The Finest House - Ամենից Լաւ Տունը

By Hovhanness Toumanian

(Masterfully Translated by Ara Mekhsian)

The All Armenian Poet, Hovhannes Toumanian

The Finest House 

 

Where the winds frolic and toy

And the waters roar and froth

Lived a very restless boy

With his mother kind and fond,

In a drab hovel,

In an old hovel,

Along the river,

Beneath the trees.

 

One day said the restless boy,

“My kind, loving mother dear,

This place affords me no joy,

I must go away from here -

This drab hovel,

This old hovel,

Along the river,

Beneath the trees.”

 

“Let me roam from place to place.

When I've found the finest home,

I will return, and with haste

We will escape away from

This drab hovel,

This old hovel,

Along the river,

Beneath the trees.’’

 

He saw many a fine dwelling

In the course his long voyage,

But the hovel kept on calling,

So, he returned to his village,

To the drab hovel,

To the old hovel,

Along the river,

Beneath the trees.

 

“Did you find it?” asked the mother,

Happily beholding her son.

“I saw houses filled with wonder,

But the most enchanting one is

This drab hovel,

This old hovel,

Along the river,

Beneath the trees.”

 

 

Ամենից Լաւ Տունը

Յովհաննէս Թումանեան

 

Էնտեղ, ուր հովը խաղում է ազատ

Ու ջուրն աղմըկում, անվերջ փըրփըրում,

Էնտեղ իր բարի, իր սիրող մօր հետ

Մի շատ անհանգիստ տղայ էր ապրում,

Մի գորշ խըրճիթում,

Մի հին խըրճիթում,

Գետի եզերքին,

Ծառերի ակին։

 

Մի օր էլ եկաւ անհանգիստ տըղան,

Կանգնեց իր բարի, իր սիրող մօր դէմ.

«Մայրիկ, էստեղից պէտք է հեռանամ.

Միակ ձանձրալի տեղը, որ գիտեմ,

Էս գորշ խըրճիթն է,

Էս հին խըրճիթն է,

Գետի եզերքին,

Ծառերի տակին։

Թո՛ղ գընամ շըրջեմ աշխարհից աշխարհ,

Ճամբորդեմ լաւ-լաւ տըներ տեսնելու,

Ամենից լաւը ընտրեմ մեզ համար,՚

Գամ քեզ էլ առնեմ ու փախչենք հեռու

Էս գորշ խըրճիթից,

Էս հին խըրճիթից,

Գետի եզերքին,

Ծառերի տակին»։

 

Ու գնաց, երկար թափառեց տըղան,

Մեծ ու հոյակապ շատ տըներ տեսաւ,

Բայց միշտ, ամէն տեղ պակաս Էր մի բան...

Ու հառաչելով ետ վերադարձաւ

Էն գորշ խըրճիթը

Էն հին խըրճիթը,

Գետի եզերքին,

Ծառերի տակին։

«Գըտա՞ր, զաւա՛կըս», հարցըրեց մայրը,

Ուրախ, նայելով իր տըղի վըրայ։

«Ման եկայ, մայրի՛կ, աշխարհից աշխարհ,

Ամենից սիրուն, լաւ տունը, որ կայ,

Էս գորշ խըրճիթն է,

Էս հին խըրճիթն Է,

Գետի եզերքին,

Ծառերի տակին»։

Nothing new under the sun over Armenia

Regrettably there is nothing new under the sun over Armenia. Today I read CSTO general secretary's statement as reported by Armenpress (see the attached) and I was reminded of  my translation of the article Raffi Doudaklian posted on his Facebook page on November 20, 2018, titled "What Collective Defense? What Security?" - (Ի՞նչ Միացեալ Պաշտպանութիւն, ի՞նչ Անվտանգութիւն) Բնագիրըկ կցուած է։

What Collective Defense? What Security?

" It was May 29, 2014, when the President of Armenia Serzh Sargsyan departed to Astana, the capital city of Kazakhstan to take part in summit of the Eurasian Economic Union (EEU). After signing the conditions for membership, Armenia was to become a full-fledged member of EEU as of January 1, 2015. The presidents of Russia, Belarus, Kazakhstan and Kyrgyzstan were naturally attending the summit as well. The proceedings of the summit were being aired in all the membership countries. 

The president of Kazakhstan Nursultan Nazarbayev, the host of the summit solemnly took the podium. Much like the characteristic sullen and unpleasant faced former Soviet leaders spoke about the EEU for which Armenia had applied for membership and was present to sign accepting the conditions for Armenia’s membership. Nazarbayev suddenly started talking about the conditions for accepting Armenia’s membership, addressing president Serzh Sargsyan. We, said Nazarbayev, have received a letter from the president of Azerbaijan Ilham Aliev. He opposes Armenia joining the EEU with Karabagh. We, continued Nazarbayev saying, cannot accept the presence of Karabagh in the economic union. The precondition for Armenia joining the EEU was clear. Armenia could only join the economic union without Karabagh.

The president of Armenia did not utter a word, in spite of the disgraceful state he was subjected to, especially when Nazarbayev was conveying to him the precondition laid down by Alieve, the president of Azerbaijan (note: Azerbaijan is not a member of EEU). With his own admission, Nazarbayev was stating that he had received a letter from Baku and the message was clear.

President Serzh Sargsyan's displeasure was obvious. But what could he do? By his own admission he had decided Armenia joining EEU the evening before. In a single night he had Armenia join the economic union of tyrannical countries with failed economies.

