... զայն չկարենալ իրագործելու վախէն (ԳրիգորՊըլտեան):

         --իրագործել չկարենալու

         34. Վկայութիւնը կը տառապի հիմնական մեղքէն  չկարենալ պարագրկելու... ամբողջութիւնը (Գրիգոր Պըլտեան):

         --պարագրկել չկարենալու

         35. Վտանգը կը սպառնայ անգամ մը եւս  չկարենալ  գաղտնիքը պահելու (Գրիգոր Պըլտեան):

         --պահել չկարենալու

         36. «Ամեն ինչ  կարենալ բացատրելու համար» (Շահան Շահնուր):

         --բացատրել կարենալու

         37. [Գրագիրը]  ձախողանք մը կը նկատէր այս պարագային  օգտակար չկրնար ըլլալը» (ԵՕ):

         --ըլլալ չկարենալը

         38. Իրենց  չկրցած հասկցուցածը  հասկցնողը... (Կարո  Սասունի):

         --հասկցնել չկրցածը

         39. Այս չկարենալ ընելու համարազգը արտաքին թշնամիի պէտք չունի (ՅակոբՊալեան):

         --ընել չկարենալու համար

          40. Մեր կեանքին մէջ կուտակուող խաւարը կարենալ փարատելու  համարԱզդակ»):

          -- փարատել կարենալու համար

                                                                           *   *   *    

          Այս տխուրայլեւ ամօթաբեր կացութեան առաջքը առնել պէտք է ըլլայ իւրաքանչիւրիս մտասեւեռումներէն  մէկըԱռ այդ թելադրելի էոր ներկայ ցուցակը մուտք գործէ ու տեսանելի տեղ մը գրաւէ մեր բոլոր խմբագրատուներունդպրոցներունգրասենեակներուն եւ տուներուն մէջ

          Իմ կողմէս՝ օրը-օրին պիտի ջանամ տեղեակ պահել ընթերցբղներս իւրաքանչիւրօրինազանցութեանոր կը գործուի յընթացս:           

           Եւ շնորհակալութիւն:   

armenag@gmail.com                                   ԱրմենակԵղիայեան