Hagop comments (3): It is about giving Armenia a chance to have a future.

This is the third time I post a comment Hagop made in the Armenian Weekly, I post in my blog. His first comment was on June 4, 2025, to “Profane and unbecoming”, Church leaders condemn Pashinyan’s attack on Clergy” article. The second comment I posted was on July 2, 2025 to “Victory has no alternative’: Armenian authorities raid church, arrest cleric amid escalating tensions” article. This comment pertained to “Trump’s “peace route” raises alarm over Armenian sovereignty” article on August 14, 2025 by Hoory Minoyan as well. Vaհe H Apelian 

“Let’s be clear: this deal was not about bending the knee — it was about making sure Armenia still has knees to stand on. For more than three decades, Armenia has been locked in a cycle of wars, blockades, and isolation that have cost lives, forced more than 1.3 million Armenians to flee the homeland, bled the economy dry, and left Armenia more vulnerable each year. Standing still was not an option. Signing this agreement was the only way to break that deadlock and open a path to actual stability.

People screaming “sellout” seem to forget Armenia lost the 2020 war and that the battlefield reality since then has been brutal. You don’t negotiate from a fantasy; you negotiate from the ground you’re standing on. And the ground was shifting against Armenia. Armenia had a choice: either secure a deal that locks in peace, brings in major U.S. investment, and opens Armenia to trade routes — or keep feeding its young people into another unwinnable war while the world moves on without us.

The so-called “Zangezur corridor” hysteria? Here’s the truth — it’s not a foreign-controlled strip carved out of Armenia. It’s infrastructure under Armenian sovereignty, regulated by Armenian law, and built with funding that will boost our economy. We’re not giving away territory; we’re monetising geography. Azerbaijan can’t just roll trucks in without our say-so, and anyone suggesting otherwise is deliberately fearmongering for political gain.

As for the constitution change — let’s stop pretending this is some unique betrayal. Every serious country in the modern world recognises internationally defined borders. Bringing the Armenian constitution into line with reality removes a constant excuse for Azerbaijan to escalate and puts Armenia on firmer legal ground internationally. That’s called statecraft, not surrender.

Yes, the deal doesn’t solve every single issue today — no peace agreement ever does. Prisoners of war, displaced persons, cultural heritage — these are ongoing negotiations, and they have a far better chance of resolution when Armenia is not under fire and when it has open channels to talk.

The loudest critics here aren’t offering an alternative beyond “fight more, lose more.” That’s not strategy — that’s emotional grandstanding dressed up as patriotism. Armenia chose a different path: one that keeps Armenia alive, opens its borders, strengthens its economy, and brings in allies we can actually rely on. It’s not perfect, but it’s a hell of a lot better than the alternative: national ruin and loss of statehood wrapped in the flag.

The peace framework is not about giving up Armenia. It is about giving Armenia a chance to have a future. It is about protecting Armenian sovereignty and territorial integrity, it is about placing Armenia on a sustainable path and chartering a trajectory to becoming a viable state."

Raffi and Momofuku Ando

Vaհe H Apelian

Raffi is the soul of the nineteen century Armenian renaissance.  Momofuku Ando was instrumental in coming with an a unexpensive durable food that may be stored for long for the post WWII Japanese, whose country was devastated by the war. The two reflect on hunger and poverty. Momofuku Ando is credited to have said that “peace will come to this world when the people have enough to eat.”

Recently I read an article in Darperag 21 with the following title in translation “Poverty: Armenia’s National Calamity” (“Աղքատութիւնը՝ Հայաստանի Ազգային Աղէտը”). The author Arayik Mkrtumyan (Արայիկ Մկրտումեան), cited the following from Raffi addressed to Grigor Artsruni: “I completely confirm your opinion about me (as you have been gossiping to many that I have now become a materialist). Poverty has taught me this. From the most bitter experiences of my life, I have become convinced that nothing can be built on an empty stomach, and the day, if I have a ruble in my pocket for lunch, my written work on that day comes out more beautifully. After suffering such heavy blows, have you not also become convinced that money is a good thing?”

A query I made in the Internet about poverty in Armenia, read the following: “Poverty in Armenia is a significant issue, with a national poverty rate of 23.7%.... Rural populations, particularly those in border areas, mountainous regions, and earthquake zones, are especially vulnerable.”

I cited below a few passages from Arayik Mkrtumyan’s article. Those interested may read the article. It is in Armenian. I have attached the link below.

*

“Tens of thousands of people in Armenia still remain poor. Official figures usually fluctuate between 23-25 percent, but that has never shown the real picture…... Poverty is the monster that continues to devour the lives of the inhabitants of the republic and daily, makes the present miserable and keeps the future in uncertainty. The future is no longer a period of desired changes and anticipation, but an inevitable expectation of new shocks and stress. Poverty is the terrible axe that cuts people's hope from faith in the future.”

*

“The overwhelming majority of the population of the republic is drowning in bank loans. Even the most ordinary loans do not finish paying off for years. Thousands of people are almost always on the "credit default blacklist", tens of thousands are chained by debts.”

*

“Poverty has not allowed the Armenian to live. It constantly keeps him tense and pessimistic. Poverty in Armenia has so bent a person that he does not think about anything else except the desire to live for a month and his only concern is to pay off the debts and expenses for that month and be satisfied if he does not go into debt that month.”

*

“Armenia, the homeland and the state of Armenia suffer in the grip of poverty. Many may interpret it differently, justify it differently, and disagree, but the fact remains unchanged. Poverty is destroying Armenia. Social tension is rising; enthusiasm and hatred are intensifying. People are dissatisfied and stressed. Many children are left without education and without prospects for progress. Poverty kills the person and the future of the homeland. A frightened society, never satisfied with its social situation, cannot think about victory. How can you think about victory when your daily life is a defeat? When the Security Service of Armenia (SSNA) reports the news of another betrayal for only 200-300 dollars, does that not remind you of anything?”

*

“There are times when poverty is a social issue, and times when it is a matter of national security. In the case of Armenia, poverty has invisibly but firmly chained our minds and souls.”

**

Nowadays the peace deal Armenia signed is the talk of Diaspora social media. Concerns are raised. Analysis is made. Social wheels are discovered anew. What would Iran think? How would Russia react? Surely these are valid concerns and surely too, the Armenian government officials were aware and remain aware of these issues as the Armenian pundits on the social media are. Although I doubt that the Armenian government officials who set the political course likely entertained the ramification of the Panama Canal America built and operated for long to the peace deal they signed.

The Armenian pundits, alluding especially to those who reside in the West,  rarely study how the citizens of  Armenia perceive the peace deal. As the Armenian saying goes, "the satiated does not understand the hungry”,  "Կուշտը սովածին չի հասկանա"` «կուշտը քաղցածին չի հասկնար։» 

Links

1.“Raffi, The Prophet From Payajuk By Murad A. Meneshian» - https://vhapelian.blogspot.com/2023/06/raffi-prophet-from-payajuk-by-murad.html

2.“Աղքատութիւնը՝ Հայաստանի Ազգային Աղէտը” - https://darperag21.net/%d5%a1%d5%b2%d6%84%d5%a1%d5%bf%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%ab%d6%82%d5%b6%d5%a8%d5%9d-%d5%b0%d5%a1%d5%b5%d5%a1%d5%bd%d5%bf%d5%a1%d5%b6%d5%ab-%d5%a1%d5%a6%d5%a3%d5%a1%d5%b5%d5%ab%d5%b6-%d5%a1%d5%b2%d5%a7/?fbclid=IwY2xjawMK2Z1leHRuA2FlbQIxMQABHphvjcdpFkJ21CHtXug5gCYvoB4XPGKxfRmcsLcsvIAzX9OEf_hTcRz35L0V_aem_QasMB4wMd5IKPak73lGSwQ

Hagop comments (3) : “Post hoc, ergo propter hoc”

This is the third comment Hagop made in the Armenian Weekly I post because they have stood apart from the rest of the comments made in the Armenian Weekly. This was made to the article Hoory Minoyan posted on July 2, 2025.  The Latin quote "Post hoc, ergo propter hoc"means, “After this, because of this”. I copied it from  ARF founding ideologue Kristapor Mikaelian’s writing titled “Ամբոխային Տրամաբանութիւն - Crowd Mentality.”  Vaհe H Apelian

 

 

The polemic presented against Armenian Prime Minister Nikol Pashinyan is a highly emotional, misleading, and deeply biased narrative that deliberately omits context, misrepresents complex national developments, and dangerously undermines Armenia’s fragile democracy. It weaponizes religion, national trauma, and diaspora sentiment in service of political score-settling.

 

Let’s break this down:

 

1. The Loss of Artsakh: History, Not Betrayal

Yes, the loss of Artsakh (Nagorno-Karabakh) was devastating. But blaming Pashinyan alone is intellectually dishonest. Armenia had been militarily and diplomatically isolated for years before he came to power. Corruption and cronyism flourished under previous regimes, weakening Armenia’s military preparedness while empowering oligarchs.

• The 2020 war was initiated by Azerbaijan, heavily backed by Turkey and Israeli military technology. Armenia stood virtually alone.

• Pashinyan inherited a broken system—corrupt defense procurement, inflated army rosters, and no international recognition of Artsakh.

• Russia, the supposed ally and “protector,” abandoned its role when Azerbaijan launched its final offensive in 2023, betraying both Armenia and Artsakh Armenians.

To say Pashinyan “devised ways to destroy the country” is not only factually baseless, it’s morally reprehensible.

2. Armenian Identity and the Genocide

The claim that Pashinyan wants to erase the Armenian Genocide or forget Mount Ararat is an outright lie.

• His government has repeatedly spoken about the Genocide on the international stage, including through diplomatic channels and commemorative events.

• The shift in rhetoric is about focusing on a viable future, not living in the past. Armenia cannot afford to be a hostage to symbolic politics while surrounded by aggressive neighbors.

Pashinyan has advocated for a realist approach to sovereignty, security, and statehood. That may not appeal to ultranationalists or some diaspora factions, but it aligns with modern statecraft, not self-destruction.

3. Church and State: Accountability, Not Persecutio

The hysteria about a supposed “persecution” of the Armenian Church stems from accountability measures, not religious oppression.

• Several high-ranking clergy and church-adjacent oligarchs have faced investigation due to allegations of corruption, not because of their religious roles.

• The Armenian Apostolic Church is not above the law. Public trust in the Church has declined in recent years precisely because of its close ties with discredited oligarchs.

• Archbishop Bagrat Galstanyan, who is now leading political protests, is engaging in explicit partisan activism. When clergy enter the political arena, they must abide by the same legal and civic expectations as any other citizen.

The Church’s statement about “hatred and hostility” is inflammatory rhetoric designed to shield it from scrutiny, not a credible reflection of government policy.

4. Samvel Karapetyan: A “Philanthropist” or a Powerbroker?

Let’s not canonize Samvel Karapetyan so quickly:

• He is a Russian-Armenian billionaire whose fortune was built during Russia’s oligarchic privatization era. His ties to Russian financial and political elites are well-documented.

• The nationalization of the Electric Networks of Armenia (ENA) is not “vengeance”—it’s a response to long-standing concerns about monopolistic pricing, infrastructure neglect, and lack of transparency.

• Armenia’s parliament voted on this, not Pashinyan alone. Calling this a “dictatorship” is absurd when the legal process was followed, including the right to appeal.

Moreover, the diaspora outcry over Karapetyan’s arrest conveniently ignores that legal action does not equate to guilt, and wealth does not guarantee innocence.

5. The Myth of One-Man Rule

Pashinyan was elected democratically—twice—after the 2018 Velvet Revolution, which ended decades of authoritarian rule and crony governance.

• The opposition calling for an uprising does not represent all Armenians. Protests exist—but so does broad public support for anti-corruption efforts and economic reform.

• The judiciary remains functionally independent, with multiple high-profile cases decided against the government in recent years.

• The Armenian diaspora should support strong institutions, not return to the days of oligarchic impunity.

6. Investors, Institutions, and the Future

The alarmism about scaring off investors is unfounded.

• Foreign investment in Armenia has increased steadily since 2018, particularly in the tech and renewable energy sectors.

• International observers, including the IMF and World Bank, have commended Armenia for its fiscal discipline and anti-corruption measures.

If anything, reclaiming critical infrastructure is a signal that the Armenian government is serious about protecting public interest, not enriching foreign-based elites.

Final Thoughts

This piece is a masterclass in fearmongering, distortion, and weaponized nostalgia. It seeks to reestablish the nexus between Church, oligarchs, and former elites who ran Armenia into the ground.

Nikol Pashinyan is not perfect. His communication missteps and crisis management flaws are legitimate concerns. But to portray him as a dictator destroying Armenia is a gross and dangerous lie. Armenia needs reform, rule of law, and sovereignty—not a return to a feudal state run by clerics and tycoons.

Let the facts speak louder than fear.

 

 

 

The Naiveté and Betrayal of an Armenian Socialist

 I have attached my  introduction to the “The Armenian’s Songbook" (Hayoun Yergaran), Hmayag Aramiants compiled in 1911 in Constantinople. He was a staunch believer of the socialism, the Social Democrat Hnchakian Party espoused. He was similarly  enamored by the promise of the Ottoman Constitution and ardently believed in its slogans of Freedom, Equality, Justice and Fraternity. He must have been so upset  when he learned that Hnchakian's party not only saw a virulent racism behind the slogans of  the new Turkish order  but also determined to assassinate its principles. Hmayag Aramiants betrayed his own party, to salvage the promise of socialism of the new order, albeit Turkish. The apparent mindset in the introduction of the hymnal he compiled, appears to be endemic of the Armenian denizens in the Ottoman Empire just before the genocide. They bared themselves to the Constitutional Ottoman authorities, a Turkish order nonetheless. Such was the compilation of this song book that  he praised those who raised arms against the Hamidian oppressive regime, but a Turkish regime none the less, believing that the new Turkish order will not only understand, but appreciate. 

His betrayal of his party led to public hanging of twenty Hnchakian leaders, decimating the Hnchakian party.  Arshak Yeztanian, a member of thje Armenian Revolutionay Federation, sanctioned by the Nemesis Operation, assassinated Hmayag Aramiants in Constantinople.

Those interested by read my take of the songbook he compiled, and about his betrayal,  may check the two links listed below. Vahe H. Apelian

Celebrating Ottoman Constitution. The Banners on the right and on the left read are 
inscribed in Armenian

Read:

The Armenian's Hymnal: http://vhapelian.blogspot.com/2017/04/tale-of-armenian-hymnal.html

Hmayag Aramiants: http://vhapelian.blogspot.com/2020/04/tale-of-armenian-hymnal-22-betrayal-and.html

Առողջ բնազդ

Վահէ Յ Աբէլեան

Այս գրութեան վերնագիրը՝ Սոցեալ-Դեմոկրատ Հնչակեան կուսակցութեան ակնարկ մըն է որուն պատմութեան ընթացքին մասին գրեթէ ոչինչ գիտեմ, բացի այն ինչ որ իմ հանրային դաստիարակութեանս մաս կազմած էր կազմաւորման տարիներուս Լիբանանի մէջ։ Հնչակեան կուսակցութիւնը հետեւեալ պատկերացումով մնացեր է մտքիս մէջ. կեդրոնաձիգ կուսակցութիւն մըն էր։ Կուսակցութեան կազմակերպչական  կեդրոնացումը պատճառ հանդիսացաւ անոր գործունէութեան սահմանափակումին Հայ ազատագրակրական կեանքէն ներս։

Կուսակցութեան մասին Հայկական Wikipedia-ն բաւական լայն ծանօթութիւն կու տայ ընթերցողին։ Կը մէջբերեմ անոր առաջին պարբերութիւնէն հետեւեալը՝ բնականաբար Արեւելահայերէնով ՝ «Սոցիալ-դեմոկրատ Հնչակյան կուսակցություն (կրճատ՝ Ս.Դ.Հ.Կ., արմտ. հայ.՝ Սոցիալ-դեմոկրատ Հնչակեան կուսակցութիւն, նաև հայտնի է որպես՝ «Հնչակյաններ», արմտ. հայ.՝ «Հնչակեաններ»), հայկական քաղաքական կուսակցություն է։ Այն հիմնադրվել է 1887 թվականի օգոստոսին Ժնևում, Շվեյցարիա, մի խումբ արևելահայ ուսանողների կողմից..... ։ Ներկայումս գործող ամենահին կուսակցությունն է։ Առաջին սոցիալիստական կուսակցությունն է, որը գոյություն է ունեցել Օսմանյան կայսրությունում և Իրանում, նաև հայտնի որպես Պարսկաստան։»

Տասնեակ մը տարիներ ետք, Հնչակեան կուսակցութեան մասին իմ հետաքրքրութիւնս կը պարտիմ Հմայեակ Արամեանցի «Հայուն Երգարանը» գիրքին որ հաւաքածոյ մըն է, ընդհանրապէս ձախակողմեան  հակում ունեցող ազգագրական երգերու որ լոյս տեսած է Պոլսոյ մէջ, 1911-ին։ Տարիներ առաջ երգարանը գնեցի համացանցին միջոցաւ, Թուրքիայէն։ Հետագային համացանցի վրայ պրպտումներս զիս այն եզրակացութեան հանգուցեցին որ երգարանը կազմող Հմայեակ Արամեանց-ըն էր որ դաւաճանեց ՍԴՀԿ-եանը, որուն կ՛անդացակցէր եւ պատճառ դարձաւ Հնչակեան քսան կախաղաններուն դժբախտութեան, որուն հետեւանքով  կուսակցութիւնը գործնականապէս կազմալուծուեցաւ։ Այդ մասին գրած եմ Անգլերէնով։ Հետաքրքրուողներ կրնան կարդալ ներքեւը կցած գրութիւններս։

Երգարանը լոյս տեսած էր Օսմանեան Սահմանադրութեան՝ եղբայրութեան, հաւասարութեան, արդարութեան խոստմնալից շրջանին։ Հետաքրքրականը այն էր, որ Հնչակեան կուսակցութեան այն օրուայ ղեկավարները, հակառակ իրենց ձախակողմեան համոզումներուն, որոնք կը բացայայտուին այդ երգարանի երգերու հաւաքածոյին մէջ, որուն մաս կը կազմէ նաեւ ԻթթիՀատի Քայլերգը, կրցան սանձել իրենց գաղափարական սկզբունքները ու համոզումները եւ լայնախոհութիւնը ունեցան եզրակացնելու որ Երիտասարդ Թուրքերուն մէջ կը տիրէր Հայ ազգի գոյութեան սպառնացող՝ ազգակործան մոլեռանդ ազգայնականութիւն մը, եւ առ այդ որոշեցին տեռորի ենթարկել Երիտ Թուրք ղեկավարները։ Ի միջի այլոց՝ նշեմ, որ Դաշնակցական Արշակ Եզդանեան-ը սպանեց Արամեանցը Նեմեսիս գործողութեան բովէն ներս։

 Նոյնը չկրցան տեսնել այդ օրուան այլ Հայ քաղաքական ղեկավարները՝ բացի Անդրանիկ Փաշայէն։ Անոնք Երիտ Թուրքերու գաղափարականին մէջ տեսան հայուն կեանքին, ինչքին եւ պատիւին սահմանադրական ապահովութիւնը եւ արդարադատութիւնը, բացառելով Անդրանիկ Փաշան։  Ակնարկելով Անդրանիկ Փաշային՝ Անդրանիկ Չէլէպեան իր «Զօրավար Անդրանիկ» գիրքին մէջ (էջ 249), նշելով աղբիւրը, կը մէջբերէ որ Անդրանիկ, որ ըսած է՝ «դուք գացէք եւ վայելեցէք անոնց հետ. ես Թուրքը լաւ կը ճանչնամ. Զգոյշ եղէք ձեր այդ նորագոյն ընկերներէն. շատ չանցած անոնք ձեր գլուխն ալ պիտի ուտեն, ձեր ժողովուրդինն ալ»։

Առողջ ազգային բնազդն էր որ տիրապետած էր այդ օրուան Հնչակեան կուսակցութեան ղեկավարութեան տեսլականին՝ ստորադասելով իրենց գաղափարական համոզումները ի նպաստ իրատեսութեան։ Բայց Հնչակեան կուսակցութիւնը փարած մնաց իր ընկերվարական համոզումներուն եւ երբեք չլքեց զանոնք։

Պատահեցաւ այն ինչ որ գուշակած էր Անդրանիկ Փաշան եւ Թուրքերը կերան այդ օրերու ղեկավարներուն գլուխները ինչպէս նաեւ Հայ ժողովուրդին գլուխը եւ մէջտեղ եկաւ սփիւռքը։ 

Սփիւռքի մէջ Հնչակեան կուսակցութիւնը կառչած մնաց իր ընկերվարական սկզբունքներուն։ Ազգայնական եւ ընկերվար ՍԴՀԿ-ան անդամին համար այդ երկուքը հակասութիւն մը ստեղծած չեն թուիր ըլլալ։ Երկուքն ալ ՍԴՀԿ կուսակցականը հաւասարապէս ընկալած կը թուի ըլլալ նոյնիսկ Պաղ Պատերազմի օրերուն ալ այդպէս մնաց։ Արա Սանճեանը, իր Ֆէյսպուքի էջին վրայ (8.6.2024), կը գրէ՝«Ս. Դ. Հնչակեան կուսակցութիւնը փարած էր Քրեմլինին, իր համակիրները կը համոզէր թէ Խորհրդային Հայաստանի սահմանները պիտի ընդարձակուին երբ Քրեմլինը աւելի զօրանայ ու «արդարութիւն» հաստատէ Երկրագունդի վրայ, ներառեալ՝ Թուրքիան»։ Իսկ Հայ Առաքելական Եկեղեցիին առընչութեամբ, ՍԴՀԿ-ը մնաց պաշտպանը Էջմիածնի սփիւռքին մէջ թէեւ, կը նշէ Արա Սանճեան նոյն այդ օրուան տեղադրութեանը մէջ, «Վերջինիս միակ ընտրանքը այդ օրերուն Մոսկուայի եւ Երեւանի համայնավարներուն ճաշակով սրինգ նուագելն էր» որուն գիտակցութիւնը ունեցած պէտք է ըլլար ՍԴՀԿ-ը։ 

Մօտաւորապէս եօթը տասնամեակ քաղաքական այդ ընթացքը պահելէ ետք, Հայաստանի ազատ եւ անկախ հանրապետութեան այս շրջանին՝ ՍԴՀԿ «Հնչակեանները դադրեցուցած են Քրեմլինի գովասանքը ու դասական սփիւռքի սակաւաթիւ կառոյցներէն են որոնք բացայայտօրէն կ’աջակցին Նիկոլ Փաշինեանի գլխաւորած կառավարութեան արտաքին քաղաքականութեան ուղեգիծին, որ իր հերթին յառաջացուցած է Քրեմլինի զայրոյթը։»  Հասկնալիօրէն,  «Էջմիածնական հոգեւորականներ այս օրերուն հրապարակային նամակներով կը քննադատեն Հնչակեան կուսակցութեան ղեկավարներուն դիրքորոշումը՝ յառաջացնելով հնչակեաններու հակազդեցութիւնը։» Կը շարունակէ գրել Արա Սանճեան։

 Հայաստանը կը բոլորէ ճակատագրական շրջան մը։ Հնչակեան կուսակցութիւնը եղաւ միակ աւանդական քաղաքական կուսակցութիւնը որ նեցուկ կեցաւ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի գլխաւորած կառավարութեան վարած diversification – բազմակողմանի – արտաքին քաղաքականութեան, խաղաղութեան խաչմերուկի քաղաքականութեան, ինչպէս նաեւ սահմանային ճշդումի բանակցութիւններուն։ 

Կրկին անգամ՝ ողճախոհութեան առողջ բնազդն է որ առաջնորդած է Հնչակեան կուսակցութիւնը։

Այժմ կը կցեմ Հնչակեան կուսակցութեան ներկայ  ներկայացուցչին՝ Համբիկ Սարաֆեանին հարցազրոյցը։ Դիտեցէք հոն Հնչակեան Կուսակցութեան ներկայացուցչին միտքերը, եւ ձեւաւորեցէք ձեր միտքերը, եթէ կը հակադրուիք իր համոզումներուն։

Note:

The Naiveté and Betrayal of an Armenian Socialist

http://vhapelian.blogspot.com/2024/06/the-naivete-and-betrayal-of-armenian.html

Արփիար Արփիարեան՝ Սպանուածներէն մէկը – 2/2

Վահէ Յ Աբէլեան

Արփիար Արփիարեանի սպանութեան 110-ամեակին առթիւ լոյս տեսած՝ «Մարդը ընդէմ մարդուն – մահափորձեր եւ սպանութիւններ հայկական օրինակով ( 1890v-1908)», գիրքին մէջ նշուած մահափորձերը ընդհանրապէս եղած են Օսմանեան Կայսրութեան մէջ։ Ոմանք յաջողած են սպանել ենթական, ոմանք ոչ։ Գիրքը լոյս սեած է Գահիրէ, 2018-ին;  Գիրքը խմբագրող Հայկ Աւագեանը կը գրէ որ իր պատրաստած hաւաքածոն «ունի միակ ելակէտ մը, գլխաւոր դրդապատճառ մը` որ պայմանաւորեալ է Արփիար Արփիարեանի սպանութեամբ,» որ տեղի ունեցած էր 110 տարի առաջ, Գահիրէին մէջ։

 Կարգ մը մահափորձերը սակայն եղած են այլ երկիրներու մէջ ալ։ Թուեմ գիրքին մէջ նշուած վարյրերը ուր եղած են 1890-1908 տարիներուն մահափորձերը՝ Կ. Պոլիս, վան, Կարին/էրզրում, Շապիտ Գարահիսար, Բաղէշ, Մարզուան, Սամսոն, Շատախ, Մուշ, Պարսկաստան, Խոյ, Պաթում, Զմիւռնիա, Մոսկուա, Վասպուրական, Սալմաստ, Օտեսա, Պոսթոն, Սասուն, Զուիցերիա, Լոնտոն,  Խնուս, Ռումանիա, Շիրակ, Հիւսիսային Կովկաս, Ախլաթ, Ջրաբերդ, Պուրկազ, Թիֆլիս, Շուշի, Արմավիր, Նիւ եորք, Ռուսչուք, Գահիրէ, Աղթամար, Կարս, Սօչիշ Բուլանըխ գաւառիշ Կոփ գիւղ, Կամուրճ Գիւղ , Սալնոյ-Ձոր , Շամիր։

Այդ մահափորձերը՝ կրնանք ըսել եղբայրասպանութիւններ էին որ չէին խնայած հայ կղերն իսկ։ Նշուած պատճառները են՝ մատնիչ, դաւաճան, վաշխառու, եւ մեծահարուստ։ Հետաքրքրական այն է որ յաճախ սպանութիւն ընող կազմակերպութիւնը յայտարարած է իր պատասխանատուոթիւնը եւ սպանութեան պաճտռը։ Այն տպաւորութեան տակ մնացի որ Օսմանեան պետութիւնը հետաքրքրուած չէ եղած այդ սպանութիւններով։ Վերջին հաշուով Թուրքի մը սպանութիւնը չէր որ կատարուած էր, այլ էրմէնի միլէթին այս կամ այդ կաազմակերպութիւնէն Հայ կեավուր մը, ուրիշ հայ կեավուր մը սպանած էր։ Բայց Օտմանեան պէտրութիւն ստանցնած էր քննարկել պատրիարքներ՝ Խորէն Արք. Աշըքեանին եւ  Մարաքիա Արք. Օրմանեան-ին եղած մահափորձերը։ Վերջին հաշուով անոնք Օսմանեան Կայսրութեան մէջ բարձաստիճան պաշտօնեաներ էին։ Սպասելի է որ Օսմանեան Կայսրութիւնէն դուրս եղած սպանութիւնները երկրին կառաւարութիւնները անտես ձգած չըլլան։ ինչպէ էր պարագան Նիւ Իոքի մէջ մեծահարուստ Հայ գորգավաճառին սպանութեանը որուն քննարկումը ստանցած էր նահանգը։ Այդ սպանութիւններուն դէմ գրած էր Արփիար Արփիարեանը։

Բնականաբար կուսակցութիւններուն ըրած վերագրումները անհիմն չեն եղած։ Անկասկած որ մատինչներ եղած են։ Ինչպէս եղաւ պարագան Հնչակեան կուսակցութեան որուն հետեւանքը եղաւ կուսակցութեան քսան անդամներուն մահուան դատապարտութիւնը որոնք հրապարակի վրայ կախուեցան։ Այդ մատնութիւնը պատճառ դարձաւ որ կուսակցութիւնը գրեթէ կազմալուծուի։ (տես ներքեւը տեղադրուած նօթերը)։

Տարուած իրենց վրայ բեռնաւորուած նիւթական պահանջքներով՝ օրինակի համար աջակցիլ Սասունի ապստամբներուն եւ աւելին՝ Թրքահայութիւնը խնայել ընթացիկ կեղեքումներէն, կուսակցութիւնները դիմած եղած են սպանութեան սբառնալիքին գոյացնելու համար անհրաժեշտ գումար եւ պատաճած է որ գործադրած են իրենց սպառնալիքը ինչպէս կը վկայէ  New York Times-ը առաջին էջին վրայի լուրը։ 

Ամէնայն հաւանութեամբ Օսմանեակ Կայսրութիւնը լրտեսներ ունեցած է բոլոր հայ կազմակերպութիւններէն ներս, ըլլայ քաղաքական, կրթական,  եւ կրօնական։ Բայց միջամուխ եղած է երբ հարկը տեսած է։  Ինչպէս էր Հնչակեան կուսակցութեան պարագային։  Սակայն Պանք Օթօմանի պարագային, Օսմանեան պետութիւնը ոչ թէ միայն տեղեակ եղած էր դրամատունը գրաւելու ծրագրին, այլ նաեւ դիւրացուցած է պանք Օթօմանին գրաւումը։ Չմոռնանք որ դրամատունը Օսմանեան էր միայն անունով, բայց ամբողջութեամբ կը պատկանէր եւրոպական պետութիւններուն եւ վէրջ տուած էր Հայ ամիրաներուն որոնք շուրջ երկու դար ֆինանսաւորեցին Օսմանեան պետութիւնը, մատակարարեցին Օսմանեան բանակը, ճոխացուցին Օսմանեան ճարտարուեսը։  կը կցեմ Google-ի թարգմանութիւնը։ 

«Կեսօրին հայերի մի խումբ, որոնց մեծ մասը Ռուսաստանից, զենքով և դինամիտով մտել է Օսմանյան բանկ, գերի վերցրել աշխատակիցներին և բարիկադավորվել շենքում՝ այն սպառնալիքով, որ եթե դեսպանները անմիջապես գրավ չտան սուլթանից։ որոշակի բարեփոխումների դեպքում դինամիտով կպայթեցնեին բանկը։ Պատմության այս հատվածն ավարտելու համար շուտով զինվորները շրջապատեցին բանկը, և առևանգողների հետ բանակցություններ սկսվեցին, որոնք երեկոյան հանգեցրին նրան, որ նրանց թույլ տվեցին լքել բանկը, բարձրանալ գլխավոր մենեջերի զբոսանավը և անխռով հեռանալ երկրից:

Ո՞վ է ստեղծել այս դավադրությունը, ես չգիտեմ, բայց միանշանակ է, որ թուրքական կառավարությունն այդ ամենի մասին գիտեր շատ օր առաջ, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ բանկը պետք է մուտքագրվեր։ իսկ ոստիկանության նախարարը մանրամասն քայլեր էր ձեռնարկել ոչ թե այդ մարդկանց ձերբակալելու կամ բանկի վրա հարձակումը կանխելու, այլ դրան նպաստելու և քաղաքի հայ բնակչության ջարդի առիթ դարձնելու համար։ Սա պետք է դառնար տարվա բոլոր կոտորածների պսակը, որը արժանի էր մայրաքաղաքին և սուլթանի նստավայրին, վերջնական հակասություն քրիստոնեական աշխարհին: Բանկի վրա հարձակումից ոչ շատ րոպե անց թուրքերի խմբերը, որոնք կազմակերպվել էին Ստամբուլում և Գալաթայում ոստիկանության նախարարի կողմից, սկսեցին սպանել յուրաքանչյուր հայի, որին կարող էին գտնել՝ պաշտպանված մեծ թվով զորքերի կողմից, որոնք որոշ դեպքերում. մասնակցել է սպանդին։» Աղբիւրը ՝ Fifty years in constantinople and recollections of robert college by george washburn, D.D., LL.D. 1900, pages 245, 246.

Արփիար Արփիարեանը հայ ազատագրութեան րահվիրաներէն էր, ինչպէս նաեւ անոր զոհերէն մին։ Աւելի քան վեց հարիւր տարի, կիլիկեան Թագաւորութեան անկկումէն ետք 1375-ին, մինչեւ 1991-ը, զանց առնելով առաջին հանրապետութեան երկու եւ քանի ամիսները, ուրոյն պետականութեան մշակոյթին անյաղորդ մնացած Հայ ժողովուրդին ազգայնական զարթօնքին՝ թերեւս ալ անխուսաբելի բաներ էին պատահածները։ Թերեւս ալ անոնց անդրադարձերը տակաւին կը շարունակուին։ 

Note

The Naiveté and Betrayal of an Armenian Nationalist:

http://vhapelian.blogspot.com/2023/01/the-naivete-and-betrayal-of-armenian.html

Echoes of an election

Vahe H. Apelian

The shameful defeat of the Pashinyan-minded "United Alliance" and the victory of "Stable Community”.

 

The election pertains to an inter Iranian Armenian community recent election. Echoes refer to the voices heard about the election from outside of Iran. What is being echoed is the following. The Iranian Armenian community was divided into two camps. “Myasnagan Tashink” which means “United Alliance” that allegedly supported Nikol Pachinyan. The other “Gayoun Hamaynk”, camp which means “Stable Community” that allegedly opposed Nikol Pachinyan and was the faction that carried the election. The ARF seem to have been affiliated with the winning faction. The headline in Yerkir.am read: “The shameful defeat of the Pashinyan-minded "United Alliance" and the victory of "Stable Community”. What is odd is the centrality of Nikol Pachinyan in the Iranian Armenian community election, when, much like any other community, surely faces many challenges.

I would have dismissed the comments, had Ara Nazarian not echoed the same but more forcefully.  He commented the following, per google translate: “Long live the Armenian community of Persia (Iran) that rejected Nikol's betrayal and "future" lies - let's focus on nicholizing   Armenia (deprived of Nikol).» Those in parenthesis are my interjection in the google translation. 

I do not know Ara in person. I have read his articles in the Armenian Weekly. He comes across commendably very active in his community in Boston. In the course of my reading his articles I have learned that he is a very educated and accomplished person. From his Armenian diction I had surmised that he has Iranian Armenian heritage, which makes his comment on the Iranian Armenian community the more reflective. From personal correspondence I knew that he is a member of the ARF and staunchly opposes Nikol Pachinyan. But his comment endorsed by a few, including the  chairwoman of the ARF Central Committee, is a concerning because it portrays a mindset in the hub of the Eastern U.S. Armenian community that seems to espouse pitting a diaspora community against the government of the Republic of Armenia.

Let me add the following note as well. I was born and raised in Lebanon and have roots in Kessab, Syria. But I doubt that anyone of my generation has dealt with Iranian Armenians and have taken a youthful personal fascination of the Iranian Armenian community as I have. I owe my sentimental ties to the Iranian Armenian community to my father who ran Hotel Lux in down town Beirut. It was not a hotel as we perceive a hotel nowadays. Most of our guests were Armenians and many from Iran. In my youth, my parent’s Iranian friends had me subscribed to "Alik" Badanegan – the youth forum of Iranian Armenian’s legendary newspaper "Alik", published in Tehran since 1931. Thanks to their correspondences, I have a collection of Iranian stamps. I have remained fascinated by the oldest Armenian diaspora community whose members are very much in tune with the larger Iranian society but have not only retained their Armenian heritage but also enriched it. The ARF has played a prominent role in the structuring of the of Iranian Armenian community. It also has played a role in the modern Iranian history. 

 My and my parent's association with Iranian Armenian community came to an abrupt halt because of the civil war in Lebanon that catapulted me to the U.S. where I landed on its hospitable shores on July 9, 1976, to give a glimpse of time.

Recently the president of Turkey, accused Iran opposing “Zangezur corridor” project. In singling out Iran what the Turkish President Recep Tayyip Erdogan, in fact, actually meant to say is the following.  Armenia is an insignificant power in the region to factor in the grand equation in the region to mention it, even though the corridor is going to slice a part of its sovereign state. Russia has given, if not its tacit agreement, but its understanding that it is between two sovereign nations, Armenia and Azerbaijan to sort. Consequently Russia presents no threat to the opening of Zankezur corridor. It is only Iran that is the stumbling block to the successful implementation of the Zankezur corridor project. Erdogan's blunt statement is not something that Iran can afford to dismiss, especially that there is an overt Turkey-Azerbaijan-Israel alliance against Iran.

Iranian Armenians, more than any other Armenian in the diaspora, are organically tied to the citizens of Armenia due to their proximity. They also share Eastern Armenian diction. More than any other country where we have an Armenian community, Iran plays an existential role for the security of Armenia.  Although it is not likely that the Iranian Government will take into account its Armenian community’s sentiments in shaping its interests vis a vis the powers of the region, Turkey/Azerbaijan and Russia. But none the less having the Iranian Armenian community factionalized and a faction opposing and hence not supporting the government of Republic of Armenia from Iran is concerning.

 

 

=

The Naiveté and Betrayal of an Armenian Nationalist

 I have attached my abridged translation of the naive introduction to the “The Armenian’s Songbook" (Hayoun Yergaran), Hmayag Aramiants compiled in 1911 in Constantinople. He was a staunch believer of the socialism, the Social Democrat Hnchakian Party espoused. He was similarly  enamored by the promise of the Ottoman Constitution and ardently believed in its slogans of Freedom, Equality, Justice and Fraternity. He must have been so upset  when he learned that Hnchakian's party not only saw a virulent racism behind the slogans of comradeship the new Turkish order proclaimed but also determined to assassinate its principles, Hmayag Aramiants betrayed his own party, to salvage the promise of socialism of the new order, albeit Turkish. The apparent mindset in his introuduction appears to be endemic of the Armenian denizens in the Ottoman Empire just before the genocide. They bared themselves to the Constitutional Ottoman authorities, a Turkish order nonetheless. Such was the compilation of this song book that  he praised those who raised arms against the Hamidian oppressive regime, but a Turkish regime none the less, believing that the new Turkish order will not only understand, but appreciate. 

His betrayal of his party led to public hanging of twenty Hnchakian leaders, decimating the Hnchakian party.  Arshak Yeztanian, a member of thje Armenian Revolutionay Federation, sanctioned by the Nemesis Operation, assassinated Hmayag Aramiants in Constantinople.

Those interested by read the tale of the songbook he compiled, and about his betrayal,  may check the two links listed below. Vahe H. Apelian

Celebrating Ottoman Constitution. The Banners on the right and on the left read are 
inscribed in Armenian

“Only recently, when I decided to give the Armenian public the  historical summary of the Social Democrat Hnchakian Party from 1887-1911, I noticed that it would be more beneficial to highlight the many songs written about  Armenian Revolutionary Heroes of that period in a separate publication.

In addition, when I had in front of me a number of newly published songbooks, both in Dajikistant (Turkey) and abroad, I saw that not only our latest revolutionary epic was not properly presented in them, but also many songs were distorted, corrupted, and some of them were outright degutted of their true message. This was true in particularly for the Hnchakian's songs. They have been subjected to ugly manipulations.

Therefore, I considered it necessary to collect, do a light proofreading remaining, as much as possible, faithful to their true meaning and spirit of the songs; transcribe and publish them in the present "THE ARMENIAN’S SONGBOOK”. I like to believe that it will, more or less, satisfy the legitimate demand of the lovers of Armenian songs.

I have no illusion, of course, to present this as a complete work, because in addition to the difficulties of the work, some external obstacles were also created.  Foolish efforts and non-benevolent sentiments were directed against the lofty goals of the Armenian Revolutionary songs in the pretext that it pitted them against the collective motherland (note: Turkey) and its constituents. Such sentiments are not only sad, but outright ugly.

I tried to push all such sentiments away considering that the patriotism of the nations is their highest mission to cast it under any doubt. In my opinion, a nation like ours living under the Hamidian regime and waging a struggle of existence against it, could not have a different outlook, and  could not have charted a different political path than what the well-known history of the Armenian Revolution shows.

Armenians facing forced assimilation and Armenocide, conditioned their right to a decent living by adhering to a separate fate for Armenia than the one imposed by the state policies of Sultan Hamid. Those sentiments are clearly expressed in the folk songs that not only do not betray true patriotism, but also are living proof of Armenians’ political maturity. and to its  noble political courage, until the state organization was subjected to a radical reform, and with the introduction of the constitutional egalitarian system that forced all the subjects of the vast Ottoman Empire to unite around a nationwide constructive work, under the noble banner of Freedom, Equality, Justice and Fraternity, putting an end to all kinds of discrimination and instilling in its constituent nationalities a soul-stirring love, respect and self-sacrifice towards the Motherland and its future. Thus, the living sentiments of righteous Anger and National Self-Determination against the dictatorial regime can never disturb the peace of mind and the tranquility of the souls of its free citizens in a free country, whether they are public officials, whether they are servants of the law or ordinary citizens.

For me, the songs of a nation are inviolable sanctities, as much as history itself is with its various manifestations. There should never be an obstacle to their pristine preservation, just as it should not occur to anyone in the preservation of this or that episode historical history, even if it is not in line with current understandings.

That was the reason why I made every effort to compile in the "The Armenian’sSongbook”. Some of the songs have appeared in various editions while some other songs have remained obscure. The reader will form an opinion about the compilation when he or she peruses the songbook.

Notes:

The Armenian's Hymnal: http://vhapelian.blogspot.com/2017/04/tale-of-armenian-hymnal.html

Hmayag Aramiants: http://vhapelian.blogspot.com/2020/04/tale-of-armenian-hymnal-22-betrayal-and.html

The Story of an Armenian Songbook

 Vahe H. Apelian

There was a time I had made a hobby to look for rare Armenian books on eBay that were printed by Armenian printing houses in Constantinople before 1915. It was through that endeavor  that years ago, I came across an Armenian song book and purchased it from a seller in Turkey. A few days ago I saw the soft cover of the sane songbook, see the picture below, put on sale for a considerable sum of money. 

The title of the song book is  “Hayoun Yerkaraneh” (The Armenian’s Songbook) by Hmayag Aramiants.  The hard-cover hymnal I purchased was printed in Constantinople in 1911. I wrote an article about the song book and had it published in Keghartdotcom on May 9, 2011. Recently I reproduced that article in my blog.

I donated the book to NAASR in memory of the late musicologist  Bedros Alahaidoyan with whom I had shared the book. He published his review of the book in Asbarez Daily.

Those who are interested about the song book, and about the person who compiled the song book and his betraying may read the blogs below. 

 1. A Tale of Armenian Hymnal (1/2): Compiling a Songbook:

http://vhapelian.blogspot.com/2017/04/tale-of-armenian-hymnal.html 

2. A Tale of Armenian Hymnal (2/2): Betrayal and Revenge:

http://vhapelian.blogspot.com/2020/04/tale-of-armenian-hymnal-22-betrayal-and.html

All those who are may be interested about the late eminent musicologist Bedros Alahaidoyan, who reviewed the songbook in Asbarez daily,  may read the links below.

A Rebel With a Cause: Bedros Alahaidoyan

http://vhapelian.blogspot.com/2019/10/a-rebel-with-cause_9.html

Updated on February 7, 2023