Remembering Catholicos Khoren I

Vahe H. Apelian

Catholicos Khoren I Paroyian (Armenian: Խորեն Ա. Բարոյան) was born in Nicosia, Cyprus on November 14, 1914. His baptismal name was Mesrob. His parents hailed from Kharpert. He was elected as Catholicos on May 12, 1963, after the death of Catholicos Zareh I. He died on February 10, 1983, at the age of 68.

Puzant Yeghiayan was an eminent educator, an author who taught at the Catholicos of Cilicia Seminary in Antelias, Lebanon for many years. He knew Catholicos Khoaren I of blessed memory since his days as a young seminarian he taught.

Attached is my difficult translation of Puzant’ Yeghiayan’s sentimental reflection about Catholicos Khoren I.

"I may be forgiven for taking the liberty for penning a few words in the exalted memory of Khoren Catholicos because I knew the Blessed Memory since the day he entered our seminary where, through his diligence, he was prepared to assume his great calling as a clergyman.  He was devoted to the Holy Shrine of the nation since his young age. His complete dedication to the people and his hands on approach for serving them became his hallmark through all the days of his life. 

He was still a young clergyman – vartabed -  when he did not hesitate to assume the heavy responsibility at the helm as the Vicar of the Deir El Zor region in Syria. He fulfilled that position with courage and competence and deservingly earned the love of the people.

Later on, when he was elected as the leader of the great Prelacy of Lebanon, a new person emerged in Bishop Khoren, as a reformer, a builder and as a clergyman with a practical mindset. He enlivened the Prelacy and enriched it with churches and schools, including two secondary schools.

After the death of Catholicos Karekin I (Hovsepian), Bishop Khoren was elected as the General Vicar and acted as the captain who marshalled the nation through the stormy weathers that lasted for three years until the election of the new Catholicos.

After the election of Catholicos Zareh I, Archbishop Khoren was appointed as the spiritual ambassador of the Catholicosate of Cilicia. He went around the world, from Iran to America, rejuvenating the diaspora communities. Wherever he went the impressed upon them and emphasized the need for establishing Armenian schools next to the churches.

After that fateful turning point, when Catholicos Zareh I, wounded in his heart, was martyred, the nation found solace in Archbishop Khoren I and found him worthy to carry the pontifical staff Catholicos Zareh I had left behind.

Since that day and for the next twenty years, Khoren Vehapar completely transformed the Catholicosate and made Antelias peaceful and prosperous. He brought freshness and revived the Armenian communities in the Diasporas. It is impossible to count and complete the list of the buildings and institutions he had built. No matter what money he asked for any project, the benefactors met his requests without hesitation for they knew whatever money they entrusted him, he had them put in good use with tangible results. 

Catholicos Khoren became an ardent supporter of the pan-Christian movement of his time. He elevated the standing of the Armenian Church in the world and had the just cause of the Armenians be known.

Undoubtedly the greatest desire of the Catholicos Khoren was the reunification and the effective cooperation between the two sovereign spiritual seats. He deeply believed that the Armenian church in the Diaspora has an irreplaceable mission, which the Catholicosate of Cilicia is called to carry in consultation with Saint Etchmiadzin, especially for preparing newer generations of servants to the Armenian church through the seminary.

Thus, with his belief in the wholesomeness of the Armenian nation and his personality, Catholicos Khoren I of blessed memory became an apostolic patriarch in the history of our time.

During his last years, the unfortunate political storms of Lebanon added further burden on his declining health. Aware of his condition, Catholicos Khoren had the wisdom to choose and anoint with his own hand, the most gracious Karekin II as Catholicos Coadjutor to assure the durability and the mission of the saintly seat (note: 1977). But what a luck! Providence did not allow him more time to enjoy his later years in tranquility.

In his last letter, in November, he wrote: "It's been almost five months, a lot of things happened to me. Presently, it is the difficulty to speak... I am very tired." And he enumerated the difficulties and added writing: "Unwanted things happened because I am committed to the service of the Armenian people." 

He lived with the vow he took to serve the Armenian people and he passed away on the path of that vow. May his good memory be eternally blessed.” (The source and the original quote is cited below.)

Sourp Nshan School Graduates and Teachers, 1962 with Bishop Khoren I

Catholicos Khoren was a friend to my parents. The posted picture is his official photograph personalized to my parents in red ink which was his hallmark signature. 

The prelacy, the Cathedral of Saint Nshan and its namesake school I attended were in the same campus. During my elementary years, he would see me going home after school and he would pay special attention to me. In 1962, I graduated from Sourp Nshan middle school. Archbishop Khoren presided over the graduation ceremony as the prelate. A year later, in 1963, he was elected Catholicos. Henceforth, during major holidays, we, as a family, would pay homage to him after the mass. He would greet each one of us by name. But it was not only us, but also all those who were there, in what was called as achahampuyr (աջաճամբոյր)– kissing the right hand of the Catholicos.  He appeared to have an uncanny ability to remember names.

When Gabriel Injejikian announced that upon his return to the U.S., he will be opening an Armenian day school, his announcement was viewed with skepticism and even ridicule. During those years, having an Armenian day school in the U.S. was considered an impossible task. Gabriel had promissory notes issued. Those who signed, promised to live up to their promise and donate the amount they have indicated after Gabriel lived up to his promise and opened the school. I, along with my high school classmates, had signed these promissory notes as well. His nephew, Vicken was our classmate. I asked Gabriel once what happened to those promissory notes. He said he lost the box where he had saved them and added that his only regret was losing the first promissory note signed by Catholicos Khoren I. Furthermore,  Gabriel reminiscing noting that the Catholicos had signed the first promissory note with his red ink pen.

Catholicos Khoren I, congratulating Gabriel Injejikian for having opened
the first Armenian day school in the U.S.

Prelate Bishop Khoren I at the opening celebration of the 
Ehramjian School, in 1954
Serving the table are the teachers, standing at the far right is my mother 

*****

ԲԻՒԶԱՆԴ ԵՂԻԱՅԵԱՆ՝ ԽՈՐէՆ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻ ՄԱՍԻՆ«Բարի յիշատակի քանի մը խօսքարտասանելու իմ համարձակութիւնս ներելի ըլլաr թերեւս անով որ, Լուսահոգին ճանցած եմ մերԴպրեվանքը մուտք գործած օրէն ի վեր, ուր ուսումնական ժրաջանութեամբը պատրաստուեցաւհոգեւորականի մեծ կոչումին եւ իր մատղաշ տարիքին ընծայուեցաւ ազգի սուրբխորանին։Լուսահոգիին նկարագրի ցայտուն յատկանիշը կեանքի բոլոր օրերուն եղաւամբողջական նուիրում եւ գործնական ծառայութիւն ժողովուրդին։

 Դեռ իրիտասարդ վարդապետ, ան չի վարանեցաւ ստանձնելու Սուրիոյ Տէր-ԶորեանԱռաջնորդական փոխանորդութեան ծանր պատասխանատուութիւնը եւ այդ պաշտոնը կատարեցքաջութեամբ եւ ձեռնահասութեամբ, արժանաւորապէս սիրուեցաւ ժռղովուրդէն։

