ԱրմենակԵղիայեան՝ Ճանչնանք մեր բառերը (7) - ԱՌԱՒՕՏ

Վերարտադրած եմ Արմենակ Եղիայեանին թիւ 7 «Ճանչնանք մեր բառերը» հրատարակութիւնը 

՚ 1.Առաւօտեան

 «Ազդակ»-ի քաղաքական էջին սիրած եւ մեծ յաճախականութեամբկիրարկած,− եւ ուրեմն  տարածած,−  մէկ  բառն է այս, ինչպէս այսօր, օրինակ՝

 --Շաբաթ առաւօտեան Դիմադրութիւնը  հաղորդեց, որ մարտիկներըառաւօտեան  կանուխ ժամերուն վար առած են անօդաչու սարք մը (20/11/23, էջ 1, ա. սիւնակ):

Քերականական վերլուծումը ցոյց կուտայ, որ այս երկու կիրարկութիւններէն՝

--առաջինը մտածուած է իբրեւ մակբայ՝ «առաւօտեան հաղորդեց»:

--երկրորդը մտածուած է իբրեւ ածական՝ «առաւօտեան ժամերուն»:

Լեզուական նման լարախաղացութիւն մը «Ազդակ»-ի քաղաքական էջը  չցուցաբերէր, հապա ո՞վ պիտի համարձակէր, ո՞վ կրնար երազին մէջ մտածելնման բան մը:   

                                                                  *   *   *                                                   

 Առաւօտ բառը գրաբարի սիրածներէն էր. աշխարհաբարն ալ կը կիրարկէզայն վայելչօրէն, սակայն նախընտրածը առտու գոյականն է.

 առտու    −  առտուան      – առտուանէ    – առտուանով

 Իսկ առաւօտը կու տայ՝

 առաւօտ – առաւօտու(ն) – առաւօտէ(ն) – առաւօտով

 Ինչպէս կը տեսնենք, այս յարացոյցին մէջ առաւօտեան չկայ. այսպէս էրգրաբարի մէջ, այսպէս է աշխարհաբարի մէջ եւս՝ որդի ի նմանութիւն մօր իւրոյ:Տարբեր ալ չէր կրնար ըլլալ:

 Չկայ, որովհետեւ առաւօտեան-ը ածական է.

 --առաւօտեան ժամ, առաւօտեան լոյս, առաւօտեան ցօղ, առաւօտեանարշալոյս...

Եւ ուրեմն չի կրնար հոլովական յարացոյցի մաս կազմել: Ան ածական էրգրաբարի մէջ եւս, որուն հարազատ ժառանգորդն է աշխարհաբարը:

 Դժուար չէ տարրական պարկեշտութեան ու բարեխղճութեանթելադրանքով՝ բանալ  կարգ մը բառարաններ՝ գրաբար թէ աշխարհաբար, եւհաստատել այս բոլորը: Նայիրիի «Հայերէն բառարաններ» կայքը բոլորմիջոցները կ’ընծայէ հետաքրքրուողին:

                                                                        *   *   *

 2. Այս վերլուծումի հետեւութիւնը պիտի ըլլայ այն, որ ճիշդ կիրարկուածըերկրորդն է՝ «առաւօտեան ժամերուն», այսինքն՝ ածական որոշիչ + գոյականորոշեալ:

 --Ո՞ր կամ ինչպիսի՞ ժամերուն... առաւօտեան:

 Գալով առաջինին... բառային ահարկու լղրճուկ մըն է այս:

 Ինչո՞ւ:

 --Առաւօտեան ածականը, ուրեմն, այստեղ առնուած է իբրեւ մակբայ եւդրուած է «հաղորդեց» բային վրայ.  սա առաջին սայթաքումն է: Իսկ երկրորդը՝

 --Առաւօտեան ածականին տրուած է շաբաթ օրանունը իբրեւ որոշիչ...առաւօտեան ենթադրեալ որոշիչին. այսինքն՝ ածականը որոշադրուած է  գոյականով մը... գացէք փորձեցէք նման բան մը, տեսնենք պիտի յաջողի՞ք:

 Այսպիսի բաներ կրնան պատահիլ մի՛այն «Ազդակ»-ի քաղաքական էջերունմէջ:

 Անոր կը հետեւի «Արարատ»-ը՝ «Հզպալլա  առաւօտեան  բացումըկատարեց  ծանր հրթիրներով...»:

 Եզակի, ըսել կ’ուզեմ՝ եզական, առանձնայատկութիւն մըն է այս, որունկառչած են  այս կիրարկութեանց  քաջազուն մատակարարները:

 Իսկ ո՞ւր է լուծումը:

 3. Լուծումը նախ եւ առաջ... լուծումի  որոնումի ցանկութեան մէջ է:

 Հոն, ուր յամառօրէն կը խուսափինք լուծում փնտռելէ եւ մեր ականջները կըխցենք ամէն առաջարկի յանդիման, իրերը կը մնան այնպէս, ինչպէս որ եղածեն ու կան այս էջին վրայ:

 Ուրեմն՝ լուծումը. ահաւասիկ.

