V.H. Apelian's Blog

V.H. Apelian's Blog

Thursday, August 3, 2023

Levon Sharoyan reflecting: Hamasdegh’s Daughter is no more.

The attached is my translation of Levon Sharoyan’s posting on his  Facebook page, today, August 3, 2023  Vahe H. Apelian

Lorig Gelenian reminiscing about her father, Courtesy Levon Sharoyan

LORIG, THE DAUGHTER OF HAMASDEGH IS NO MORE

   Time flies fast, years roll one after the other, and decades follow one another. And with this crazy slide of time, things get lost, and a lot disappear and become soil and dust.

There was a time when every now and then we would sadly hear the death of our present-day writers. One day it was Aram Haykaz ( Արամ Հայկազն), another day it was Dzarugian (Ծառուկեան), and another day it was Garo Polaտիan (Կարօ Փօլատեան) who would be the one who left,  another day it was Vahe Vahian (Վահէ֊ Վահեան), on another day it was Siran Seza (Սիրան Սեզան), and on another day it was Haykanoush Mark (Հայկանոյշ Մառք).

Years and ages have gone by so much that nowadays, now and then. we are informed that this or that writer's son or daughter has died. In other words, another generation, a younger one has said goodbye to this world.

    Today, from America, the news broke of the passing away of Lorig, the daughter of the famous village writer Hamasdegh,.

   LORIC GELENIAN.

She was not a writer, nor was she a famous person. She was an Armenian who was born and lived in America, as an ordinary mortal. But she was the daughter of Hamastegh, that is to say a living mortal remains of an Armenian writer, the bearer of his blood. Does this not mean something to us?

   Hamastar (1895-1966) had 2 daughters, Lorik and Arminee (Armineh). They were generally English-speaking, because there were no Armenian day schools in America until the 60s.

Following her literate father's wish, Lorig came to Beirut in October 1956 and spent a year attending the Hamazkayin's Nshan Palandjian Djemaran’s (Academy) Armenian course,  in order to improve her mother tonque and conversational ability.

We know from Hamadegh’s letters that the writer was very enthused about her daughter studying in Djemaran.. Almost every week he received a letter from her, from Beirut. Lorig would tell him about the atmosphere of Djemaran, his new friends, andteachers.

At the time the principal of the Hamazkayin Nshan Palandjian Djemaran was Simon Vratsian In a letter dated 1957, addressed to Simon Vratsian, Hamasdegh wrote: «Lorig's Armenian, the new words she uses, impresses me very impres me very much. I notice that her spelling mistakes are gradually decreasing, and she she forms her sentences correctly with new words. «.

   This is how the Armenian literary laureate was able to give his daughter a partial Armenian education.

I lack biographical and family information about Lorig Gelenian. I only know that she was born in 1939, so she was already in her  80s.

*****

Hamasegh (Courtesy Armenian Prelacy)

 

Hamasdegh was a leading Armenian-American writer and became a highly regarded name in the Armenian literature of the Diaspora.

 

He was born Hampartsoum Gelenian in the village of Perchenj, in the region of Kharpert, on October 15, 1895 (*). He got his primary education in the local school, and then in the Central College of the city of Mezireh. He would become one of several Armenian-American writers from the “Kharpert School,” along with Peniamin Nurigian (1894-1989) and Vahe Haig (1896-1983), who were inspired by their teacher, Tilgadintsi (Haroutioun Haroutiounian, 1860-1915), an elder writer victim of the genocide.

 

After graduating in 1911, the young Hampartsoum worked as a teacher in his village for a year and then traveled to America upon his father’s exhortation. He followed courses at Columbia University and Boston University but did not graduate. He started contributing poetry and translations to the Hairenik daily in 1918 with the pseudonym Hamasdegh, which is the root of the word hamasdeghootyoon (“constellation”) but was also composed by the initial syllables of three Gelenian brothers (Hampartsoum, Asdour, and Eghia).

 

In the early 1920s Hamasdegh went from poetry to prose and became a much-sought name in the Hairenik monthly from its inception in 1922. His first stories, published during the 1920s, were collected in two volumes, The Village (1924) and The Rain (1928), and turned him widely popular by their literary quality. It reflected some trends of Diaspora literature, which was mainly focused on themes of village life and the lost country, and rites and traditions of the homeland. His depictions of the feelings, thoughts, and aspirations of ordinary people struck a note with the readers. In 1928-1929 he traveled to Europe and the Middle East. Before and after, he spent his entire life in the Boston area, where he worked for many years as a photoengraver.