Յետոյ, երբ Լիբանանի մեծ թեմին Առաջնորդ ընտրուեցաւ, Խորէն Եպիսկոպոսին մէջ յայտնուեցաւնոր անձ մը՝ բարեկարգիչ շինարարը, գործնական միտքի տէր հոգեւորականը՝ Ան շինեց շէնցուցԼիբանանի Առաջնորդարանը, թեմի տասնեակ մը եղեղեցիները եւ դպրոցները, որոնց կարգիներկու երկրորդական վարժարաններ։ Ու երբ Գարեգին Կաթողիկոսի վախճանումին յաջորդող երեքտարիներուն վրայ հասան ազգային եկեղեցական տագնապի օրերը, Խորէն Եպիսկոպոս այսանգամ Ընդհանուր Տեղապահ ընտրուած եղաւ փոթորիկներուն իշխող նաւապետը։

Զարեհ Կաթողիկոսի ընտրութիւնէն յետոյ Խորէն Արքեպիսկոպոս կոչուեցաւ նոր առաքելութեան մըհոգեւոր դեսպանութեան։ իբր կաթողիկոսական նուիրակ՝ ան շրջեցաւ աշխարհէ աշխարհ, Իրանէնմինչեւ Ամերիկա, հայ եկեղեցւոյ զաւակները վերախմբեց, խանդաւարեց, ամէն տեղ շեշտելով Հայեկեղեցւոյ կողքին հայ դպրոց հաստատելու անհրաժեշտութիւնը։ Ու ճակատագրականդարձակետին, երբ իր սրտէն զարնուած զոհուեցաւ Զարեհ Կաթողիկոս, անոր ձեռքէն ինկածմանկանը վերցնելու համար մեր ացգը իր մխիթարութիւնը գտաւ միայն արժանայաջորդ Խորէնկաղողիկոսին մէջ։ Այն օրէն ի վեր, քսան տարի Խորէն Վեհաբառ բոլորովին կերպանափոխուած,բարեշէն ու բարգաւաճ դարձուցած է Անթիլիասը, թարմութիւն ու վերածաղկում բերած է ՍփիւռքիՀայ գաղութներուն։ Կարելի չէ թուել ու լրացնել շարքը իր կատարած շէնքերուն ու հաստատութեանց։Ինչ ծրագիրի համար ինչ գումար որ ան խնդրեց՝ ացնիւ բարերաներ անվարան ընդհառաջեցին,որովհետեւ վստահ եղան թէ ինչ լումայ ձգէին անոր գանձանակը անմիջապէս շօշափելի բարիքի մըպիտի վերածուէր։

Խորէն Կաթողիկոս եղաւ նաե ներկայ ժամանակներու համա-քրիստոնէական շարժումի ջերմջատագովը, կաթողիկոսարանի փոխյարաբերութեանց ճամբով ան բարձրացուց Հայ Եկեղեցւոյվարկը միջազգային շրջանակներու մէջ, ճանցուց Հայ ժողովուրդի արդար դատը, պահանջքը։Անտարակոյս Խորէն Կաթողիկոսի բարձրագոյն բաղձանքը եղաւ Հայ Եկեղեցւոյ նուիրապետականՍ. Աթոռներու վերամիացումը եւ արդիւնաւոր Համագործակցութիւնը։ Ան խորապէս հաւատացողէր, թէ Սփիւռքի մէջ Հայ Եկեղեցին անփոխարինելի առաքելութիւն մը ունի, զոր Ս.Էջմիածինի հետհամախորհուրդ կատարելու կոչուած է Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութիւնը, մանաւանդ նոր մշակներպատրաստելու իր Դպրեվանքով։ Այսպէս Հայութեան ամբողջականութեան հաւատքով ունկարագրով Խորեն երաշնորհ Կաթողիկոսը եղաւ մեր ժամանակից պատմութեան մէջառաքելատիպ Հայրապետ՝ ճշմարիտ, խոնարհ, բայց տիրական։Իր վերջին տարիներուն,Լիբանանի  դժբախտ քաղաքական փոթորիկներւ մէջ, իր սպառող առողջութեանը գիտակից, անարթուն իմաստութիւնը ունեցաւ իր իսկ ձեռքով ընտրելու եւ օծելու բազմաշնորհ Տ.Տ. Գարեգին Բ.աթոռակից Կաթողիկոսը, ապահովելու Ս. Աթոռին առաքելութեան տեւականութիւնը։Եւ Ի՞նչ բախտ՝նախախնամութիւնը իրեն ժամանակ չտուաւ աւելի երկար վայելելու իր կեանքի երջանիկխաղաղութիւնը։ Վերջին նամակին մէջ, Նոյեմբերին, կը գրէր. «Այսօր շուրջ հինգ ամիս է, շատ մըբաներ անցան գլուխէս։ Այժմ խօսելու դժուարութիւնն է….Շատ յոգնած եմ»։ Ու կը թուէրդժուարութիւնները  եւ կաւելցնէր. «կը պատահին ասանկ բաներ՝ քանի որ հայ ժողովուրդիծառայութեան լծուած եմ»։ Ան ապրեցաւ Հայ Ժողովուրդին ծառայելու ուխտով, վախճանեցաւ այդուխտի ճամբուն վրայ։ Մշտավառ ըլլայ իր բարի յիշատակին կանթեղը։Օգոստոս 10, 1987 թ.  Պոսթոն (Ժիրայր Ղարիկեան՝ «Հայրենիքս, Հայրենակիցներս, ես»

 

He was known as Chilingir

This translated piece (the original is attached) may be the only reminiscing about Chlingir who remains an iconic figure for those who grew up in  Beirut at the time and remember himղ “Ayk” Daily was published in the lat afternoon. Perhaps no one could depict the man any better than Shahantought (Շահանդուխտ), who was affiliated with “Ayk” Daily with which Chilingir is mostly associated as its street vendor. Shahantought is a writer, poet, author, editor,  and a columnist. The attached is quoted from her book "Those Forgotten on the Path of Fate" – ("Ճակատագրի Ճանապարհին Մոռցուածները" – 2013). Garo Derounian posted the same segment and the picture on his Facebook page. I copied the text and the picture from Garo Derounian's post.   Vahe H. Apelian

Nobody wrote about him. 

But why would anybody write about someone who was not famous and was considered an insignificant person? He was raised as an orphan having barely survived the Ottoman massacres. He had learned the Armenian language, but he had not the opportunity to recognize its letters. To close this big gap, he became a friend of the Armenian press. He sold newspapers, dailies, monthlies, books. They called him the newspaperman, the newspaper street vendor. The reading public did not even know his name.

They knew him as Chilingir.

Addressing him by his baptismal name Hovhvannes Chilingirian would have been too formal. Thereofre they settled on calling him Chilingir, whom he, Hovhannes Chilingirian, loved. 

He was proud of the name given to him and was equally proud of his profession. Late at night at the entrance to the theaters, or early in the morning, he would be seen hurriedly walking from the Martyrs’ Square, in the center of the Beirut, to the surrounding streets without getting tired. After selling the newspapers that had been neatly folded hanging from his arm, he would return to the Armenian restaurant “La Bourse”, eat there, wash the dishes and then sitting on a chair, he would take a nap for a few hours. The following day, during the early morning hours, he would be present in front of the cinema "Rivoli", in the city center where people traversing from the eastern and western part of the capital city would cross. He would be there selling newspaper.

At sunset, pleased with his day’s work, he returned to the "Ayk” Daily’s editor’s office. Puzant Nalbandian and he counted how many papers he had sold and how many he would taking for selling. Chilingir would present the account for the newspapers he had sold, and after receiving his right share, he would to take a nap on a chair until the newspapers would be printed and would be ready for him to sell. He didn't have an established sleep time. He was a man on the go. He had to earn money.