 --«Շաբաթ առաւօտուն Դիմադրութիւնը հաղորդեց,  որ...»:

 Ճիշդ ի՞նչ ըրինք. առաւօտեան ածականը, որ չի կրնար ժամանակիպարագայ դառնալ հաղորդեց  ու կատարեց բայերուն, փոխարինեցինք  առաւոօտ գոյականի տրական հոլովով. սա հայերէնի ոգիին հետ բոլորովինհաշտ լուծում է. հայերէնը միշտ ալ տրական հոլովը կրնայ կիրարկել իբրեւբայական ժամանակի պարագայ. օրինակ՝

 --Ես քեզ սիրի աշնան հովին:

(Ե՞րբ սիրեցի - աշնան  հովին՝ տրական հոլով)

--Այս ուշ գիշերին... գնում է ահա մի մտամոլար ու հիւանդ տղայ:

 (Ե՞րբ կ’երթայ... ուշ գիշերին՝ տրական հոլով)

 --Աշնան կ’երթաս երկիր, եարիս բարեւէ:

 (Ե՞րբ կ’երթաս... աշնան՝ տրական հոլով):

 --Մշուշ ու ստուերք արշալոյսին կը հալին:

 (Ե՞րբ կը հալին... արշալոյսին՝ տրական հոլով)

 --Առաւօտուն Աբիսողոմ աղան ելաւ անկողինէն:

 (Ե՞րբ ելաւ... առաւօտուն՝ տրական հոլով)

 Կը  նկատէ՞ք, որ Պարոնեան չէ ըսած՝ «առաւօտեան ելաւ»:

 Իսկ առաւօտուն գոյականը կրնա՞յ իր վրայ շաբաթ գոյականը իբրեւ որոշիչստանալ, այլ խօսքով՝ գոյական մը կրնա՞յ դառնալ այլ գոյականի մը որոշիչը.այո, կրնայ դառնալ,  այս եւս հայերէնի ոգիին բոլորովին հաշտ է. օրինակ՝

 --ոսկի աշուն – ինչպիսի՞ աշուն՝ ոսկի

 --քար սիրտ – ինչպիսի՞ սիրտ՝ քար

 --բոց աչքեր – ինչպիսի աչքեր՝ բոց

 Այնպէս ալ՝  երկուշաթթի օր... չորեքշաբթի օր... շաբաթ օր, ուրեմն՝  շաբաթառաւօտ:

   *   *   *  

 −Գլուխնիդ բան մը մտա՞ւ,− վերապահօրէն  կը հարցնէր Մուշեղ Իշխան՝յետ  տեսնելով մեր յուսահատ  դէմքերը եւ տարտամ, անորոշ ու ծանծաղ  նայուածքները: 

 −Այո՛, պարոն, ամ-մէ՛ն բան հասկցանք,− առաջինը կը պատասխանէր ԵղիշէԽոստեղեանը՝  ինքնավստահ շեշտելով  ամ-մէ ՛ն-ը,  ինքը՝ դասարանինամէնէն  մանրակազմ  եւ  սնդիկի պէս   անհանդարտ, միշտ շուարած ու   ոչինչհասկցող  մանչը:  

 −Կը տեսնենք, կը տեսնենք,−  ճաղատ  ու բազմիցս փորձուած գլուխըթերահաւատ շարժելով  կ’ելլէր-կ’երթար՝  ապաւինելով  ներգործութեանը Սուրբհոգիին, որ միշտ  ալ կը մոռնար մեր  դասարանցիներուն այցելել: Իսկ հիմա՝

 −Բան մը հասկցա՞ք,− հարցնելու հերթը իմս է:

 armenag@gmail.com                                                                                     ԱրմենակԵղիայեան

 

