Բառերը – the words

Vahe H. Apelian

 

“Բառերը – the words” is the title of an article in the “We Are All Armenians - Voices from the Diaspora” book, which is anthology of Armenian American writers. The article is written by J. P. Der Boghossian.

It happened that I am also reading a sequel by Dr. Armenag Yeghiayan titled “Ճանչնանք Մեր Բառերը – Let us know our words.” For the past three weeks, each week, on Sunday, calling it a Sunday reading, Dr. Yeghiayan has been presenting an article about Armenian words. Knowing him, I am sure that we will be seeing this sequel for the coming many Sundays. 

Dr. Yeghiayan also, every Wednesday, shares his week’s write up about the follies of the usage of the Armenian language in Armenian print. He calls the Wednesdays’ email “Հայերէնը կը Զուարճանայ – The Armenian is getting funnier.” He also titles the Wednesday emails “Ի պէտս զարգացելոց մանկանցն Թորգոմայ – For the benefit of educating the children of Torkom’s race (Armenian)” ( Togarmah is ancestor of the peoples of the South Caucasus and father of Hayk, the legendary patriarch and founder of the Armenian nation).

To make the point as for how long Dr. Armenag Yeghiayan has been doing his weekly mailing, please note that that this week’s mailing is No. 146. Divide the number by 52 weeks a year, you will have the number of years he has been doing his Wednesday’s mailings to his friends and readers with the punctuality of a clock  Along the week’s article he presents a linguistic quiz.  This week’s quiz is no 142.

Coming to the authors, they are:

I quote J. P. Der Boghossian’s biographical sketch presented in the book. It reads: “John Parker Der Boghossian founded and curates the Queer Armenian Library (queerarmenianlibrary.com), the first ever library of queer Armenian literature and media. He works in higher education as an equity and inclusion officer.  His book chapter “The Minnesota LGBTQ Standards of Inclusion” was published in The Routledge Handbook of LGBTQIA Administration and Policy”. He is working on essays about Soghomon Tehlirian’s epilepsy, the day he saw Matthew Shepard’s mom cry, and how a Ouija board led him to investigate the death of his youth pastor. To address the death of queer Armenian voices in fiction, he is writing a novel about the intertwined fates of an Armenian widow and Armenian graduate student at a family reunion. He lives in Minnesota with his two partners, Jim and Gordy.”

As to Armenag Yeghiayan, he is a retired dentist by profession and is recognized as an authority of the Armenian language. He was by math teacher in Sourp Nshan Armenian middle school, the year I graduated, in 1962. He was studying dentistry then and we knew that he was in love with  Houri, whom he would marry. Houri was a year younger to us and was in our immediate lower class. You may read about him in my blog titled “Armenag Yeghiayan's Opus: A Magnanimous Gesture”. I have attached the link below.

What do they write about?

Dr. Yeghiayan writes about Armenian language, be it grammar, sentence structure, words. He does not spare the editors of the Armenian press for the mistakes they make. My mother, who taught for fifty years, wrote that students are the harshest judges. We knew him as an outspoken person and that is who he is. 

As to J.P. Der Boghossian, as his biographical sketch reveals he is queer and wrote: “I wanted the right words, written in the right way, to describe what was happening to me in the ambiguous spaces of conjunctions and hyphen, a “Queer-and-Armenian American.”

There may be a disconnect in the lexicon of the Armenian and American English languages when it comes to words – բառեր that we may associate with homosexuality. In fact, I had always considered queer a derogatory term. But lately I came to the realization that the LGBTQ community, instead of fighting the traditional usage of the term, have embraced it to signify who they are; in its simplest way, a lesbian (L),or  a gay (G), or a bisexual (B), or a transexual (T), a queer (Q), which is “a term people often use to express fluid identities and orientations. Often used interchangeably with LGBTQ.”

Armenians have a word for homosexual, its “Meyaser – Միասեռ», which literally means "unixes", “unisexual”. Since Armenian language is genderless, there has not been need to give different terms whether the reference is made for a man or a woman. Both are “Meyaser”, which can be used as a root word.

As to the words:  lesbian (L),  gay (G),  bisexual (B),  transexual (T), and a queer (Q), I checked the Mesrob G. Kouyoumdjian, A Comprehensive Dictionary English-Armenian. Beirut: G. Doniguian & Fils (1981), listed in Nayiridotcom, to see their Armenian words. This is what it said:

Lesbian : ածական լիսբեան, միասեռական 

(an adjective which means lesbian and Meyaser. Apparently Lesbian has made in roads in the Armenian lexicon.

Gay: ածական զուարթ, ուրախ, պայծառ, նախշուն, թեթեւաբարոյ, սիրուն, պճնազարդ։

(an adjective that means everything that gay is meant to say in its traditional use, happy, jovial, etc).

Bisexual: ածական երկսեռ, որձ եւ էգ։

(an adjective that means of two genders, a male and a female. There is an Armenian word that just combines male and female in one word.)

Transexual – the dictionary did not least any word. It said “transexual” could not be found.

Queer: ածական այլանդակ, տարօրինակ։

(an adjective that means strange, odd).

Needless to say, languages are dynamic, they evolve with time, so is the Armenian language. It may not have caught up the American English lexicon for words used to describe sexuality. But that does not mean, it may not.

Note:

“Armenag Yeghiayan's Opus: A Magnanimous Gesture”

https://vhapelian.blogspot.com/2022/08/armenag-yeghiayans-opus-magnanimous.html 

 

Արմենակ Եղիայեան՝ Ճանչնանք մեր բառերը (3)- ԽԱՆ եւ ԽԱՆ

Վերարտադրած եմ Արմենակ Եղիայեանին թիւ 3 «Ճանչնանք մեր բառերը» հրատարակութիւնը 

Խան, խան եւ... խան

1. Ի՞նչ կրնայ թելադրել  խան բառը արդի հայուն,  եթէ ոչ «արեւելեան իջեւան մը», իսկ փոխաբերաբար՝ «կեղտոտ բնակարան մը»,  «խառնփնթոր ժողովասրահ մը» եւ նման բաներ,  ինչպէս շատ իրաւացի կը սահմանէ  զայն հայր Անդրանիկ Կռանեանը:

Բուն խանը,  սակայն, մեզմէ ոչ ոք տեսած է, այլ հարց թէ բոլորս ալ համոզուած ենք, որ կը ճանչնանք զայն. այս համոզումը մեզի ներշնչողը եղած է թուրքն ու թրքերէնը: Արդեօք  արաբերէ՞նն ալ:

