By Aram Haigaz
Translated by Vahe H. Apelian
Here's the witty bouquet from ARAM HAYKAZ's oeuvre about men, women, and their relationship. ARAM HAYKAZ (née Aram Chekenian), was a popular Armenian-American writer for my generation. He was born in 1900 in Shabin-Karahesar (Western Armenia) and passed away on March 10, 1986 in New York. He wrote ten books, nine of which are in Armenian. For me he personifies the best of the survivors of the Armenian Genocide. He became a teenage captive pair of hands among the Kurds and yet nature would have his way and he and Kurdish girl would take fancy of each other. Not only he survived but he also overcame adversity and flourished with a zest for life and living, surely because he also found a safe haven in the United States of America where he thrived. He wrote fascinating tales about his experiences among the Kurds and his escape from the mountains of Kurdistan and about his neighbors in the U.S. I view this collection of his sayings I translated as a testament of self-depreciating humor. Only a person who is not, can humor in a such way. Here's the witty bouquet from his oeuvre about men, women, and their relationship
1. A man should love his wife and strive not to understand her but a woman should love her husband less and strive to understand him more. Մարդ մը պէտք է սիրէ իր կինե ու չաշխատի հասկնալ զայն, իսկ կին մը պէտք է քիչ սիրէ ու շատ հասկնայ իր ամուսինը որ երջանկութիւն տիրապետէ տան մէջ։
2. If you buy something not needed by your wife, it's extravagant spending. So beware. եթէ կնոջդ պէտք չեղած բան մը գնես, շռայլութիւն է, զգուշատցիր։
3. A lot of women like to say “no’ much like children do; many men believe in the "no" much like children do. Շատ մը կիներ երախաներու պէս «Ոչ» ըսել կը սիրեն, ու շատ մը մարդեր երախաներու պէս կը հաւատան այդ «ոչ» ին։ Շ
4. It’s only the good women who keep a diary; the bad women have no time for such things. Օրագրութին պահողը բարի աղջիկներն են, չարերը ժամանակ չեն ունենար այն բանին համար։
5. A woman who would not have consented marrying you for who you are, marries you for what you have. կին մը որ հետդ պիտի չամուսնանայ ինչ ըլլալուդ համար, կ՚ամուսնանյ ինչ ունենալուդ համար։
6. A lot of time women’s eyes and tongues convey altogether different things; one needs to have wisdom to determine which to believe. Կիներուն աչքերն ու լեզուն շատ անգամ տարբեր բաներ կ՚ըսեն, իմաստութիւն պէտք է որոշելու հար թէ ո՜ր մէկուն պէտք է հաւատալ։
7. Women’s width change depending where they are preparing to go. կանանց լայնքը նայած թէ ո՞ւր երթալու կը պատրաստուի կը փոխուի։
8. A girl’s greatest wealth is not with her but is the imagination found in men’s head. Աղջկայ մը մեծագոյն հարստութիւնը իր հետ չէ այլ այրերու գլխուն մէջ գտնուող երեւակայութիւնն է։
9. The other day a woman was telling that she is getting old because those who pursue her are in her age group. Առջի որ կիմ մը կ՚ըսէր թէ ծեռացածէ որովհետեւ զինք հալածողը այլեւս իր տարիքն է միայն։
10. God created Adam before Eve so that there will not be anyone over his head advising him what to do. Աստուած Եւային առաջ ստեղծեց Ադամը որպէսզի իր գլխուն վերն կենալով խրատ տուող չըլլայ։
11. Right after women return home from their wedding, they embark on reshaping, correcting, improving their husbands…. and after five years they weep lamenting that “the man, is not the man they married; he is changed !” կիները ամուսնանալէ ու եկեղեցիէն տուն գալէն անմիջապէս վերջ կը սկսին իրենց ամուսիները բարեկարգել, վերաշինել, սրբագրել եւ հինգ տարի վերջն ալ կուլան ըսելով, «մարդը իր առած մարդը չէ, փոխուած է։»