 What else could he do when he was the one who had presented himself at their door applying for membership, when Armenia as a whole did not back him up? The people did not support him, even it understood and tacitly accepted the president’s sudden decision to join EEU. Thus Serzh Sargsyan let Nazarbayev’s insult go without a response. He uttered not a single word and returned to Armenia subdued where no one was expecting him to justify his stand for everyone seemed to have concluded that Armenia is a week and a poor country and will always remain at the whims of the tyrannical rulers of EEU. Were they not the very same countries that were arming Azerbaijan?

Now let us come to the present days and to the events that took place a few days earlier. This time it was at the CSTO (Collective Security Treaty Organization) summit. The same countries have come together. Tajikistan and Uzbekistan have also joined them. The whole world knows that the leaders of these countries are as close to democracy as the moon is to our planet. The main topic of the agenda is the election of the new secretary-general. The former secretary-general Yuri Khachadurov has resigned because he faces grave legal issues in Armenia. The president of Belarus insists that the position of the secretary-general belongs to him, in spite of the fact that Khachadurov’s term extended to 2020. But Nikol Pashinyan opposes him and insists that the position of the secretary-general belongs to Armenia for the next two years. The by-laws are not clear about such succession. Russia remains silent. It might very well be that Russia wants Armenia cornered much like Serzh Sargsyan was four years earlier. The closed-door deliberations take place. According to some sources the deliberations take place in a very tense atmosphere. The sole ruler, the perpetual president of Belarus Alexander Lukashenko wants, at all cost, to snatch the decision to appoint the next secretary-general from Armenia. Pashinyan opposes him and counter offers. A decision is not arrived. Armenia refuses to give in and a consensus is not reached.

CST0 is an intergovernmental military security alliance. Each one of them is responsible for safeguarding the security of its member. If any one of the member countries is attacked, all are expected to join to safeguard the country’s security. Azerbaijan is not a member of CSTO. But lo and behold it is a favorite among some of the organization’s member countries. The day after the closed-door meeting, Belarus’s perpetual president invited the Ambassador of Azerbaijan in Minsk and conveyed to him the deliberations of the closed-door meeting. At least that is what the television and other news outlets of Belarus report. 

Consequently, in plain daylight, the closed-door deliberations of the CSTO’s member countries are conveyed to a country that is an enemy of a member country. Pashinyan, in no uncertain term, condemned the conveying of the behind-door deliberations of the member countries to the ambassador of Azerbaijan and tells the members that no one henceforth has the right to treat Armenia in such a manner. The spokesperson of Belarus responded in a diplomatically uncalled manner. It is clear. Lukasheno’s ally is not the organization member Armenia. It is Azerbaijan. So is Khazakhstan’s. 

This is how the “allies” of Armenia, Belarus and Khazakhstan, are. Four years ago it was Khazakhstan that dictated Armenia the conditions for its membership preconditioning it with the exclusion of Karabagh. Nowadays the president of an allied country conveys the behind the door deliberations of the member countries to Azerbaijan that is at war with a member country, Armenia. 

These are no new revelations here. It was well known that EEU and CSTO are nothing else but agents on the world scene that serve Russia’s historical imperial mindedness. The countries that make up these two organizations do not have a common political mission. They do not have the same security goals. They do not even have a common economic vision. The saddest reality is that Armenia has been forced to become members to these organizations, made up of tyrannical rulers, at the expense of its own interests accepting the sale to Azerbaijan weapons of mass destruction and public humiliation. 

Unfortunately the previous rulers of Armenia saw that the interest of Armenia is better served by serving the interests of their “allied” countries. They considered it to be a sound diplomacy arguing to us that the interests of Armenia are nowhere else other than subjugating ourselves to the conditions imposed upon us.

Before seeing the salvation of Armenia in EEU and CSTO alliances, it behooves us to ask how have the member countries accepted and viewed Armenia? Have they forcefully condemned Azerbaijan for continually attacking Armenian border village? Have they ceased arming Azerbaijan with weapons of mass destruction? Have they respected the right of people of Arstakh for self-determination? Have they taken into consideration Armenia’s unique geography and its special trade needs with neighboring countries?  What we have witnessed in the behaviors of Lukashenka and Nazar prove the contrary.

Consequently, of what grand diplomacy are we talking about? Is demanding a country’s right to exist a grand diplomacy? It is time that these countries treat Armenia as an ally of equal footing. From this standpoint Pashinyan is right when he squarely confronts president of Belarus serenading Azerbaijan and demands explanation. He should demand explanation because that is what, first and foremost, the interests of Armenia dictate. Otherwise Armenia’s membership to EEU and CSTO makes no sense.