I would admire his will. He was a man of small statue. He never complained, but he got angry when the printing of the newspaper was  getting later than usual that afternoon because he needed to go from the city to Bourj Hammoud and be in front of the “Der Melkonian” Theater in order to sell the evening’s fresh newspapers to those entering and exiting the hall. He also needed to be  at the entrance of the Armenian General Benevolent Union’s Gulbenkian auditorium, which was  located in front of the Saint Nshan Cathedral in the capital city. There too, there would a function that presented him another opportune time to sell his newspapers.

Chilingir was married. He was a dotting father to his family. He had children. It was his duty to attend to his children’s future.

On occsions I would have talk with Chilingir. He did not wear shoes. He wore oversize sandals. He would be running from sidewalk to sidewalk, rubbing his slightly larger sandals on the cobblestones.

- “Why don't you wear shoes, Chilingir?” I would ask him.

- “How could I wear  shoes?” He would say showing me his dusty feet the soles of which were hardened, swollen and calluses were visible.

"I could not gift shoes to these feet." He would tell me jokingly that was more painful than a pleasan. It was a heart-wrenching situation for  a person running through the day, year after year. 

Chilingir, the undisputed champion of newspaper street vendor,  managed to buy a store in the muli-storied “Holiday Inn”, that was newly built in the early 70's. The ground floor of the newly built hotel was set for vendors. Chilingir managed to buy a small shop there, to turn it into a bookstore for his two sons use in the future. He paid a substantial amount of money for the purchase,  surprising all those who knew him.

The newspaper street vendor Chilingir had bought a shop in "Holiday Inn"!

Chilinkir was happy. He had “assured” his children's future. 

But when was it that the one destined to be an orphan is jubilant? 

The civil war in Lebanon was not late into coming. It started with what came to be knowns as the "Battle of the Hotels." Burning, demolition, destruction  followed suit everywhere in the center of Beirut where the big hotels were mostly located. On the battle frontfront of that war stood the "Holiday Inn".

What did Chilingir feel at the sight of his future store in ruins? If he ever got the chance visiting it, in the war torn city. 

The war continued more fiercely, causing more damage. Chilingir was no where to be seen in public anymore. "Ayk" Daily’s office also closed.

Death did not delay to also have Chilingir delivered into the ground, leaving behind only grief...

*****

P.S. “It turns our that Chilingir was related to my classmate Vaghenag Tarpinian, whose family name had in fact been Chilingirian. This is what Vaghenag wrote to me: “At home there was always a conversation about him.Chilingir was my grandfather Kevork’s 2nd cousin.Chilingir religiously visited my grandfather on holidays; same visits to my father Vahé.

Hovhannes Chilgir stays in my memory also for his famous “Ayk,Ayk…Antranigin metch gartalou hamar". He was mispronouncing ‘Antract’ in French!”

Vay Chilingir vay!

Vaghenag Tarpinian

*****

Չիլինկիրը

Ոչ ոք գրեց քու մասին։ Ինչո՞ւ պիտի գրէր, որովհետեւ նշանաւոր աննշան մարդ մըն էր, որբութեամբ հասակ առած։ Հազիւ փրկուած էիր օսմանեան ջարդերէն։ Հայոց լեզուն սորված էիր, բայց գիրերը ճանչնալու առիթ չէիր ունեցած։ Այս մեծ բացը գոցելու համար եղար հայ մամուլի բարեկամ։ Թերթեր ծախեցիր, օրաթերթեր, ամսաթերթեր, գիրքեր ծախեցիր։ Քեզ կոչեցին թերթի ցրուիչ։ Ժողովուրդը, ընթերցող հասարակութիւնը ճանչցաւ քեզ, լսեց անունդ. Չիլինկիր։ Յովհաննէս Չիլինկիրեան ըսելը քիչ մը պաշտօնական պիտի ըլլար, հետեւաբար նախընտրելի եղաւ Չիլինկիրը, զոր սիրեցիր։ Հպարտ էիր անունովդ եւ արհեստովդ։ Գիշերային ուշ ժամերուն թատերասրահներու մուտքին, թէ առաւօտեան կանուխ ժամերուն Պուրճի հրապարակէն մինչեւ  շրջակայ փողոցներ կը դառնայիր առանց յոգնելու։ Կը սպառէիր թեւիդ տակ ծալուած թերթերու տրցակները։ Գոհունակութեամբ կը վերադառնայիր <<Լա Պուրս>> հայկական ճաշարանը, հոն կը ճաշէիր, ապա կը լուայիր պնակները։ Մէկ-երկու ժամ կը մրափէիր աթոռի մը վրայ ընկողմանած։ Արշալոյսի ժամերուն ներկայ կ'ըլլայիր Պուրճի հրապարակ, սինեմա <<Ռիվոլի>>ին դիմաց, ուրկէ կ'անցնէին մայրաքաղաքի արեւելեան շրջանէն դէպի արեւմտեան տարածք երթեւեկողները։

Չիլինկիր գոհ էր։ Մայրամուտին կու գար <<Այգ>>ի խմբագրատուն, կը մօտենար ցրուիչներու պատասխանատու պր. Բիւզանդ Նալպանտեանին, կը զրուցէր անոր հետ, կը հաշուէին միասնաբար թէ քանի՞ թերթ պիտի վերցնէր։ Քիչ ետք Չիլինկիր կը ներկայացնէր օրուան ընթացքին իր ծախած թերթերուն հաշիւը, եւ իր իրաւունքը ստանալէ ետք կ'ուզէր քուն մը քաշել աթոռին վրայ մինչեւ թերթին լոյս տեսնելը, մինչեւ երեկոյեան յառաջացած ժամերը։ Քունի <<պաշտօնական>> ժամ չ'ունէր ան։ Գործի մարդ էր, դրամ պէտք է շահէր։ Կը հիանայի անոր կամքին։ Փոքրամարմին մարդն էր, երբեք չէր տրտնջար, բայց կը բարկանար երբ թերթին տպուիլը ուշանար...

Պէտք էր շուտով հասնէր քաղաքէն Պուրճ Համուտ, <<Յ. Տէր Մելքոնեան>> թատերասրահ, որպէսզի հոն մտնողներուն եւ դուրս ելլողներուն ծախէր թարմ թերթ...

Մայրաքաղաքի Սուրբ Նշան Մայր եկեղեցւոյ դիմաց գտնուող Հ.Բ.Ը.Մ.ի <<Կիւլպէնկեան>> հանդիսասրահի մուտքին ալ ներկայութիւն կ'ըլլար իր թերթերով։

Չիլինկիրը ամուսնացած էր, ընտանիքի պարկեշտ հայր, ունէր զաւակներ, որոնց ապագան պատրաստելը իր պարտքն էր։ 

Առիթներ կ'ունենայի զրուցելու Չիլինկիրին հետ։ Ան կօշիկ չէր հագներ։ Լայն տրեխ մը ոտքերուն, կը վազվզէր մայթէ մայթ, ոտքերուն չափէն քիչ մը մեծ տրեխները սալաքարին քսելով։

- Ինչո՞ւ կօշիկ չես հագնիր Չիլինկիր...

