Cries of Joy

Arpi Vanyan

The attached is the first personal account I read a short while ago of what transpired on May 8 and 9, 1992 in Artsakh. Apri Vanyan had posted it on her page. I took the liberty of translating it. The original posting is attached. Vahe H. Apelian

 

Twenty-eight years ago, this day (May 9^th) remains etched in my soul. During the night of May 8 and the following morning, we could not get out even for a minute from our dark and humid cellar. My father was on the war front, I was a still a child, my young mother and my young sister were in the cellar, as well.  

The enemy had gotten wild that day and was unleashing its fury with all kinds of armaments he possessed and with all its probable and improbable methods and was bombarding Artsakh and especially the town of Hadrut.  We understood nothing as to what was going on and why such a fury?

May 9^th was my mother’s birthday. We could not even open the door of the cellar and get out to congratulate her on that occasion, which was dear to us, with tea and simple cookie.

It was the second half of the day when we heard cries from the street. Somehow we managed to have a  look outside and saw one of our neighbors, who regretfully was martyred later on, coming down the street, shouting in jubilation with open arms. We did not understand what he was saying, we remained afraid. But as he got closer, it became clear to us that he was saying “Shushi is liberated !”. He was shouting and he was also crying. We stood still. We could not believe what we heard. Soon after the grown ups started crying loudly. We also participated in this widespread cry of jubilation and of the thankfulness that heralded our freedom, our deliverance, our collective victory, our right to live. Words are not enough to describe our emotions.

Years have gone by and I remember that day with joyful remembrance  because it was also the birthday of my prematurely dead mother. From 1992 and on, in our home, we celebrate that day with a joyful remembrance.  My mother is now in heaven, but the celebration has remained the same for me, congratulating her on her birthday. My mother is my identity, she is the path I have crossed, she is my timeless want. She is my pain, my love, and the heightened goal I must reach.

My Artsakh, my mother, my fatherland, and our mighty army…

28 տարի առաջ այս օրը դաջվել ու մնացել է իմ հոգում: Մայիսի 8-ի գիշերն ու հաջորդ օրվա ցերեկը, մենք մեկ րոպե անգամչկարողացանք դուրս գալ մեր մութ ու խոնավ նկուղից: Հադրութում էինք: Հայրս պատերազմի դաշտում էր, ես՝ տակավինաղջնակ, երիտասարդ մայրս ու մանկահասակ քույրս՝ նկուղում: Այդ օրը հակառակորդը կատաղել էր և իր ունեցած ողջզինատեսակով, բոլոր հնարավոր ու անհնար մեթոդներով ռմբակոծում էր Արցախն ու կոնկրետ Հարդութ քաղաքը: Ոչինչ չէինքհասկանում: Ի՞նչ է կատարվում, ինչու՞ է այս աստիճանի ագրեսիվ: 

Մայիսի 9-ը մայրիկիս ծննդյան օրն է: Չկարողացանք անգամ բացել նկուղի դուռը, դուրս գալ, որ մի բաժակ թեյ ու դոշաբի շուրջշնորհավորեինք մեզ համար թանկ այդ օրը: 

...Օրվա երկրորդ կեսն էր, փողոցից գոռոցներ լսեցինք: Մի կերպ գլուխներս դուրս հանեցինք նկուղներից ու տեսանք, որ մերհարևաններից մեկը /ով հետագայում նույնպես, ցավոք, զոհվեց/ ուրախությունից գոռալով, ձեռքերն առաջ պարզած՝ գալիս է: Ոչինչ չէինք հասկանում: Բոլորս վախեցանք: ՈՒ որքան մոտենում էր նա, այնքան պարզորոշ էր դառնում ասածը՝Շուշի՜ն...Շուշին ազատագրվե՜լ է... գոռում ու լացում էր նա: Ասես քարացել էինք, չէինք հավատում մեր լսածին: Հետո մեծերըսկսեցին բարձրաձայն լացել, մենք էլ միացանք համընդհանուր այդ լացին, ուրախությանը, գոչյուններին, օրհնանքներին: Դա...Դա ազատություն էր, փրկություն, բերկրանք, դա մեր միասնական հաղթանակն էր, մեր ապրելու իրավունքը: Բառերս չենհերիքում, որ նկարագրեմ :

..... Տարիներ են անցել.. ամեն անգամ այս օրը ես նշում եմ որպես քառատոն, որովհետև վաղամեռիկ մայրիկիս ծննդյան օրն էնաև: 1992-թվականից սկսած մեր տանը , մենք այդ օրը որպես քառատոն էինք նշում: Մայրս հիմա երկնքում է, բայց տոնն ինձհամար մնացել է նույնը՝ Շնորհավոր ծննդյանդ օրը, մամաս, իմ ինքնություն, իմ անցած ճանապարհ, իմ անանց կարոտ, իմ ցավ, իմ սեր, իմ բարձունք որին պետք է հասնել: 

Իմ Արցախ, իմ մայրիկ, իմ հայրենիք, մեր հզոր բանակ...