Raffi Doudaklian "

                                            **********

Ի՞ՆՉ ՄԻԱՑԵԱԼ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹԻՒՆ, Ի՞ՆՉ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹԻՒՆ

Մայիս 29, 2014-ին էր. Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսեանը Ղազախստանի մայրաքաղաք Աստանա մեկնած էր, մասնակցելու՝ մաքսային միութեան անդամ երկիրներու գագաթաժողովին: Հայաստանը, միութեան պայմանագիրը ստորագրելէ ետք, 1 Յունուար, 2015-էն սկսեալ պիտի դառնար մաքսային միութեան անդամ: Գագաթաժողովին ներկայ էին բնականաբար Ռուսաստանի, Բելառուսի, Ղազախստանի եւ Կիրքիզիստանի նախագահները: Ժողովը կը սփռուէր կենդանի՝ միութեան անդամ բոլոր երկիրներուն մէջ:

Ղազախստանի նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաեւը, գագաթաժողովի հիւրընկալը, հանդիսաւոր կերպով բեմ բարձրացաւ: Նախկին սովետի երկիրներու ղեկավարներուն յատուկ խոժոռ եւ անհաղորդ դէմքով խօսեցաւ Մաքսային Միութեան մասին, միութիւն մը, որուն անդամակցելու յայտ ներկայացուցած էր Հայաստանը եւ պիտի ստորագրէր համապատասխան պայմանագիրը: Նազարբաեւը յանկարծ սկսաւ արտայայտուիլ Հայաստանի միութեան միանալու պայմաններուն մասին, խօսքը ուղղելով նախագահ Սերժ Սարգսեանի: Մենք, ըսաւ Նազարբաեւ, նամակ ստացած ենք Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւէն: Ան դէմ է, որ Հայաստանը Եւրասիական տնտեսական միութեան միանայ Ղարաբաղի հետ միասին: Մենք չենք կրնար ընդունիլ Ղարաբաղի ներկայութիւնը միութենէն ներս: Նախապայմանը յստակ է, Հայաստանը միութեան կրնայ միանալ միայն առանց Ղարաբաղի:

Հայաստանի նախագահը ձայն ու ծպտուն չհանեց, հակառակ ստեղծուած խայտառակ վիճակին, մանաւանդ երբ Նազարբաեւը կը փոխանցէր Ադրբեջանի՛ նախագահին նախապայմանը, ի՛ր իսկ խոստովանութեամբ: Նամակ ստացած էր Բաքուէն եւ պատգամը յստակ էր...

Բացայայտ էր, սակայն, Սերժ Սարգսեանի վրդովմունքը, բայց ի՞նչ կրնար ընել ղեկավար մը, որ իր իսկ խոստովանութեամբ, մէկ գիշերուան մէջ որոշած էր Հայաստանը միացնել սովորական բռնատէրեր եւ անյաջող տնտեսութիւններ ունեցող երկիրներու մաքսային միութեան: Ի՞նչ կրնար, երբ այնտեղ էր ինք, խումբ մը բռնատէրերու ակումբին դրան առջեւ կանգնած, անդամակցութեան խնդրագիրը ձեռքը տրուած: Այնտեղ էր ներկայացնելու երկիր մը ու ժողովուրդ մը ամբողջ, բայց ժողովուրդը իր հետ չէր, իր կողքին չէր, իրեն նեցուկ չէր, նոյնիսկ եթէ հասկացողութեամբ կ'ընդունէր մաքսային միութեան միանալու անակնկալ որոշումը: Եւ այսպէս, Սերժ Սարգսեանը կուլ տուաւ Նազարբաեւի անարգանքը: Ոչ մէկ բառ արտասանեց եւ լուռ ու մունջ վերադարձաւ Հայաստան, ուր արդէն ոչ ոք կը սպասէր իր արդարացումներուն, քանի որ արդէն բոլորն ալ սկսած էին համոզուիլ, որ խեղճ ու թոյլ, անտէր ու անտիրական է Հայաստանը եւ միշտ ալ կախեալ պիտի մնայ Եւրասիական մաքսային միութեան բռնատէրերու ողորմութենէն: Չէ՞ որ նոյն այդ երկիրներն էին նաեւ Ադրբեջանը զինողները...

Հիմա վերադառնանք մեր օրերուն, մի քանի օր առաջ տեղի ունեցած դէպքերուն: Այս անգամ Հաւաքական Անվտանգութեան Պայմանագրի Կազմակերպութեան (ՀԱՊԿ) գաղգաթնաժողովն է, Հաւաքուած են նոյն երկիրները, Տաճիկիստանն ու Ուզբեկիստանը նաեւ: Բոլոր երկիրները՝ բացի Հայաստանէն, մենատիրական-դիկտատորական երկիրներ են: Ամբողջ աշխարհը գիտէ, որ այս ղեկավարները ժողովրդավարութեան մօտ են այնքան, որքան լուսինը՝ մեր մոլորակին: Օրակարգի գլխաւոր թեմաներէն մէկը՝ ՀԱՊԿ-ի գլխաւոր քարտուղարի ընտրութիւնն է: Նախկին գլխաւոր քարտուղարը՝ Խաչատուրովը, պաշտօնէն հրաժարած էր, որովհետեւ դատական շատ լուրջ խնդիրներ ունի Հայաստանի մէջ: Իսկ հիմա՝ Բելառուսի նախագահը կը պնդէ, որ նոր Ընդհանուր Քարտուղար ունենալու իրաւունքը իրն է, հակառակ անոր, որ Խաչատուրով պիտի պաշտօնավարէր մինչեւ 2020: Բայց Նիկոլ Փաշինեան կը հակառակի Բելառուսին եւ կը շեշտէ, որ յառաջիկայ երկու տարիներուն ընդհանուր քարտուղարութիւնը Հայաստանին պիտի մնայ: Իսկ օրէնսդրութիւնը յստակ չէ, Ռուսաստանը լուռ է, հաւանաբար կ'ուզէ Հայաստանը անկիւն հրուած տեսնել, ինչպէս որ ըրաւ Սերժ Սարգսեանին՝ 4 տարի առաջ: Կը սկսի դռնփակ նիստը, որ ըստ մամուլին սպրդած որոշ տեղեկութիւններու, կ'ընթանայ բաւական լարուած մթնոլորտի մէջ: Բելառուսի մենատէրը, յաւերժ նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշէնկոն ամէն գնով կ'ուզէ Հայաստանէն խլել ընդհանուր քարտուղար նշանակելու իրաւունքը: Փաշինեան կ'ընդիմանայ ու կը հակադարձէ: Որոշում չի կայացուիր, քանի որ Հայաստան կը մերժէ տեղի տալ եւ համախոհութիւն տեղի չունենար:

ՀԱՊԿ-ը հաւաքական պաշտպանութեան դաշինք է: Բոլորը պատասխանատու են իրենց անդամներու պաշտպանութեան: Եթէ մէկ երկիր ենթարկուի յարձակման, բոլորը պարտաւոր են միանալու այդ երկրի պաշտպանութեան: ՀԱՊԿ-ի անդամ չէ Ադրբեջանը: Բայց եկուր տես, որ ՀԱՊԿ-ի որոշ անդամներու սիրելին է: Բելառուսի յաւերժ նախագահը գագաթժողովի յաջորդ օրն իսկ հանդիպման կը հրաւիրէ Մինսկի մէջ Ադրբեջանի դեսպանը եւ տեղեկութիւններ կը փոխանցէ ՀԱՊԿ-ի դռնփակ նիստին մասին: Գոնէ այդպէս կը հաղորդեն Բելառուսի հեռուստացոյցն ու միւս լրատուամիջոցները:

Ուրեմն, օր ցերեկով, դաշնակից երկիրներու փակ նիստի տեղեկութիւնները կը փոխանցուի ՀԱՊԿ-ի անդամ երկրի մը թշնամին հանդիսացող պետութեան ներկայացուցիչին: Փաշինեան խստօրէն կը դատապարտէ, ու կը յիշեցնէ, որ այլեւս ոչ ոք իրաւունք ունի Հայաստանին հետ այդպէս վարուելու, իսկ Բելառուսի բանբերը կը պատասխանէ դիւանագիտական շատ անպատշաճ լեզուով: Պարզ է՝ Լուկաշէնկոյի դաշնակիցը ՀԱՊԿ-ի իր գործընկեր Հայաստանը չէ, Ադրբեջանն է: Նոյնպէս եւ Ղազախստանինը:

Այսպէս են Հայաստանի «դաշնակիցները», Բելառուսն ու Ղազախստանը: 4 տարի առաջ Ղազախստանն էր, որ մաքսային միութեան Հայաստանի անդամակցութիւնը կը պայմանաւորէր Արցախի դուրս-մղումով, իսկ այսօր՝ Հայաստանի հետ հաւաքական պաշտպանութեան դաշինք կնքած երկրի նախագահը՝ Հայաստանի հետ պատերազմի մէջ գտնուող երկրին տեղեկութիւններ կը փոխանցէ ՀԱՊԿ-ի փակ նիստին մասին:

Նորութիւն չէ, վաղուց արդէն յայտնի էր, որ թէ՛ մաքսային միութիւնը կամ Եւրասիական Տնտեսական Միութիւնը (ԵԱՏՄ) եւ թէ՛ ՀԱՊԿ-ը այլ բան չեն, քան միջազգային բեմին վրայ նախկին կայսերական դիրքերուն վերատիրանալու ռուսական նկրտումներուն ծառայող գործիքներ: Այնտեղ հաւաքուած երկիրները չունին քաղաքական միացեալ օրակարգ, չունին պաշտպանական միեւնոյն նպատակներ, չունին նոյնիսկ տնտեսական միասնական քաղաքականութիւն ու զարգացման տեսլական: Իսկ ամէնէն ցաւալին այն է, որ Հայաստանը մինչեւ վերջերս մենատիրական երկիրներու այս ակումբներուն մէջ շարունակաբար գտնուած էր սեփական շահերը զիջելու պարտադրանքին տակ՝ ընդունելով Ադրբեջանի համատարած քանդումի զէնքերու վաճառքը, դաշնակիցներու ճնշումները եւ հանրային արհամարական վերաբերմունքը: Դժբախտաբար, մեր երկրի նախկին իշխանաւորները, Հայաստանի շահերու պաշտպանութիւնը տեսած էին գլխաւորաբար «դաշնակից» երկիրներուն շահերուն սպասարկելու մէջ եւ սա համարած էին ու կը համարեն հասուն դիւանագիտութիւն, մեր բոլորին համոզելով, որ Հայաստանի շահերը այլ տեղ չեն գտնուիր, պէտք է ենթարկուիլ մեզի պարտադրուած պայմաններուն:

Բայց նախքան ՀԱՊԿ-ի եւ ԵԱՏՄԻ-ի մէջ Հայաստանի փրկութիւնն ու քաղաքական-տնտեսական շահը տեսնելը, արժէ նախ տեսնել, թէ այդ կազմակերպութիւններուն անդամները ինչպէ՞ս ընդունած են եւ կ'ընդունին Հայաստանը: Խստօրէն դատապարտա՞ծ են անոնք Հայաստանի սահմանային գիւղերուն վրայ ադրբեջանական յարձակումները, դադրեցուցա՞ծ են Ադրբեջանին մասսայական քանդումի զէնքերու մատակարարումը, յարգա՞ծ են Արցախի ժողովուրդին ինքնորոշման իրաւունքը, նկատի առա՞ծ են Հայաստանի աշխարհագրական իւրայատուկ դիրքը եւ տնտեսական իւրայատուկ յարաբերութիւններու անհրաժեշտութիւնը... Այն, ինչ որ տեսած ենք Նազարբաեւի եւ Լուկաշէնկոյի վերաբերմունքին մէջ, պարզապէս հակառակը կը փաստեն:

