Համազգայինի «Վահէ Սէթեան» հրատարակչատուն ՝ «Զաւարեան Մատենաշար»

Քիչ առաջ տեղի ունեցաւ Համազգայինի «Վահէ Սէթեան» հրատարակչատան ծրագրած՝ «Զաւարեան» մատենաշարի վեց հատորներու վերահրատարակութեան հանդէսը։ Ներբակը համառօտ ներկայացուեցաւ որպէս «Զաւարեան»-ի խօսքը։

Համազգայինի «Վահէ Սէթեան» հրատարակչատան ծրագրած՝ «Զաւարեան» մատենաշարի վեց հատորներու վերահրատարակութեան լուրը մեզի՝ Սարգիս Քարկոտորեանին, Ատրուշան Արմէնեանին եւ Վահէ Յ. Աբէլեանին հաղորդեց Օհան Արմէնեանը։ Իրեն կը պարտինք մեր անուանական նիւթական աջակցութիւնը այս ծրագիրի իրագործման համար։ 

Մենք իբրեւ Զաւարեան ուսանողական միութեան նախկին անդամներ ընդհանրապէս հաղորդ մնացած ենք իրարու հետ։ Մեր բարեկամութիւնը սկսած էր Զաւարեան աշակերտական միութեան անդամակցութեամբ, երբ դասընկերներ էինք նաեւ Վիգէն Յովսէփեանին հետ։ Վերջինս այժմ Քանատա կը գտնուի։ Ոչ միայն առօրեայ բարեկամութիւն մըն էր՝ մեր վաղ երիտասարդութեան այդ օրերու մեր բարեկամութիւնը, այլեւ նպատակադրուած էր։ Միասնաբար եւ առաջին անգամ ըլլալով խախտեցինք Զաւարեան աշակերտական միութեան ընդունուած սովորութիւնը, որ Զաւարեան աշակերտական միութեան վարչութիւնը միշտ Ճեմարանականներէ բաղկացած կ՛ըլլայ, եւ ընտրուեցանք վարչական - Հայ Աւետարանական Գոլէճի աշակերտներ։

 Աշակերտութենէն անցանք ուսանողական եւ ապա անցանք շարքերը մեզի նմանապէս դասընկեր, Իտալիոյ մէջ վաղամեռիկ Մելքոն Սուքիասեանի հետ։ 

Այսպէս, Համազգայինի հրատարակչատան «Զաւարեան մատենաշար»-ի վերահրատարակութեան ծրագիրը այդ օրերը վերյիշելու առիթ տուաւ մեզի, եւ մատենաշարին չորս իւրաքանչիւր հատորը յիշատակեցինք Զաւարեան ուսանողական միութեան մեր երբեմնի ընկերներէն մէկուն կամ երկուքին անունով։ Ընտրութիւն չէր, որ կատարեցինք, այսինքն՝ նախընտրելով մէկուն անունը յիշատակել, բայց ոչ միւսինը։ Այլ պարզապէս այդ պահուն մեր յիշողութեան մէջ այդ անուններն էին, որոնք տողանցեցին։ 

Այսպէս, հատորներէն մին նուիրեցինք ՍԵՐԺ ԹՈՎՄԱՍԵԱՆի եւ ՍԱՐԳԻՍ ՖՈՒՃՈՒՐԵԱՆի յիշատակին։ Պարսկաստանէն ժամանելէն ետք, Սերժ Թովմասեանը շատ շուտ ընտելացաւ լիբանանահայ զաւարեանական տղոց հետ եւ մտերմացաւ։ Տարի մը միասնաբար մաս կազմեցինք Զաւարեան ուսանողական միութեան վարչութեան։ Զաւարեանէն անկախ արդէն դարձանք բարեկամներ, ինչպէս կ՛ըլլան բարեկամութիւնները։ 1976-ի մարտ ամսուն, Սերժին եղերական մահը պատահեցաւ «Աղբալեան» ակումբին մէջ։ 

Այսօրուան պէս կը յիշենք Սարգիս Ֆուճուրեանին։ Հին ժողովրդային տան մէջ էր, այսօրուան պատկերացումով՝ Արեւմտեան Պէյրութի մէջ։ Հայկազեանէն շրջանաւարտութեան շրջանը ըլլալու էր։ Ան յայտնեց, որ ծրագրած Է Ամերիկա բժշկութիւն ուսանիլ եւ արդէն սկսած է դիմել։ Նահատակուեցաւ Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմին, հայկական շրջանին պաշտպանութեան ընթացքին։ 