In 1931 he started writing the novel The White Horseman, which was dedicated to the liberation struggle of Western Armenia. However, after publishing it in serial form in the Hairenik monthly from 1931-1933, he left it unfinished and would only finish it in 1952, when he released it as a book. He continued his literary activities, with the main theme of longing going through his writing, and published a selection of new stories in Nazar the Brave and 13 Stories (1955), the meditation House of Prayer (1957), and the poem The Goat Book (1960). His last book was the novel The First Love (1966).

In the 1960s, Hamasdegh was invited to go to Armenia–where his name and work were practically unknown due to political issues—several times, but he could not make the trip. His prolific literary life was rewarded with the celebration of his 70th birthday in 1966 throughout the Diaspora. Unfortunately, he was beset by personal and health problems. His wife passed away after a long illness in early 1966, and the writer himself passed away on November 26, 1966, victim of a heart attack while he was speaking at his jubilee in Los Angeles. He was buried in Boston.

The school of Soorp Khatch Church in the Washington D.C. area bears the name of Hamasdegh. In 2018 the Eastern Prelacy published a bilingual edition of Hamasdegh’s House of Prayer, his first book translated into English. Part of his correspondence and several collections of his works scattered in the press have been published in Armenia during the past two decades.

(*) We are grateful to the writer’s elder daughter, Ms. Loretta Gelenian, for providing his date of birth.

 

*****

      

   Բնագիրը՝

ՀԱՄԱՍՏԵՂԻ ԴՈՒՍՏՐԸ` ԼՈՐԻԿ, ՈՉ ԵՒՍ Է

   Ժամանակը կը սահի արագ֊արագ։ Տարիները կը գլտորին իրարու ետեւէ, տասնամեակները կը յաջորդեն մէկը միւսին։ Եւ ժամանակի այս խելացնոր սահանքին հետ` ինչե՜ր ու ինչե՜ր կը կորսուին, կ`անհետանան, հող ու փոշի կը դառնան...։

   Կար ժամանակ, երբ հոսկէ֊հոնկէ տխրօրէն կը ստանայինք մահուան գոյժը ժամանակակից մեր երեւելի գրողներուն։ Օր մը Արամ Հայկազն էր մահացողը, օր մը` Ծառուկեանը, օր մը` Կարօ Փօլատեանն էր մեկնողը, օր մը` Վահէ֊Վահեանը, օր մը` Սիրան Սեզան, օր մը` Հայկանոյշ Մառքը...։

   Հիմա, տարիներն ու տարիքները այնքան յառաջացան` որ մերթ ընդ մերթ կը տեղեկանանք, թէ մահացած է սա կամ նա գրողին որդին։ Այսինքն, այս աշխարհէն հրաժեշտ կ`առնէ ուրի'շ սերունդ մը` աւելի' կրտսերը։

    Այսօր, ահաւասիկ, Ամերիկայէն գուժեցին մահը նշանաւոր գիւղագիր Համաստեղի աղջկան` Լորիկին։

   ԼՈՐԻԿ ԿԷԼԷՆԵԱՆ։

   Գրող չէր, ոչ ալ նշանաւոր դէմք մը։ Ամերիկա ծնած ու հոն ապրած հայուհի մըն էր, սովորական մահկանացու մը։ Բայց` Համաստեղին դուստրն էր, այսինքն` ապրող ու կենդանի մէկ նշխարը հայ գրագէտի մը, անոր արի'ւնը կրողը...։ Բան մը կը նշանակէ՞ ասիկա մեզի համար։

   Համաստեղ (1895֊1966) ունէր 2 աղջիկ զաւակ` Լորիկն ու Արմինէն։ Անոնք առհասարակ անգլիախօս էին, քանի որ մինչեւ 60֊ականներ` հայկական ամէնօրեայ վարժարաններ չկային Ամերիկայի մէջ։

   Ընթացք տալով իր գրագէտ հօր բաղձանքին` Լորիկ 1956֊ի Հոկտեմբերին Պէյրութ եկաւ ու լման տարի մը հետեւեցաւ Համազգայինի Նշան Փալանճեան ճեմարանի հայերէնի դասապահերուն, բարելաւելու համար իր մայրենի լեզուն ու խօսակցական կարողութիւնը։ 

   Համաստեղի "Նամականի"֊էն գիտենք, որ գրագէտը շատ խանդավառ էր Լորիկին Ճեմարանի ուսումնառութեամբը։ Գրեթէ ամէն շաբաթ նամակ մը կը ստանար անկէ, Պէյրութէն։ Լորիկ կը պատմէր Ճեմարանի մթնոլորտին, իր նոր ընկերներուն, ուսուցիչներուն մասին։