Ես խանին  մռայլ մտապատկերը մանրամասնօրէն կազմած եմ Մելքոն Կիւրճեանի «Պանդուխտի նամակներ»-էն, ուր այնքան կենդանի նկարագրուած է ան՝ իբրեւ աժան ու արհամարհելի բնակատեղին մեր հազարաւոր թշուառ պանդուխտներուն, որոնք Արեւմտեան Հայաստանի խորերէն՝ Վանէն, Մուշէն, Կարինէն... , տուն-տեղ, նորահարս կին, ծնողք ու մանուկներ ետին ձգած կը փութային Պոլիս՝ քանի մը  դահեկան շահելով հայրենիք ղրկելու ակնկալուլեամբ մարմին եւ հոգի  մաշեցնելով:

Խանը «կը ճանչնամ» տակաւին Երոաւնդ Օտեանի «Տասներկու տարի  Պոլսէն դուրս» կենսավէպին ընդմէջէն, ուր ան, Պոլսոյ  քարափին կից խարսխած  ֆրանսական ռազմանաւի մը մէջէն, անյագ աչքերով կը դիտէ Պոլսոյ այդ նոյն խաներուն  մէջ ապաստանեալ եւ իր աչքերուն առջեւ թոպամահ եղող հազարաւոր   հայ բեռնակիներու ու  պանդուտներու  հոգեվարքը՝ իբրեւ հակադարձութիւն քիչ անդին  Պանք Օթթոմանը գրաւած հայ ազատամարտիկներու  արդար ու միամիտ ցասումին:

Նախնական հաշիւները ցոյց տուին, որ  Պանքայի գրաւումի երեք օրերուն, Պոլսոյ քարափներուն վրայ  եւ թաղերուն ու խաներուն մէջ  սպաննուած են  մօտաւորապէս 12.000 հայ պանդուխտներ, բեռնակիրներ, այլեւ սովորական հայեր՝ իրենց ետին ձգելով այդ թիւին բազմապատիկը հաշուող  անմխիթար ու անպաշտպան որբերու, այրիներու եւ որդեկորոյս մայրերու ահարկու բանակ մը:

*   *   *

2. Խանի՝ այս անգամ իբրեւ «պարսիկ նահանգապետ»-ի կամ «կառավարիչ»-ի մտա-պատկերը կը յամենայ մէջս Խ. Աբովեանի «Վէրք հայաստանի»-ի ընդմէջէն, ուր  ան՝ այդ նահանգապետը,  Երեւանի բարձունքին   բազմած բերդէն   իր տիրական չարաշուք ներկայու-թիւնը կը տարածէ վէպի ամբողջ երկայնքին՝ առաջին էջէն մինչեւ վերջինը:

*   *   *

3. Իրենց այս երկու՝ թուրքն ու պարսիկը թելադրող նշանակութիւններով՝ խան-ը ծանօթ պէտք է ըլլայ քիչ մը ամէն հայու: Անակնկալը, գոնէ ինծի համար, կը սկսի ասոնցմէ անդին:

Ես երբեք չէի երեւակայեր, որ խան կը նշանակէ նաեւ  «խոշոր ափսէ», «խոշոր սկուտեղ», ճիշդ այն տեսակը, որուն վրայ՝ ծալապատիկ նստած   բազմականներուն կը հրամցուի խորոված ամբողջական խոյ մը կամ մինչեւ իսկ լման հորթուկ մը: «Անօթ՝ ի սպաս սեղանոյ», ինչպէս զայն կը սահմանէ «Նոր հայկազեան»-ը, եւ կու տայ բազմաթիւ  վկայութիւններ՝ քաղուած Աստուածաշունչէն եւ հայ մատենագիրներէն, որոնցմէ կը մէջբերեմ. 

--Երիս խանս նաշհւոյ ունէի ի գլուխ իմում:

(Գլխուս վրայ  կը կրէի նաշիհի երեք խաներ)

--Ուտէին ի խանէ անտի:

(Կ’ուտէին այն խանին մէջէն)

--Դիցես ի վերայ խանի միոյ եւ մատուսցես զայն խանիւն:

                  (Դի՛ր խանի մը վրայ եւ խանով մատուցէ՛ զայն)

                                                                 *   *   *

4. Չվերջացաւ: Ընդհակառակը՝ նոր կը սկսի...

--Մեր գլխարկին մէջ տակաւին ուրիշ նապաստակներ ունինք...

Իսկ ի՛նչ կը նշանակէ՝ «գլխարկին մէջ նապաստակ ունենալ»,−  կրնաք հարցնել «Ազդակ»-ի քաղաքական  վաստակաշատ էջին, որ առաջինը գործածեց այս դարձուածքը մօտիկ անցեալին. «Պըրրի ուրիշ նապաստակներ ունի գլխարկին մէջ»:

Այդ անակնկալը կը պարտինք մեր պատմահայրին՝ Մովսէս Խորենացիին.

--«Իսկ Երուանդ ձիովն իւրով բովանդակ ասպարէզս անցեալ՝ ելանէ ի խանս  կարգեալս  ի բանակէն  իւրմէ ի քաղաքն իւր, հեծեալ  ի նոր ձիս հանգոյց ի հանգուցէ  փախչել...» (Հայոց պատմութիւն,  գիրք Բ.,  գլուխ Խզ.):   Մէկ ասպարէզը հաւասար է  230 մեթրի:

(Իսկ Երուանդ, ձիով շատ ասպարէզներ անցնելով  եւ իր բանակէն  մինչեւ քաղաքը  հաստատած իջեւաններուն մէջ նոր-նոր ձիեր հեծնելով,   անընդհատ  կը փախչէր...)

Ուրեմն այստեղ ունինք խան, որ թարգմանի իջեւան:

Սա երազ չէ,  մեր  պատմահօր գրած Հայոց պատմութիւնն է: 

Ուրեմն  մեր թրքերէն կարծած խան բառը՝ թուրքերուն հետ հանդիպելէ 1000 տարի առաջ գործածուած է հայ մատենագրութեան մէջ իր ներկայ՝ մեզի ծանօթ նշանակութեամբ:

Պատմութիւնը յստակ է. Հայոց Երուանդ արքան իր բանակատեղիէն մինչեւ քաղաք երկարող տարածութեան վրայ կառուցել տուած է  իջեւաններ, որոնք միայն զինուոր չէին պաստսպարեր, այլեւ ձիեր: Եւ իր անցքին վրայ՝ յոգնած ձիերը կը փոխարինէր թարմ ու կայտառներով եւ այնպէս կը շարունակէր ճամբան: Սա ճիփ ու ճիշդ կը համապատասխանէ նորագոյն խաներուն, որոնք միաժամանակ ու տեղին համեմատ օժտուած էին ախոռով՝ հիւրընկալելու համար  իջեւանողին նաեւ  գրաստը՝ ձին, էշը, ջորին:

                                                                        *   *   *

Իսկ ճիշդ ի՛նչ եղած է խան բառի ճակատագիրը հետագային...  չենք գիտեր:

Գրաբար մատենագրութենէն  ուրիշ օրինակ տրամադրած չեն՝ ո՛չ « Նոր հայկազեան»-ը, ո՛չ Աճառեանի «Արմատական»-ը: 