Մշակութային Ոչ Թե Քաղաքական Ինքնություն

• 17.12.2023
• https://mer-oughin.am/2023/12/17/մշակութային-ոչ-թե-քաղաքական-ինքնությ/?fbclid=IwAR2Iuf5iDTrUMcrlkoP6MbWkS_M5xaebMM4zTiIYBdSBENJDCziiHVLAESs
  

Անկեղծ ասած, ես կարծում եմ, որ սփյուռքահայությունը և նրա ղեկավարությունը պետք է մտահոգվեն այն աջակցությամբ, որը Սփյուռքը ցուցաբերում է Ացախից Հայաստան բռնի տեղահանվածներին՝ Հայաստանի կառավարության աջակցության բացակայության մասին դատողություններ անելու փոխարեն։

Վահէ Աբէլեան

Կարծում եմ Սփյուռքում Հայաստանի մասին արմատացած սխալ ընկալում կա: Կասկած չկա, որ սփյուռքահայերի մտահոգությունները Հայաստանի և հայության նկատմամբ իրական են։ Սակայն, երբ նույն մտահոգությունները անցնում են և հատում հումանիտար, պատմական, մշակութային կամ սոցիալական կապերի սահմանները, մտնում են Հայաստանի քաղաքացիների կողմից ընտրված Հայաստանի կառավարության գործողությունների մեջ՝ դառնում են Հայաստան բերված քաղաքականության մի մասը։ Սփյուռքի համար դա նշանակում է մասնատում:

Անշուշտ գովելի է, որ Սփյուռքի հայերն իրենց նույնացնում են Հայաստանի հետ։ Վայ մեզ, և Աստված չանի, եթե դադարի այդպես լինել: Իրենց Հայաստանի և նրա բնակիչների հետ հետ նույնացնող Սփյուռքահայերի մասին պետք է հոգ տանել և դաստիարակել:

Բայց տարբերություն կա մշակութային և քաղաքական նույնականացման միջև: Մշակութային նույնականացումը բխում է մեր ընդհանուր պատմական փորձառություններից, որոնք փոխանցվել են մեզ և նույնիսկ վերապրել են մեզանից ոմանք ու փոխանցել մեզ: Չէ՞ որ այդ մշակութային ու պատմական կապերը մեզ միավորում են ամեն ինչից առավել։

Քաղաքական նույնականացումը բոլորովին այլ խնդիր է։ Կեղծ են այն պնդոմները, որ Սփյուռքի քաղաքական նույնացումը Հայաստանի հետ բխում է նրա մշակութային և պատմական կապերի մտահոգություններից: Դա պարզապես չի կարող լինել, քանի որ քաղաքական նույնականացումն  իր նորմերը, կառուցվածքները և օրենքներն ու կանոնակարգերը ունի, որոնք կառավարում են քաղաքական գործընթացը և տեղական են: Բոլորս էլ ինքստինքյան գիտենք, որ նույնիսկ եթե հակառակն ենք պնդում, թե սփյուռքահայությունը չի կարող  հայաստանյան քաղաքական գործընթացին մաս կազմել։ Բայց մենք, իհարկե, կարող ենք և պետք է լինենք Սփյուռքի քաղաքական գործընթացի մաս: Երկուսն էլ բնականաբար նպատակ ունեն Հայաստանի անվտանգությունն ու անվտանգությունը, հայության բարօրությունը։ Բայց յուրաքանչյուր գործընթաց տարբեր կերպ է առաջնորդվում և ունի իր տեմպը: Ժողովրդական լեզվով ասած՝ Հայաստանն ու Սփյուռքը տարբեր գնդակներով  են խաղում։

Ես անդրադարձա Սփյուռքի՝ Հայաստանի քաղաքական գործընթացներին խառնվելուն, երբ կարդացի վերջերս կարդացի սա.

«Արմենիան Ուիքլի»-ն հայտնել է, որ 2023թ. նոյեմբերի 29-ին ՀՅԴ ՍԴ անդամները հանդիպել են Արամ կաթողիկոսին և ի թիվս այլ հարցերի, «քննարկել են Արցախում տեղի ունեցած ցեղասպանությունը և դրա հետևանքները, ներառյալ Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճակը և կառավարական աջակցության բացակայությունը Արցախից տեղահանվածներին»։ Անկեղծ ասած, ես կարծում եմ, որ սփյուռքահայությունը և նրա ղեկավարությունը պետք է մտահոգվեն այն աջակցությամբ, որը Սփյուռքը ցուցաբերում է Ացախից Հայաստան բռնի տեղահանվածներին՝ Հայաստանի կառավարության աջակցության բացակայության մասին դատողություններ անելու փոխարեն։

Այդ հանդիպումից մի քանի շաբաթ առաջ ես թարգմանել և իմ բլոգում տեղադրել էի Լյուսի Դեյքմեջյանի կարծիքը տեղահանված արցախահայության վերաբերյալ։ Լյուսին մի քանի տարի առաջ է հայրենադարձվել Հայաստան։ Նա նշեց, որ «Որքան էլ անկատար կամ թերի լինեն Հայաստանի վարչակազմի մեթոդներն ու քայլերը, չի կարելի չգնահատել այն փաստը, որ պետությունն արցախցի մեր հայրենակիցներին անմիջապես ընդունեց սրտաբաց և ջանք չխնայեց նրանց պատսպարելու՝ բնակարաններ հատկացնելով և  դրամական օգնություն ու աշխատանքի հնարավորություններ ստեղծելով, բժշկական ծառայություններ մատուցելով և երեխաներին Հայաստանի դպրոցներում տեղավորելով»։ Նա այնուհետև անդրադարձավ Հայաստանի կառավարության առջև ծառացած մարտահրավերներին և փորձում է հաղթահարել՝ ի շահ արցախահայության, սակայն իրավացիորեն նշեց, որ «բոլորս գիտենք, որ Հայաստանը անսահմանափակ ռեսուրսներով երկիր չէ»։ Ցանկացողները կարող են կարդալ Keghartdotcom-ում նրա տեղադրած հոդվածի իմ թարգմանությունը: Ես նաև կցել եմ ստորև նշված հղումը։

2023 թվականի դեկտեմբերի 12-ին Armenian Weekly-ն զետեղել է Հարութ Սասունյանի ամենշաբաթյա սյունակը՝ «Հայաստանի կառավարությունն ավելորդ բեռ է ավելացնում արդեն տառապող արցախցիներին»։ Հայաստանի կառավարությունը, ըստ նրա, «վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ, ունի թաքնված օրակարգ՝ արցախահայերին որպես ոչ քաղաքացիներ վերաբերվելու հարցում»։ Ի՞նչ է իրենից ներայացում այդ թաքնված օրակարգը: Հարութի կարծիքով՝ դա ամենասարսափելի քաղաքականությունն է, քանի որ նա պնդում է, թե Հայաստանի իշխանությունը մերժում է արցախահայությանը, որ նրանք ՀՀ քաղաքացիներ են, որպեսզի նրանք դեմ չքվեարկեն «Քաղաքացիական պայմանագիր» կոալիցիային, որի ներկայացուցիչները, ըստ Հարութի, պատասխանատու են Արցախիկորստի համար։ Արցախի.

  Արդյո՞ք արցախահայերը Հայաստանի քաղաքացիներ էին, ովքեր ունեցվածք ունեին Արցախի Հանրապետությունում։ Արդյո՞ք նրանք Հայաստանի քաղաքացիներ էին, ովքեր նախընտրել են չօգտվել իրենց սահմանադրական իրավունքներից և չմասնակցել Հայաստանում քաղաքական գործընթացներին, բայց մասնակցել են Արցախում տեղի ունեցողին՝ որպես Արցախի Հանրապետության քաղաքացիներ։ Արդյո՞ք արցախահայերը ենթարկվել են Հայաստանի զորակոչի օրենքներին և ծառայել են Հայաստանի զինված ուժերում այնպես, ինչպես դա անում են ՀՀ քաղաքացիները։ Արդյո՞ք միջազգային օգնությունը նախատեսված չէ Հայաստանում գտնվող արցախցի փախստականների համար, այլ նախատեսված է արցախցի հայաստանցիներին։

Ես նման և անհամար հարցերին պատասխաններ չունեմ։ Բայց ես գիտեմ, որ կան բարդ խնդիրներ, որոնք վերաբերում են արցախահայերի՝ սեփականության իրավունքի պահանջներին, որը  պետք է լուծվի մանրակրկիտ ուսումնասիրությունից հետո: Գիտեմ նաև, որ տեղահանված արցախահայերն օգտվում են այն բոլոր արտոնություններից, որրից օգտվում են ՀՀ քաղաքացիները աշխատանքի, սոցիալական աջակցության համար։ Եթե ես զուգահեռ անցկացնեմ, ես նրանց կնմանացնեի ԱՄՆ օրինական ներգաղթյալների հետ, ովքեր ունեն «գրին քարտ», ինչպես ես էի մի ժամանակ: Դա ինձ  Ամերիկայի քաղաքացու բոլոր արտոնություններըտվեց, բացի քվեարկության իրավունքից, որն այն ժամանակ ամենաքիչն էր ինձ մտահոգում: Հարութը ավելի լավ ծառայություն կկատարի՝ անդրադառնալով Ամերիկայի հայերի առջև ծառացած խնդիրներին, քան Հայաստանի քաղաքականությանը խառնվելուն, եթե նա մնա սփյուռքում:

Վերջին դրվագը 2023թ. նոյեմբերի 28-ին «Ազդակ» օրաթերթում Տիգրան Ջինբաշյանի սրտառուչ հոդվածի իմ ընթերցումն է, որը վերնագրված է «Ի՞նչ է հայրենիքը»:  Հոդվածում նա հակադարձում է Հայաստանի վարչապետին՝ ով նշում էր, որ Հայաստանը 29800 քառակուսի կմ անշարժ գույք է՝ սեփական պետությունով։ Բնականաբար, Տիգրանը համաձայն է, որ Հայաստանի մասին պետք է հոգ տարվի, բայց  այն պատմական Հայաստանի մի կտոր է, և որ հայերն ունեն իրավացի պատմական պահանջներ: Վարչապետի խաղաղության քաղաքականության խաչմերուկը, պնդում է Դիկրանը, խաթարում է Հայաստանի պատմական իրավունքը, և այդ իրավունքը չի պաշտպանվում վարչապետի և նրա թիմակիցների կողմից:

Տիգրանի սրտառուչ հոդվածն ինձ հիշեցրեց Հրանտ Դինքին, ով  տարբերում էր պետությունը ազգից և ընդգծում էր, որ մենք այսուհետ պետություն ենք։ Իսկապես, մենք պետություն ենք։ Պետությունը և նրա պաշտոնյաներն ունեն հասկանալի սահմանափակումներ, և Հայաստանը և նրա պաշտոնյաները գործում են և կշարունակեն գործել այդ սահմանափակումների շրջանակներում: Սփյուռքն է, որ չի կարողանում պահպանել մեր ժառանգությունը՝ լինի դա մշակույթ, պատմություն, լեզու: Սփյուռքը մեծապես ձախողվում է

«Կար ժամանակ, երբ «հայությունը» ներկայացվում էր որպես առասպելական թռչուն, որի մի թևը Հայաստանն է, մյուսը՝ Սփյուռքը։ Հիշում եմ, որ Զորի Բալայանը հաճախ էր օրինակ բերում: Խնդիրն այն է, որ, ինչպես ցանկացած այլ առասպելական արարած, այդ հայկական թռչունը մի թևը Հայաստան, մյուսը` Սփյուռք, նույնպես գոյություն չունի:

Ես մեզ նմանեցնում եմ Հայաստանում և Սփյուռքում՝ որպես ընտանիք, որտեղ անդամները հասունացել են իրենց տեմպերով, բայց և իրարից հեռացել են։ Բայց նրանք կիսում են ժառանգություն, և գուցե նաև ընտանեկան բիզնես, որտեղ յուրաքանչյուրը կարող է կարծիք ունենալ, թե ինչպես լավագույնս հավերժացնել ժառանգությունը կամ շարունակել պահպանել բիզնեսը: Ընտանիքի անդամներին կապող  նրանց վստահությունն է միմյանց հանդեպ։ Եթե չկա վստահություն Հայաստանում կամ այս լայն աշխարհի մեկ այլ վայրում ցրված ընտանիքի անդամների նկատմամբ, որը հայկական սփյուռքն է, ապա գերադասում եմ չձևակերպել այս բլոգը դադարեցնելու հարցը։

Աղբյուրը՝

https://vhapelian.blogspot.com/2023/12/a-cultural-identity-but-not-political.html?spref=fb&m=1&fbclid=IwAR34DzAjWGTm1W6kvnIVqzDX2q3ch_Nkknyy8I2VfnLRqbaL6bnt5atpazQ

A turn inward

Attached is my abridged translation of Avo Boghossian’s (Աւօ Պօղոսեան) article, which was posted in Asbarez Daily on November 21, 2023. I became aware of the article, which I titled “A Turn Inward” (Շրջադարձ Դէպի Երկիրին Ներսը) because of a controversy it created. Readers will surely render their judgement. Բնագիրը կցուած է։ Vahe H. Apelian

 

“After the end of wars, the feelings of revenge and the desire to resort to arms at any cost are natural manifestations among the defeated parties; foremost to regain the lost dignity, and to recapture the lost territories. Very often, along such feelings, there will be protest, revolution, instability and even manifestations of atrocities against the country's authorities

We often come across such happenings in history. Italy, whose fascist government led World War II, was overthrown and its leader, Benito Mussolini was hanged. In Argentina, after its defeat in the Falkland War, deep dissatisfaction reigned in the country, which led to the overthrow of the ruling junta. Other examples can also be cited. However, everthrowing the authorities does not always crown the country with success because the winner, driven to preserve its gains, naturally follows the enemy and continues to arm itself.

We also see in history that wars have been fought repeatedly between the same two countries for the same piece of land, resulting in change of hands at the cost of destruction, and loss of population.

There is also another post war strategy, which is far more difficult and hence takes longer to implement, considering that it entails directing the people’s instinctive calls for outward revenge, inward towards the country’s development.

In the event this policy is adopted and successfully implemented, the country achieves a high economic development than otherwise and is empowered more. Among the countries that have successfully adopted such a strategy are:

1.        Germany, after the World War II,  it achieved an economic wonder (wirtschaftswunder).

2.        Japan, after its defeat in World War II, became an economic superpower.

3.        South Korea, after the Korean war ended, it turned into an advanced industrial country.

4.        Vietnam, after decades of war and destruction, it was transformed from one of the world's poorest nations to a middle-income economy in one generation.

5.        Findland, turned into a highly industrialized country after its post WWII poverty.

6.        Poland, after the cold war it shed its centrally planned economy to market driven economy and presently ranks competitively in Europe 

***

After its defeat in the Artskah war, fortunately, Armenia did not experience internal political destabilization, although severe depression, a sense of humiliation, and loss of dignity were palpable among the people. But they had the fortidude to remain steadfast by the government and internalized the reality of defeat with a cool heart.  The fact that our defeat was logically inevitable was evident to everyone, even to the opposition minority.

We were dealing with an enemy who, unlike us, was committed to revenge and had been preparing militarily for decades, against which we were indifferent, or our successive governments were forced to remain indifferent. Moreover, Azerbaijan was armed not only with Russian weapons, but also with the most modern Turkish and Israeli military military wares. Against us were the demographic superiority of Azerbaijan, the Turkish special forces, the Islamic radical militias and the silent complicity of Russia. Not only the indifference of the whole world was pitted against us as well, but also its recognition of Azerbaijan where the Republic of Artsakh was not recognized and was regarded as part of its territory.

We should have realized that only 150,000 people on the 12,000 square kilometer territory of Artsakh (12 persons on a 1 square kilometer), could not keep the territory. We must realize that the annexation of the Western Armenia lands we have lost, to Armenia is not realistic, when we have also not managed to make this small island prosperous, from where emigration continues to this day. Even the return ofArtsakh is an almost impossible task. It is high time we realize that we may lose Armenia too, if we continue the same course.

Yes, we should follow the examples of the above-mentioned defeated, but currently developed countries. Let us turn inward. It is mandatory to turn Armenia, at all cost, into a strong fortress with powerful defensive weapons in order to protect it and to undertake the search for ways and means to develop the country's economy vertically, from top to bottom. This is what we have left of our once great country and we must keep it. We have no other place left anymore to retreat to.

In spite of numerous setbacks and shortcomings, fortunately the authorities have adopted this policy. We are witnessing enormous developments in all the spheres, considerable activity in diplomacy, and   effort to learn from the mistakes of the present and of the past.

Although not enough, but progress has been made against fraud and corruption. The country seems to have entered into a reconstruction phase, where road repairs and constructions are visible everywhere. There is effort to improve and raise the educational standards, and a will to develop the country. It is necessary to continue constructive criticism, only constructive cricisism, but we must also not fail to see and appreciate everything that is positive. That is how the state can be strengthened.

There remains obstacles for faster development of the country such as lack of specialists by the standards of devoped countries due to poor educational standards, and emigration. The authorities should definitely find ways to intice specialists from abroad to the homeland, perhaps by paying them on par to the salaries they receive abroad.  

Note:

Շրջադարձ Դէպի Երկիրին Ներսը - https://asbarez.am/շրջադարձ-դէպի-երկրի-ներսը/