   Ճեմարանի այդ շրջանի տնօրէն Սիմոն Վրացեանին ուղղեալ նամակի մը մէջ (1957) Համաստեղ կը գրէր."Լորիկին հայերէնը, անոր գործածած նոր բառերը զիս շատ կը յուզեն։ ...Կը նկատեմ որ հետզհետէ կը պակսին իր տառասխալները, եւ նախադասութիւնները ճիշդ կը կազմէ` նոր բառերով"։

   Ահա այսպէս, հայ գրագէտը գէթ հայեցի մասնակի կրթութիւն մը կրցաւ տալ իր աղջկան։

    Լորիկ Կէլէնեանի մասին կենսագրական ու ընտանեկան տուեալներ կը պակսին ինծի։ Միայն գիտեմ, թէ ան ծնած էր 1939֊ին, ուրեմն, արդէն շատոնց բոլորած էր իր 80֊ամեակը։

   Լ. Շառոյեան (Հալէպ)

Tuesday, August 1, 2023

The Lisbon Operation: Armenian press coverage - 2/2

 The front-page coverage of the Lisbon Operation by ARF affiliated newspapers are posted here courtesy Levon Sharoyan of Aleppo, Syria. He had posted them on his Facebook page. The operation took place on July 27, 1983, in the capital city of Portugal, Lisbon. Vahe H. Apelian

 

AZAD ORNational. Political. Literary. Social Daily, on Thursday, July 28 ,1983, Athens, Greece

The headline reads: “The Armenian Revolutionary Army assumes the suicidal, armed combatants’ martyrdom revolutionary operation.”



*****


ALIKDaily, Thursday, 28 July 1983, Tehran, Iran.

The headline reads: “The Turkish Ambassy of Lisbon, occupied for three hours by Armenian revolutionaries. The heroic attack by the Armenian Revolutionary Army.


 *****


ARMENIA, on Thursday July 28, 1983, Buenos Aires, Republic of Argentina.

The headline reads: “Retribution against Turks in Lisbon


 *****


HARATCH Daily, Founder Shavarsh Missakian, on Friday, July 29, 1983, Paris, France.

The headline reads: “A SUICIDE OPERATION, after occupying the residence of the Turkish Ambassador, seven deaths, FIVE YOUNG ARMENIAN MEN, A POLICEMAN AND A TURKISH LADY.  Armenian revolutionary army has assumed the act.”


 *****


“HAIRENIK” National, Political, and Literary Daily, on Saturday July 30, 1983 – Boston, Massachusetts, U.S.

The headline reads: “The Armenian Revolutionary Army assumed the responsibility of the bombing the residence of the Turkey’s ambassador in Lisbon. Five young Armenian combatants were martyred on the “freedom’s altar”.






 

 

 

 

 

 

Monday, July 31, 2023

The Lisbon Operation: A brother’s reflection, before and after July 27, 1983 – 1/2

Zareh Yahniyan

Բնագիրը կցուած է։ Attached is my translation of Zareh Yahniyan’s article that was posted in “Aztag” Daily on July 23, 2023, titled: “Before and After July 27” (Յուլիս 27- էն Առաջ եւ Վերջ.....). The original text is attached.)


Simon Yahniyan

Forty years after the Lisbon Operation, what did we learn? What did we implement, and what targets did we aim?

Much has been said, written, and sung about the Lisbon Operation; that it was not only an armed operation, but that it also had different objectives. Some say it is a textbook. Others say it is a story. Some say they are saints. Others say they are idols. They may say and may continue on saying. But who continues their mission and how? How do they transmit the message of the martyrs? Celebrating anniversaries, lecturing, repairing their graves, writing songs about them are not enough to move forward to attain a free, independent and united Armenia.

Today I would like to highlight and focus on the "giving up" or "yielding" (զիջիլ) aspect from the many facets of the Lisbon Operation. Today we just need to give up and not be stubborn. I say this much like   "Nasreddin Khoja", who proverbially has said that he is a man and that his words come from his mouth only once. “Giving up”, yes, but what and to who? Of course, not to the enemy. We don't have the right to give up or yield to the enemy even a hair, a millimeter, or even a document. We only have to demand and oblige the enemy.

What did the boys of the Lisbon Operation, Ara, Setrak, Simon, Vache and Sarkis, give up? For the sake of their mission, for the success of their operation, for their vision of a free, independent and united Armenia. They gave up their lives, they gave up their pride, they gave up their fears, they gave up their families, their longings, their dreams, and above all, they gave up their EGO. They put aside everything, everything, and everything in the true sense of the word. They forgave everyone. They even forgave those who did not forgive them, and those who sent them to the fold of certain death. They were thus purified, they were rebaptized, and they finished their job with success in quotation mark. 