Ան շատ լայն կիրրակութիւն ունեցած է միջին հայերէնի մէջ: Ռուբէն Ղազարեան իր  «Միջին հայերէնի բառարան»-ին մէջ տուած է  տասնեակ մը  վկայութիւններ: Սակայն Միջին դարերը կը համապատասխանեն մեր՝ թուրքերու հետ սերտ գոյակցութեան, հետեւաբար քիչ մը դժուար է որոշել, թէ գրաբարեան աւանդո՞յթն է,  որ վերազարթնած  է. շատ աւելի հաւանական է, որ բերուած օրինակները թրքերէնի թելադրանքով յառաջացած են:

Աշխարհաբարի բառարանները կը թուեն զայն՝ թելադրուած թրքերէնի մէջ ունեցած յաճախականութենէն, հետեւաբար  ոչինչ ցոյց կու տայ, թէ շարունակուած ըլլայ Խորենացիով սկսած  ոսկեդարեան  աւանդոյթ

 armenag@gmail.com

11/9/2023                                                                                    

 

 

Of Volt, Ampere and Ohm

Vahe H. Apelian

Needless to say, discovering electricity is among the greatest achievements of humankind. Understanding how to best produce electricity and how to best harness it, is an ongoing endeavor. We could not have the eclectic cars we have today, a decade or two ago, because we did not know how to best produce electricity to harness it for driving cars.

Thank God, that we had great minds that discovered electricity, studied it and made it available for us twent four hours of the day, seven days a week, and year around in the coldest season of the year – winter, and in the hottest season of the year - summer. As I blog this blog, Lebanon, the country I was born and raised and Syria, where I spent the most memorable periods of my life in Kessab, are experiencing severe electrical shortage that has disrupted their lives. 

When I spent my summers in Kessab with my paternal grandparents and uncle, we did not have electricity at home but we got by. Life and demands for living were much different then. Nowadays, it is almost impossible not only to visualize but to sustain life without electrify, especially that electricity is a form of energy that cannot be stored like other sources of energy such as food for sustenance, gas in canisters for cooking, petrol in 55 gallon drums for driving cars and heating. But we have come to take for granted to have electricity with the flick of a switch, at any moment.

In spite of the fact that electricity is so vital for our existence, I imagine many are like me, and are clueless of the everyday terms used for electricity.  

Recently, I came across this cartoon and found it graphically presented the relationship between volt, ampere and ohm, terms that regulate the wonder that is the electricity.

I have copied what the terms mean from the source` Wikipedia!!!!

What is a volt? 

A volt is a measure of the electricity moving between two points.

The symbol for volt is V and is named after Alessandro Volta, an Italian physicist

What is an ampere?

An ampere is measure of electricity moving past a point in 1 second. 

‎The symbol for ampere is A and is named after ‎André-Marie Ampère, a French physicist.

What is an Ohm?

An ohm is a measure of the resistance encountered when 1 Volt is pushing 1 Ampere.

This value is usually represented in schematics with the Greek letter "Ω", which is called omega, and pronounced "ohm” and is named after George Simon Ohm, a German 

What is watt?

A Watt is not in the cartoon, because it is a unit, sort of the work done by force (amperes) and the distance the electrons move, volts. Watts = Volts x Amperes

The symbol is W and is named after James Watt, an English physicist

And finally, what is electricity?

Wikipedia says that “Electricity is the flow of electrical power or charge. Electricity is both a basic part of nature and one of the most widely used forms of energy.” Let us say that is exciting the electrons.

Let us not forget to give tribute to Nikola Tesla, who is said to have understandood electricity like no other person before him or since. 

 So, next time around when we flick the electric switch, or plug the computer to catch on what is going in the Facebook, let us pose a minute in appreciation of the thing that is called electricity and the people who made it available for us and are continuing to  study and understand it to best produce it, store it as long as they can and harness its energy for, I imagine wonders to come.

 

 

Everyone’s Yearbook – Amenoun Darekirke – Ամէնուն Տարեգիրքը – 2/2

Garo Kevorkian published  “Everyone's Yearbook - Amenoun Darekirke – Ամէնուն Տարեգիրքը” for 14 years.  He frequently visited Hotel Lux, the inn my father ran and whose guests were almost all Armenians. He would meet them for information. I particularly remember him meeting Yetvart Tchaprast about the history of the Armenian theater. He also would give them copies of his yearbook to take with them upon their return to their communities. Nazareth Berberian, on his Facebook page on November 11, 2023, posted thorough presentation of the man and the yearbook he published. Attached is my translation of that posting. I attempted to keep the order his sentences and the flavor of his expressions, as much as possibleղ. Vahe H Apelian. Բնագիրը կցուած է ներքեւը։

Everyone’s Yearbook – Amenoun Darekirke – Ամէնուն Տարեգիրքը

Garo Kevorkian settled in Beirut in 1954, where he started his swan song, the publication of the "Amenoun Darekirke." During his long stay in Lebanon, he also continued contributing to "Haienik" in Boston, and to "Aztag" in Beirut. He proudly mentioned in his autobiography that, during the 1956-1957 upheaval in Catholicosate of Cilicia, Garo Kevorkian fought fiercely against the Soviet-Bolshevik encroachments to divide the Diaspora and take it under its totalitarian hegemony.

During that same period, Garo Kevorkian also regularly collaborated with Andranik Zarougian and contributed to the "Nairi" Weekly and also with Manuk Aslanian' contributing to "Aztarar" newspaper. Although both newspapers had their inception in the inspiration and ideological orientation of the ARF, but their founders, A. Zarougian and Manuk Aslanian followed a dissidenting course as former ARF-ers. 

***

Garo Kevorkian was richly endowed with the displaced Armenian Diaspora experience having established close and personal acquiantence with the European and Middle Eastern communities from France to Egypt. That life experience encompassed all the fronts of  Diaspora Armenian life.  He confronted the threats to Diaspora national organized identity and collective strenght as a true and royal ARF-er. 

For a whole generation, the "Amenoun Darekirke,” Garo Kevorkian published became a true member of the Armenian family and in fact lived up to its claim of being everyone’s yearbook.  Garo Kevorkian had his own perception of the average Armenian reader and edited a yearbook that not only satisfied the various interests of the reader, but also served in the formation, cultivation and development of the average reader’s Armenian identity.

***

The 14 volumes he published were of an average book size, each with more than 600 pages long. Garo Kevorkian managed to turn the "Amenoun Darekirke " into a truly unique repository of national-literary landmarks, with the publishing of the events that mirrored the Armenian and international life of the year. Moreover, the "Amenoun Darekirke" became a unique in condensing the panorama of the formation and development of the different Armenian communities, seasoned with rich literary-creative, cultural and artistic materials. Every year, in the obituaries section in the "Amenoun Darekirke", he recorded the biographies of the notable Armenians as “Falling Leaves”, immortalizing the deceased in the memory of the generations.

