REPUBLIC OF ARMENIA’S ECONOMIC STATUS IN THE BEGINNING OF 1919 and THE U.S. HUMANITARIAN ASSISTANCE

Garo Armenian

Translated by Vahe H. Apelian

This important historical episode in the life of the Republic of Armenia was posted by Garo Armenian on his Facebook page on February 23, 2019 and was titled “REPUBLIC OF ARMENIA’S ECONOMIC STATUS IN THE BEGINNING OF 1919”. The original text is also attached.

Prime Minister Hovhannes Kachaznouni and the U.S. Food Administration Director and later President Herbert Hoover

The Republic Of Armenia was confronted with a widespread famine during the beginning of 1919. The government’s efforts to secure aid from outside had not resulted in any appreciative quantity of help. The Caucasus was under the occupation of the British forces. It was natural that the government of the Republic of Armenia would have expected that the British would be the first to extend help to ameliorate the dire conditions. The British response was rather passive and largely inadequate. The meager assistance the British provided from their reserves was not enough to make a dent in the prevailing condition.

It was under such circumstances that the government decided to immediately dispatch a delegation to the United States of America headed by the Prime Minister Kachaznouni. But for a long time the British occupying forces hindered the departure of the Armenian delegation. After a long delay, on April 16, the delegation received permission from the British forces to depart. Accompanying the Prime Minister were the Minister of Finance Ardashes Enfeyadjian, economist Haroutiun Pilarian and military officer Souren Melikian.

I quote Simon Vratsian’s testimony

“The government’s delegation, the appeals by the government and the support of the Diaspora eventually were heard and aid was quickly dispatched. This time around it was the United States of America, the director of the U.S. Food Administration, Hoover, the one who salvaged Europe after the war, who became the real savior of the people of Armenia. Whatever happens, however we regard America’s role in the Armenian Question, we do not forget nor should we forget the U.S. humanitarian assistance to Armenia and the provisions they provided.   

The first American boat arrived to Batumi on March 21 carrying 125,000 sacks of flour. A week later another shipment of 600,000 sacks of flour arrived. To transport the provision, the American government requested from the Armenian Government 579 train wagons and 14 locomotives at a time when all that the Armenian Government had was 16 locomotives and 520 train wagons. The intervention of the American and the British governments was needed. For four days human traffic over the Armenian rail lines was halted and all facilities were appropriated for the transpiration of the flour only.

With the arrival of the American flour, the famine slowly started receding. The country started to embark on its normal course. The people and the government started to devote themselves towards reconstruction and structuring of the governance.” (Republic of Armenia, 2^ndedition, Lebanon).

This episode of the American humanitarian assistance reveals the precarious state of land locked Armenia. By the current standards of accepted norms for international relations, preventing a government’s delegation seeking humanitarian assistance would be incomprehensible, especially when the delegation’s mission has to do with an ongoing dire humanitarian crisis. Of course the indifference of the British occupying forces towards the prevailing famine in Armenia is totally unacceptable. It is up to the present day historians to shed light on the prevailing real underlying issues.

Garo Armenian 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԸ 1919-Ի ՍԿԻԶԲԸ...

1919-ի սկիզբը, Հանրապետութիւնը կը գտնուէր համատարած սովի ճիրաններուն մէջ։ Կառավարութեան սկզբնական փորձերը արտաքին աշխարհէն օգնութիւն ստանալու լուրջ արդիւնք չտուին։ Կովկասեան տարածաշրջանը կը գտնուէր անգլիական ուժերու գրաւման ծիրին մէջ և բնականաբար ՀՀ կառավարութիւնը կը յուսար, որ անգլիացի՛ք ըլլային գործնականօրէն արձագանգողը ստիպողական այս կացութեան, բայց անգլիացիք մնացին լայնօրէն կրաւորական։ Այն օգնութիւնը, որ տրամադրուեցաւ անգլիական ուժերու պահեստներէն շատ հեռու էր լուծում բերելու հարցին։