Today, 40 years later, all of us as leaders or foot soldiers; generalissimo or rank and file, party members or sympathizers, need to learn a little from the lesson of the kind giving up, the boys of the Lisbon Operation exercised. If we do not likewise give up today; if we do not forgive each other, then our disunity will deepen and deepen. Naturally the only end result of disunity, will be collapse. I hope, inspired by our immortal heroes of the Lisbon Operation, that such a collapse will be avoided, as we bow to their message of having giving up or yielding their selves and having forgiven for the sake of the greater cause.

Today, the boys of the Lisbon operation tell us not to talk about them anymore from podiums, as to what time the attack started, and at what time it ended? Who was martyred first? Did a special squad police arrive at the scene? You don't need all of that today. We appeal to you today to arm yourself with compromise, because that is the only way to stand up. We do not need rounded up decades for celebration.  We need our homeland. If you don't give up on your ego today, then we will end giving up also the 30 percent of our dreamed, but not unattainable, free, independent and united homeland.

Respectable and not so respectable, state, party, spiritual, or social leaders of today. You have an opportunity to listen to a call from the eternal world. You have an opportunity to fire a bullet, and the target is the mirror. Let each of you stand in front of a mirror, remember the oath you took and fire the Lisbon Operation type bullet so that you understand that with your concessions, we will be strengthened once again and together, we will team with the boys of the Lisbon Operation and we will rise up again. And  hand in hand, we will raise our unfinished dream ,-the creation of a free, independent and united Armenia.

Glory to the brave heroes...

Woe to the cowardly vasals...

 

Link: https://www.aztagdaily.com/archives/588073?fbclid=IwAR31EAsMtdiB7GjepGJ8pv11AGcVDDXeVmwB2T-9opDp9YCPOZIdKTfTBJY 

 

****

 

Լիզպոնի փամփուշտներէն 40 տարիներ ետք ի՞նչ սորվեցանք կամ սորվածներէն ի՞նչը իրականացուցինք, ո՞ր փամփուշտը կրակեցինք…

 

Բազմիցս խօսուած է, գրուած է, երգուած է, թէ Լիզպոնի գործողութիւնը լոկ զինեալ գործողութիւն մը չէր, այլ` ունէր տարբեր երեսներ: Ոմանք կ՛ըսեն` դասագիրք է, ուրիշներ կ՛ըսեն` պատմութիւն է, կ՛ըսեն, թէ անոնք սուրբեր են, քուրմեր են, կ՛ըսեն ու կ՛ըսեն, սակայն ո՞վ կը շարունակէ անոնց գործը, որո՞նք եւ ինչպէ՞ս կը փոխանցեն նահատակներուն պատգամները… Միայն ամեակներ նշելը, դասախօսութիւններ կարդալը, շիրիմ նորոգելը, երգեր հիւսելը բաւարար չեն հայրենասիրութեան, հայրենատենչութեան եւ հայրենատիրութեան մէջ յառաջ երթալու եւ ազատ, անկախ ու միացեալ Հայաստանին հասնելու…

 

Լիզպոնի բազում երեսներէն այսօր կ՛ուզեմ առանձնացնել եւ կեդրոնանալ «զիջում»-ին վրայ: Այսօր մեզ միայն անհրաժեշտ է զիջիլ եւ ոչ յամառիլ, այսպէս ըսած «Նասրէտտին խոճա»-ի նման ըսել` ես տղամարդ եմ, խօսքս մէկ անգամ կ՛ելլէ բերնէս… Զիջիլ` այո՛, բայց ի՞նչ եւ որո՞ւ, թշնամի՞ին: Բնականաբար ոչ, թշնամիին մազաչափ մը անգամ, միլլիմեթր մը անգամ, փաստաթուղթ մը անգամ զիջելու իրաւունք չունինք, թշնամիէն միայն պէտք է պահանջել եւ ստիպել…

 

Ի՞նչ զիջեցան Լիզպոնի տղաքը` Արան, Սեդրակը, Սիմոնը, Վաչէն եւ Սարգիսը: Յանուն իրենց նպատակին, յանուն իրենց գործողութեան, յանուն ազատ, անկախ եւ միացեալ Հայաստանի տեսլականին զիջեցան իրենց կեանքը, զիջեցան իրենց հպարտութիւնը, վախը, ընտանիքները, կարօտը, երազը, եւ մանաւանդ` զիջեցան իրենց ԵՍԸ: Անոնք մէկ կողմ դրին ամէն ինչ, ամէն, բառին իսկական իմաստով ամէն ինչ, ներեցին բոլորին, ներեցին անգամ չներուողներուն, իրենց մահուան գիրկը ուղարկողներուն: Մաքրուեցան, մկրտուեցան եւ իրենց բռնած գործը աւարտեցին չակերտաւոր յաջողութեամբ…