Today - November11 - is the 48th anniversary of the death of Garo Kevorkian, a distinguished Armenian and a faithful member of the ARF, who will remain unforgettable in the memory of generations with his meritorious work that recorded the history for an entire period.

With his ideological and national-political stands and publications, Garo Keorkian embodied the Armenian and the ARF-er of uncompromising convictions. Although he regularly experienced periods of deception and caused deception, nevertheless, he remained the watchful guard of his beloved people, and the faithful ARF-er, a sincere soldier.

The first installment: http://vhapelian.blogspot.com/2023/11/everyones-yearbook-amenoun-darekirke-12.html

 

ԿԱՐՕ ԳԷՈՐԳԵԱՆ (1895-1975).

«Ամէնուն Տարեգիրք»ի վաստակաշատ խմբագիրը՝ արժանաւոր Հայն ու հաւատաւոր Դաշնակցականը

Ն. ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ

………

1952ին Կարօ Գէորգեան հաստատուեցաւ Պէյրութ, ուր եւ ձեռնարկեց իր կարապի երգին՝ «Ամէնուն Տարեգիրքը» շարքի հրատարակման կոթողական գործին։

Լիբանան իր կեցութեան երկարատեւ շրջանին, Կարօ Գէորգեան շարունակեց մնայուն աշխատակցութիւն բերել Պոսթընի «Հայրենիք»ին ու Պէյրութի «Ազդակ»ին։

Յատկապէս «Ազդակ»ի էջերէն, ինչպէս որ ինք հպարտութեամբ կը նշէ ինքնակենսագրականին մէջ, 1956-1957ի Կաթողիկոսական Տագնապի շրջանին, Կարօ Գէորգեան բուռն պայքար մղեց Սփիւռքը պառակտելու եւ ամբողջատիրական մականի տակ առնելու խորհրդային-պոլշեւիկեան ոտնձգութիւններուն դէմ։

Նոյն այդ շրջանին էր, նաեւ, որ ան կանոնաւոր աշխատակցութիւն ունեցաւ Անդրանիկ Ծառուկեանի «Նայիրի»ին ու Մանուկ Ասլանեանի «Ազդարար»ին։ Թէեւ իրենց ներշնչումով ու գաղափարական դիմագիծով երկու թերթերն ալ դաշնակցական ակունք ունէին, բայց իրենց հիմնադիրներուն՝ նախկին դաշնակցականներ Ա. Ծառուկեանի եւ Մ. Ասլանեանի հետեւողութեամբ, նաեւ այլախոհական ուղեգիծ կը պահէին։

***

Տարագիր հայու կեանքի այսքա՜ն հարուստ փորձ եւ Ֆրանսայէն մինչեւ Եգիպտոս տարածուած եւրոպական ու միջին-արեւելեան հայօճախներուն մօտէն՝ անձնական սերտ ծանօթութիւն ունեցող հրապարակագիրը եղաւ Կարօ Գէորգեան։

Այդ կենսափորձը հունաւորուեցաւ, սփիւռքահայ կեանքի բոլոր ճակատներուն վրայ, ազգային մեր կազմակերպ ինքնութեան ու հաւաքական ուժին սպառնացող վտանգները դիմագրաւելու պայքարին անմնացորդ նուիրուելու Կարօ Գէորգեան հաւատաւոր դաշնակցականի գործուն յանձնառութեամբ։

Եւ իբրեւ այդպիսին, 1954ին, երբ Կարօ Գէորգեան սկսաւ լոյս ընծայել «Ամէնուն Տարեգիրք»ը, ազգային-հասարակական եւ գրական-մշակութային հարուստ վաստակի մը վէմին վրայ բարձրացաւ կոթողական շէնքը հայ մամուլը հարստացնող տարեգիրքերու իր շարքին։

Ամբողջ սերունդի մը համար հայ տան հարազատ անդամը եւ իրապէս ալ ամէնուն տարեգիրքը դարձաւ Կարօ Գէորգեանի հրատարակած «Ամէնուն Տարեգիրքը»։

Հայ միջին ընթերցողի պատկերացման իր սեփական ընկալումը ունէր Կարօ Գէորգեան եւ խմբագրեց տարեգիրք մը, որ ոչ միայն բաւարարութիւն տուաւ ընթերցողի բազմազան հետաքրքրութիւններուն, այլեւ ծառայեց իր սեփական պատկերացումով հայ միջին ընթերցողի հայեցի կազմաւորումին, մշակուածութեան եւ զարգացումին։

***

Միջին չափի աւելի քան 600 էջերով լոյս տեսած 14 հատորներով՝ Կարօ Գէորգեան յաջողեցաւ, իւրաքանչիւր տարուան հայկական թէ միջազգային իրադարձութեանց հայելին հանդիսացող հրապարակումներու կողքին, «Ամէնուն Տարեգիրքը» վերածել ազգային-գրական նշխարներու իսկապէս անկրկնելի շտեմարանի մը։

Աւելի՛ն․ «Ամէնուն Տարեգիրքը» հանդիսացաւ տարբեր հայօճախներու կազմաւորման ու զարգացման համապատկերը խտացնող եզակի յիշատակարան մը՝ գրական-ստեղծագործական, մշակութային եւ գեղարուեստական ճոխ նիւթերով համեմուած։

Իսկ իւրաքանչիւր տարուան Հայոց Մեծերու Տերեւաթափը արձանագրող-կենսագրող իր մահագրութիւններով՝ «Ամէնուն Տարեգիրքը» նաեւ ազգային մեր արժէքներն ու արժանաւոր դէմքերը անմահութեան արժանացուց սերունդներու յիշողութեան մէջ։

Այսօր մահուան 48րդ տարելիցն է Կարօ Գէորգեանին՝ վաստակաւոր Հայուն եւ հաւատաւոր Դաշնակցականին, որ սերունդներու յիշողութեան մէջ անմոռանալի պիտի մնայ ամբողջ ժամանակաշրջան մը պատմութեան արժանացուցած իր վաստակաշատ գործով։

Գաղափարական եւ ազգային-քաղաքական իր կեցուածքներով ու հրապարակումներով՝ Կարօ Գէորգեան մարմնաւորեց արմատական համոզումներու տէր Հայն ու Դաշնակցականը, որ թէեւ պարբերաբար ապրեցաւ յուսախաբութեան պահեր եւ յուսախաբութիւններ ալ պատճառեց, այդուհանդերձ՝ մի՛շտ մնաց իր պաշտած ժողովուրդին արթուն պահակը հանդիսացող Դաշնակցութեան հաւատաւոր նուիրեա