Մատենաշարին մէկ այլ հատորը նուիրեցինք ՍԱԳՕ ՍԱՐԳԻՍԵԱՆի յիշատակին։ Շատ բան գրուած է Սագոյին մասին։ Անկարելի է Սագոյին անունը տալ եւ չպատկերացնել իր կինը՝ Զուարթը հետը։ Սագոն կանուխ տարիքին որբացած էր։ Զուարթը Սագոյին կեանքը ամբողջացուցած էր։ Հիւրասէր, հաղորդական, իրենց տունը ժամադրավայր մըն էր։ Կը խորհինք, որ հեռաձայն ունէին։ Այդ օրերուն տան մէջ հեռաձայն ունենալը ընդհանրացած չէր։ Այսպէս պատահական իրենց տուն ուղղուիլ եւ դրան զանգակը զարնելով հիւրընկալուիլը արտասովոր բան մը չէր։ Սագոյին ճակատագրուեցաւ թաղուիլ Ամերիկա։

Մատենաշարին երրորդ հատորը նուիրեցինք ԲԵՆՕ ԹՈՆԴԵԱՆի յիշատակին։ Ուշիմ տղայ մըն էր։ Ճարտարագիտութիւն ուսանեցաւ Ամերիկեան համալսարանին մէջ։ Նմանապէս ակնյայտ էր առաջնորդի իր բնածին խառնուածքով եւ այդպէս ալ չբաւականանեցաւ իբրեւ ճարտարագէտ։ 

Մատենաշարին չորրորդ եւ վերջին հատորը նուիրեցինք ՊՕՂՈՍ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆին եւ ՅԱԿՈԲ ԵԱՓՈՒՃԵԱՆին։ Պօղոսը իր հանդարտ եւ մեղմ նկարագիրով հաճելի ընկեր մըն էր։ Բազմիցս մեզ հրաւիրած էր իրենց տունը, Այնճար։ Թերեւս ալ ըսենք իրենց տան պարտէզը։ Բոլորս գիտէինք, որ Պօղոսը գիւղատնտեսութեան մէջ մասնագիտանալու տրամադրութիւն ունի, երբ տակաւին Հայկազեան ուսանող էր։ Ուրիշ հետաքրքրութիւն մըն ալ ունէր՝ հաւաքել այդ շրջանին լոյս տեսած պահանջատիրութեան պատգամով զանազան եւ այլազան ազդերը (posters)։ Գիւղատնտեսութեան իր մասնագիտական ուսումը կը շարունակէր Միացեալ Նահանգներու մէջ։ Այդ շրջանին Լիբանանէն հեռանալ կամ Լիբանան մնալը յաճախակի խօսակցութեան առարկայ էր։ Պօղոսին պարագային նման ընտրութիւն չկար՝ իրը Լիբանան էր եւ բնականաբար Այնճարը մեծ դեր ունէր եւ այդպէս ալ ըրաւ։ 

Վերջին զաւարեանականը, որուն անունը յիշած ենք մատենաշարին մէջ, Յակոբ Եափուճեանն է։ Եթէ ողջ ըլլար, անկասկած որ պիտի ուրախանար լսելով Համազգայինի «Վահէ Սէթեան» հրատարակչատան «Զաւարեան մատենաշար»¬ին ծրագիրը։ Իր մահէն քանի մը տարի առաջ կապի մէջ էինք իրեն հետ։ Զաւարեանականներուն համար նուիրուած հատոր մը պատրաստելու համար։ Ինքն ալ իր կարգին կապ պահած էր Կարօ Յովհաննէսեանին հետ։ Բայց չեղաւ, չդասաւորուեցաւ։ Միշտ կոկիկ հագուած, բծախնդիր, ընկեր մըն էր Յակոբը։

 Մատենաշարին մէջ նշուած անունները պարզապէս այդ պահուն մեր տրամադրութեան եւ յիշողութեան մէջ յայտնուած անուններն էին։ Այժմ, երբ ասոնք կը գրենք, մեր մտապատկերին կու գան նաեւ Զաւարեան ուսանողական միութեան ընկերներ, որոնք մեզմէ հեռացան վաղաժամ՝ Վաչէ Տարագճեան, Խոսրով Ասոյեան, Նիկոլ Շահկալեան (Պարսկաստանէն), Հրաչ Պետոյեան, Աբօ Սիւրթիւքեան (Երուսաղէմէն), Հրայր Նալպանտեան (Հալէպէն)։ 

