Let Us Extend Helping Hand - Ձառք Ձառա Ուտունք

Father Hamazasp Kechichian 

 

Գերոնքը էմըն տարա, - The spring every year,

Աշխէրհէս ըրվան, - all over the world,

Հայաթ կը բիրի։ - heralds life.

Ծաղկօծ ծառիրը, - Trees flowering,

Էվչող չըտտիրը, - birds chirping,

Կանաչ լառռօնքը, - the mountains greened,

էնօշ ծաղկօնքը, - sweet flowers,

Սիերտիդ կը բենուն, - invigorate your heart,

Նուր գուվօդ կու տուն։ - give new resolve.

Ըմմը մի հեմօր, - However, for us,

Ըղով ըրք տարա, - it has been three years,

Միր աչուեն չըտըսնեն - our eyes do not see,

Էնուշութիւնը գերընքվին - the sweetness of the spring

Չումքի մաճիրէն ըրք էմսըվին - Because we were refugees for three months, 

Թէսըրը հա էվըլնու ուրթիլուօն։ - misfortunes  are piling as time goes by.

Շուօտ մուօրդ անցով գընուօց, - Many people came by and left,

Վըրբ իթուօղ, տուօնը տէտէն, պէպկուօն - leaving the ancestral home father, and grandfather,

Հընտանա, դուօր դըռացա չըմընուօց: - relatives, next-door neighbor, did not remain.

Կանաչ Ծառիրը չարցուն, - The green trees dried up,

Պախչընէն օրման դարձուն։ - the orchards went wild,

Նա ին նա ճին հա գըտնէս, - not a soul, you find,

Կը խընտուօս թի թուօղը մուօրդ տըսնէս։- you rejoice should you see a person in the neighberhood.

Ընծաս մինք եո՞ հարթունք,- Where are we heading this way?

դըքըր ե՞րբ պըր դիմենունք։ - How long will we be able to endure?

Սապըր հա ինինք, ըմմը հիշտ չի- We are being patient, but that is not easy,

Մեվսըմը ծախիս գէն չունա, - whole season's sale fetches no income,

Պըր դետես բուն չըգըտնըվա։ - you want to work, but can’t find work.

Ճահիլնէն դուրիցի գեցեն, The young went away,

էսքերլըքէն, իհդիադէն խելըսիլը, կարդիլը, - either enlisted, avoiding the reserves, or for education5

եա բուն բեթվիլը, դետըլը հեմուօր։- eiither looking for a job, or for working,

Միրիրը տետիրը չըդիմեցուն - the mothers and the fathers could not cope,

Իրինց չուճուգնէն հառռօ մընիլիէն, - With their children being away)

Ճամբոյ իլուն իրինց իդիդիէն։ - they hit the road, after them.

Գեցողը հայուրթու, մընեցողը հա մընու, - Those for going, leave; those for staying, stay

Աստուօծ ալըննէն հիտ թըղ ըննու, - let God be with all ofthem.

Հայ էսինք, քէչ մըլի սապըր, աղուր պըր ըննու։ - We say to ourselves, let us stay put up a bit longer, things will be fine,

Աստուօծ լըսսի, ալէք բուն թըղ աղուրնու, (May God hear and let everythig be fine)

Ուվ կառնու թըղ եիտ դառնու. (Whoever can, let them return)

Չումքի առունց շըննըք առունց կենճիր, (Because without people, without the young)

Չուօց Քեսուօպը պըր պիհինք ըղիր։(How are we to keep Kessab?)