Everyone’s Yearbook – Amenoun Darekirke – Ամէնուն Տարեգիրքը – 1/2

According to Wikipedia, there's no difference between 'everyone' and 'everybody'. These two terms are used interchangeably and synonymously. Consequently, a reader may opt to title the yearbook Garo Kevorkian edited for 14 years as “Everybody's Yearbook - Amenoun Darekirke – Ամէնուն Տարեգիրքը”. Antranig Zarougian wrote about Garo Kevorkian in his book titled “The Great and the Others” noting that he was a very industrious person but was charmless. Garo Kevorkian frequently visited Hotel Lux, the inn my father ran and whose guests were almost all Armenians. He would meet them for information. I particularly remember him meeting Yetvart Tchaprast about the history of the Armenian theater. He also would give them copies of his yearbook to take with them upon their return to their communities. Nazareth Berberian, on his Facebook page on November 11, 2023, posted thorough presentation of the man and the yearbook he published. Attached is my translation of that posting. I attempted to keep the order his sentences and the flavor of his expressions, as much as possibleղ. Vahe H Apelian

Part I: Garo Kevorkian (1895-1975)

(Բնագիրը կցուած է)

 

“Garo Kevorkian was the distinguished editor of "Everyone’s Yearbook". He was a noteworthy Armenian and a faithful ARF-er.

On November 11, forty and eight (48) years ago, at the early stage of the outbreak of the 15-year civil war in Lebanon, in the heavily Armenian populated neighborhood Geitaoui, in greater Beirut; bedridden and emaciated by his lingering illness, one of the noteworthy sons of our nation, Garo Kevorkian, left the Armenian life forever.

His simple funeral took place on the same day under hazardous conditions. The dedicated disciple of the Armenian press was interred in the cold soil of exile. For decades he had devoted himself to the ARF press, serving its various newspapers and organs. From 1954 and for the next 14 years, he edited and published “Amenoun Darekirke” and offered light and literary sustenance to the Armenian readership in the four corners of the world. 

*****

Garo Kevorkian was from the city of Komotini in Northern Greece. He was born in 1895. He received his Armenian education in Partizak/Bardizak, and his higher education from the University of Law in Bolis ( Constant polis). Besides Armenian, he was proficient in Turkish and English.

 (Note - Partizak was founded by the decree of Sultan Murat D. in 1625, by Armenians who emigrated from Sebastia province. Bardizak was a purely Armenian-inhabited and Armenian-speaking village town – “Azad Or”, July 12, 2015)-.

During the Balkan War of 1913, he left the Ottoman yoke of the Western Thrace and crossed into Bulgarian rule. But in 1914, when the First World War broke out and Bulgaria entered the war on the side of Germany and Turkey, as the Central Powers, the 19-year-old Garo Kevorkian was also conscripted in the general mobilization and was sent to the front, in Skopje. The Bulgarian army suffered a crushing defeat. Along with thousands of Bulgarian soldiers, Garo Kevorkian was also taken prisoner by the French troops and was deported to the Greek city of Larissa, where the prisoners of war were held.

Escaping from the POW camp at the first opportunity, Garo Kevorkian took refuge, first in Athens and then in Thessaloniki, where he was called to serve in the British army as a skilled translator of English and Turkish under the auspices of Levon Shirin.

Garo Kevorkian recounts in his memoirs he published in the last volume, the 1967-1968 joint issue of the "Amenoun Darekirke”, that during the last two years of the First World War, he worked as a translator for the officers of the British army, and traveled the entire length of the eastern front, especially in the part of Palestine, where he established acquaintances and friendships with the Armenian Legionnaires, which served as the basis for his activities in the following decades.

*****

Komotini, the birthplace of Garo Kevorkian, was destroyed by the end of the World War.

After living in Athens for a short period of time and experiencing difficulty for making a living, he accepted an invitation to move to Constantinople in 1921 and became a part of the editorial board of " Jagadamard – Ճակատամարտ - Combat", which was the successor of "Azatamard - ". (Note:  Aztadamard was the Armenian Revolutionary Federation party organ from 1909-1915, in Constantinople. “Jagadard” took over the mission)

But after the Kemalists unleashed persecution and the Tragedy of Smyrana happened in 1922, Garo Kevorkian, along with the great wave of Armenians, returned to Greece and settled in Thessaloniki.

For more than 15 years in Thessaloniki, Garo Kevorkian led a prolific community life, both as an active ARF-er and also as an independent free-lancer, contributing to   newspapers, such as “Alik - Wave”, “Horizon”, “Nor Or – New Day” and the satirical “Gsmit – Pinch”, as an editor or as a member of their editorial staff. 

*****

From 1937 to 1954, from the eve of the Second World War to the Nazarite movement and the awakening of Arab Nationalism, which shook the political map of the Middle East and the Arab World, Garo Kevorgian once again took the role of the exiled Armenians and traveled from country to country.

- In Sofia, he edited "Razmik", the official newspaper of the tseghagron  movement, created by ARF and headed by Garegin Nzhdeh.

- In Shuttgart (Germany), he published his own newspaper newspaper "Daragir -  Driven Away" and the official newspaper of the Armenian National Committee "Panper - Messenger " 

Subsequently, Garo Kevorgian moved to Paris, and joined Shavarsh Misakyan's , ARF affiliated “Haratch” daily, and then moved to Cairo and joined the editorial staff of the ARF official newspaper "Housaper – That Which Brings Hope".

*****

In 1954, Garo Kevorkian settled in Beirut and where he initiated his colossal publication “ Amenoun Darekike - Everyone’s Yearbook,”

*****

ԿԱՐՕ ԳԷՈՐԳԵԱՆ (1895-1975).

«Ամէնուն Տարեգիրք»ի վաստակաշատ խմբագիրը՝ արժանաւոր Հայն ու հաւատաւոր Դաշնակցականը

Ն. ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ

48 տարի առաջ, Նոյեմբեր 11ի օրը, Լիբանանի քաղաքացիական 15ամեայ պատերազմի առաջին բռնկումներու փուլին, Պէյրութի Ժեհթաուի հայահոծ թաղամասին մէջ, երկարամեայ հիւանդութեամբ անկողին գամուած ու հիւծած, հայ կեանքէն առյաւէտ հեռացաւ մեր ժողովուրդի արժանաւոր զաւակներէն ԿԱՐՕ ԳԷՈՐԳԵԱՆ։

11 Նոյեմբեր 1975ին, անապահով պայմաններու մէջ եւ անշուք յուղարկաւորութեամբ մը, տարագրութեան ցուրտ հողին յանձնուեցաւ հայ մամուլի անձնուէր առաքեալ մը, որ ամբողջ տասնամեակներ դաշնակցական մամուլի տարբեր օրգաններու խմբագրումին իր վաստակաշատ ծառայութիւնը բերելէ ետք՝ 1954էն սկսեալ անխափան 14 տարի, «Ամէնուն Տարեգիրքը» հրատարակելով, ամենամեայ հոգեմտաւոր լոյս եւ սնունդ հասցուց հայ ընթերցողին, աշխարհի չորս ծագերուն։