Եթէ ժամանակաշրջանով մը սահմանենք, մեր ՀՅԴ Զաւարեան ուսանողական միութեան փորձառութիւնը եղաւ 1965-1975-ի տասնամեակին, քանի մը տարի աւելի կամ նուազ։ Կրնանք ըսել, որ յիսնամեակի սերունդ էր, որ ինքզինք դրսեւորեց այնպէս մը, որ չէր պատահած Ցեղասպանութենէն ետք. Հայ դատի պահանջատիրութիւնը եւ Ցեղասպանութեան ճանաչումը առանցքները դարձած էին մեր ընկերային եւ ընկերական կեանքին։ Կէս դար անցած է այդ տասնամեակէն։ Այժմ մենք մեր եօթներորդ տասնամեակին մէջ ենք եւ քիչ մըն ալ մօտ ութերորդի։ Անարդար պիտի չըլլայ, եթէ մեր փորձառութիւնն ալ նմանցնենք Ռուբէն փաշայի պատկերացումին։ Մենք մեր կարգին ալ շատ սերունդներ տեսանք, բայց այդ սերունդին համը տարբեր էր։ Մեր պարագային կրնանք ըսել, որ այդ սերունդին համը Լիբանանի համեղ պտուղներուն նման էր, քանի որ այն ինչ որ պատահեցաւ, անհաւանական էր որ Լիբանանէն դուրս կարելի պիտի ըլլար։

Շնորհակալութիւն Համազգայինի հրատարակչատան՝ «Զաւարեան մատենաշար»-ի ծրագիրի վերականգնման համար։ Առիթը տուիք մեզի վերյիշելու եւ վերապրելու անմոռանալի անցեալ մը։

Մասնաւորապէս շնորհակալութիւն կը յայտնենք, որ մեր անուանական նիւթական աջակցութիւնը այսքան կը գնահատէք։ Զաւարեան ուսանողական միութեան 120-ամեակին առիթով նորանոր նուաճումներ կը մաղթենք միութեան՝ համոզուած, որ իրերայաջորդ սերունդներու երթը աննահանջ պիտի շարունակուի, եւ Զաւարեան ուսանողական միութիւնը միշտ ալ պիտի դառնայ ճառագայթող ներկայութիւն մեր ազգային կեանքին մէջ։

Ձեզի եւ մեզի կը մաղթենք առողջութիւն։ Համազգայինի 95-ամեակը արդէն իր լրումին հասած է։ Կը յուսամ, որ կը դիմաւորէք եւ կը դիմաւորենք Համազգայինի 100-ամեակը։ 

Լաւագոյն մաղթանքներով՝ «Զաւարեան մատենաշար»-ի չորս հատորներու մեկենասներ

Հանդէսը՝

 

Արմենակ Եղիայեան ՝ Այսպէս ալ կարելի էր գրել (5, 6) - ըլլա՞յ, թէ՞ոչ

 

Կարելի էր այսպէս ալ գրել (5)

«Ասպարէզ»-ը տարին այնքան լաւատես չի սկսիր:

Ո՛չ լեզուական, ո՛չ... ազգային մակարդակներու վրայ:

Սկսինք լեզուականէն՝ աչքի առաջ ունենալով «Արմէն Գրիգորեանի յայտարարարութիւնը» (9/1/2024),  ազգայինին կ’անդրադառնանք աւելի անդին:

*   *   *

***Հարցեր կան, որոնք բանաւոր բանակցութիւններու ընթացքին համաձայնութեան էինք եկած:

--Ըսել կ’ուզուի՝ «որոնց շուրջ...»:

***Յստակ չդարձաւ, որ արդեօք  համաձայնագիրին մէջ տարածքային ամբողջականութեան կէտ պիտի ըլլա՞յ, թէ` ոչ:

--Երբ ստորադաս նախադասութիւնը հարցում կը բովանդակէ, ան կը սկսկի թէ շաղկապով եւ ոչ՝ որշաղկապով:  

Միւս կողմէ՝ հարցումը ինքնին սխալ բանաձեւոած է. պէտք է ըլլայ՝ «պիտի ըլլա՞յ, թէ՞ ոչ»:  Ուրեմն՝

«Յստակ չդարձաւ, թէ արդեօք  համաձայնագիրին մէջ տարածքային ամբողջականութեան կէտ պիտի ըլլա՞յ, թէ՞ոչ:

 

*** Հայաստանցի պաշտօնեաները նախորդ տարուան ընթացքին կարեւոր նկատեցին այն, որ համաձայնագիրը Ատրպէյճանի հետ կնքուի:

--Այն ցուցականը աւելորդ է. հայերէնը նման  անմիտ զարդի պէտք չունի:

 

***Մեր խնդիրն է, որպէսզի կարողանանք ...  արձանագրենք այն բոլոր սկզբունքները...

--Խմբագրութիւնը հայացուցած է քանի մը օտար բառեր, որոնք կը «զարդարէին այս նախադասութիւնը», սակայն անդին կը մնայ լեզուական ամբողջ աղբ մը, որ մնացած է անձեռնմխելի ու նոյնութեամբ հրամցուած է  ընթերցողին:

Ասոնց առաջինը որպէսզի շաղկապն է, որ արդի արեեւելահայերէնին քաղցկեղն է. զազրելի ռուսաբանութիւն մը, ուր  «որ» շաղկապին փոխարէն կը գործածուի «որպէսզի» շաղկապը: Արեւելահայութիւնը  հաշատարած վարակուած է այս ախտէն՝ վարչապետով ու դռնապանով, իշխանականով ու ընդդիմադիրով, ակադեմականով ու դռնապանով՝ բոլբորով, ոչ մէկուն խնայած է ան, ամբողջ արեւելահայութիւնը համակարծիք, համաձայն, համախոհ է լեզուական այս քստմնելի արատին  առթիւ:

Երկրորդը՝ արձանագրենք դիմաւոր բայի կիրարկութիւնն է՝ արձանագրել դերբայի փոխարէն. սա իր կարգին  կը հիւծէ հայերէնը ու կը վերածէ զայն գռեհիկ ռամկաբանութեան մը:

Ուրեմն՝ 

«Մեր խնդիրն է, որ կարողանանք... արձանագրել այն բոլոր սկզբունքները...

 

***5 օրեր առաջ, վերջին առաջարկներուն ծանօթացաւ:

--Պէտք է օր. սխալ է օրեր-ը: Աւելորդ է ստորակէտն ալ:

 

***Փաստաթղթի մասին որեւէ մանրամասներ չեմ կարող ներկայացնել:

--Որեւէ դերանունը եզակի է իր  «է» էական բայով՝ որ եւ է .ուրեմն չեմ կրնար եզակի լրացեալ կ’ուզէ, չի կրնար յոգնակի գոյականի վրայ դրուիլ. Որեւէ մանրամասնութիւն եւ ոչ թէ որեւէ մանրամասնութիւններ:

Ասկէ բացի՝ երբ որեւէ մանրամասնութիւն չի տրուիր, ինքնաբերաբար մանրամասնութիւններ ալ տրուած չեն ըլլար, այլ խօսքով յոգնակիի կիրարկութիւնը անհեթթեթ, անտրա-մաբանական  արարք մըն է:

 

*** Առաջարկները ոչ թէ խաղաղութիւն փափաքող պետութեան մը, այլ Հայաստանի համար նոր սպառնալիքներ ստեղծող առաջարկներ են:

         Այսինքն՝ «Առաջարկները...առաջարկներ են»: Հապա՞՞՞:

 

***Պաշտօնական յայտարարութենէն շուրջ 10 օրեր ետք...

--Պէտք է ըլլայ՝  10 օր ետք...

 

***Երեւան դարձեալ վերահաստատեց ... իր պատրաստակամութիւնը:

---Դարձեալ-ը աւելորդ է...  հարիւրամեայ լրագիրի մը մակարդակին:

 

Գէորգ Քէօշկերեանի յօդուածէն՝

***Յո՞ երթաս Մեծն Լոս Անճելըսահայ գաղութ:

--Մեծն Լոս Անճելըսահայ գաղութ-ը միայն երթալիք տեղը չէ որ կ’անգիտանայ. ան  լուր ալ չունի, որ ինք կոչական է եւ պէտք է   «Յո՞ երթաս»-էն տրոհուի ստորակէտով մը: 

 

***Բամբասա՞նք՝ թէ բանն ասանկ...

--Բամբասա՞նք, թէ՞ բանն ասանկ...