- Ինչպէ՞ս հագնիմ... - Ան ցոյց կու տար փոշոտ ոտքերը, ներբանը, ուր կը տեսնուէին կարծր, ուռած կոշտեր։

- Այս ոտքերուս չեմ կրնար կօշիկ նուիրել, - կ'ըսէր ցաւագին կատակով։ Սրտաճմլիկ տեսարան մը օրն ի բուն վազող մարդուն վիճակէն։

Տարիներ, տարիներ։ Ցրուիչի ասպարէզի ախոյեան մը... Իր խնայած գումարներով կրցաւ գնել 70ական թուականներու սկիզբը նոր կառուցուող <<Հոլիտէյ Ինն>> բազմայարկ պանդոկէն խանութ մը։ Նոր կառուցուող պանդոկին գետնայարկը սահմանուած էր վաճառատուներու, որոնք արդէն վճառուած էին։ Չիլիկիրը եւս համարձակեցաւ գնել փոքր խանութ մը, ապագային գրախանութի վերածելու իր երկու որդիներուն համար։ Վճարեց կարեւոր գումար մը զարմացնելով զինք ճանչցողները։

- Ցրուիչ մը խանո՜ւթ գնէ <<Հոլիտէյ Ինն>>էն...

Ուրախ էր Չիլինկիր, որ <<շտկած էր իր զաւակներուն ապագան>>։ Բայց որբը ե՞րբ խնդացեր է։ Չուշացաւ Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմը, որ սկսաւ "Պանդոկներու կռիւ>>ով։ Հրկիզում, քանդում, աւեր ամէն կողմ, առաջին գիծի վրայ` <<Հոլիտէյ Ինն>> պանդոկը հրկիզուեցաւ։

Ինչպէս ապրումներ ունեցաւ Չիլինկիր կիսաւեր ապագայ խանութին դիմաց...

Պատերազմը շարունակուեցաւ աւելի շիկացսծ, յաւելեալ աւերներ պատճառելով։ Չիլինկիր հրապարակի վրայ չէր։ Փակուած էր <<Այգ>>ի խմբագրատունը։ Մահը չուշացաւ հողին յանցնելու ժողովուրդին մէկ մասնիկը դարձած Չիլինկիրը, ետին ձգելով միայն` ափսոսանք...։

Շահանդուխտ

"Ճակատագրի Ճանապարհին Մոռցուածները"

Պէյրութ 2013

 

Զուարթ Աբէլեան՝ Հատուածներ Գիրքէն

Ամերիկայի Հայ Աւետարանչական Ընկերակցութեան (AMAA) գործադիր տնօրէն Զաւէն Խանճեանը այսոր իմացուց որ մօրս իւղանակարը, որ գծած էր իր եղբօր աղջիկը՝ Աննի Հոկլինտը (Annie Hoglind), պիտի զետեղուի Խորեն եւ Շուշանիկ Ավետիսյան Դպրոցի գրադարանին՝ Արեւմտահայ գրականութեան նուիրուած բաժինին մէջ։

Տիկ. Զուարթ Աբէլեանը հայերէն լեզու եւ գրականութիւն դասաւանեց աւելի քան կէս դար։ Երջանակայիշատակ Գարեգին Ա. Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը՝ Տիկին Զուարթին շնորհած Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց շքանշանին ընկերացող կոնդակին մէջ այսպէս կը բնորոշէ ուսուցչուհիին կրթական վաստակը՝ «եղաք մշտարթուն պահակ եւ թոյլ չտուիք որ. Աւետարանական պատկերացումով՝ որոմ ցանուի Ս. Մեսրոպի ցորենի դաշտին մէջ։ Մաքուր ու ընտիր պահեցիք հայոց լեզուն ձեր շրթներուն եւ մատներուն վրայ։ Յեր խօսքն ու գիրը ջինջ ու հարազատ հայելին եղաւ հայ լեզուին։»

 Մէջբերուած հատուածները հաւաքած եմ Տիկ. Զուաթ Աբէլեանին «Ես եւ Ուսուցչութիւնը» գիրքէն։ Վահէ Յ. Աբէլեան

«Ես Ծնած էի Ուսուցիչ»

«Ինքս չէ որ որոշեցի ուսուցիչ դառնալ։ Ես՝ ծնած էի ուսուցիչ։ Մեծցած եմ գիւղի հանդարտիկ շրջապատին մէջ։ Հազիւ 12 տարեկան գիւղի փոքրիկներուն համար ամառնային դպրից կը բանայի ու մի քանի շաբաթներ զնոնք կը զբաղցնէի։ Աւելի ուշ՝ 13-14 տարեկան պարմանուհի մը, մեր գիւղի եկեղեցիին օգնելու համար, թատերախաղեր կը ներկայացնէի։ Ես յուշարարը կը դառնայի։ Բացականներուն դերերն ալ ես կը կատարէի փորձերուն միջոցին, զոր ընդհանրապէս եկեղեցւոյ մէջ կը կատարուէր։ երբեմն ալ մեր տան մէջ։»

 

«Ո՞վ է Ուսոցիչը»

«Եւ Վերջապէս, իրաւ ուսուցիչը (Օշականեան իմացումով) կերտուած է իր եւ իր աշակերտին համաքործակցական մշակումով՝»

 

«Ի՞նչ է Ուսուցչութիւնը»

«Շատ դժուար արուեստ է ուսուցչութիւնը։ Որպէս պատահական ասպարէզ անոր մոտեցող ուսուցիչը ձախողած է ուշ թէ կանուխթ»

 

«Ես եւ Ուսուցչութիւնը»

«Ես եւ «ուսուցչութիւնը» իրար հանդիպեցանք դեռ շատ պատանի մեր տարիքին, ու....սիրեցինք զիրար։ Իտեալ այդ սիրոյ տեղը չկրցաւ գրաւել եւ ուրիշ ո՛չ մէկ սէր. մնացինք հաւատարիմ՝ անհաւատալի չափանիշով։»

 

«Ազնուագոյն ու վսեմագոյն Ասպարէցը»

«Ես ունիմ հաստատ համոզումը որ՝ լաւագոյն, ազնուագոյն ու վսեմագոյն ասպարէզը ընտրած եմ։ Ճի՛շկ ու պատուաբեր պատուանդանին վրայ եղած եմ մի՛շտ։ Երջանի՛կ, գո՛հ, ու տեւաբար պատրաստ երկրորդ մղոնին համար։ Հպարտ եղած եմ իմ ասպարէզով։ Ես ուխտաւորն եմ այս կալուածին։»

 

«Միշտ Աշակերտը»

«Այս կերպ անանուն բոլոր խռովքներուն ու ցաւոտ ժամերս խնդութեան վերածողը եղած է միայն ու միայն աշակերտը, եւ մի՛շտ աշակերտը, եւ մի՛շտ աշակերտը։ Գրեթէ անկարելի կ՚ըլլայ թուել դէպք մը, որով աշակերտը ինծի համար տառապանք ստեղծած ըլլար։ Այս ժամանակամիջոցին, մենք կրցանք դառնալ աշակերտ-ուսուցիչ բարեկամներ, ու ջանացինք տեսնել աշակերտին մէջ եւ մտքի տղան, եւ՛ւ կեանքի տղան, ե՛ իտիալին աղջ՚իկը, ե՚ւ տան մը բարի հարսը կամ տանտիկինը։»

 

«Չար չէ Աշակերտը»

«Ընդհանրապէս չար չէ աշակերտը, այլ չարացած է զինքը ճանչնալու անատակ եղողներուն դէմ, ըլլան անոնք ծնողք, ուսուցիչ, թէ դասընկեր։»

 

Յօն իմ Աշակերտներուս»

«Ուր որ էք դուք, հազարաւոր-հազարաւոր իմ աշակերտներ, թող ձեր կեանքը ըլլայ դիւրասահ։ Ձեր ճակատները չակօսուին թող անցաւոր ու մերթ ցաւոտ այս կեանքի մտահոգութիւններով։ Դուք լաւն էք, էիք, ու կը մաղթեմ որ դուք ձեզ գտնէք ձեր զաւակներուն մէջ։ Տէրը օրհնէ ձեզ։»

  

It behooves the editor of Hairenik Weekly

Vahe H. Apelian

 

The other day I started reading Sarkis Mahserejian’s article in the Hairenik Weekly. Although I subscribe to the printed Weekly, but I also receive in the email a listing of the week’s articles. Sarkis’ article was among those listed on Friday, November 11, 2022. The headline of the article read “ՓԱՇԻՆԵԱՆ Կ’ԱՄԲԱՍՏԱՆԷ… ՓԱՇԻՆԵԱՆԸ’. According to the Nairi dictionaries the Armenian word «ամբաստանել-ampasdanel” means “to accuse, to indict, to denounce, to impeach.” Consequently, the headline means Pashinyan accuses, or indicts, or denounces or impeaches himself. I will have to admit that it’s a catchy phrase to entice or draw a prospective reader to read the article. It did to me.