Ումուօտ կ՚ունենք, պըր ուղուրդա (We have hope that it will be alright)

Հառռունց զայիվ լօյս հա տըսնըվա։ (We see a dim light in the far)

Գուվուօդ սաղլըք քեսպըցիցը քեսպու, (Endurance, good health to the Kessabtis in Kessab)

Իրինց սայէն Քեսուօպ դառ մի հա մընու (Because of them, Kessab is remaining)

Պիտա ալէյիս բուն մը ինինք, (We should all do something)

Զօրթ մը իրինց եարտըմինք։ (And assist them a bit)

«Քէսուօպ Ղուրպուն ըննում քի» (“Kessab, I long for your”)

էսիլը իսուօր ալ հիրէք չի։ (Saying is not enough, anymore)

Պիտա տուշմըշըննունք, հուգ ինինք, (We should empathize, we should care)

Քի պարապուօր ձառ ըրկենցընինք։ (To extend an equal hand)

Քեսպըցէք կ՚ունէնք աշխուօրքիս միէկ (We have Kessabtsis all over the world)

Ըտնենք միէկըզմէկ, ճուղուտվենք, (Let us find each other, let us come together)

Ֆըրանսա, Պօրըթ, Ամիրքա (France, Beirut, America)

Իմարաթ, Աւըսթրալիա, Ͻանատա (Emirates, Australia, Canada)

Հայաստան, դըքըր Չինաստան։ (Armenia, all the way to China)

Ձառ ձառա ուտունք լելօկ, աղբար, (Let us give hands, brother, sister)

Քեսօպ հա դարկըվա (Kessab is being depopulate)

Վուօղը էնգուն կ՚ըննու, (Tomorrow will be late)

փուշմանիլը չէ ֆայտա։ (Regretting does not help)

Հեսնենք հընտենուօցը, քեսպըցիցը միր, (Let us reach out to our Kessabtsi relatives)

Եարտըմինք, սիէրտ ուտունք, (Let us assist, let us give them heart) 

Եօլ գըտնենք, բուն բենունք, (Let us find a way, let us start work)

Իշինք չուօց իրինց կռնուօկ ըննունք։ (Let us see how can we back them)

Քեսօպը միր պէպկըննիրէն մարաս ի քի, (Kessab of our grandfathers is a legacy)

Ընծի, միր էվլատնէն, (To us and to our children)

Միր վըզզէն պուօրտքն ի տիէր ըննիլ (It’s our our obligation to assume ownership)

Միր լիզվէն իլան ատաթնէն, (Of our language and our customs)

Հեսցընինք զիրինք միր թոռըննէն։ (Pass them on to our grandchildren) 

 

 

Translated: Vahe H. Apelian, May 17, 2017

 

Krikor Zohrab on Simon Zavarian: Heart Breaking News:

Բնագիրը կցուած է - Բօթ-Krikor Zohrab: sad news։ Attached is my translation of Krikor Zohrab (1861-1915) mourning the death of Simon Zavarian (1866-1913). The eulogy is also a study in contrasts. Krikor Zohrab loved luxury and lived lavishly but obviously had remained at owe at the modesty and austere lifestyle of Simon Zavarian who was younger than him. Vahe H. Apelian

Simon Zavarian and Krikor Zohrab. The latter depicted as an Armenian stamp. 

He was one of them, one of the select group of those who dashed forward on a day to realize an impossible dream.

 

Herein lies the Great Art – to dash forward in everything and everywhere. Therein lies the Great Honor, to walk every moment against danger, against prison, against the gallows and walk unassured of the impending.

 

And for the next 20 years, this became the life of these young men. Today, they have already aged.  This was the heroic epic, and the incredible novel called the Armenian Revolution.

 

Simon Zavarian was one of them. Until the very end he worshiped the Truth, the supreme of the gods. He remained true to the noblest of religions, Conscience. He had the unluckiest love, the Love of the nation.

 

We found him always busy doing his duty, so much so that he longed to think about his righs. The rights belonged to others. The duty was his. This was Zavarian in a nutshell. His sacred conviction rendered him to live the life of a destitute, without complaint but with joy and died just like that too. Our age likes the opposites, against the products of undignified, capitalism driven careerism, suddenly brings forth a Zavarian.

 

It is also a strange contrast that this man with a small body was the respectful embodiment of the Great Revolution. In his simplicity and modesty, he always shied the limelight and commotion. Labor became his motto to the very end, to the very last moment.