 

***«Այս յօդուածիս միտք բանին քննադատութիւն չէ բնաւ, այլ  ներկայացնել իրականութեան տխուր պատկերը»,− կը գրէ սրտցաւ յօդուածագիրը եւ կու տայ 1976-էն  ի վեր գաղութին մէջ գործուած աւերին  մէկ երեսակը, որ է փակումը՝                          --5 դպրոցի                 --6 լրագիրի           --4 միութեան          

--1 թատերախումբի  --1 եկեղեցիի

Ու կ’եզրակացնէ. «Աւա՜ղ փառացս անցաւորի․․․ Յուսանք, որ ապագան աւելի լաւ օրեր վերապահած  ըլլայ մեզի․․․»:

Մաղթանք, որուն իրագործումը, դժբախտաբար, շատ կասկածելի է:

Աւելի ճիշդը՝ անիրագործելի: Այս աղէտը ո՞ւր պիտի հասնի:

armenag@gmail.com                                         Արմենակ Եղիայեան

 

Այսպէս ալ կարելի էր գրել (6)

            Մեծարգոյ Վարդգէս Գուրուեան  համեստօրէն կը գրէ, թէ ինք «կրթական մշակ մըն է, որ քիչ մը հայերէն գիտէ» («Պայքար», թիւ 357, էջ 3): Նման խոստովանութիւնը  մեծ առաքինութիւն է. կարեւորը սորվիլ կամենալն է, եւ բնաւ ուշ չէ կամաց-կամաց զարգացնելու ու լրացնելու  գիտելիքները:

                                                                                *   *   *

         Եւ թելադրելի է, որ  ան սկսի տարրական թուաբանութեան սերտողութեամբ, որպէսզի գիտնայ, թէ՝

         --Հայաստանի բնակչութիւնը «2,720,000 մարդ» չէ, այլ  2.920.000-էն վեր է, արցախահայերու յաւելումով՝ կ’ակնկալուի, որ ան անցնի 3.000.000-ը: Հայրենի վիճակագրական սպասարկութիւնը օրը-օրին կ’իրազեկէ մեր սրտցաւ հայրենակիցները, չեմ գիտեր թէ միւս թիւերը ուրկէ՛ կը հանուին: Թելադրելի է, որ Գուրուեան  նաեւ չմոռնայ  այս թիւերը գրելու միջակէտով, որպէսզի անհամեմատօրէն աւելի չնուազեցնէ հայերուն թիւը եւ կոտորակի չվերածէ  զայն: Կը բաւէ որքան կոտորուեցանք:

         Օրին այս նոյն սիւնակներէն ինչ-որ  Կէօնճեան մը իր կարգին 2.000.000 կը գնահատէր Հայաստանի բնակչութիւնը:    Չես գիտեր ինչո՛ւ, «Պայքար»-ը  եւ  իր քաջարի  զինակիցները անհամբեր են Հայաստանի բնակչութեան թիւը այսպէս նուազած տեսնելու: Թալաթ եւ ամբողջ թուրք ազգը տասնամեակ մը դրին 1.500.000 հայ սրբելու  համար Հայաստանի քարտէսէն, Կէօնճեան-Գուրուեան տանդեմը անձնդիր ջանիւք եւ  գրչի  մէ՛կ հատու  հարուածով կը ջանայ  լրացնել անոնց պակասը:

         --Թուաբանական սխալ հաշիւ մըն ալ կը գտնենք 44-օրայ զոհերու թիւի գնահատումին մէջ: Ըստ նոյն իրաւասու սպասարկութեան՝ ան 3.750-ի շուրջ է, Գուրուեան թեթեւ հոգիով, ձեռքով ու գրիչով զայն կը հասցնէ 5.000-ի՝ մեծահոգաբար աջակցելով... Ալիեւին եւ ձայնակցելով ուրիշ «հայրենակից»-ներու, որոնք միշտ ալ  նման, նոյնիսկ աւելի մեծ թիւերով գնահատած են մեր այդ թանկագին զոհերը:

         Այս բոլորէն ետք Գուրուեան  բարձր արհեստագիտութեամբ կը թելադրէ հայրենի իշխանութեանց եւ սփիւռքայութեան, թէ ինչպէ՛ս կարելի է հայրենադարձ կատարել եւ արեւմտահայեր ներգրաւել հայրենիքէն ներս:

         Կը յանձնենք  առ որ անկ է:

         Այնուհետեւ կարելի է անցնիլ մանրուքներու, որոնք ստորեւ...

                                                                           *   *   *

         --Այս վիճակին չէինք հասնէր...