However, I ended up reading only the first two sentences and stopped reading further. In those first two sentences Sarkis Mahserejian, who is a friend of mine, came to reinforce in me what Hairenik Weekly has become, an anti- Pashinyan platform, if not a hotbed. 

In the very first line Sarkis calls the PM of Armenia – “Հայաստանի վարչապետ կոչեցեալը”, that is to say, “the so-called PM of Armenia”. Nayiri dictionary defines the Armenian word «կոչեցեալ» as a noun that means “called, named.” It is used as a demeaning address. 

In the second sentence Sarkis Mahserejian refers to the PM as “Մարդուկ – martoug”. This time around I did not find the word Մարդուկ listed in the Nayiri dictionary for good reason. It is a derogatory slang that means humanoid, a   lesser man. The term “Մարդուկ–martoug” is a play on the Armenian word «Մարդ–mart”. Surely and naturally, Nayiri lists the word «Մարդ–mart” and notes that it is a noun, and it means a “man, person, soul, the human race.” Nayiri not only does not list “Մարդուկ–martoug”, but it also does not list the word “humanoid”. But Marriam-Webster Dictionary does. Humanoid means “having human form or characteristics”, which the PM of Armenia is, according to Sarkis Mahserejian. 

Suddenly my train of thoughts took me to James G. Mandlian and to his abridged translation of Roupen Der Minassian famed memoirs that has been printed several times and consists of a few volumes. James G. Mandalian abridged and translated it in a 244 pages long book. Our khnami Gary Arvanigian had gifted the book to me and I had read it. The reason my train of thoughts diverted there is what I will attempt to expound.

Nikol Pashinyan is the PM of Armenia. The citizens of Republic of Armenia elected him in a democratically orderly and transparent election. The PM governs with the consent of the citizens of Armenia. Not only foreign observers but also the Constitutional Court Armenia unanimously ruled that the last election that brought Nikol Pashinyan led coalition to power was legal and binding. The opposition cannot allege that the Constitutional Court ruled on the legality of the election under duress. The same justices of the Constitutional Court, unanimously also ruled against PM Pashinyan and exonerated president Kocharian of the charges and set him free from jail. He now leads the opposition. 

Customarily, a prime minister is addressed or referenced courteously in a newspaper. I have not come across such demeaning terms in Aztag Daily when referencing the PM of Lebanon. I doubt that Sarkis would have referenced the Lebanese PM in such terms he used for the PM of Armenia or has ever referenced a PM of Lebanon with such a demeaning address when he was the editor of Aztag Daily. A prevalent dichotomy in the Diaspora psyche.

The other thing that connected me to James G. Mandalian was his note in the book and the quotation he cited. In his introduction of the book, James Mandalian noted that he had the privilege and  the honor of being the first Executive Director of the Armenian Youth Federation. Consequently, I imagine James G. Mandalian upheld values that he would have liked the young and upcoming AYFers to espouse.  Surely it was for that lofty goal that he quoted President Theodore Roosevelt for the benefit, especially of the young readers of his book.

 The quote that James G. Mandalian chose reads as follows: “It is not the critic who counts; nor the man who points out how the strong man stumbled, or where the doer of deeds could have done better. The credit belongs to the man who is actually in the arena, whose face is marred by dust and sweat and blood; who knows the great enthusiasms, the great devotions; who spends himself on a worthy cause; who, at best, knows in the end the triumph of high achievement, and who, at the worst, if he fails, at least fails while daring greatly, so that his place shall never be with those timid souls who know neither victory nor defeat.”

Would James G. Mandalian, as the long-standing editor of Hairenik publications have allowed the use of such terms? I surely cannot second guess whether he would have or not. But I tend to think that he would have avoided using demeaning or derogatory terms when referencing the PM of the Republic of Armenia.

 Legitimate discourse on diverging policy matters is one thing, using demeaning terms to make a point, is altogether a different thing. Such terms in the esteemed Hairenik Weekly does not elevate the editor to have allowed their use. Nor does the use of such demeaning terms alleviate the writer or further the  credibility of the argument the writer puts forth. On the contrary. 

It behooves the editor of Hairenik Weekly to be more vigilant and curtail such terms in the historic Hairenik Weekly.

 

Սփիւռքահայ Պատմութեան Համար՝ Երկու Նամակներ

Կցած եմ երկու նամակներ, կամ տեղադրութիւններ, որոնք լոյս տեսան այս շաթաթ համացանցին վրայ։ Եկուքն ալ խորքով Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան  կազմակերպութեան հետ առընչուած են, բայց կը տարբերին հանրութեան ներկայացնելու ոճով եւ ձեւով։

Անոնցմէ մէկը գրած է վաստակաւոր կուսակցական Mihran Kurtoglian-ը։ իսկ միւսը կը նշէ որ գրուած է խումբի մը կողէ որուն անդամները  կը մնան անանուն բայց ամէն հաւաստաիացումով կը պատկերացնեն որ իրենք ալ նմանապէս կուսակցականներ են։ իրենց նամակը լոյս տեսաւ Keghart.com կայքէջին մէջ։ Տեղադրուած նկարը անկէ փոխ առած եմ։

Այդ երկու նամակներէն մին գրուած է խնամուած ոճով, ճոխ եւ յղկուած հայերէնով եւ բուանդակութեամբ ալ խոր է։ Իսկ միւսը գրուած է առօրեայ Հայերէնով, ընդհանրական է իսկ բուանդակութիւնը կ՚ակնարկէ երեւոյթներու որոնք կը նշէ որ պատահած են Հալէպ, Ամերիկայ եւ Հայաստանի եւ այլուր։  

Բայց այդ երկու նամակները որքան որ իրար կը հակադրեն իրենց ոճով, լեզուով, բայց եւ այնքան ալ իրար կ՚ամբողջացնեն։ Այդ երկու նամակներ գրողները կը պատկանին նոյն կազմակերպութեան եւ կը ցոյց կուտամ որ որքան լայնածաւալ ընկերային խաւերու ներկայացուցիչներն են որոնք մեկտեղուած են նոյն կուսակցութեան մէջ։ 

Նամակագիրներէն մին խիզախօրէն եւ բացայայտօրէն կը մեկնաբանէ, իսկ միւս նամակը գրողները երկչոտ են, չեն համարձիր իրենց անունները նշել եւ կը մնան թագնուած որպէս խումբ մը կուսակցականներ։ Բայց երկու նամակներուն նամակագիրները, մանաւանդ անանուն խումբի անունով գրողները պէտք է որ ընկալուին գնահատանքով եւ ապահով ըլլալու հաւաստիացութեամբ։