 

Այսօր, 40 տարի ետք, մենք` բոլորս, ղեկավար թէ զինուոր, սպարապետ թէ բանուոր, կուսակցական թէ համակիր, կարիքը ունինք Լիզպոնի տղոց զիջելու դասէն քիչ մը սորվելու: Եթէ մենք այսօր չզիջինք, իրարու չներենք երկուստեք, ապա մեր անմիաբանութիւնը աւելի պիտի խորանայ ու խորանայ, եւ բնականաբար անմիաբանութեան աւարտը միայն փլուզումը կ՛ըլլայ: Կը յուսամ, որ այդ փլուզումը կանգնեցնեն Լիզպոնի մէջ անշնչացած մեր անմահ հերոսները` իրենց զիջելու, ներելու, խոնարհելու պատգամով…

 

Այսօր Լիզպոնի տղաքը կ՛ըսեն` բեմերէն այլեւս մի՛ խօսիք, թէ ժամը քանի՛ին յարձակումը սկսաւ, ժամը քանի՛ին աւարտեցաւ, ո՞վ առաջինը նահատակուեցաւ, յատուկ ջոկատի ոստիկանները եկան եւ այլն, եւ այլն: Այդ բոլորը ձեզ այսօր պէտք չէ, այսօր մենք ձեզի կոչ կ՛ուղղենք, որպէսզի զինուիք զիջողականութեամբ, որովհետեւ ոտքի կանգնելու ձեւը այժմ միայն այդ է…

 

Մեզի ամեակներ պէտք չեն, մեզի հայրենիք պէտք է: Եթէ չզիջիք ձեր Եսը այսօր, ապա պիտի զիջիք մեր երազած, բայց ոչ անհասանելի ազատ, անկախ եւ միացեալ հայրենիքի 30 տոկոսը եւս…

 

Յարգելի եւ ոչ յարգելի ղեկավարներ` պետական թէ կուսակցական, հոգեւոր թէ մշակութային, այսօր ունիք առիթ` լսելու անդենական աշխարհէն եկող կոչ մը, ունիք առիթ` կրակելու փամփուշտ մը, իսկ թիրախը հայելին է: Ձեզմէ իւրաքանչիւրը թող հայելիին դիմաց կանգնի, յիշէ տուած երդումը եւ կրակէ լիզպոնեան այդ փամփուշտը, որպէսզի ձեր հասկնալով, ձեր զիջելով, մենք կրկին անգամ հզօրանանք եւ Լիզպոնի տղոց հետ միասին ձեռք ձեռքի բարձրանանք ու բարձրացնենք մեր անաւարտ երազը` ազատ, անկախ եւ միացեալ Հայաստանի ստեղծումը…

 

Փա՛ռք քաջարի հերոսներուն…

 

Նզո՛վք վախկոտ ստրուկներուն…

 

 

 

 

 

 

 

 

Sunday, July 30, 2023

Armenian Physician's advice to live for four hundred years.

 Հայերէն բնագիրը կցուած է։

Attached is my transcription of Baron George’s video narration posted on his Facebook page, titled: “Do you want to live for four hundred years. Heed to Mkhitar Heratsi’s advice.”

Mkhitar Heratsi, the famous physician of the twelfth century, was asked:

- In order to live long and healthy, is it enough to eat right?

- No, the doctor answered, there are twelve conditions to die "at the right time".

- Surprised, "What does it mean to die "at the right time"? They asked the doctor.

- A person should live four hundred years – said the doctor.

Although so far no one has lived that long, but the human body has such a make-up that it can live for four hundred years.

What are the twelve conditions for a long life?

A - Eat only wheat bread (that is, bread made with wheat flour), twice less a person usually eats.

B - Drink clean spring water; grape, pomegranate and apple juice, one cup once a week. And half a cup of milk every day

. C - Every day, eat yogurt, any watery meal, vegetable, various spices, meat broth every three days, grilled meat once a week. Apricots, pears, oranges, almonds, butter and cheese should also be eaten.

D - A person should work until the end of his life. You can relax with light work. By not working at all, a person condemns himself to self-inflicted death.

E - A person should sleep with nature and wake up with nature. In other words, when it's light outside, you should be awake, and when it's dark, you should sleep

F - Keep yourself calm and happy. A person should not get angry more than once a year.

G -Even for the most incorrigible liar, lying is a burden. It is necessary to know that the lie causes pain to the soul and ages the person.

H - Be satisfied with what you have earned with your work.

I - Love one person and always remember that the person is the most beautiful.