***

Հիւսիսային Յունաստանի Քոմոթինի (Կիւմիւլճինէ) քաղաքէն էր Կարօ Գէորգեան։ Ծնած էր 1895ին։ Հայեցի ուսումը ստացած էր Պարտիզակի մէջ, իսկ բարձրագոյն ուսման տիրացած էր Պոլսոյ իրաւագիտութեան համալսարանէն։ Հայերէնի կողքին՝ հմուտ էր թրքերէնի ու անգլերէնի։

1913ի Պալքանեան Պատերազմին, Արեմտեան Թրակիան օսմանեան լուծէն անցաւ Պուլկարիոյ տիրապետութեան։ Իսկ 1914ին, երբ Առաջին Աշխարհամարտը պայթեցաւ եւ Պուլկարիա պատերազմի մէջ մտաւ Գերմանիոյ ու Թուրքիոյ կողքին՝ Կեդրոնի Ուժերու ճամբարին միանալով, պուլկար բանակի ընդհանուր զօրակոչին հետ 19ամեայ Կարօ Գէորգեանը եւս ռազմաճակատ ղրկուեցաւ՝ Սքոփիա։

Պուլկար բանակը ջախջախիչ պարտութիւն կրեց։ Հազարաւոր պուլկար բանակայիններու հետ, Կարօ Գէորգեան եւս գերի բռնուեցաւ ֆրանսական զօրքերուն կողմէ։ Յունական Լարիսա քաղաքը համախմբուած էին ռազմագերիները։

Առաջին պատեհ առիթին փախուստ տալով ռազմագերիներու ճամբարէն՝ Կարօ Գէորգեան ապաստանեցաւ նախ Աթէնք, ապա՝ Թեսաղոնիկէ, ուր Լեւոն Շիրինի հովանաւորութեամբ, իբրեւ անգլերէնի եւ թրքերէնի հմուտ թարգման, ծառայութեան կոչուեցաւ անգլիական բանակին մէջ։

Ինչպէս որ ինք կը պատմէ «Ամէնուն Տարեգիրքը» շարքի վերջին հատորով՝ 1967-1968 տարիներու միացեալ համարով լոյս տեսած իր յուշերուն մէջ, Կարօ Գէորգեան Առաջին Աշխարհամարտի վերջին երկու տարիները, իբրեւ անգլիական բանակի սպաներուն թարգման, շրջեցաւ արեւելեան ռազմաճակատի ողջ երկայնքին, յատկապէս Պաղեստինի հատուածին մէջ, ուր Հայ Լեգէոնականներու հետ հաստատեց ծանօթութիւններ ու մտերմութիւններ, որոնք հիմք ծառայեցին հետագայ տասնամեակներու իր գործունէութեան։

***

Ա․ Աշխարհամարտի աւարտին աւերուած էր Կարօ Գէորգեանի ծննդավայր Քոմոթինին։

Կարճ ժամանակ մը Աթէնք ապրելէ եւ ապրուստը ապահովելու դժուարութեանց մատնուելէ ետք, 1921ին ան ընդառաջեց Պոլիս տեղափոխուելու եւ «Ազատամարտ»ի ժառանգորդ «Ճակատամարտ»ի խմբագրութեան մաս կազմելու հրաւէրին։

Բայց Քեմալականներու հակահայ եւ հակայոյն խժդժութեանց ահագնացումէն ու Զմիւռնիոյ Ողբերգութենէն ետք, Յունաստան տեղափոխուած յոյն եւ հայ գաղթականութեան մեծ ալիքին հետ, Կարօ Գէորգեան վերադարձաւ Յունաստան եւ հաստատուեցաւ Թեսաղոնիկէ։

Թեսաղոնիկէի մէջ աւելի քան 15 տարի Կարօ Գէորգեան բեղուն գործունէութիւն ծաւալեց թէ՛ իբրեւ ազգային-հանրային տարբեր պատասխանատուութեանց կոչուած դաշնակցական գործիչ, թէ՛ իբրեւ տեղւոյն դաշնակցական կամ անձնական թերթերու՝ «Ալիք»ի, «Հորիզոն»ի, «Նոր Օր»ի եւ երգիծական «Կսմիթ»ի խմբագիր, կամ՝ խմբագրական կազմի անդամ։

***

1937էն մինչեւ 1954, Երկրորդ Աշխարհամարտի նախօրէէն մինչեւ Միջին Արեւելքի ու Արաբական Աշխարհի քաղաքական քարտէսը ցնցած Նասըրական շարժումն ու Արաբ Ազգայնականութեան զարթօնքը, Կարօ Գէորգեան դարձեալ վերցուց տարագիր հայու ցուպը եւ շրջեցաւ երկրէ երկիր.

- Սոֆիայի մէջ խմբագրեց Դաշնակցութեան առաջացուցած եւ Գարեգին Նժդեհի գլխաւորած Ցեղակրօն Շարժումին պաշտօնաթերթ «Ռազմիկ»ը․

- Շթութկարտի (Գերմանիա) մէջ լոյս ընծայեց, յաջորդաբար, իր սեփական թերթ «Տարագիր»ը եւ Հայ Ազգային Կոմիտէի պաշտօնաթերթ «Բանբեր»ը։

Այնուհետեւ, Կարօ Գէորգեան անցաւ Փարիզ՝ Շաւարշ Միսաքեանի դաշնակցական «Յառաջ»ին, ապա եւ Գահիրէ՝ Հ.Յ.Դ. պաշտօնաթերթ «Յուսաբեր»ի խմբագրական կազմերուն միանալով։

***

1952ին Կարօ Գէորգեան հաստատուեցաւ Պէյրութ, ուր եւ ձեռնարկեց իր կարապի երգին՝ «Ամէնուն Տարեգիրքը» շարքի հրատարակման կոթողական գոր

 

If you don't help Armenia, at least don't harm

The attached is my second abridge translation of Lucy Deukmejian’s articles. She had posted this latest article in Keghartcom on October 30, 2023. Some see a cup half empty and some see the cup half full and have a vision of filling it to the rim drop by drop. Lucy Deukmenjian, a repatriate from Lebanon, is the latter. She writes with an unblemished Western Armenian. The original is attached.

After the 44-day Artsakh war, the disaster that befell upon Artsakh, entered a new phase in December 2022. The enemy blockaded the Berdzor corridor, keeping Artsakh under complete siege. This painful period of the Armenian history culminated in the depolulation of Artskah in September 2023. More than 100,000 people of Artsakh faced the challenge of being homeless. But, the Republic of Armenia from the first day, welcomed the forcibly displaced Artsakh citizens with open arms by providing them with shelter and with the basic necessities to survive.

However imperfect or lacking were the methods and steps of the administration of Armenia, one cannot fail to appreciate the fact that the state immediately welcomed our compatriots from Artsakh with an open heart and spared no effort to shelter them by allocating housing and financial assistance, and by creating work opportunities, providing medical services and placing the children in the schools of Armenia. Along with the government, numerous local and diaspora organizations do everything possible for the well-being of the forcibly displaced Artsakh citizens, who we fully hope will only temporarily be away from their lands and homes.

Not whistanding the efforts, there are those who criticize the multifaceted assistance provided to the people of Artsakh and consider the assistance insufficient and disproportionate to the loss they suffered. It's the easiest thing to complain and criticize. In reality, the Armenians as a whole suffered. We all lost a part of our homeland. But now is the time to accomodate our displaced brothers and sisters in Armenia, to alleviate their pains, and to heal their wounds as soon as possible by extending a helping hand. There is no room for bargaining. Everyone will give within the limits of their ability. This also applies to the Republic of Armenia, which, as we well know, is not a country of unlimited resources. The latter spares nothing in this regard and will continue to do so. 

We do not need the appreciation of foreign governments, altough, according to their own testimonies, the Republic of Armenia was able to accept a large number of "refugees" in a very short time, while economically far more advanced and prosperous countries find it difficult to accept several thousand at a time. These governments miss a very important fact. The people of Artsakh are our compatriots. If other countries accept refugees of other nationals for humanitarian reasons, for us such a consideration is secondary because we are accepting our relatives, and we will do everything to improve their shattered lives to some extent. 

It should not be difficult to see this, even an unaided eye. It is not only material benefits that are being provided to our brothers and sisters from Artsakh who were forcibly displaced. There is also a moral dimension. At every opportune occasion, it is announced at the highest state level that they are in their own home and should not think about leaving Armenia. The nexus of all this is the firm "invitation" for Artskah Armenians to stay here, in Armenia, to live in Armenia and to be productive in Armenia.

Thus, not only the Republic of Armenia will end up supporting the people of Artsakh, but the people of Artsakh will also end up supporting the Republic of Armenia. When the people of Artsakh were displaced, their destination should definitely be Mother Armenia. This circumstance of the people of Artsakh is understandable and is by default and the course is natural and is the logical course. The incomprehensible, the unnatural and the illogical is construe the opposite. Calling this a strategy is a "stupid proposition". To put it mildly, it is absurd and impudent. This open "invitation" is directed to ALL Armenians, and is not be limited by time or circumstances.

I was also one of those who believed in that offer. In 2016 the RA Ministry of Diaspora started a pan-Armenian movement with the slogan "What are you doing for Karabakh?" At the time, when the minister of the Diaspora (note refrencing to Minister Hranoush Hagopian), after her the speech, gave me the opportunity to voice, I suggested that one day if another pan-Armenian movement adopts the slogan, "What are you doing for Armenia", along with various assistance we render to Armenia, our primary collective answer should be: "We will repatriate to Armenia".

The third year of my repatriation has already passed. Soon I will complete my three years of emplyment in Armenia. There are eight other persons who do a similar work in our workplace. I do not do a titanic job, but I know that by what I have done with the work I have provided, I am serving the Republic of Armenia and to the people, to  some extent. I feel proud that I am investing my experience and knowledge in the efforts to create a brighter, a more progressive and a robust Armenia.

Apart from that, I am now a part of the soil of Armenia, I am a sprout of the field that is Armenia. I am a leaf of the flower that is Armenia, and I am one single unit of the population of the Republic of Armenia. And every single individual, by the very fact of living on his native land, changes something positively, because it is quantity that ensures quality. And each of us, believe me, can add a drop to fill the cup that is Armenia.

This is me, and it's up to you. Let's at least help the Republic of Armenia in this way. Living here and creating here is the greatest help we can offer her.

And if we can't help, at least let us not harm her by attaching labels of mistrust and misgiving, by putting forward theses of distrust and disbelief towards Armenia.

 

*****

Եթէ չես օգներ Հայաստանին, գոնէ մի՛ վնասեր

Լիւսի Տէօքմէճեան, Երեւան, 30 Հոկտեմբեր 2023

44-օրեայ արցախեան պատերազմէն ետք, Արցախին պատուհասած աղէտը նոր փուլ թեւակոխեց 2022-ի Դեկտեմբերին, երբ թշնամին արգելափակեց Բերձորի միջանցքը, ամբողջական շրջափակումի մէջ պահելով Արցախը: Այնուհետեւ, Հայոց պատմութեան այս ցաւոտ փորձութիւնը իր գագաթնակէտին հասաւ 2023-ի Սեպտեմբերի իրադարձութիւններով, որոնք առաջնորդեցին Արցախի հայաթափման: 

Աւելի քան 100.000 արցախցիներ անօթեւան մնալու մարտահրաւէին դէմ-յանդիման գտնուեցան: Բայց Հայաստանի Հանրապետութիւնը առաջին օրէն պատրաստակամութիւն յայտնեց գրկաբաց ընդունելու բռնի տեղահանուած արցախցիները, անոնց տրամադրելով ապաստան եւ այն ինչ որ տարրական է այդ իրավիճակին մէջ գոյատեւելու համար: Ինչքան ալ անկատար կամ բազում բացթողումներ կան Հայաստանի կառավարման մեթոտներուն ու քայլերուն մէջ, կարելի չէ չգնահատել այն, որ պետութիւնը անմիջապէս սրտբաց ընդունեց արցախցի մեր հայրենակիցները եւ ջանք չի խնայեր անոնց ապաստան տալու՝ կեցավայր ու դրամական օժանդակութիւններ յատկացնելով, աշխատանքի առիթներ ստեղծելով, բժշկական ծառայութիւններ մատուցելով եւ երեխաները Հայաստանի դպրոցներուն մէջ ներառելով: Կառավարութեան կողքին, չեն թերանար նաեւ հայրենի եւ սփիւռքեան բազմաթիւ կազմակերպութիւններ, որոնք հնարաւոր ամէն ինչ կ’ընեն ի սպաս բռնի տեղահանուած արցախցիներուն բարօրութեան, որոնք լիայոյս ենք որ միայն ժամանակաւորապէս կը գտնուին իրենց հողերէն ու տուներէն հեռու: 

Կան, սակայն, արցախցիներուն տրամադրուած բազմաբնոյթ օժանդակութիւնը քննադատողներ, զայն համարելով անբաւարար ու անհամաչափ՝ անոնց կրած կորուստին դիմաց: Դժգոհիլն ու քննադատելը ամենահեշտ բանն է: Իրականութեան մէջ ցաւ ու կորուստ կրեց ՀԱՄԱՅՆ ՀԱՅՈՒԹԻՒՆԸ. ցաւ՝ որ բառերու մէջ տեղաւորելը անհնար է, եւ կորուստ՝ որ լոկ նիւթական պարունակին մէջ դիտելը անբաւարար է: Բոլորս կորսնցուցինք մեր հայրենիքէն մաս մը: Բայց հիմա մեր տեղահանուած քոյրերն ու եղբայրները Հայաստանի մէջ համարկելու, անոնց ցաւերը դարմանելու, վէրքերը հնարաւորինս շուտ ամոքելու, օժանդակութեան ձեռք մեկնելու ժամանակն է: Եւ հոս չկայ քիչի ու շատի սակարկութեան տեղ, որովհետեւ ամէն ոք պիտի տայ ի՛ր կարողութեան սահմաններուն մէջ 

Սա կը վերաբերի նաեւ Հայաստանի Հանրապետութեան, որ, քաջ գիտենք, անսահմանափակ կարողութիւններով երկիր չէ: Վերջինս այս առումով ոչինչ կը խնայէ ու այդպէս ալ պէտք է շարունակէ: Այս համոզմունքին հասնելու համար մենք պէտք չունինք օտարներու հնչեցուցած գնահատանքին, թէ ինչպէս, իրենց իսկ վկայութեամբ, Հայաստանի Հանրապետութիւնը կրցաւ շատ կարճ ժամանակի մէջ ընդունիլ մեծ քանակով «փախստականներ», մինչ տնտեսապէս աւելի յառաջադէմ ու բարեկեցիկ երկիրներ կը դժուարանան ընդունիլ քանի մը հազարը: Այդ օտարները բաց կը թողեն շատ կարեւոր հանգամանք մը՝ արցախցիները մեր ԱԶԳԱԿԻՑներն են: Եթէ ուրիշ երկիրներ այլ ազգի փախստականներ կ’ընդունին մարդասիրական նկատառումներով, մեր մօտ անիկա երկրորդական կարգի վրայ է, քանի որ առաջին հերթին կու գայ այն, որ մենք մեր հարազատնե՛րը կ’ընդունինք, եւ անոնց փոխուած, դժուարացած ու դառնացած կեանքը որոշ չափով բարելաւելու ամէն ջանք անզէն աչքով իսկ դժուար չէ տեսնել:

Միւս կողմէ, ոչ միայն նիւթական նեցուկ է որ բռնի տեղահանուած մեր արցախցի քոյրերուն ու եղբայրներուն կը տրամադրուի: Կայ նաեւ բարոյական նեցուկը: Ամէն առիթով պետական բարձրագոյն մակարդակով կը յայտարարուի, որ անոնք իրենց հարազատ տան մէջ են եւ պէտք չէ մտածեն Հայաստանէն հեռանալու մասին: Հոս գլխաւոր առանցքը կը կազմէ Հայաստանի մէջ մնալու, հո՛ս ապրելու եւ հո՛ս արարելու հաստատակամ «հրաւէր»ը: Այսպիսով ոչ միայն Հայաստանի Հանրապետութիւնը կ’աջակցի արցախցիներուն, այլեւ արցախցիներն ալ իրենց կարգին աջակցած կ’ըլլան Հայաստանի Հանրապետութեան: Արցախցիները երբ տեղահանուեցան, իրենց ուղղութիւնը միանշանակ պիտի ըլլար Մայր Հայաստանը: Լռելեայն հասկնալի է այս հանգամանքը եւ այդ պիտի ըլլար բնական ու տրամաբանական ընթացքը: Անհասկնալին, անբնականն ու անտրամաբանականը ասոր հակառակն է: Այս ռազմավարութիւնը «անխելք առաջարկութիւն» անուանելը, մեղմ ըսած, անհեթեթութիւն ու լկտիութիւն է: Այդ բաց «հրաւէր»ը ԱՆԽՏԻՐ ԲՈԼՈՐ հայերուն ուղղուած է եւ ժամանակի կամ պարագաներու մէջ չի սահմանափակուիր: 

Այդ հրաւէրին հաւատացողներէն եղած եմ նաեւ ես: Անկէ մեկնելով ալ, երբ 2016 թուականին ՀՀ Սփիւռքի նախարարութիւնը համահայկական շարժում մը սկսած էր «Դու ի՞նչ ես անում Ղարաբաղի համար» կարգախօսով, օրին, նախարարուհիին ներկայութեան ինծի տրուած խօսքի առիթի ընթացքին առաջարկած էի, որ օր մը եթէ համահայկական այլ շարժումով մը որդեգրուի «Դու ի՞նչ ես անում Հայաստանի համար» կարգախօսը, տարատեսակ օժանդակութիւններու կողքին, մեր հաւաքական առաջնային ու համոզուած պատասխանը պէտք է ըլլայ՝ «Մենք Հայաստանի համար հայրենադարձ կ’ըլլանք»: 

Եւ ոչ ոք թող չմտածէ, թէ Հայաստան գալով ի՞նչ կրնայ ընել, թէ ի՞նչ կայ զինք դէպի Հայաստան քաշող: Արդէն լրացաւ իմ հայրենադարձութեան 3-րդ տարին: Շուտով նաեւ կ’ամբողջանայ երեք տարին՝ Հայաստանի մէջ աշխատելուս: Մեր աշխատավայրին մէջ նոյն գործը կը կատարեն եւս 8 հոգի: Ես տիտանական աշխատանք չեմ տանիր, սակայն գիտեմ, որ իմ կատարածովս, իմ մատուցած աշխատանքովս դոյզն իսկ չափով կը ծառայեմ Հայաստանի Հանրապետութեան ու ժողովուրդին, հպարտ կը զգամ որ փորձս ու գիտելիքներս կը ներդնեմ ի խնդիր աւելի պայծառ, յառաջադէմ ու աշխատունակ Հայաստան մը ստեղծելու ջանքերուն:

Բացի անկէ, ես հիմա արդէն Հայաստան հողի մէկ բուռն եմ, Հայաստան արտի մէկ ծիլն եմ, Հայաստան ծաղիկի մէկ թերթն եմ, եւ Հայաստանի Հանրապետութեան բնակչութեան թիւին մէկ միաւորն եմ: Եւ իւրաքանչիւր միաւոր անհատ, հայրենի հողին վրայ ապրելու իր փաստովն իսկ, ա՛ն-պա՛յ-մա՛ն բան մը կը փոխէ դրականօրէն, որովհետեւ քանակն է որ որակ կ’ապահովէ: Եւ մեզմէ իւրաքանչիւրը, հաւատացէ՛ք, կրնայ իր բաժին կաթիլը աւելցնել ու լեցնել Հայաստանի ամբողջութեան բաժակը:

Այս ես եմ, քու կարգիդ՝ դուն ալ կրնաս: Գոնէ ա՛յս ձեւով օգնենք Հայաստանի Հանրապետութեան: Հոս ապրիլն ու արարելը ամենամեծ օգնութիւնն է անոր:

Իսկ եթէ չենք կրնար օգնել, գոնէ չվնասենք՝ Հայաստանի հասցէին տարակուսանքի պիտակներ կպցնելով, անոր նկատմամբ անվստահութեան ու թերահաւատութեան թեզեր յառաջ քաշելով: