Համբարձման Վիճակախաղեր (3/4)

 Հաւաքեց Զուարթ Աբէլեան

Մայրս է որ հաւաքած է այս ժողովրդական առօրեայ ընդհանրապէս քառեակները որոնք գործածուած եղած են Համբարձման Տօնին խրախճանքներուն ընթացքին։ Մայրս կը պատմէր որ Հայաստնի լեռնաշխարհին մէջ Համբարձման Տօնը միշտ տօնուած է աւելի խանդաւար քան նախորդ տօները՝ ինչպէս Նոր Տարին, Ս. Ծնունդը եւ Մեծ Զատիկը տրուած ըլլալով որ օդը համեմատաբար մեղմացած եղած է Համբարձման Տօնին։ Այդ տօնին առթիւ է որ նոր հարսերը տուած են իրենց ծնողական տան առաջին այցելութիւնները իսկ երիտասարդները իրար հանդիպած են խիստ ձմեռուընէ ետք։ Հոս նաեւ պէտք է յիշել որ Հայաստանի լեռնաշխարհի մեղմ շրջանը նկատուած եղած է տարուան այն ամիսները ուր «ր» տառը բացակայ է՝ Մայիս, (Համբարձման Տօնին ամիսը), Յունիս, Յուլիս, Օգոստոս։ Համբարձման տօնակատարութեան մտնոլորտը լաւապէս բնորոշած է «Անուշ» Օբէրան տեղի ունեցած խրախճանքով,պարերով եւ վիճակի խաղերով՝ «Համբարձում յայլա, յայլա ջան յայլա.Լաւ օրեր յայլա, յայլա ջան յայլա։"

 

51

Անմահութեան ջուրով մազերս լուացի,

Միտքս բերի առջի օրերս ու լացի,

Ի՞նչպէս քեզ թողուցի, ես հոս մնացի

Աչքերուդ, մազերուդ կարօտ մնացի։

52

Օրերը կը համրեմ, չի հատնիր տարին,

Ես հողերուն վրայ, գլուխս քարին,

 Քուն եմ թէ արթուն եմ, երազս բարի,

Ես երազն ի՞նչ անեմ, կարօտ եմ իմ յարին։

53

Հազար ու մէկ  ցաւ ունեմ

Քաշը ծանր է աշխարհին

Սիրտըս թէկուզ սար քար լինէր

Կը ճեղքուէր մէջտեղէն։

54

Քու աչքերդ պայծառ աղբիւր

Ուրկի սէրս կը ծագի

Քան զով երկիր ջինչ ու մաքուր

Ախ սիրտս սիրուդ պապակ է։

55

Երազիս մէջ իմ ծառին

Մի հաւ էիր դու դարել,

Կանչում էիր իմ անգին,

ես չէ….դու ես ինձ վայելձ։

56

Ծաղիկ ես հոտով մոտով

Եկար անցար իմ մօտով

Աչքս տեսաւ, սիրեցի

Ու մնացի կարօտով....

57

Փող ես ուզում, քեզ փող տամ

Ոսկի տամ, ոչ թէ հող տամ,

Թէ անոր էլ հաւան չես,

Հոգիս հանեմ քեզ փոխ տամ։

58

Երնեկ քեզի քանի որ անմիտներու

Մեծամիտներու համբերելու սիրտ ունի։

59

Խելքդ լեզվիդ վրան է։ Զգուշացիր

արհամհելի վիճակի մէջ իյնալէ։

Հաստն ու բարակը իրարմէ զանազան

Ու մտածէ մէկ անգամ լեզուդ շատ։

60

Աղջի՜կ, դու խակ մնացիր,

Պատերու տակ մնացիր,

Ո՞ւր է հոգիս, ընկերդ,

Ի՞նչու մենակ մնացիր։

61

Ամպել է ձիւն չի գալիս,

Իմ եարը տուն չի գալիս,

Գլուխս դրի բարձին՝

Աչքերիս քուն չի գալիս։

61

Գնացի ջուրը ջըրի,

Սիրտս ինկաւ օձի լեղի,

Իմ հօրն ու մօրն ինչ ասեմ

Ինձ տուին ղարիկ տըղի։

63

Աղքատին մի բարկանար

Որ դատէ քեզ Աստուած

Քու ընկերիդ հոր մի՛ փորիր,

Որովհետեւ զայն քեցի համար պատրաստ կըլլայ։

64

Ախ առանց քեզ սխուր կեանքիս

Օրը տարի դը դառնայ,

Բայց ուր լինես դարձեալ հոգիս,

Շուրչդ  պիտի թրթռայ։

65

Դու սօս, քայլւածքդ սէգ,

Սիրում եմ բիւր անգան,

Համբուրեմ մազերդ մէկ մէկ

Բոլոր փաթաթ գամ։

66

Արեւը երկինքով անցաւ

Մեր տունը բարիքով լըցաւ

Մեր հացը Հայր Աբրահամ

Մեր ջուրն է Աստուածամոր կաթ (՞)

67

Ախ աղջիկ սրտի միջին

Ճան աղջիկ վարդի միջին

Եօթը  տարի քեզ սիրեր եմ

Սիրտիս կարմիր զարդ միջին։

68

Աչքերդ սեւ հուր

Հոգիս են կիզում

Մազերդ սեւ սուր

Սիրտս են թրատում։ (թուր՞)

70

ես հովիկ լինէիր

Դու Նազուկ ցարասի

Գգուէի կարօտով

Վարսերդ սնդուսի։ (satin ?)

71

Վառ յոյսերով, անմահ սիրով

Ես քեզ խորունկ սիրեցի

Աստղ ու երկինք, սէրս ու սիրտս

Ոտքերիդ տակ փռեցի։

72

Ես պահել եմ սրտիս խորքում

Մի լուռ գաղտնիք սիրային

եւ այն երբէք ո՛չ մի անգամ

Յայտնելւ չեմ աշխարհին։

73

Յիշիր որ քեց դեռ սիրում եմ

Եւ այժմ ընկած պատրանքիդ

ձեռքս ահա տարածում եմ

Ինծ ազատիր այս կեանքից։

74

Ես ուզում եմ որ քո անմեղ 

Սիրտը թնդայ ինձ համար,

եւ յաւիտեխն վառուի այնտեղ

Միայն իմ սէրը բոցավառ։

75

Սէր կայ որ մարդս կը քնացնէ, սէր կայ որ արթուն կը պահէ

Սէր կայ որ մարդս եկեղեցի կը տանի, եւ առանց աղոթելու ետ կը դարձնէ

Սէր կայ որ մարդս շուկայ կը տանի, եւ առանց գնումի ետ կը դառնայ։

76

Քանի ձեռքից եմ վառուել

Վառուելով հուր եմ դառել

Հուր եմ դառել՝ լոյս տուել

Լոյս տալով եմ սպառուել։