 

At the end, this life of austerity emaciated him. Outwardly he maintained the vigor, but the fatigue was palpable on his face. The physicians prescribed him rest, but he continued his work. The signs of an imminent calamity mounted, but Zavarian was engrossed in his work. However, one day, at the very end, he felt compelled to confide to a friend.

 

-           I feel very weak

 

He was dying but he never gave in to go to bed. On his way to his work, right in front of his office building, what came to symbolize his life, he succumbed. He died much like Ceaser of Rome, on his feet.

 

October 19, 1913

 

 

Courtesy Harout Kalaydjian visiting Simon Zavarian's tomb with friebnds
in Armenia.

*****

ԲՕԹ

Մին էր անոնցմէ, այն կամաւորներու պզտիկ խումբէն՝ որոնք օրին մէկը անհնարին երազ մըիրականացնելու համար առաջ նետուեցան։

Ահա մեծ Արուեստը` առաջ նետուիլ, ամեն բանի մէջ եւ ամեն տեղ։ Ահա մեծ Պատիւը՝ ամենվայրկեան վտանգի դէմ, բանտին դեմ, կախաղանին դէմ քալել եւ քալել անվստահ։

Եւ այս եղաւ քսան տարի շարունակ կեանքը այս երիտասարդներուն, այսօր ծերեր արդէն.այս եղաւ սխրալի դիւցազներգութիւնը եւ անհաւատալի վէպը՝ որ Հայկական Յեղափոխութիւն կըկոչուի։

Սիմոն Զաւարեան մին էր անոնցմէ. անիկա աստուածներու գերագոյնը՝ Ճշմարտութիւնըպաշտեց մինչեւ վերջը, կրօնքներուն ազնուագոյնին կապուած մնաց՝ Խղճմտանքին. սէրերունամենէն դժբաղդը ունեցաւ՝ Ազգի սէրը։

Միշտ իր պարտականութիւնը կատարելու զբաղած գտանք զինքը՝ այնքան որ ատենչունեցաւ իր իրաւունքին վրայ մտածելու. Իրաւունքը ուրիշներունն էր. Պարտականութիւնը՝ իրենը.ահա՛ բոլոր Զաւարեանը։ Եւ սուրբ համոզումը անիկա ընչազուրկներուն կեանքովը ապրեցաւ, առանց տրտունջի, զուարթութեամբ եւ այդպէս ալ մեռաւ։ Մեր դարը հակադրութիւնները կը սիրէ կարծես. carrierism [1] ի ստորին դրամապաշտութեան արտադրոյթներուն դէմ յանկարծ Զաւարեանմը կը հանէ։

Տարօրինակ հակադրութիւն մը նաեւ որ այս մարմնապէս վտիտ մարդը մեծՅեղափոխականութեան պատկառանքն է։ Իր պարզութիւնը եւ համեստութիւնը ցոյցէ եւ աղմուկէհեռու մնաց ամեն ատեն. աշխատիլ՝ այս եղաւ իր նշանաբանը, աշխատիլ մինչեւ վերջը, մինչեւյետին րոպէն։

Վերջը վերջը այս զրկանքի կեանքը հիւծեր, մաշեցուցեր էր զինքը. արտաքուստ իր աշխոյժըկը պահէր տակաւին, բայց իր տառապանքը երեսին վրայ կը կարդացուէր։ Բժիշկները հանգիստ կըպատուիրէին իրեն. անիկա իր գործը շարունակեց. մօտաւոր աղէտի մը կանխայայտ նշանները բազմապատկուեցաւ. Զաւարեան իր աշխատասիրութեանը մէջ էր. օր մը սակայն, էն վերջերը, ա՛լպարտաւորցաւ խոստովանիլ բարեկամի մը.