Ուրեմն ի՞նչ դիւանագիտութեան մասին է խօսքը: Երկրի մը գոյութեան իրաւունքը ընդունիլ տալը դիւանագիտական նուաճու՞մ է: Ժամանակն է, արդէն, որ այս երկիրները Հայաստանին վերաբերին հաւասարէ հաւասար, իբրեւ իսկական դաշնակիցներ: Եւ այս իմաստով շատ ճիշդ կ'ընէ Նիկոլ Փաշինեանը, երբ յստակօրէն կը հակադրուի Բելառուսի նախագահին եւ Ադրբեջանի հետ իր սիրաբանութեան համար հաշիւ կը պահանջէ: Ու պէ՛տք է պահանջէ, քանի որ այդպէս կը պահանջեն նախ եւ առաջ Հայաստանի՛ շահերը: Այլապէս, ոչ մէկ իմաստ ունի ՀԱՊԿ-ին կամ ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցութիւնը:

Րաֆֆի Տուտագլեան

Ոչ դէպի Երկիր, ոչ ալ Սփիւռքին համար՝ այլ.......

Վահէ Յ Աբէլեան

 

Վերջերս Խաչիկ Տէր Ղուկասեանէն հետեւալ տեղադրութիւնը կարդացի համացանցին վրայ ՝ «Երբ Սփիւռքը լքուի իր առօրեային և լճանայ որովհետև Սփիւռք կերտած կազմակերպութիւնները դեռ Դէպի Երկիր կը նային փոխանակ համաՍփիւռքեան վերակսզմակերպումի օրակարգ կերտելու, կ'աշխուժանան "նոր Սփիւռք" կերտողները։ "Մէկ, մէկ, մէկ..." լոզունքի պարապ և ձանձրացուցիչ հռետորաբանութեամբ, "հզօր պետականութիւն" կերտելու ինքնախաբէութեամբ բնականոնացուցին "նոր Սփիւռք" անիմաստ յղացքը։ Շնորհաւորութիւններս, ահա ձեր աչքին առաջ "նոր Սփիւռք" կը կերտուի։»

Անշուշտ պատկերացուցիք որ խօսքը Հայաստանի եւ սփիւռքի մասին է։ Իսկ իմ ընելիք ակնարկս ալ իմ ճանցած սփիւռքի հետ առընջուած է՝ սփիւռքահայ այն հատուածը որ բոլորուած է Կիլիկեան՝ այժմու Անթիլիասի կաթողիկոսութեան շուրջ եւ ընդհանարպէս Միջին Արեւելքի եւ Հիւսիսային Ամերիկայի մէջ է, բայց յատկապէս Լիբանանի եւ Սուրիոյ մէջ։ Կը պատկերացնեմ որ Խաչիկ Տէր Ղուկասեանին ակնարկն ալ այդ սփիւռքի մասին է որուն քաղաքական, մշակոյթային, կրթական, մարզական ինքնութիւնը ընդհանրապէս եղաւ ՀՅԴ եւ յարակից միւթիւններուն, ինչպէս նաեւ ազգային կառոյցներուն կատարողութեամբը ուր նմանապէս կուսակցականներն են որ եղան մղիչ ոյժը։

Անկասկած որ այդ սփիւռքը, ծանօթ պատճառներով եւ պատահարներով կը  բոլորէ ճակատագրական ժամանակաշրջան մը որուն անդրադարձերը պիտի կ՚երպանաւորեն եւ ձեւաւորեն սփիւռքին ընթացքը։ Սակայն, սփիւռքի ձեւորման ընթացքը ներկայիս նման է երբեմնի տնտեսական տեսութեան՝ « Laissez fair” ըսուածին, որ ըստ Կուկլի թարգմանութեան կը նշանակէ՝ «թող այդպէս լինի» կամ ալ «թող ըլլայ այնպէս ինչպէս որ կըլլայ»։ Ընթացիկ մեկնաբանութեամբ հետեւեալն է ՝ եթէ սփիւռքահայ մը կրնայ մեկնիլ այլուր, բնականաբար ակնարկս միջին Արեւելքէն է եւ ինչպէս յիշեցի վերեւը յատկապէս Լիբանանէն եւ Սուրեայէն, շատ բարի, թող այդ ընէ. բարի ճանապարհ. մեր թելանդրանքն է որ դէպի Հայաստան ըլլայ. Աստուած հետը ըլլայ։  

Հայրենադարձութեան քաղաքականութիւն չէ ձեռնարկած Կիլիկեան Կաթողիսոսւթիւնը եւ ոչ ալ ՀՅԴ ղեկաւարութիւնը։ Հետաքրքուող ընթերցողը թող ինքը մեկնաբանէ թէ  ինչո՞ւ համար «Դէպի Երկիր» կազմակերպուած աշխատանք չկայ բայց լոզունքը կը յամառի մնալ։ Կը զարմանամ որ Խաչիկը կը կարծէ որ կայ։ Ոչ թէ միայն կը հաւատայ որ կայ, այլ՝ «Սփիւռք կերտած կազմակերպութիւնները դեռ Դէպի Երկիր կը նային փոխանակ համաՍփիւռքեան վերակսզմակերպումի օրակարգ կերտելու», կը մեկնաբանէ Խաչիկը։