J - Live away from noise. Naturally, noise is not a natural sound (the gurgling of a spring, the splashing of waterfalls and the chirping of birds.)

K - Always remember that happiness is the attitude of others towards you

L - Have faith, both in God and in yourself.

Mkhitar Heratsi was the chief physician of the Armenian Kingdom of Cilicia

And today Yerevan State Medical University is named after him.

Health and long life to all the children of my nation.

Baron George

Կ'ուզէ՞ք 400 տարի ապրիլ: Հետեւեցէ'ք Մխիթար Հերացիի խորհուրդներուն:

Պարոն Ճորճ

 

Յայտնի բժշկապետ Մխիթար Հերացիին կը հարցնեն.

-       Երկարեւ առողջ ապրելու համար՝ բաւարա՞ր է միայն ճիշդ ուտել։

-       Ո՛չ, կը պատասխանէ բժիշկը, «ճիշդ ատենին» մեռնելու համար տասներկու պայման կայ։

-       Ի՞նչ կը նշանակէ «ճիշդ ատենին» մեռնիլ, զարմանքով կը հարցնեն բժիշկին։

-       Մարդը պէտք է չորս հարիւր տարի ապիր – կ՚ըսէ բժիշկը։

Թէեւ առայժմ ոչ ոք կրցած է այդքան երկար ապրիլ, բայց մարդու մարմինը այնպիտիս կառուցուածք ունի, որ կրնայ չորս հարիւր տարի պարիլ։՚

Իսկ որ՞ոնք են երկար ապրելու տասներկու պայմանները։

Ա – միայն ցորենահաց (այսինքն ցորենի ալիւրով պատրաստուած հաց) ուտել, սովորաբար մարդու կերածէն երկու անգամ նուազ։

Բ – Խմել աղբիւր մաքուր ջուր, խաղողի, նուռի ու խնձորի օշարակ, շաբաթը մէկ անգամ մէկ գաւ գ«իտի,  Եւ ամէն օր՝ կէս ըմպանակ (գաւաթ) կաթ

Գ – Ամէն օր ուտելա մածուն, որեւէ ջրայի ապուր, կանանչեղէն, զանազան համեմուքներ, երեք օրը մէկ՝ մսաջուր, շաբաթը մէկ անգամ խորոված միս։  Պէքտ է ուտել նաեւ ծիրան, տանձ, նարինջ, նուշ, կարագ ու պանիր։

Դ – Մարդ մինչեւ կեանքին վերջը պէտք է աշխատի։ Կարելի է հանգստանալ թեթեւ գործերով։ Բոլորովին չաշխատելով մարդ ինքզինք յօժարակամ մահուան կը դատապարտէ։

Ե – Մարդ պէտք է բնութեան հետ քնանայ, բնութեան հետ արթննայ։ Այսինքն՝ երբ դուրսը լոյս է պէտք է արթուն ըլլալ, իսկ երբ մութ է՝ պէտք է քնանալ։

Զ – Հանգիստ եւ ուրախ պահեցէք դուք ձեզ։ Մարդ տարին մէկ անգամէն աւեի պէտք չէ զայրանայ։՚՚

Է – Ամենէն անուղղայ ստախօսին համար ալ ստախօսութիւնը հոգ է։ Պէտք է գիտնալ, որ հոգիին ցաւ պատճառող սուտը կը ծեռացնէ մարդը։

Ը – Բաւարարուէ՛ անով, ինչ ձեռք բերած ես քու աշխատանքովդ։

Թ – Մէկ հոգի սիրէ ու մշտապէս յիշէ, որ ան է ամենէն գեղեցիկը։

Ժ – Ապրէ աղմուկէ հեռու։ Ի հարկէ, աղմուկ չէ բնական ձայնը (աղբիւրին քչքչոցը, ջրվէժներուն ճողփիւնը եւ թռչուններուն ճռուողիւնը։)

ԺԱ – Մշտապէս յիշէ՛, որ երջանկութիւնը ուրիշներուն՝ քեզի հանդէպ ունեցած վերաբերմունքն է։

ԺԲ – Հաւատք ունեցիր ե՛ւ Աստուծոյ, ե՛ւ քու անձիդ հանդէպ։

Մխիթար Հերացին Կիլիկիոյ Հայոց թագաւորութեան բժշակպետն էր

Իսկ այսօր Երեւանի Պետական բժշկական համալսարանը իր անունով կը կոչուի։

Առողջութիւն եւ երկար տարիներու կեանք ազգիս բոլոր զաւակներուն։

 

 

Armenian Physician's advice to to live for four hundred years.

Հայերէն բնագիրը կցուած է։

Attached is my transcription of Baron George’s video narration posted on his Facebook page, titled: “Do you want to live for four hundred years. Heed to Mkhitar Heratsi’s advice.”

Baron George: "Do you want to live for four hundred years? Heed to Mkhitar Heartsi's advice."

Mkhitar Heratsi, the famous physician of the twelfth century, was asked:

- In order to live long and healthy, is it enough to eat right?

- No, the doctor answered, there are twelve conditions to die "at the right time".

- Surprised, "What does it mean to die "at the right time"? They asked the doctor.

- A person should live four hundred years – said the doctor.

Although so far no one has lived that long, but the human body has such a make-up that it can live for four hundred years.

What are the twelve conditions for a long life?

A - Eat only wheat bread (that is, bread made with wheat flour), twice less a person usually eats.

B - Drink clean spring water; grape, pomegranate and apple juice, one cup once a week. And half a cup of milk every day

. C - Every day, eat yogurt, any watery meal, vegetable, various spices, meat broth every three days, grilled meat once a week. Apricots, pears, oranges, almonds, butter and cheese should also be eaten.

D - A person should work until the end of his life. You can relax with light work. By not working at all, a person condemns himself to self-inflicted death.

E - A person should sleep with nature and wake up with nature. In other words, when it's light outside, you should be awake, and when it's dark, you should sleep

F - Keep yourself calm and happy. A person should not get angry more than once a year.

G -Even for the most incorrigible liar, lying is a burden. It is necessary to know that the lie causes pain to the soul and ages the person.

H - Be satisfied with what you have earned with your work.

I - Love one person and always remember that the person is the most beautiful.

J - Live away from noise. Naturally, noise is not a natural sound (the gurgling of a spring, the splashing of waterfalls and the chirping of birds.)

K - Always remember that happiness is the attitude of others towards you

L - Have faith, both in God and in yourself.

Mkhitar Heratsi was the chief physician of the Armenian Kingdom of Cilicia

And today Yerevan State Medical University is named after him.

Health and long life to all the children of my nation.

Baron George

 

Կ'ուզէ՞ք 400 տարի ապրիլ: Հետեւեցէ'ք Մխիթար Հերացիի խորհուրդներուն:

Պարոն Ճորճ

 

Յայտնի բժշկապետ Մխիթար Հերացիին կը հարցնեն.

-       Երկարեւ առողջ ապրելու համար՝ բաւարա՞ր է միայն ճիշդ ուտել։

-       Ո՛չ, կը պատասխանէ բժիշկը, «ճիշդ ատենին» մեռնելու համար տասներկու պայման կայ։

-       Ի՞նչ կը նշանակէ «ճիշդ ատենին» մեռնիլ, զարմանքով կը հարցնեն բժիշկին։

-       Մարդը պէտք է չորս հարիւր տարի ապիր – կ՚ըսէ բժիշկը։

Թէեւ առայժմ ոչ ոք կրցած է այդքան երկար ապրիլ, բայց մարդու մարմինը այնպիտիս կառուցուածք ունի, որ կրնայ չորս հարիւր տարի պարիլ։՚

Իսկ որ՞ոնք են երկար ապրելու տասներկու պայմանները։

Ա – միայն ցորենահաց (այսինքն ցորենի ալիւրով պատրաստուած հաց) ուտել, սովորաբար մարդու կերածէն երկու անգամ նուազ։

Բ – Խմել աղբիւր մաքուր ջուր, խաղողի, նուռի ու խնձորի օշարակ, շաբաթը մէկ անգամ մէկ գաւ գ«իտի,  Եւ ամէն օր՝ կէս ըմպանակ (գաւաթ) կաթ

Գ – Ամէն օր ուտելա մածուն, որեւէ ջրայի ապուր, կանանչեղէն, զանազան համեմուքներ, երեք օրը մէկ՝ մսաջուր, շաբաթը մէկ անգամ խորոված միս։  Պէքտ է ուտել նաեւ ծիրան, տանձ, նարինջ, նուշ, կարագ ու պանիր։

Դ – Մարդ մինչեւ կեանքին վերջը պէտք է աշխատի։ Կարելի է հանգստանալ թեթեւ գործերով։ Բոլորովին չաշխատելով մարդ ինքզինք յօժարակամ մահուան կը դատապարտէ։

Ե – Մարդ պէտք է բնութեան հետ քնանայ, բնութեան հետ արթննայ։ Այսինքն՝ երբ դուրսը լոյս է պէտք է արթուն ըլլալ, իսկ երբ մութ է՝ պէտք է քնանալ։

Զ – Հանգիստ եւ ուրախ պահեցէք դուք ձեզ։ Մարդ տարին մէկ անգամէն աւեի պէտք չէ զայրանայ։՚՚

Է – Ամենէն անուղղայ ստախօսին համար ալ ստախօսութիւնը հոգ է։ Պէտք է գիտնալ, որ հոգիին ցաւ պատճառող սուտը կը ծեռացնէ մարդը։

Ը – Բաւարարուէ՛ անով, ինչ ձեռք բերած ես քու աշխատանքովդ։

Թ – Մէկ հոգի սիրէ ու մշտապէս յիշէ, որ ան է ամենէն գեղեցիկը։

Ժ – Ապրէ աղմուկէ հեռու։ Ի հարկէ, աղմուկ չէ բնական ձայնը (աղբիւրին քչքչոցը, ջրվէժներուն ճողփիւնը եւ թռչուններուն ճռուողիւնը։)

ԺԱ – Մշտապէս յիշէ՛, որ երջանկութիւնը ուրիշներուն՝ քեզի հանդէպ ունեցած վերաբերմունքն է։

ԺԲ – Հաւատք ունեցիր ե՛ւ Աստուծոյ, ե՛ւ քու անձիդ հանդէպ։

Մխիթար Հերացին Կիլիկիոյ Հայոց թագաւորութեան բժշակպետն էր

Իսկ այսօր Երեւանի Պետական բժշկական համալսարանը իր անունով կը կոչուի։

Առողջութիւն եւ երկար տարիներու կեանք ազգիս բոլոր զաւակներուն։

 

 

Friday, July 28, 2023

Two documents for the "Hayakve" Initiative

 Vahe H Apelian

Courtesy Garo Konyalian

Two documents are referenced to bolster the “Hayakve” initiative. These two documents are from the most crucial decade of the most recent Armenian history that spans from December 7, 1988, when an earthquake devastated a part of Armenia to February 3, 1998, when the first nationally elected president of the nascent Republic of Armenia, resigned. The decade would shape the course the Armenian history and the shadow of the first president Levon Ter-Petrosyan would remain looming larger than the rest of his contemporaries.

The “Hayakve” initiative is expected to continue until August 19, (2023). It appears its ultimate aim is to amend the constitution of the Republic of Armenia by introducing provisions that would criminalize the denial of the Armenian Genocide and the claim that Artsakh is part of Azerbaijan. But the statement the citizens of Armenia are called upon to sign in support of the “Hayakve” initiative, IS GENERAL AND UNSPECIFIC and makes no mention of amending the constitution. On the contrary, it uphold the constitution as framed during 1995 referendum with all the amendments. Those who sign attest to an “A statement of Confirmation” (Havasdakir), to the following: "Today you take control of the constitution and the laws of your state, the fate of your generations". 

The two documents that are being referenced to bolster the “Hayakve” Initiative and give it the broader presecptive it intends, are the following in chronological order:

The first document is titled: ARMENIAN DECLARATION OF INDEPENDENCE by THE SUPREME COUNICL OF THE ARMENIAN SOCIALIST REPUBLIC. This declaration, commonly known as “Hrtachagakir”, is signed by Levon Ter-Petrosyan as the President of the Supreme Council of the Republic of Armenia and Ara Sahakian as the Secretary of the Supreme Council of the Republic of Armenia and is dated: Yerevan, August 23, 1990. The document may be read by the following link: https://www.gov.am/en/independence/

It is upon this historic document that the September 21, 1991 referendum was carried out that affirmed the first article in the Declaration of Independence that reads: “The Armenian SSR is renamed the Republic of Armenia (Armenia). The Republic of Armenia shall have its flag, coat of arms, and anthem.”

The second document that is referenced in support of the “Hayakve” initiative is titled: DECISION: THE STATUS OF THE REPUBLIC OF THE MOUNTAINOUS KARABAGH. The document is put forth by THE SUPREME COUNCIL OF REPUBLIC OF ARMENIA. It is dated July 8, 1992.  (See the exhibit).

In this document it is spelled out that: "Any international or domestic document, in which the Republic of Nagorno-Karabakh is mentioned as part of Azerbaijan, is considered unacceptable for the Republic of Armenia." But I am not sure if this write-up can be called a document, let alone have any legal binding, because it is not signed and its source remains obscure. 

 I think the “Hayakve” initiative, however well intentioned, should not have been undertaken relying on an unsigned document. I wonder if readers find the use of unsigned document that apparently has no official standing justifiable in support of the “Hayavke” initiative. 

It is up to informed legal experts to rule on the use of such a document and give substance to that generalized statement of the “Hayakve” initiative that ostensibly aims criminalizing, at the constitutional level, the denying the Armenian Genocide and the claiming that Artsakh is in Azerbaijan.