- Շատ տկար կ’զգամ ինքզինքս։

Մահամերձ էր բայց չզիջեցաւ անկողին մտնել ու նորէն աշխատութեան գացած պահուն, ճիշդԱշխատանքի տան առջեւ, որ այսպէս խորհրդանիշը եղաւ իր կեանքին, մեռաւ Հռոմէացի Կեսարինպէս, ոտքի՛ վրայ։

19 Հոկտեմբեր 1913

UPPING THE BAR

Vahe H. Apelian

Google-ի Հայերէն թարգմանութիւնը կցոած է ներքեւը։

 

There is no need to go over when and in what context did the PM Nikol Pashinyan talk about “lowering the bar” regarding the negotiations over the status of Artsakh.

His statement became the tinder box that set forth the turn of events that led to the opposition organizing the demonstration that took place on May 1, on Labor Day, which is one of the official holidays of Armenia, a non-workday. The government offices may be closed on Monday given the holiday was on Sunday.

The opposition’s stand can be summed up using the slogan the proponents of the opposition in Los Angeles highlighted in their call for a car rally in support of the opposition in Armenia: “SAVE ARTSAKH. PROTECT ARMENIA. REMOVE NIKOL”.

Three decades of failed leadership culminated in the second Artsakh war on September 27, 2020, that resulted in the killing of some four thousand young men and maiming thousands of others. Sentimental slogans, accusatory nationalism - "I being more nationalistic than thou" - will get Armenia and Armenians nowhere. The stakes are high, and Armenia is caught between Azerbaijani hammer and Turkish anvil with no course other than to resolve the status of Artsakh by themselves.

After three decades of struggle, and after some 10,000 killed, between two Artsakh wars and many casualties in between, the options for Armenia are limited to one and that is what the present government of Armenia I believe is striving to achieve, a special status for Artsakh be it in Azerbaijan. Let us face it, there is no Kosovo like settlement for Artsakh. There is no Ossetia and Abkhazia type settlement for the former Soviet Nakorno Karabagh oblast either. There is no unification of Artsakh with Armenia. And yes, Artsakh is not part of the Russian Federation, nor will it be. There remains the only option for the Armenians, pool their resources to secure a special status for Artsakh in Azerbaijan, which will be an uphill struggle.

In opposing the Nikol Pachinyan’s government’s call for lowering the bar, what does the opposition offer? In opting to upper the bar, the opposition does not offer a road map. In fact, it offers nothing else other the slogan that the car rally in Los Angeles used as a rallying banner: “SAVE ARTSAKH.PROTECT ARMENIA. REMOVE NIKOL”. The Opposition intends to achieve the latter by extreme methods of civil disobedience that boarders to anarchy. In the case of the former two, all it offers are sentimental war cries.

Armenians are known to be indivualistic. They have scored remarkable achievements as individuals but have done poorly in collective working. It may be the time for the Armenians to forgo Mr. so and so, and dwell instead on the Armenian indivualism. Let each one of us ask for ourselves: How high would I have raised the bar for my countrymen that they could overcome? What policy would I have pursued had I been the PM of Armenia? What resources would I have offered to my countrymen to successfully thread along the road map I would offer them to secure the rights of our compatriots on their own ancient land? 

Finally let us brace ourselves for the uphill battle looming in front of us in the coming days and months and if not years. 

May God be with us.

 

 

Google translation:  

Պետք չէ անդրադառնալ, թե երբ և ինչ համատեքստում է վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը խոսել Արցախի կարգավիճակի շուրջ բանակցությունների «նիշն իջեցնելու» մասին։

Նրա հայտարարությունը դարձավ այն արկղը, որը ցույց տվեց իրադարձությունների շրջադարձը, որը հանգեցրեց նրան, որ ընդդիմությունը կազմակերպեց ցույցը մայիսի 1-ին՝ Աշխատանքի օրը, որը Հայաստանի պաշտոնական տոներից մեկն է՝ ոչ աշխատանքային։ Կառավարության գրասենյակները կարող են փակվել երկուշաբթի օրը, քանի որ արձակուրդը կիրակի էր:

Ընդդիմության դիրքորոշումը կարելի է ամփոփել՝ օգտագործելով Լոս Անջելեսում ընդդիմության ջատագովների՝ ի պաշտպանություն ընդդիմության ավտոերթի իրենց կոչում ընդգծված կարգախոսը. «ՓՐԿԵՔ ԱՐՑԱԽԸ. ՊԱՇՏՊԱՆԵՔ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ. ՀԱՆԵՔ ՆԻԿՈԼԻՆ»:

Երեք տասնամյակների ձախողված ղեկավարությունը հանգեցրեց 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին արցախյան երկրորդ պատերազմին, որի արդյունքում սպանվեցին մոտ չորս հազար երիտասարդներ և հաշմանդամ դարձան հազարավոր ուրիշներ։ Սենտիմենտալ կարգախոսները մեղադրական ազգայնականություն, ես ավելի ազգայնամոլ լինելով, քան դու, Հայաստանին ու հայերին ոչ մի տեղ չեն հասցնի։ Խաղադրույքները մեծ են, և Հայաստանը հայտնվել է ադրբեջանական մուրճի և թուրքական կոճի արանքում՝ Արցախի կարգավիճակը ինքնուրույն լուծելուց բացի այլ ճանապարհով։ 

Երեք տասնամյակների պայքարից և մոտ 10000 սպանվելուց հետո, արցախյան երկու պատերազմների և միջանկյալ բազմաթիվ զոհերի միջև, Հայաստանի տարբերակները սահմանափակվում են մեկով, և հենց դրան է ձգտում հասնել Հայաստանի ներկայիս իշխանությունը՝ Արցախին հատուկ կարգավիճակ ստանալը։ Ադրբեջան. Եկեք ընդունենք, որ Արցախի համար Կոսովոյի նման կարգավորում չկա։ Նախկին խորհրդային Լեռնային Ղարաբաղի մարզի համար նույնպես Օսիայի և Աբխազիայի տիպի բնակավայր չկա։ Արցախը Հայաստանի հետ միավորում չկա. Եվ այո, Արցախը Ռուսաստանի Դաշնության մաս չէ, և չի էլ լինի։ Հայերի համար մնում է միակ տարբերակը՝ համախմբելով իրենց ռեսուրսները՝ Արցախի համար հատուկ կարգավիճակ ապահովելու համար Ադրբեջանում, ինչը դժվարին պայքար է լինելու։

Ընդդիմությունը, ընդդիմանալով նշաձողն իջեցնելու Նիկոլ Փաշինյանի կառավարության կոչին, ի՞նչ է առաջարկում. Ընտրելով վերին նշաձողը, ընդդիմությունը ճանապարհային քարտեզ չի առաջարկում: Փաստորեն, այն այլ բան չի առաջարկում այն ​​կարգախոսը, որը Լոս Անջելեսում ավտոերթի ժամանակ օգտագործվեց որպես հանրահավաքի պաստառ. ՓՐԿԵՔ ԱՐՑԱԽԸ. ՊԱՇՏՊԱՆԵՔ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ. ՀԱՆԵՔ ՆԻԿՈԼԻՆ»: Ընդդիմությունը մտադիր է վերջինիս հասնել քաղաքացիական անհնազանդության ծայրահեղ մեթոդներով, որոնք սահմանակից են անարխիային։ Նախկին երկուսի դեպքում այն ​​ամենը, ինչ առաջարկում է, սենտիմենտալ պատերազմական աղաղակներ են:

Հայերը հայտնի են որպես անհատապաշտ. Նրանք ուշագրավ ձեռքբերումներ են գրանցել որպես անհատ, բայց վատ են հանդես եկել կոլեկտիվ աշխատանքում: Միգուցե ժամանակն է, որ հայերը հրաժարվեն պարոն այսինչից և դրա փոխարեն կանգ առնեն հայկական անհատականության վրա։ Մեզանից յուրաքանչյուրը թող ինքն իրեն հարցնի՝ ես որքան բարձր կբարձրացնեի իմ հայրենակիցների համար այն նշաձողը, որ նրանք կարողանային հաղթահարել: Ի՞նչ քաղաքականություն կվարեի, եթե լինեի Հայաստանի վարչապետ. Ի՞նչ ռեսուրսներ կառաջարկեի իմ հայրենակիցներին, որպեսզի հաջողությամբ անցնեի այն ճանապարհը, որը ես կառաջարկեի ապահովելու մեր հայրենակիցների իրավունքները սեփական հինավուրց հողի վրա: 