Պարզապէս որպէսզի հիմնաւորեմ ըսելիքս նշեմ որ այսօր Հայաստանի մէջ կայ սփիւռքահայ ընտանիք մը որ պիտի չկարենար հոն ըլլար եւ «եօլա գնալ» եթէ չունենար նիւթական աջակցութիւն։ Կան բազմաթիւ անհատներ եւ ընտանիքներ որոնք նման կացութեան մէջ են եւ պիտի ընտրեն հայրենարձ ըլլալ եթէ միջոցը ունենան ապահովելու իրենց ճամբու ծախսը եւ անմիջական կեցութեանան ապահովութիւնը Հայաստանի մէջ։  Ոչ կուսակցութիւնը եւ ոչ ալ կաթողիկոսութիւնը, ըստ իմացած տեղեկութիւններուս, նման օժանդակութիւն կ՚ընծայէ որեւէ մէկուն որ ոչ թէ կը փափաքի, այլ անհրաժեշտ կը նկատէ հեռանալ Լիբանանէն եւ կամ Սուրիային եւ հաստատուիլ Հայաստան։

Մէջբերելով Խաչիկին բառերը՝ սակայն «համաՍփիւռքեան վերակսզմակերպումի օրակարգ կերտելու» համար անհրաժեշտ է կազմակերպել հայրենադարձութեան աջակցութեան օրակարգ։ Կարելի չէ սփիւռքի վերակազմակերպում ծրագրել եթէ չկայ հայրենադարձութեան աջակցութեան ծրագիր։ Հայաստանին համար թիւը ինքնին որակ է, բայց ոչ սփիւռքին համար։ Ձեւաւորուող սփիւռքը կրնայ առողջ մնալ այնքան ատեն որ հոն կը մնան անոնք որոնք կը յամառին մնալ եւ կամ ստեղծած են տնտեսութիւն որ կարելի կընէ իրենց կեցութիւնը շարունակել իրենց նախասիրած Միջին Արեւելքի երկիրներուն մէջ։ Ամէն պարագայի՝ Լիբանան եւ կամ Սուրեայ չեն մնար քանի որ ուրիշ միջոց չունին եւ ակամայ կը շարունակեն մնալ մինչեւ որ հեռանալու յարմար առիթ մը ստեղծուի իրենց համար։

Այս ալ նշեմ իմ անձնական փորձարութիւնէս տարուած։ Մինչեւ Լիբանանի քաղաքացիական պատրեզմը -1975, հայրս կը բանեցնէր պանդոկ մը որ այդ շրջանի սփիւռքահայ հայատառ եւ Լատինատառ գրականութեան մէջ ալ անցաւ։ Պանդոկը յաճախող հիւրերը բացառձակ մեծամասնութեամբ հայ էին եւ կուգային երբեմնի առոյք գաղութներէն ինչպէս Սուրիա, Իրաք, Եգիպտոս, Պարսկաստան, Սուտան, Եթովպեա, եւ այլ տեղերէ։ Այդ առոյք գաղութներէն կը խուժէին՝ այո կը խուժէին վայելելու համար Լիբանանի հիւրընկալութիւնը եւ ընբոշխհնելու համար Լիբանահայութեան այժմ անպատկերացուելի, գաղութային հայ կեանքը։ Այդ գաղութները այժմ դատարկուած են։ Ոչ մէկ ապահովութիւն կայ որ գալիք տասնամեակներուն Լիբանանի եւ Սուրիոյ գաղութներուն ընթացքը տարբեր պիտի ըլլայ։ Հետեւաբար անհրաժեշտ է սկսիլ կազմակերպել անխուսաբելին՝ աջակցիլ հայրենադարձութեան որպէսզի տակաւին Լիբանան եւ Սուրիայ մնալ յամառող գաղութը կարելի ըլլայ վերակազմակերպել, եւ կայունացնել անոր ընթացքը։Այժմ սփիւռքի վերակազմակերպման աշխատանքը կարելի է բնութագրել անփութութեամբ։

Հայրենադարձութեան ո՛չ մէկ աշխատանք գոյութիւն ունի, ո՛չ ալ սփիւռքը վերաշխուժացնելու, ուժերը հաւաքելու եւ դասաւորելու ճիգ։ Պարզապէս անփութութիւն, կամ ալ անկարողութիւն եւ ամլութիւն է որ կը տիրէ մինչ գաղութները, այսպէս կամ այնպէս «եօլա» կ՚երթան։

 

 

 

 

Armenian Schools in Lebanon

In its hey days Beirut had many Armenian schools. Reports claim that the number of the Armenian schools  particularly in greater Beirut and in Lebanon in general,  and the enrollment of the students in these schools have dwindled precipitously. The reasons for the decline are obvious. The political uncertainty, the decline in the economy and the emigration have altered the character of the Lebanese Armenian Community once considered the bastion of the Western Armenian Diaspora.

Yesterday at the commemoration of the 108th Armenian Genocide commemoration by the Armenian community of the greater Beirut took place  in the Antelias Catholicosate campus. Each Armenian school presented a wreath. These are the Armenians schools that had taken part in the commemorations. I do not think that there was an Armenian school that did not take part. These were the Armenian schools that were pictured participating in the commemoration.  