         Այսինքն՝ չէինք հասներ...

         --չ’ուզեցին... չ’ուզեն...

         Այսինքն՝ չուզեցին...չուզեն...,         

         Պէ՞տք է ենթադերել, թէ Գուրուեան այսպէս ալ «սորվեցուցած է» իր աշակերտնե-րուն:

         --Հայրենիքի վերաբնակեցման հարցերը քննարկելու, ի պահանջել հարկին ալ՝ լուծելու նպատակով, Գուրուեան կ’առաջարկէ կազմակերպել համագումար մը, որուն հրա-ւիրուին  Հայրենիքէն եւ Սփիւռքէն «լուրջ մտաւորականներ, ընկերաբաններ, գիտնական-ներ, փաստաբաններ, դիւանագէտներ եւ ներգաղթ-արտագաղթի մասնագէտներ»՝ առանց մոռնալու «օտար մասնագէտներ, եթէ պէտք է»:        

         Երկու կէտ մութ է այս առաջարկին մէջ. նախ՝ ինչպէ՞ս պիտի ջոկենք լուրջ եւ անլուրջ մտաւորականները. ինչո՞ւ օրին տիկին Հրանուշ Յակոբեանը՝ սփիւռքի նախարարուհին, այսքանը չմտածեց եւ ցորենը որոմէն չզատած հեռացաւ ասպարէզէն:  Երկրորդ ի՛նչ բանելու պիտի հրաւիրուին... արտագաղթիմասնագէտները,− յայտնի չէ: 

         --Գուրուեան ուրիշ աղաւնիներ ալ ունի գլխարկին տակ:

«Մեր թիւը պէտք է շուտով կրկնապատկենք, որպէսզի մեր բանակը կարենայ պէտք եղած թիւով զինուորներ ունենայ»:

         Հապա՞՞՞, մէկ կողմէն ժողովուրդը գլխատելէ, միւս կողմէ բանակին զոհերուն թիւը ուռճացնելէ ետք, այս մեծահոգի մտածումները սփոփարար սպեղանի են, միայն  գոնէ  ճիշդ հայերէնով ըսուէին. « կարենայ ունենալ»:

              Եւ ան մեծահոգաբար կը թելադրէ քանի մը շինիչ ու գործնական առաջարկներ, որ կը փութամ սեփականութիւնը դարձնել ընթերցողներուս.

         ա) 10,000−25,000 դոլար  տուրք գանձել հայրենիքը լքող իւրաքանչիւր արտագաղ-թողէ. այսինքն՝ 10.000−25.000 դոլար, որով՝ եթէ նոյնիսկ  հարուստները ազատօրէն գաղթեն եւ ուռճացնեն Լոս Անճելըսի հայրենակիցներու  թիւը[1],  գոնէ աղքատները  չփորձեն  տեղերնէն շարժիլ,  մնան  Հայաստանի մէջ եւ ուս-ուսի  տուած, առիւծի նման՝ իրենց կուրծքով    պաշտպանեն զայն ազերիներու անօդաչուներու դէմ:

         բ) հայրենի իշխանութիւններուն՝ «դպրոցներէն ներս ազգային իրաւ դաստիա-րակութեան ուժ տալ», որ է՝ այն անիրաւ դաստիարակութեան փոխարէն, որ  տրուած է մինչեւ այսօր... անկախութենէն ի վեր:   

         Ա՜՜՜խ այս  անկախութիւնը,  ինչ խաղեր ըսես չխաղաց մեր անտէր գլխուն:

         գ)  սփիւռքահայութեան՝ «իր ժամանակաւոր հանգիստն ու հաճոյքը զոհել» ու երթալ-հայրենիք հաստատուիլ:  Ուրեմն հայրենիք հաստատուիլը զոհողութի՞ւն է, եւ այնտեղ ապրողները զոհե՞ր են, իսկ Հայաստանը համատարած զոհասեղա՞ն մը,  դուք ըսէք՝ գերեզմա՞ն մըն է: 

         Ահա այս «հայրենասիրութեամբ» ալ արեւմտահայը վարժ է Հայաստանէն  հեռու՝ օտար ափերու վրայ  սիրելու ու տէր կանգնելու իր հայրենիքին,  եւ ամէն արեւմտահայ  կ’ակնկալէ, որ  ի պահանջել հարկին  գտնուի  իրմէ տարբեր մէկը, որ  յօժարի հայրենիք վերադառնալու զոհողութիւնը յանձն առնել ու  տեղւոյն վրայ պաշտպանել զայն:

         Ակնկալելի է,  մաղթելի ալ է, որ Գուրուեան, այս ընկալեալ սովորութենէն  շեղելով,   առաջիններէն ըլլայ իր «հանգիստն ու  հաճոյքը զոհող»  եւ առնէ առաջին քայլերը եւ բարի  ու վարակիչ օրինակ դառնայ մնացորդաց:   

         Կարելի է վստահ ըլլալ, որ մեծաթիւ  ընդառաջողներ պիտի ունենայ հայրենասիրա-կան իր այս   հոգեպարար կոչին:

Ծանօթ.− Ընդառաջողներուն շարքերը  ստուգապէս պիտի խտացնէ Նուազի լը Գրանդի աւատապետն ալ, որ   տասնամեակնեդրէ  ի վեր յարմար առիթի կը սպասէ նահատակուելու՝  առանց... ճապկումի: 

         Օ՜ն,  անդր առաջ:

         Եւ Տէր ընդ  մեզ  ամենեսեանս:       

         armenag@gmail.com                                         Արմենակ Եղիայեան                     

  

There is no second act, like Trump act

Vahe H Apelian

 

When it comes to choosing a presidential candidate, it appears that reason breaks down. It’s like the saying that the heart has its reason, reason knows not. I am not discounting that I may be another such voter. In this complex world, one day, in the not so distant  future, we may rely on AI to make the analysis, humans are not capable of making because of their inherent bias and human capacity to process the complexities of the new world.

I am often reminded of the following.

We were young adults and were getting married and forming families of our own. A friend of mine married a friend of mine and I became a witness to their marriage. But surprisingly his wife did not get along with his mother, her mother-in-law. One day, it happened that I was with her and wondered what is the problem? I knew them both as reasonable persons. She attentively listed to me and when I was done, she said, “you know God has not put love between mothers-in-law and daughters-in-law.” She simply meant to say, do not present me all these arguments. That is the way it is, so is the choice for a presidential candidate. There are myriads of conscious reasons and there must be myriads of reasons driven by our unconscious mind that determine the choice we make of someone whom we know of.

At times when a friend makes arguments in favor of the policies of a presidential candidate, I wonder if the person is making a justification in favor of the candidate.  It is known that voters do not follow presidential debates to make a choice. But follow it to see how well the candidate of their choice debated. With all his law-and-order rhetoric, Donald Trump was absolutely right when in January 2016, he said, “I could shoot somebody, and I would not lose any voters”. Trump can very well soften his stand on abortion and his vocal base will accept it, no questions asked.

The loyalty is for Trump. That is why there is no second act, like Trump act. There may be a third Trump act, that is another story.  Simply said, there is no Trumpism without Trump.

If I had any doubt that was not case, my doubts dissipated with the resignation of Governor DeSantis from the presidential act. His act, as a younger and a more of a Trump, fizzled. People are drawn to Trump’s “Make America Great Again”. What does that slogan mean?.  Does it mean to say that the other camp is not for America to be great?  Surely not. MAGA is Trump's brand, no other's.  They vote for Trump because they want Trump’s brand of MACA, and it is only Trump who knows what his brand of MAGA is and he is the only one who can make his brand of MAGA, whatever that is, become a reality for an America turned great. Needless to say, each of those who vote for him conjure an image of what makes America great again, is.

Florida Governor DeSantis wanted to be the new Trump. Not surprisingly the voters rejected him and his Trumpian MAGA. As Newsweek said, "Glorified by the media as Trump's heir apparent and buoyed by his legislative successes, DeSantis soon proved he wasn't ready for prime time,". DeSantis should have realized that there is no other MAGA act on a national scale, other than Trump’s.

The upcoming election is a contest for Trump the person or against him. I will not vote for Trump. I simply am not drawn to someone who chastises John McCain, like Trump did. I consider John McCain an all-American hero in and out of the  battle field. He also happened to be the scion of an illustrious American family with deep roots in America and much service to it. 

Come 2028, if I am still alive and Trump is elected in 2024, I will thank all those who voted for him, if America is great again. I will be a beneficiary of an America great Again. It may be like having taken a free ride. After all, the benefits of the America great again are not only for those who voted for him, and excludes the rest of us who voted, but not for him.

 However, in 2028, if Russia has not caved in the Ukrainian war; the Israeli-Palestinians issue is still not settled; if Middle East remains the tinder box it is, Sino-American superpower rivalry is raging; and if QAnon is still around, but hopefully not turned into another religion like Scientology; the illegal immigration is still going on, as it has been going on since Carter presidential bid, in 1976, when I came to the U.S.; and the racial divisions in the United States are not as harmonious as it should be in America turned great again. I am resigned to learn then, it is because the democrats, the “deep state”, the RINOs (Republican in name only), the Republican establishment, colluded and conspired against Donald J Trump to make America Great Again.

 For Trump’s vocal base, Trump is.

 

Ես իմ անուշ Լիբանանի ` գրեց թուրիկ

 I post this blog for my friend Krikor Kradjian who returned to Lebanon after spending some time in Switzerland with his son's family and wondered, why would someone want to return to Lebanon after living in the orderly country Switzerland is. Maybe because it is home. 

 I  don't think any other Armenian community has integrated itself with the host country’s political makeup and its social fabric and humors it, while retaining its own, as Lebanese Armenians have done and do. We should bear in mind that the Armenians in Lebanon assumed citizenship of the country with all the rest.

The attached humorous poem or limerick was penned by Mihran Tourikian, who wrote and was socially known as Tourig, an endearing nickname. He noted that he structured this humorous poem along Yeghishe Charents, famous poem “Yes Em Anoush Hayastani”. As expected, the object of his humorous love, was Lebanon. The humor was published in “Aztag” Daily, in 1946. The accompanying caricature is by Diran Ajemian.

Beirut sea post in 1954, courtesy Robert Zebib Facebook

 

Ես իմ անուշ Լիբանանի

Չարենցի ոտքով, Թուրիկի խելքով

 

Ես իմ անուշ Լիբանանի, նեղ ու նուազ հողն եմ սիրում,

Իր լեռների, ծմակների, կարճ ու գաճաճ ծառն եմ սիրում,

Մալարեայի իր դաշտերուն, անհոտ վարդի գոյնն եմ սիրում, 

Հազարամեայ իր գիւղերին, չոր ակերուն ջուրն եմ սիրում։

 

Սիրում եմ ես, առանց բառի, եալել երգող ճանճարը իր,

Պարտեզներում հազար տեսակ, կանաչավառ բանճարը իր,

Փողեցներում, տավուլ զուրնայ, զառնող հեզաճկուն պարողը իր,

Սոխ, պատընճան, էշին բեռցած, դռնէ  ի դուռ, ծախողը իր։

 

Ուր որ երթանք պիտի յիշենք ճերմակ սոխը, սխտորը իր,

Հիւրամեծար ֆուլ, համուսը, պանատուրան, բողկը կարմիր,

Ինչպէս նաեւ, տաք ու գաղցր, ճակընդեղը արիւնախում,

Աղ պղպեղով հում ճիկէրը, զահթէր հացը, ձէթով խխում։

 

Որքան անցնի, չեմ մոռանայ հազար տեսակ գանձերը իր,

Մէյրուպայի կէս օխանոզ, արեւահամ տանձերը իր,

Կէս արշննոց գլխարկ կրող, ազնուական կիները իր,

Կարճ գաւազան մը թեւին տակին, երկար եղունք տղաքը իր։

 

Իմ կարօտցած սրտի համար, խմելէն մեծ հաճոյք չկայ,

Սեղանին շուրջ, փոքերին պէս, հրապուրիչ ժամանց չկայ,

Դահլիճների կէս լոյսին տակ, պարելուն պէս վայելք չը կայ,

Այս գնացքով Լիբանանցուն, էս աշխարհում անկում չը կայ։

 

Աշխարն անցնի այս տեղի պէս, պոլ ու առատ քաղաք չը կայ,

Հազար, հազար, կին ու աղջիկ, չը ներկուած շրթունք չկայ,

Պախալին քով , ոսպ ու լուբիա, աժան գնով, բան մը չը կայ,

Որքան ուզէ, սուղ կը ծախէ, ձեռքը բռնող մէկը չը կայ։

 

Որքան անցնի, սիրում եմ ես, արաբագիր օրէնքը իր,

Աչքը գոցող, ձեռքը բացող, օրէնսգէտ անձերը իր,

Մէկով գնող, հարիւր ծախող, սուտով վսէմ, մարդերը իր,

Պաշտօններու ետեւ վազող, մեծահարուստ տեղացին իր։

 

«Ազդակ» Օրաթերթ

1946