Եթէ կարդաք այդ երկու նամակները որոնք կցած եմ ներքեւը, պիտի կարենաք հակադրել նամակագրողները եւ համադրել նամակներուն բուանդակութիւնները եւ անկասկած որ պիտի գնահատէք  եւ պէտք է որ գնահատէք այդ երկու նամակներուն նամակագրողները իրենց նախաձեռնութեանը համար։ Անոնք իրենց կազմակերպութեան հանդէպ անտարբերներ չեն բայց որդեգրած են հանրութեան ներկայանացնելու տարբեր ձեւեր։

Վանէ Յ. Աբէլեան

*****

Հ.Յ.Դ.ի  երկարակեցութեան երաշխիքը

 Տարօրինակ չէ, որ մարդիկ հարց տան, թէ ինչպէ՞ս ժամանակի (արդէն 132 տարի) ու անսահման տարածութեան մէջ (աշխարհամասեր) ամէն տեսակ դժուարութիւնները յաղթահարելով կուսակցութիւն մը իր գոյութիւնը կը պահէ ու կը շարունակէ գործել հաւատքով եւ կը հետապնդէ «անկարելի» համարուող այնպիսի նպատակներ, որոնք շատերու համար իրագործելի չեն, երազային են : Գիտենք նաեւ, թէ  իրական աշխարհի մէջ ոչինչ կայ, որ ենթակայ չըլլայ մաշումի, նոյնիսկ գաղափարները...:

   Այս հարցումին պատասխան-բացատրականը այնքան ալ պարզ չէ: Բայց ես համոզուած  եմ,  որ Դաշնակցութեան երկարակեցութեան գաղտնիքը ի շարս այլոց, կարելի է խտացնել հետեւեալ արժէքներու մէջ. 

Ա) Մթնոլորտը.

   Դաշնակցութեան իւրայատուկ մթնոլորտն է ան, որ սոսկական կուսակցութեան մը հանգամանքէն անդին զինք կը վերածէ միեւնոյն դրօշին տակ ու միեւնոյն նպատակներով իրարու միացած ուխտեալ անդամներու ամբողջութեան, որ կառչած կը մնայ կուսակցութեան հաստատած ու աճեցուցած բարոյական սկզբունքներուն, ըմբռնումներուն:

    Դաշնակցութեան ուժը նուազ չափով իր կառոյցին մէջն է կամ ծրագրին ու կանոնագրին, որոնք մնայուն ալ չեն, ժամանակի ու պայմաններու բերումով կը վերամշակուին , կը փոխուին: Կազմակերպութեան մը իսկական  ուժն ու տեւելու կենսունակութիւնը կը գտնուին անոր բարոյական արժէքներուն մէջ, որոնք կը պահպանուին, տարիներու երկայնքին կը հարստանան ու կը  կուտակուին ընդհանրապէս շարքերուն եւ յատկապէս ղեկավար ու մտաւորական տարրին վարքուբարքով: Մշտատեւ ձգտումով՝ ըլլալու համար ասպետական ու համեստ,   ընկերասէր  եւ սկզբունքային, անկաշառ ու արդարութեան  հետամուտ, ազնիւ ու ծառայասէր, հաւատաւոր, նուիրաբերող...:

 Գիտենք նաեւ, որ բարոյականութիւնը կը դրսեւորուի եւ կը բիւրեղանայ անձէ-անձ, անձէ-խումբ, խումբէ-մարմին ու մարմինէ-մարմին յարաբերութիւններու ընդմէջէն:

    Բ) Ազգ եւ հայրենիք.

      Դաշնակցութեան համար բոլոր արժէքներուն գերագոյնը, սրբութիւն սրբոցը  հայ ազգն է ու հայուն հայրենիքը, որոնց համար ալ արդէն ծնունդ առած է ան: Այս երկու հասկացութիւնները՝ ազգն ու հայրենիքը միաձուլուած են այնքան, որ առանց մէկուն անըմբռնելի է միւսը: Հ.Յ.Դ.ի տեսաբաններէն Վահան Նաւասարդեանի  դիպուկ բանաձեւումով՝  հայրենիքը առարկայացած ազգն է, իսկ ազգը՝ ոգեղինացած, կենդանութիւն ստացած հայրենիքն է...: Այս միաձուլուած իմացութեան անքակտելի մասն է Դաշնակցութիւնը, «միսը միսէն, ոսկորը ոսկորէն»:  Սերտեցէ'ք կուսակցութեան պատմութիւնը եւ պիտի  տեսնէ'ք, որ ան նոյնինքն հայոց պատմութիւն է : 

    Բաւ  է միայն մտաբերել Դաշնակցութեան ծննդոցին երկունքը: Ծննդավայրը Թիֆլիսն էր, ուր կենցաղային  պայմանները յարաբերաբար տանելի էին: Հոն, հիմնադիրները կ'ընտրէին յեղափոխութեան  կրակէ ճամբան, անհաւասար ուժի դէմ կեանքի ու մահուան  կռիւի մէջ նետուելու վճիռը կու տային  ոչ թէ իրենց հաշւոյն, այլ թրքական տիրապետութեան տակ տառապող հայութեան ի խնդիր: Ծննդեան այս երկունքին մէջ հզօր բարոյականութիւն կայ արդէն , որով , այդ երկունքէն ծնողը չէր կրնար տարբեր ըլլալ, քան ինչ որ եղաւ ու է' Հ.Յ.Դաշնակցութիւնը, որուն մեծ ու փոքր բոլոր նպատակներն ու գործունէութիւնը զսպանակուած  են ու չեն դադրիր մղում առնելէ հայութեան շահերէն եւ ընդմիշտ սեւեռուած կը մնան՝ ազգին ու հայրենիքին վրայ: 

   Գ) Հերոսութեան գաղափարը.

Դաշնակցութեան համար մնայուն արժէք է հերոսութեան գաղափարը, ոչ միայն իբրեւ արարք, այլ նաեւ ու մանաւանդ իբրեւ վիճակ: Արարքները կրնան հերոսական ըլլալ, բայց անոնք անպայման հերոսութիւն չեն: Իրաւ հերոսութիւնը վիճակ է,  ըլլալ է եւ ոչ թէ միա'յն հերոսական արարք : Այնպէս, ինչպէս սրբութիւնն է, սուրբ ըլլալն է: Պատկեր մը՝ իբրեւ օրինակ. Հանգիստի համար ֆէտայական խումբը մարանի մը մէջն է: Մատնութեան հետեւանքով  մարանը կը  պաշարուի թուրք զինուորներէ: Ֆէտայիները իրար կ'անցնին, ընդոստ կը ցատկեն, որ հրացանները առնեն ու դիրքեր բռնեն: Ճիշդ այդ պահուն, Ֆէտայի Չոլոն, ամէնէն տարեցը, սիկարէթ փաթթելու վրայ է: Կը շարունակէ սիկարէթը փաթթել եւ միւսներուն հանդարտ կը յորդորէ «տղա'ք, մի' իրար անցնիք...»: Չոլոյի այդ հանդարտութեան ու կարճ նախադասութեան մէջէն կը ցոլայ  հերոսութեան խորքային ՎԻՃԱԿԸ, առանց հերոսական արարքի: Այսինքն՝ մնայուն տրամադրուածութիւն մը՝ նպատակի մը իրագործման ճամբուն մէջ ըլլալու միշտ, ինչ գին ալ որ պիտի արժէ ան: Այս առումով, թէ' ազատագրական կռիւներու ընթացքին ու անոր զուգահեռ եւ թէ' անկէ ետք սփիւռքի մէջ՝ Դաշնակցութեան հարստութիւնը անչափելի է զէնքի, մտքի ու քրտինքի հերոսներով:

Դ) Մշակոյթ

    Դաշնակցութեան համար անփոխարինելի արժէք է  մշակոյթը: Պատահական չէր, որ ազատագրական պայքարի ամէնէն եռուն շրջանին իսկ, երբ մտքերու վրայ կը վեհապետէին զէնքն ու հրացանը,  Դաշնակցութեան զինանշանին վրայ հաւասարարժէք իրարու կ'ագուցուէին յեղափոխութեան եւ մշակոյթի խորհրդանիշերը՝ դաշոյնն ու փետրագրիչը: Զէնքը  ահաւոր գործիք է, եթէ անոր չընկերանայ գաղափարը: Եւ գաղափարները կը ժողովրդականանան  մշակոյթով ու մշակոյթով է, որ ժողովուրդը զարգացման աստիճաններէն վեր կը բարձրանայ: Ահա թէ ինչու սփիւռքի մէջ Կուսակցութիւնը յատկապէս նուիրուեցաւ մշակութային աշխատանքի: Զարկ տուաւ դպրոցաշինութեան, ստեղծեց մամուլ ու հրատարակչատուներ, հիմը դրաւ մշակութային միութիւններու, կառուցեց ակումբ ու հաւաքատեղիներ, կազմեց  պատանեկան ու երիտասարդական միութիւններ, կազմակերպեց գաղութային ու համագաղութային բանակումներ, ինչպէս նաեւ այլ նախաձեռութիւններ, որոնք իբրեւ ջերմանոցներ հայկական մշակոյթով սնուցին իրերայաջորդ սերունդներ: Անոնց միջոցով եւ մշակոյթի ճամբով է դարձեալ, որ սփիւռքեան գաղութներու մէջ կարելի եղաւ սերունդին համար ստեղծել հոգեկան հայրենիք եւ սերունդը ապրեցաւ իրական հայրենիքի կարօտով: Մենք ժամանակակից ենք ու  վկայ, թէ ինչպէս սփիւռքի մէջ ծնած, հայրենիք չտեսած, բայց դաշնակցական շունչով սնած-աճած երիտասարդներ գաղտնի խումբեր կազմելով, իբրեւ արդարութեան  մարտիկներ կամ յեղափոխական  բանակ,  ի խնդիր հայրենիքի ու հայութեան՝ իրենց ընդհատակեայ պայքարով քանդեցին լռութեան պատը եւ այժմէական դարձուցին մեր պահանջատիրութիւնը: Այո', մշակոյթը անպարտելի  զէնք  է բոլոր ժամանակներու համար եւ բոլոր բնագաւառներու մէջ:

   5)  Աշխատանքի դրութիւն.

    Դաշնակցութիւնը իբրեւ կանոնագրային հիմնական սկզբունք ի սկզբանէ որդեգրած ու պահպանած է ապակեդրոնացումով գործելու դրութիւնը, որ կազմակերպութեան միաւորներուն կու տայ ինքնուրոյնութիւն, անոնց կուտայ աշխատանքի թափ, ծրագրելու եւ նախաձեռնութիւններ առնելու  եռանդ, ինչպէս նաեւ տուեալ շրջանի քաղաքական ու ընկերային պայմաններուն եւ միջավայրի ընձեռած կարելիութեանց համեմատ  հերթական անհրաժեշտութեան ըմբռնումով որոշում կայացնելու   ճկունութիւն:

    Անառարկելի է, որ ապակեդրոնացման դրութիւնը մեծապէս նպաստած է, որ    Դաշնակցութիւնը վերածուի գաղափարական շարժումի, միաժամանակ նպաստած՝ անոր երկարակեցութեան: 

   Անառարկելի է նոյնպէս, որ  գաղափարաբանական ներուժով եւ անսահման կարելիութիւններով օժտուած նոյնիսկ պետութիւններ չեն դիմացած ժամանակի մաշումին, երբ գործած են կեդրոնաձիգ դրութեամբ: 

   Որքան ողջամիտ եղած են մեր հիմնադիրները:

   Զգո'յշ, զգո'յշ, զգո'յշ:

   Աչքի լոյսի պէս պիտի գուրգուրանք ի շարս այլոց, ա'յս արժէքներուն վրայ: Անոնցմէ մէկուն խախտումը կը խախտէ ամբողջ կառոյցը:

Mihran Kurtoglian    

Աթէնք, 10 Նոյեմբեր 2022

**********

Խումբ մը Դաշնակցականներ

Ընկերներ, բոլորս ականատես ենք թէ ինչպէս մեր աչքերուն առջեւ ամէն օր քիչ մը աւելի կը քանդուի մեր կուսակցութիւնը, շարունակաբար Դաշնակցութիւնը կը խայտառակուի Հայաստանի քաղաքական բեմին վրայ, մեր ժողովուրդի աչքերուն առջեւ

Եթէ այս իրականութիւնը մեզմէ ոմանք կը տեսնէին 5-10 տարի առաջ, այսօր բոլորը կը տեսնեն, եւ դժբախտաբար նաեւ մեր մրցակիցները եւ մանաւանդ մեր ժողովուրդը։

Այսօր մեռած է Դաշնակցութեան գաղափարախօսութիւնը, մեռած է ազգային պետութիւն կառուցելու անոր նպատակը։ Ամբողջ աշխարհի շարքերով մէկ վերածուած ենք պարզապէս Քոչարեանի խաղալիքին որպէսզի ան իր հաշիւները մաքրէ Փաշինեանին հետ եւ բանտէն դուրս մնայ։ Այսօր Հայաստանի Գերագոյն Մարմինը դարձած է Քոչարեանի պոչ, եւ կը սպասէ որ Աղվան Վարդանեանը ամսական քանի ՞ տոլար կը փոխանցէ իր շէֆէն։

Քոչարեանի պոչը ըլլալով, կուսակցութիւնը վերածած են Ռուսաստանի գործիքին, որ ուզած ժամանակ քանի մը հազար հոգի փողոց նետէ որ խայտառակուի։ Չխօսինք ՀՅԴ Բիւրոյի մասին, որովհետեւ այսօր գոյութիւն չունի։ Ան ալ վերածուած է չափութի եւ վախէն հլու-հնազանդ հետեւող ԳՄ-ին, միայն կողմնակի գանգատելով որ ԳՄ-ն գլուխը առած կ’երթայ։

Լիբանանի մէջ, ժողովուրդը անօթի է, ապրելու ծանր պայքարի մէջ է եւ Պուրճ Համուտի ժողովուրդը մուրացկան դարձած է։ Բիւրոյի խաթրին համար տօնակատարութիւն կը կազմակերպուի Լիբանանի ամենէն շքեղ պանդոկի սրահին մէջ։ Մենք այսքա՞ն կտրուած ենք ժողովուրդէն։ Ժողովուրդը ի՞նչ պիտի մտածէ մեր մասին, երբ հարսնիքներն անգամ աւելի համեստ կը կազմակերպեն մարդիկ այս օրերուն։ Այդ գեղեցիկ սրահի պատերուն մէջ ինչի՞ մասին պիտի պոռանք-կանչենք… Արցախը մե՞րն է կամ Նիկոլը դաւաճա՞ն։ Ամօթ է մեզի, ընկերնե՛ր։

Հալէպի մէջ առաջնորդը Դաշնակցութենէն զզուելով, գող-աւազակութենէն խելքը կորսնցուցած, ձգած-փախած է։ Բիւրոն փոխանակ ճարին նայելու եւ քննութիւն բանալու, մարդուն մասին աւելորդ-պակաս լուրեր տարածելով զբաղած է մինչեւ որ սրբազանը պոռթկալու աստիճանին հասցնեն։ Վերջն ալ պիտի ըսեն, որ ան ալ դաւաճան է։

Արեւմտեան Ամերիկայի խնդիրներն ալ երթալով աւելի կը բարդանան: Բիւրո-ԳՄ հոն ալ պառակտեցին, եւ հետաքրքրական է, որ այն թեւը որ կը փորձեն մեռցնել, այսօր աւելի հետեւորդ ունի եւ յարգուած է ամէն կողմէ։

Տարիներով մեզ համոզեցին, որ Արեւմտեանը գործակալներով կը ղեկավարուի. բայց այսօր մարդ էշ պիտի ըլլայ չտեսնելու համար որ այսքան ժամանակ իրենց ըսածը ճիշտ դուրս չեկաւ։ Պրաւօ Օրինական ԿԿ-ին եւ իր ընկերներուն, որ կառուցողական աշխատանքներու լծուած են. իսկ բիւրոյականներն ալ 50-100 հոգիով հակա-Նիկոլ ցոյցեր կ՚ընեն եւ հրապարակային վարկաբեկման փորձեր։

Ի՞նչ պիտի ընենք մենք։ Կարգապահութեան համար շարունակենք լռե՞լ։ Ա՞յս է պարտաճանաչ ըլլալը, միայն դիտե՞լ, երբ մեր կուսակցութիւնը կը վերջանայ… Ժամանակը հասած է որ ամէն կողմ խօսինք, ըսենք թէ մեր երդումին չենք կրնար դաւաճանել։

Կը բաւէ, կը բաւէ՛ ընկերնե՛ր, այլեւս լռութեան տեղ չմնաց

Խումբ մը Դաշնակցականներ

7 Նոյեմբեր 2022

 

 

We really have a lot of work to do

Sako Gekchyan 

Sako is my young friend. I met him on Facebook. He graciously accepted my asking him to have me among his friends. He is wise beyond his years and articulate. Early this year he lived in Armenia for six months and has returned home. The attached is his recent posting on his Facebook page. He authorized me to post it in my blog. I thought of sharing it on this momentous occasion,  the second anniversary of the halting of the disastrous 44-Day Artsakh war. 

Sako, on August 14, 2018: 
 This is a picture my dad took of me when
 we were riding in the car a few months before he died

 

Living in Armenia for six months and preparing to move there has really put things into perspective for me. 

I’ve noticed problems with both Diaspora Armenians and Armenians in Armenia. 

From the diaspora, I have noticed the problem of armchair warriors. People want Armenia to take the maximalist position from a place of comfort. They want Armenia to put genocide recognition for example, as a condition for any kind of dialogue with the Turkish state. They want Armenia to adopt territorial claims of western Armenia as part of its foreign policy strategy. But I don’t see a lot of these tough guys in California in large numbers, picking up guns and coming to Armenia to fight. It’s easy to be a patriot when your children aren’t the ones dying. Of all the rhetoric I hear about us diaspora Armenians, being spewed in Turkish Azerbaijani media, at least on this point they are partly correct. Don’t advocate a position you aren’t willing to defend yourself.

So now, my problem with Armenians in Armenia… 

I feel that in many cases they lack perspective. They complain about the lack of work when I have all too often seen many of them refuse to do jobs that they consider below them. There was one restaurant in Yerevan that was willing to pay people $20 a day Just to wash dishes. Even people in the United States don’t get paid that much just to wash dishes. Instead of working to improve conditions in Armenia, they would rather flee and make their home in a foreign land. It broke my heart to see so many lazy and apathetic people. When I told them that I am moving here from California, instead of saying, “Bravo! It’s good to see more young people like you coming back to their homeland! at least half of them would say “Are you crazy? What are you doing? Wasting your time here? Go back to California. You’re giving up your comfort for this? I would love to get the hell out of here and go to California.” Sometimes it took every ounce of my willpower not to say “Deh siktir gna! Go ahead! We don’t need you here, anyway!“

We really have a lot of work to do. I think some long soul-searching is necessary for our people. This soul-searching might take some years. It will take time before we are mature enough to even attempt to be the Israel of the Caucasus. 

OF DAYLIGHT-SAVINGS TIME and TIME ZONES

Vahe H. Apelian

Today, November 6, 2022, the Daylight Savings Time ended. It had begun on Sunday March 13. Therefore, we got to sleep an hour longer. 

But the sun does not work that way. It did not rise an hour later than the previous day. The sun rises when the sun rises, no matter how we clock its rise. Today, the sun rose at 6:25 am in Boston, one of the easternmost cities on the east coast of the 48 contiguous states. In fact, Eastport, ME is considered the easternmost city in the continental US and is often reported as the first to see the sunrise. The sun rose there at 6.23 am, there. We know that the sun rises in the East or should I say that when the earthlings see the sun rise first, they call that a way,  east.

The sun is the life giver on this earth. It reigns supreme and remains seated on its throne and like any majesty it stays put as other parts of the world parade in front of it to get its blessings for without its generosity there cannot be life.

The earth rotates on its axis eastward. So as the earth rotates on eastward axis, the other cities and states of the continental U.S. start showing themselves to its majesty to get its blessed rays. It takes around 3 hours until the continental U.S. is rotated to have its western most coast face the sun. The city of Los Angeles is one its westernmost cities. It also craves for its share of the sunrays or sunlight and celebrates the hour and the minute it encounters the sun’s blessed rays and also calls it, sunrise. Today, the sun rose in Los Angeles was 6.18 am. That is to say, the sunrise in Los Angeles was 6:18 am. Which is very similar to the sunrise time in Boston, 6.25 AM.

But how come? The people in Boston have been on the move for some three hours when Los Angeles welcomed the sun rays. Should not their sunrise  be clocked at around 9:18 am. But no, sunrise and sunset times do not change with Daylight Savings Time. I do not know how time clocking was set and how did we come with the notion that 24 hours make a day or the time span from sunrise to the next,  and that there are time zones, of which we have six, four of which in across the contiguous 48 states. The Russians beat us there. There are 11 time zones in Russia. That can be understandable as Russia is 1.8 times larger than the U.S. France, which is 18 times smaller in size than the U.S., is said to have the most times zones, 12. How come?  But when it came to the British Empire, the sun never set on the empire. 

Coming to the Daylight Savings Time, does it really save whatever it is supposed to save and hence conserve? I do not know. But hey, as the winter starts setting in, we get to sleep an hour longer when the Daylight Savings Time ended today but we will grudgingly wake up an hour early when the Daylight Savings Time kicks in. Clocking our time is subjective. But our workday is a firm 8 hours. We may wake up with a more sun light, but we will return from work when there will be even lesser sunlight compared to the day before. Come to think of it. We no longer work in open fields. Most of us work indoors. Why this hassle?

Is Daylight Savings Time a perception or the end result of a conclusive study ascertaining its benefits, whatever these benefits are and however they are measure?  I do not know but somehow I am reminded of the following anecdote  I had heard in Lebanon at a time when one could hop into a circulating taxi cab for 25 piasters and the tramways cost 5 piasters. Someone tells a friend that he has 5 piasters in his pocket because he saved the 5 piasters that day by running after the tramway instead of taking the tramway to his destination. His friend replies and tells him  he would have  25 piasters in his pocket, instead of 5 piasters, because he would have saved 25 piasters by running the same distance but after  a taxicab and not a tramway.