Վերջապես եկեք պատրաստվենք առաջիկա օրերին մեր առջև սպասվող դժվարին ճակատամարտին: 

Աստված մեզ հետ լինի։

 

Our House in Canada

I dedicate my translation of the late Rev. Hovhannes Sarmazian's story of their house in Canada to Ara Mekhsian for his superb translation of  Hovhannes Toumanian's poem "The Finest House" (attached).Vahe H. Apelian.

Our House in Canada

"After long family discussions and arguments, last October finally we also got a house in Canada. Our house now has its owner, its own address and its unique telephone number. Our children are very happy as if they achieved a victory. They also seem to be a bit proud of their new house. Enthused they call friends a little bit everywhere and herald to them the news of their new house and invite them to come and see their new residence.

Buying a house had become an issue of contention lately in our family and cause for frequent arguments. My elder son who has an aptitude for mathematics had always tried to convince me of the benefits of buying a house citing figures and letting me know how beneficial purchasing a house can be over renting one.

- “Instead of wasting your money paying rent, you can allocate the same amount towards a mortgage and years later the house will be yours.”  My son used to tell me confidently. His sister and brother would join to confirm his saying. I, on the other hand, with my Middle Eastern mentality, used to ask myself,

- “Am I going to go in hundreds of thousands debt? That is not possible. In a situation like that I would lose my sleep during the nights. No, that’s impossible. It is not possible to buy a house when there is no available money for it”, would be my conclusion.

After all this commotion, I would look forward sitting in front of our television during the weekends and enjoy the Armenian “New Horizon” program. During airing of the program, a spokesperson from an agency that deals with buying and selling properties would invariably appear announcing in support of my children.

- “Are you tired of paying rent? Do you know how easy it is to become the owner of your own house? To know how we can be of help to you, call us”.

And then their business address and their telephone number would appear on the screen.

- “Let us take Dad to the office of the real estate agency, and ask him to stay there until evening so that he will come to realize how beneficial is buying a house instead of renting one”, used to say my daughter to her two brothers.

It is fair that I confess that as a student I also have been pretty good in the subject of mathematics. However, I have not been “open-eyed” when it came to matters of buying and selling. That is why I have always felt that people can easily take advantage of me and thus be able to sell me something they have set at a higher price than it is actually worth.

Finally, being left on my own in my viewpoint, I accepted my defeat and gave in enabling us to get a house for our own. Admittedly our new house is a pretty house with an appealing front yard laden with flowers and a fenced backyard filled with newly planted fruit bearing trees. With its garage and neatly arranged rooms, it is a very livable house. Everything pertaining to the house has been thoughtfully planned.

The previous owner was a former villager from Portugal who is now engaged in construction. What struck me odd is the following: after living in the house for the previous five years and with his own efforts planting the flowers and fruit bearing trees, with total ease and a little bit happy and without showing the slightest sentiments, handed us the keys of the house and walked down the streets during the sunset hours. For a brief moment I wondered if I was deceived this time around too. Why would the man look so happy for having sold his house?

Why should I lie, lest I sin? For some time my old car remained idle on the street as it was not operational any more. Three months ago, abiding to the order of the municipality, I called a special agency to tow it away. When they came and tied our old car to their special truck and started hauling it away like the carcass of a dead domestic animal, for a brief moment I followed them and then suddenly an overwhelming sadness overtook me. That iron thing without a soul had been my companion for many years and had served me well. How was it that the Portuguese villager could let go of the house he had tended with his own hands and without slightest emotion hand us the keys and walk away without even taking one last glance?

                                                            ***

Rev. Hovhannes Sarmazian is the retired (2019) Pastor of the Armenian Evangelical Church in Cambridge, Canada, where he pastored since 1990. Formerly he was a teacher and a pastor of the Armenian Evangelical Church in Anjar. He was also the principle of the Kessab Educational Association’s evening school in Lebanon during his study for ministry in the Near East School of Theology (NEST). The attached piece is from his book “Can The Land Be Sold?” (Հողը կը Ծախուի՞)  published in 2006). 

( http://vhapelian.blogspot.com/search?q=rev+sarmazian )

***

We are already in our new house. My children are happy and negotiate among themselves as who would occupy which room. Household utensils, furniture, personal items are being placed in their proper spots.

Everyone in the family appears to be happy and enthusiastic. I also am happy to a certain extent. But the source of my happiness is not the house but the result of my children’s happiness. I have to confess that our new house in Canada does not lift my spirits. I do not know why I do not feel at home in the beautiful and comfortable house. It is not because I have accumulated debt that will take years to pay. Some inexplicable, mysterious and mystifying feeling keeps me from embracing without reservation our new house. I liken myself to the young village migrant in the big city who after leaving his first love back in the village, marries maybe a more beautiful but nonetheless a strange city girl.

Why is it that everything appears to be artificial and illusory to me in this remote land? These thoughts take me to a distant place, at the northwestern corner of Syria, to Kessab where, at the foot of the Seldran mountain, there is a small Armenian village called Baghjaghaz and to a small house in that village. That small house is our ancestral house. It is modest but entirely and really ours. My grandfather had built it with his hands.

In 1909, during the Adana Massacres, marauding Turkish mobs sacked and torched also Kessab and its surrounding villages. My grandfather returned to his demolished ancestral home once more, and with a renewed faith and with an Armenian stubbornness, had cut the huge pine tree in its yard and from whose trunk and thick branches he had fashioned logs and wood panels to build our house anew.

My father tended the house every fall and did the repairs so that its earth-covered roof and its thick stone-walls would stand the fury of winter rain and snow. I remember the blue stone quarry not far from our village. We called the blue stones Kuyruk. Every autumn the able-bodied men of the village would go to the quarry and bring the blue stones and lay them over the roofs and then go over them with large stone-rollers to crush and pack them on the rooftop against the rain.

Our Bagjaghaz house had history as to who was the carpenter who made the wooden windows and its shutters and who was the master mason who had laid down its thick wall and layered it with kirej - a special cementing material the villagers prepared. My father would tell us such things about the house with supreme patience.

The wooden logs supporting the roof extended approximately a foot or so beyond the walls. Over the extension stones were placed to contain the blue crushed stones on the rooftops. At times the stones from the perimeter of our roof would fall casting the image of an old person some of whose front teeth are missing. Below these stones, along one of the walls, three chicken coops were placed for the hens to lay their eggs. It was so pleasant to hear the hens vocalizing after laying their eggs and expecting my mother to offer them extra feed.

It is not possible not to remember the mulberry tree in our courtyard. In the evenings Uncle Elesha would come and lean against the trunk of the tree while holding his pipe and waiting for my father to step out of the house to chat under the moonlight of bygone days.

Our house consisted of two rooms. One was at ground level and was used as the stable. The other room was over the stable. On a June day I was born in a corner of its wooden floor without the assistance of a nurse or a medical doctor. Our unschooled but expert midwife Hannoush Nanar (grandma) had helped my mother give birth.

My mother would tell of the episode as if it was a fairly tale. “It was in late June; the fruits of the apricot tree in our yard had barely started ripening. It was harvest time and all of us had gone to the fields. I started feeling not well. I came home early and had people summon Hannoush Nanar. That evening, before sunset, you were born.”

Our ancestral home in the village, where I have first opened my eyes and uttered my first cry has anchored an unbreakable bond in me. I maintain a spiritual connection with its stones, wooden logs, and its cozy hearth however inanimate objects they are. I realize that the residence that resonates the most sentiments in the person is one’s ancestral home where the person is born and raised.

I liken myself to the restless lad in the poem who ventured out of their modest home at the foot of the hill, next to a creek in search of better accommodation. He went onto the world and saw many large and beautiful houses but in each one of them he found something amiss and longingly returned to his modest home at the foot of the hill, next to the creek.

And now in our new and beautiful house in Canada, I do not know why, I feel a stranger. I wonder why my joy is not genuine and unbound? Why is that, things on these Western shores appear alien to me? When? Why? And how is that I lost my ability to acculturate anew?

I direct my thoughts to our ancestral home in the village and wonder; what is that it is so magnetic and so profound that continues to attract me to it even half a century later? Small memories from my ancestral home continue to stir emotions in me and I revert to that little child I was who recited the poem proclaiming the sweetness of his home.  " 

*****

The Finest House

By Hovhanness Toumanian

(Translated by Ara Mekhsian)

Where the winds frolic and toy

And the waters roar and froth

Lived a very restless boy

With his mother kind and fond,

In a drab hovel,

In an old hovel,

Along the river,

Beneath the trees.

One day said the restless boy,

“My kind, loving mother dear,

This place affords me no joy,

I must go away from here -

This drab hovel,

This old hovel,

Along the river,

Beneath the trees.”

“Let me roam from place to place.

When I've found the finest home,

I Will return, and with haste

We will escape away from

This drab hovel,

This old hovel,

Along the river,

Beneath the trees.’’

He saw many a fine dwelling

In the course his long voyage,

But the hovel kept on calling,

So, he returned to his village,

To the drab hovel,

To the old hovel,

Along the river,

Beneath the trees.

“Did you find it?” asked the mother,

Happily beholding her son.

“I saw houses filled with wonder,

But the most enchanting one is

This drab hovel,

This old hove,

Along the river,

Beneath the trees.”

ԱՄեՆԻՑ ԼԱՎ ՏՈՒՆԸ

Յովհաննէս Թումանեան

Էնտեղ, ուր հովը խաղում է ազատ

Ու ջուրն աղմըկում, անվերջ փըրփըրում,

Էնտեղ իր բարի, իր սիրող մօր հետ

Մի շատ անհանգիստ տղայ էր ապրում,

Մի գորշ խըրճիթում,

Մի հին խըրճիթում,

Գետի եզերքին,

Ծառերի տակին։

Մի օր էլ եկաւ անհանգիստ տըղան,

Կանգնեց իր բարի, իր սիրող մօր դէմ.

«Մայրիկ, էստեղից պէտք է հեռանամ.

Միակ ձանձրալի տեղը, որ գիտեմ,

Էս գորշ խըրճիթն է,

Էս հին խըրճիթն է,

Գետի եզերքին,

Ծառերի տակին։

Թո՛ղ գընամ շըրջեմ աշխարհից աշխարհ,

Ճամբորդեմ լաւ-լաւ տըներ տեսնելու,

Ամենից լաւը ընտրեմ մեզ համար,

Գամ քեզ էլ առնեմ ու փախչենք հեռու

Էս գորշ խըրճիթից,

Էս հին խըրճիթից,

Գետի եզերքին,

Ծառերի տակին»։

Ու գնաց, երկար թափառեց տըղան,

Մեծ ու հոյակապ շատ տըներ տեսաւ,

Բայց միշտ, ամէն տեղ պակաս Էր մի բան...

Ու հառաչելով ետ վերադարձաւ

Էն գորշ խըրճիթը

Էն հին խըրճիթը,

Գետի եզերքին,

Ծառերի տակին։

«Գըտա՞ր, զաւա՛կըս», հարցըրեց մայրը,

Ուրախ, նայելով իր տըղի վըրայ։

«Ման եկայ, մայրի՛կ, աշխարհից աշխարհ,

Ամենից սիրուն, լաւ տունը, որ կայ,

Էս գորշ խըրճիթն է,

Էս հին խըրճիթն Է,

Գետի եզերքին,

Ծառերի տակին»։