They are not presented here in any order. 

 

 

Genocide, the great egalitarian of the great crimes

Vahe H. Apelian

Armenians will be commemorating the 108th anniversary of the genocide of the Armenians tomorrow, on April 24, 2023. This year the Armenians have also been warning the world of a possible impending 2nd Armenian genocide.

I put the following chronology regarding genocide. I gathered the information from Wikipedia.

1944 -     Raphael Lemkin first coined the word genocide in his book “Axis Rule in Occupied Europe.” The book was published in 1944, in the U.S.

1945 -       On August 8, 1945, in an agreement by the American, British, French, and Soviet governments called the London Charter, because it was signed in London, set the procedures for the Nuremberg Trials. “The London Agreement created the International Military Tribunal (IMT) on August 8, 1945, where each of the four Allied nations appointed a judge and a prosecution team.”

1945    On November 20, 1945 the four chief prosecutors of the International Military Tribunal began Nuremberg Trial and ended on October 1, 1946.

1945 -    On December 9, 1945 Shavarsh Missakian first reported the word genocide for the Armenian readers of the “Haratch Daily” he edited in Paris, France, alluding to the Nuremberg Trial. 

1946.      Genocide was first recognized as a crime under international law in 1946 by the United Nations General Assembly (A/RES/96-I). The UN General Assembly Resolution 96, was adopted on December 11, 1946 (note: after the Nuremberg Trial ended).

1948      “The Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, or the Genocide Convention, is an international treaty that criminalizes genocide and obligates state parties to pursue the enforcement of its prohibition.” The convention was signed on December 9, 1948.

1951         On January 12, 1951 - “The Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, or the Genocide Convention, is an international treaty that criminalizes genocide and obligates state parties to pursue the enforcement of its prohibition.” Signed on December 9, 1948, became effective on12 January 1951.

The other day, Edward Jerejian, the eminent State Department official who acted as the U.S. ambassador to Israel and Syria noted that he brought the issue of Israel not recognizing the Armenian Genocide to Shimon Peres, when the convention was based on the Armenian experience. He said that Shimon Peres rejected any parallel between the Holocaust and the Genocide. 

Today the Armenian community of Worcester, MA as a whole commemorated the Genocide with a service held in the Etchmiadzin affiliated Saint Savior Church, but the priest of the Holy Trinity Armenian Apostolic Church, affiliated with the Catholicosate of Cilicia, conducted the mass. It was followed by a commemorating program where the Pastor of the Armenian (Evangelical) Church of the Martyrs gave the opening prayer. It is a unique communal undertaking I have not experienced anywhere else even though my work has had me transferred to different states in this great country. 

The guest speaker at today’s event was Asya Darbinian, Ph.D. She is the newly appointed visiting professor of the Strassler Center for Holocaust and Genocide Studies of the Clark University in Worcester, MA. It is the naming as Holocaust and Genocide Studies Center that prompted me to put this layman’s genocide chronology, concluding that Holocaust was indeed not tried under the U.N. Convention of genocide and that it would not be fair to legally treat Holocaust and Genocide the same.

In fact, it appears that no entity has been brought to justice for committing genocide. Consequently it does not surprise me that many European countries, including Canada, criminalize the denial of Holocaust. Denial of the Holocaust simply means denial of a legal judgement or of a  legal verdict rendered by a court. Whereby there is no judgement based on genocide and there is no genocide verdict rendered by a court.

As we commemorate the 108^th genocide of the Armenians and foreworn the world of an impending 2^nd genocide, we are legally treating the two the same, the one that happened in 1914-1922 time frame, to the one that may happen. Homicide is a egal term. Homicide is the killing of a person, period. Genocide is the killing in whole or in parts a race, period. The Armenians decry the U.S. presidents for calling the GREAt CRIME inflicted upon the Armenians, that resulted in their decimation, Medz Yeghern, much like the survivors did. Instead the Armenian pundits favor using the legally egalitarian term genocide, that much like homicide, does not put a distinction between genocides.

We are thus commemorating this year what could possibly happen, should the 2^nd genocide be inflicted upon us. 

The yardstick with which my generation was brought up to have a measure of the enormity of the April 24, 1915 is no more. Taniel Varoujan, Roupen Sevag, Krikor Zohran, Zeytoun or Sassoun are fading memories, let alone the fact that there may not even be memories left to fade away.

Boghos Shamelikian tells the following story in his book I translated "The Dawn of Armenian Pop Music". Members of a popular music band in Lebanon had someone from the band quote what Krikor Zohrab said about music. One of them asked, who is Krikor Zohrab? To which the person who quoted Krikor Zohrab emphatically responded saying, “Don’t you know who Krikor Zohrab is?” To which the band member who posed the question defensively said, “Am I supposed to know all music band players?”

So goes April 24, 1915, the genocide that happened way back, may also happen to Artsakh Armenians, as well. 

Indeed, genocide is the great egalitarian of the great crimes.

 

 

Armenia: State and Church Relations

 

The PM Nikol Pashinyan capped the National Assembly’s evaluation of the government’s 2022 agenda by answering the issues raised by the opposition. He also alluded to the not so friendly relations between the church and the government. His remarks were directed to the pontiffs of the Armenian Apostolic Church, which is constitutionally recognized as the religious authority in Armenia.

Relations between the state, I mean any state, and the church, of whatever denomination, is complex. It is not my intention to comment on the state of relations between the government and the Apostolic Church in Armenia. I simply wanted to capture for record the PM’s response to the matter in the National Assembly of Armenia.