12. A man marries due to lack of judgment; divorces due to lack of patience and remarries due to memory failure. Մարդ մը կ՚ամուսնանայ դատողութեան պակասի պատճառաւ, կը բաժնուի համբերութեան պակասի պատճառաւ, կը վերամուսնանայ յիշողութեան պակասի պատճառաւ։
13. The bachelors know more about women than the married men do; otherwise they would have been married as well. Ամուրիներ կիներու մասին շատ աւելի բան գիտնալու են քան ամուսնացածները, այլապէս իրենք ալ ամուսնացած կըլլային։
14. The other day an acquaintance was complaining about the change in their household saying that right after he got married their dog would bark when he returned home from work and his wife would bring his slippers; nowadays the roles have changed, it’s the dog that brings the slippers. Առջի օր ծանոթ մը գանտագելով իր տան մէջ տեղի ունեցած փոփոխութեան մասին կ՚ըսէր «երբ ամուսնացայ տաուն եկած պահուս շունս կը հաչէր ու կինրս մուճակներս կը բերէր, հիմայ դերերը փոխուած են շունս է որ մուհակներս կը բերէ։
15. Before getting married, it is imperative that a man secures the unanimous consent of two people: that of his bachelor friend and the mother of a girl anxious to see her daughter get married. Ամուսնութիւն մը կնքելու համար երկու անձի համաձայնութիւնը անհրաժեշտ է։ ամուրիի մը եւ աղջկան անհամբեր մօրը։
16. It was not the apple in the Garden of Eden that became the cause of our misery; it was the couple underneath. Դրախտին մէչ ծառին վրայ խնձորը չէր որ մեր դժբախտութեան պատճառը եղաւ այլ անոր տակ գտնուող զոյքը։
17. It’s always easier to beautify a wise girl who is not beautiful than to impart wisdom to a beautiful but unwise woman. Աւելի դիւրին է խելացի բայգ տգեղ աղջիկ մը գեղեցկացնել քան գեղեցիկ բայց ապուշ մէկը խելացի դարձնել։
18. The knowledge that she is loved is the cornerstone of a woman’s happiness. Սիրուած ըլլալուգիտակցութիւնը կնոջ մը երջանկութեան հիմնաքարն է:
19. The difference between a dying man and a dying woman is the following: death comes upon them when it’s the heart that stops in the former and the tongue in the latter. Մեռնող մարդու մը ու մեռնող կնոջ մը մէջ գտնուող տարբերութիւնը այն է որ մինչ առաջինին սիրտն է որ կը դադար է առած, միւսին մէջ դադար առնողը լեզուն է։ե
20. Mice are afraid from men; men are afraid from women; women are afraid from mice. Մուկերը կը վախնան մարդերէն, մարդերը՝ կիներէն, ու իրենց կարգին՝ կիները՝մուկերէն:
21. The most difficult task for a woman is deciding the year and the date she reached adulthood. Կնոջ մը համար ամենէն դժուար բանը իր չափահասութեան տարիքին հասնելու տարին եւ թուականը որոշելն է։
22. If a woman does not reveal the source of a secret entrusted to her, she regards having kept the secret. կին մը իրեն վստահուած գաղտնիքին որմէ լսած ըլլալը չըսէ, զայն պահած ըլլալ կը կարծէ։
23. To enjoy chatting, women talk way too much to have time to think. կին մը խօսելու հաճոյքին համար այնքա՝ն շատ կը խօսի որ խորհելու ժամանակ չունենար։
24. A woman is a source of flowing water where people snoop to quench their thirst. It's no wonder at that moment they only see their reflection. կին մը հոսուն ջուրի ակ մըն է որուն վրայ ամեն ոք կը հակի իր ծառաւը յագեցնելու համար եւ զարմանալի չէ որ այդ պահուն միայն իր նկարը տեսնէ անոր մէջ։
Source: Հայագիտարան Հայաստան (06.08.2014) an on-line site.