Այս պայմաններուն մէջ էր, որՅունուարի 22-ի կառավարութեան նիստին որոշուեցաւ անյապաղ պատուիրակութիւն ուղարկել Ամերիկա Վարչապետ Քաջազնունիի գլխաւորութեամբ։ Եւ սակայն Թիֆլիսի անգլիական իշխանութիւնները երկարժամանակ խափանեցին պատուիրակութեան երթը դէպի Ամերիկա։ Ապրիլի 16-ին էրմիայն, որպատուիրակութիւնը արտօնութիւն ստացաւ մեկնելու։ Վարչապետ Քաջազնունիին կ՚ընկերանային Ելևմտական ՆախարարԱ. Էնֆիաջեան, գիւղատնտես Յ. Փիրալեան և սպայ Ս. Մելիքեան։

Կը մէջբերեմ Սիմոն Վրացեանի վկայութիւնը՝

«...Հայաստանի Խորհրդի ու կառավարութեան դիմումները, ինչպէս նաև արտասահմանում կատարուած աշխատանքները, վերջապէս լսուեցին և օգնութիւնը չուշացաւ։ Այս անգամ օգնութեան հասնողը Ամերիկան էր՝ Միացեալ Նահանգների պարենաւորմանդիկտատոր(պէտք է ըլլայ «դիրեկտոր», Director of U.S. Food Administration) Հուվէրը, Եւրոպայի փրկիչը յետպատերազմեան սովից։ Հուվէրը եղաւ և Հայաստանի ժողովրդի իրական փրկիչը։ Ինչ և լինի մերվերաբերումըդէպի Ամերիկայի քաղաքական դերը հայկական խնդրում, ամերիկեան մարդասիրական նպաստն ու պարէնը երբեք չենք մոռանայ, չպէտք է մոռանանք։

Մայիսի քսանին Բաթում եկաւ ամերիկեան առաջին նաւը 125,000 փութ ալիւրով, մի շաբաթ անցած, հասաւ ևս 600,000 փութ։ Այդմթերքը Հայաստան փոխադրելու համարվրաց կառավարութիւնը հայկական կառավարութիւնից պահանջեց 579 վագոն և 14 շոգեշարժ, ա՛յն ժամանակ, երբ Հայաստանի ունեցած վագոնների ընդհանուրթիւը 520 էրև շոգեշարժներինը՝ 16։ Պէտք եղաւ ամերիկացիների և անգլիացիների միջամտութիւնը, չորս օրով կանգնեցուեց Հայաստանի երկաթուղային մարդատարհաղորդակցութիւնը և բոլորմիջոցները յատկացուեցին ալիւրի փոխադրութեան։

Ամերիկեան ալիւրի հասնելով՝ կամաց-կամաց սովը մեղմացաւ, երկիրը սկսեց մտնել բնականոն հունի մէջ, և ժողովուրդն ու կառավարութիւնը կարողացան նուիրուել երկրի վերաշինութեան ու պետութեան կազմակերպման գործին։ » («Հայաստանի Հանրապետութիւն», Բ. Տիպ, Պէյրութ)

Ամերիկեան մարդասիրական օգնութեան հետ կապուած այս դրուագը նաև կը բացայայտէ Հայաստանի շրջափակուած կացութիւնը 1919-ին։ Այսօրուան միջազգային յարաբերութիւններու ընդունուած կանոնակարգով, բացարձակապէս անհասկնալի է պետական պատուիրակութեան մը վրայ դրուած ճանապարհորդութեան արգելքը։ Մանաւանդերբ առաքելութիւնը կապ ունի մարդասիրական ճգնաժամի մը հետ։ Եւ, անշուշտ, բացարձակապէս անընդունելի է անգլիական գրաւման իշխանութիւններու կրաւորականութիւնը Հայաստանի սովի հարցին մէջ։ Նորօրերու պատմագիտութեան կ՚իյնայ բացայայտել իսկական դրդապատճառները այս խնդրին։

Կարօ Արմենեան