In alluding to the issue, he was blunt and stated that the church by not standing by the government is consequently not abiding by the principle of the Christian faith it professes. To bolster his argument, he cited from Apostle Paul’s letter to the Romans, quoting verses 13: 1-7.

Attached are the verses in English followed by in Eastern Armenian, the PM’s native language, as well as in Western Armenian. The quote he read in the National Assembly, naturally was in Eastern Armenian. 

Vahe H. Apelian

 

Obedience in Authority.

13.1 Let every person be subordinate to the higher authorities, for there is no authority except from God, and those that exist have been established by God.

13.2 Therefore, whoever resists authority opposes what God has appointed, and those who oppose it will bring judgment upon themselves.

13.3 For rulers are not a cause of fear to good conduct, but to evil.  Do you wish to have no fear of authority? Then do what is good and you will receive approval from it.

13.4 For it is a servant of God for your good. But if you do evil, be afraid, for it does not bear the sword without purpose; it is the servant of God to inflict wrath on the evildoer.

13.5 Therefore, it is necessary to be subject not only because of the wrath but also because of conscience.

13.6 This is why you also pay taxes, for the authorities are ministers of God, devoting themselves to this very thing.

13.7 Pay to all their dues, taxes to whom taxes are due, toll to whom toll is due, respect to whom respect is due, honor to whom honor is due. 

 *****

Գիրք` 6. Պօղոս Առաքեալի թուղթը Հռոմէացիների

Գլուխ 13

ՀՆԱԶԱՆԴՈՒԹԻՒՆ ԻՇԽԱՆՈՒԹԻՒՆՆԵՐԻՆ

1․ Ամէն մարդ, որ իշխանութեան տակ է, թող հպատակի նրան. քանզի չկայ իշխանութիւն, որ Աստծուց չլինի. եւ եղած իշխանութիւնները Աստծուց են կարգուած:

2․ Հետեւաբար, ով հակառակում է իշխանութեանը, Աստծու հրամանին է հակառակում. եւ նրանք, որ հակառակում են, իրենց դատաստանն են ընդունում.

3․ քանի որ իշխանաւորները վախ չեն ազդում բարի գործերի համար, այլ՝ չար գործերի: Ուզո՞ւմ ես չվախենալ իշխանութիւնից. բարի՛ն գործիր եւ նրանից գովասանք կը ստանաս,

4․ որովհետեւ նա Աստծու պաշտօնեայ է քեզ՝ բարի գործերի համար. իսկ եթէ չար գործես, վախեցի՛ր. քանի որ սուրը մէջքին ի զուր չէ կապուած. Աստծու սպասաւոր է նա, վրէժխնդիր՝ բարկութեան համար, նրա դէմ, որ չարն է գործում.

5․ դրա համար պէտք է հնազանդուել ոչ միայն բարկութեան համար, այլ նաեւ խղճմտանքի պատճառով.

6․ ահա թէ ինչու հարկեր էք վճարում. որովհետեւ նրանք Աստծու սպասաւորներ են՝ այդ բանին կանխապէս նշանակուած:

7․ Արդ, հատուցեցէ՛ք իւրաքանչիւրին իրենց պարտքերը. որին հարկ՝ հարկը, որին մաքս՝ մաքսը, որին երկիւղ՝ երկիւղը, որին պատիւ՝ պատիւը:

 *****

13:1 Ամէն անձ թող հպատակի իր վրայ եղած իշխանութիւններուն. որովհետեւ չկայ իշխանութիւն մը՝ որ Աստուծմէ չըլլայ, եւ անոնք որ կան՝ կարգուած են Աստուծմէ:

13:2 Հետեւաբար ո՛վ որ կ՚ընդդիմանայ իշխանութեան, կը դիմադրէ Աստուծոյ կարգադրութեան. եւ անոնք որ կը դիմադրեն՝ իրենք զիրենք կը դատապարտեն՝՝:

13:3 Քանի որ իշխանները՝ բարի գործերու համար վախ չեն ազդեր, հապա՝ չար գործերու: Ուստի կ՚ուզե՞ս չվախնալ իշխանութենէն. բարի՛ն գործէ, եւ գովեստ պիտի ընդունիս անկէ:

13:4 Որովհետեւ ան Աստուծոյ սպասարկուն է քեզի համար՝ որ բարի՛ն գործես. բայց եթէ չա՛րը գործես՝ վախցի՛ր, քանի որ զուր տեղը չէ որ սուր կը կրէ մէջքը. որովհետեւ Աստուծոյ սպասարկուն է, եւ վրէժխնդիր՝ բարկութիւն հասցնելու անոր վրայ՝ որ չարիք կը գործէ:

13:5 Ուստի հա՛րկ է հպատակիլ. ո՛չ միայն բարկութեան համար, այլ նաեւ խղճմտանքի համար:

13:6 Այս պատճառով է որ տուրք ալ կը վճարէք. որովհետեւ Աստուծոյ պաշտօնեաներն են՝ բուն այս բանին յատկացուած:

13:7 Ուրեմն հատուցանեցէ՛ք բոլորին ինչ որ կը պարտիք. որո՛ւն որ տուրք տրուելու է՝ տուրքը, որո՛ւն որ մաքս՝ մաքսը, որո՛ւն որ վախ՝ վախը, որո՛ւն որ պատիւ՝ պատիւը: